Kapitalen worden verknoeid, als niet de geest overheerst Velsens „Duinwijk forse stap het duin in Onderwijs op de goede weg maar nog niet aan het doel Intimiteit in de nuchtere bouwstijl Plaats in de gemeenschap is stevig, maar „er zou meer kunnen zijn" Sportvelden zullen rusten op laag huisvuil van drie meter BALANS VAN DE VELSENSE SCHOLENBOUW Zestien gulden inplaats van vier per kind Het „inwendige" gaat voor 12 EEN GYMNASIUM GROEIDE „Felisenum": bakermat en bolwerk DONDERDAG 24 SEPTEMBER 1953 TN deze evoluerende IJmond-gemeenschap is een tweede groei aan de gang de groei van liet onderwijs. Of men nu binnenstapt in de kleine Maria kleuterschool in Velsens oude dorp, in de Santpoortse Brederodeschool of het gebouw van de Ir. Krijgerschool of men spreekt met „openbaar" of „bijzon der" geöriënteerden <^e geest der vernieuwing komt telkens boven op het stuk van opvoedingsmethoden. De mens is van grotere importantie geworden dan de som of het boekje. En deze mens wordt gevormd in een zich moderniserend gebouwenbezit met aan het roer een naar de nieuwe klanken luisterend kader. Zomaar" een schoollokaal in Velsen: onderwijsvernieuwing in de praktijk. Waar vroeger rechte houten banken stonden is nu een gezellig intérieur ontstaan. Het kind is niet langer materie maar mens. De bouw van scholen in het zich uit breidende en ten dele herbouwde Velsen houdt gelijke tred met woningbouw en be volkingsaanwas. Zo werden in Santpoort aan de reeds bestaande scholen in de laat ste jaren toegevoegd de Brederodeschool, een zogenaamde Finse school en werden de Luduinaschool en de School met de Bijbel beide uitgebreid eveneens met een Finse school. De Adolf van Nassauschool werd verbouwd naar de eisen des tijds. In Drie huis kwam de Jan Campertschool tot stand, in Velsen-Noord, waar de bevol king zich snel uitbreidt, werden, inplaats van de afgebroken school G., de Ir. Krij gerschool en de Watervlietschool gebouwd en werd de Da Costaschool uitgebreid. De Theo Thijssenschool kwam er in IJmui- den-Oost bij en de herbouwde Piet Ver- meulenschool en Julianaschool werkten mede het aanzien van dat deel van Velsen te moderniseren. In de plaats van de vernietigde school J kwam in IJmuiden-West de bouw van de Clara Sternschool tot stand en ook de oude, afgebroken Insingerschool kwam er in nieuw gewaad weer op de proppen. Zowel de Willem de Zwijgerschool als de ds. H. W. Creutzbergschool werden vergroot. En dan is er, zeker niet te vergeten, de „Mevrouw dr. J. van den Bergh van Eysin- gaElias''-school, bij velen beter bekend als de gemeentelijke huishoudschool, die het aanzicht van de Troelstraweg ver hoogt. De Heilig Hartschool is nog niet her bouwd, maar dit zal te zijner tijd zeker eveneens geschieden en de herbouw van de resterende zes lokalen van de vroegere school J zal in 1954 aan het Gijzenveldt- plantsoen zijn beslag krijgen. Want het is niet zo dat de kazerneachtige bouw van scholen, waarvan de Moerbergschool met zijn 18 lokalen, de Ossendorpschool met 14 en de vroegere school D aan de Hei de- straat ook met 14 klassen sprekende voor- bëelden zijn, in de nieuwe bouwtrant wordt gehandhaafd. Zeven als grens Het gemeentebestuur gaat van de ge dachte uit, dat, wil men in een schoolge bouw een behoorlijke schoolgemeenschap stichten, er niet meer dan zeven lokalen moeten zijn, waarbij één lokaal wordt ge reserveerd voor bizondere activiteiten. De tweede merkbare verandering is te bespeu ren in de inrichting van de gebouwen, waar meer nog dan vroeger, mede dank zij de in pastelkleur gehouden wanden, het moderne bankenmateriaal, de vleugel borden en wat dies meer zij een rustige, aangename sfeer stimulei-en. Er is ook een belangrijke verbetering te bespeuren in het gebruik van het voor het onderwijs geïnvesteerde kapitaal, dat niet meer be steed wordt aan uniforme uitgaven, maar dat gebruikt wordt naar wat in elke school apart nodig is. Het bedrag van vier gulden per leerling van voor de oorlog, is nu gestegen tot zes tien gulden. En dit geeft al een beeld van de richtingverandering in het onderwijs. Want in de moderne onderwijswereld is de psychische toestand van het kind bepalend voor het lesmateriaal dat het kan worden T\E grote, haast grootse veranderin- gen, die zich voltrokken hebben in de Velsense „inrichtingen van onder wijs" liggen niet alleen aan de buiten kant. Nieuwe gebouwen en nieuwe ideeën zijn immers hand-in-hand ge gaan ten dienste van de sterk-toene- mende bevolking cn een balans, opge maakt acht jaren na de bevrijding leert, dat de vernieuwingvan het onderwijs een serieuze zaak is geivorden. In-, zoivel als uitwendig. Maar wethou der II. de Boer heeft het scherp ge steld: als de vernieuwing niet „inwen dig" slaagt, zijn de geïnvesteerde kapi talen om niet er in gestoken. Moge deze geest overheersen blijven tot in lengte van dagen ten profijte van. het kind. dat opgroeit in deze nieuwe, fel-levende streek. voorgezet. Er wordt rekening gehouden met het bevattingsvermogen van elke leer ling afzonderlijk. Opvoeding de belangrijkste taak Van veel groter importantie dan schone gebouwen en doelmatig lesmateriaal is naar de mening van Velsens overheid de kwes tie van de opvoeding. Als deze niet slaagt, zo zegt de wethouder van Onderwijs, de lieer H. de Boer, dan zullen alle verdere plannen betreffende het onderwijs blijken te zijn geïnvesteerde kapitalen met een niet meer te dekken verlies. Liefde, wijs heid en geduld heeft elke opvoeder nodig in grote mate, wil zijn leiding vrucht af werpen. Het kind, zo gaat hij verder moet men niet tegemoet treden met de bedoeling het die wijsheden bij te brengen, die wij ouderen nodig voor hen achten. Men moet trachten het kind naar persoonlijke aanleg en capaciteit te stuwen in die richting, waarin het zijn maximum kan bereiken. Daarom moet de onderwijskracht in de didactiek een grote mate van vrijheid ge nieten, waarbij elk dogma moet worden vermeden. Geen animositeit nodig Er zit, aldus de wethouder, in het oude als in het nieuwe veel goeds dat tot de geestelijke opbouw van ons volk kan bij dragen. De verwezenlijking van een blij vende en vruchtbare onderwijsvernieuwing ligt echter in het formeren van een onder wijsstelsel, waarvan momenteel helaas nog veel te weinig te bespeuren is. Dit stelsel moet beginnen bij het kleuteronderwijs en de opvoeding van het kind tot de volwas sen leeftijd omvatten. Hierin moeten de verscheidene schooltypen samenwerken en niet met elkaar concurreren. Het is, aldus wethouder De Boer, belachelijk dat er onder opvoeders nog steeds sprake is van animositeit, want het gaat in de opvoeding niet om de opvoeder maar om het welzijn van het kind. Daarom moet de onderwijs kracht steeds contact houden met de ouders, ook buiten de zogenaamde ouder avonden om. Voor een goede gang van zaken in de onderwijsverandering is het nodig, dat er samenwerking komt tussen leerkracht, ouders en deskundigen, zoals psj'chiater en psycholoog. Er moet contact worden gelegd tussen opvoeders in gezin, school, kerk en verenigingsleven om de kinderen op verantwoorde wijze rijp 'te maken voor het volle leven. En hiertoe is kennis van de menselijke ziel een eerste vereiste. Medische verzorging neemt toe Aan de verwezenlijking van deze ge dachten wordt door het gemeentebestuur van Velsen hard gewerkt en het ligt dan ook in de bedoeling de medische school- verzorging belangrijk uit te breiden en voortdurende verbinding te bewerkstelli gen met het provinciale instituut van de Dienst van Geestelijke Volksgezondheid. Er wordt gedacht aan oprichting van schoolpsychologische bureaux en van bureaux voor beroepskeuze. Al deze instellingen zullen het de onderwijskrachten mogelijk helpen ma ken hun taak uit te voeren en hen zelfs het werk lichter maken. De overheid spreekt echter bij monde van de wet houder de wens uit, dat de opvoeders ervan mogen worden doordrongen, dat zij dit grote werk gezamenlijk zullen moeten aanvatten, wil het resultaat boeken. Kleuteronderwijs in de kleuterschoenen Hoewel het kleuteronderwijs wat school gebouwen aangaat nog wel erg stiefmoe derlijk is bedeeld, past de trant van les geven zich toch langzaam aan bij de mo derne behoeften van het kleine mensen kind. De naam Voorbereidend Lager On derwijs wijst al in de richting van de la gere school, waar de kleuter uiteindelijk terecht moet komen en dus wordt getracht in de kleuterklas de overgangssfeer van gezin naar school te bewerken. Het les materiaal is erop gebaseerd het kind zó zelfstandig mogelijk te maken, eigen ini tiatief en fantasie aan te kweken en het constructiemateriaal, het zogenaamde „Kaj Bojesen Toys"-speelgoed dat wordt ge bruikt dient zowel voor jongens, die er onder meer een garage van kunnen bou wen, als voor de meisjes, die zelf haar moderne poppenhuis kunnen vervaardigen van het materiaal uit een en dezelfde doos. De kleuterleidster zorgt naar het woord van dr. Montessori: Helpt het kind het zelf te doen, ervoor dat initiatief en fan tasie in de juiste richting wordt geleid. Wat het lager onderwijs betreft: op vele scholen is de onderwijsverandering merk baar en één school in de gemeente wordt beschouwd als een experimenteerschool, waarvan de zichtbare resultaten eerst over enige jaren waarneembaar zullen zijn. Op het lager onderwijs sluit het Voort gezet Lager Onderwijs en het U.L.O. aan en ook hier komt tekening in de moderne opleidingsmethode, die zich aan het maat schappelijke leven aanpast. Opleiding tot huisvrouw In het hypermoderne gebouw van de meisjesnijverheidsschool aan de Troel- straweg worden de huisvrouwen-in-spe voorbereid op de wel zeer vrouwelijke taak van het huishouden. Want „het huis houden doen" houdt heel wat meer in dan wassen, boenen, koken en naaien. De huis vrouw wordt behalve deze zaken de zware taak toebedeeld te allen tijde de goede sfeer in het gezin te handhaven. En hier is zeker voorbereiding voor nodig. Vandaar dat in het leerplan van deze school worden opgenomen de opleiding tot hulp-in-de-huishouding maar daarbij te vens de opleiding tot kinderverzorgster. Het aan de huishoudscholen verbonden „Mater Amabilis-. Zonnebloem- en Klim- cp"-werk, dat meisjes op rijpere leeftijd omvat, die naast het dagelijks werk op kantoor of in een ander bedrijf zich willen voorbereiden op haar levenstaak, sluit hierbij volkomen aan. Want naast de huis houdelijke opleiding worden ze daar ge confronteerd met de verschillende levens problemen, zodat ze enigszins worden ge wapend legen de moeilijkheden die zich in het latere leven kunnen voordoen. Zieken verpleging en medische raad zijn, naast kinderverzorging de vakken waarvoor de meeste interesse bestaat. Op deze manier worden bij het open baar en bijzonder onderwijs in Velsen in deze tijd van wederopbouwduizenden kinderen en jonge mensen geleid, naar een toekomst waarvan men hoopt dat vrede, welvaart en gerechtigheid de kenmerken zullen zijn in „de stad aan de zee". TjEN jong gymnasium ontwikkelt zich HL in een jonge gemeente met jeugdig élan. Dit zou de zinspreuk kunnen zijn, die boven de poort van Velsens gymna sium „Felisenum" prijkte, ware het niet, dat de Latinisten er alleen maar een moeilijk-vloeiende vertaling voor zou kunnen vinden. En ware het niet, dat dit devies over een aantal jaren, als IJmuiden zich gezet heeft in de rij der plaatsen als een volwaardige stad, ach teropgeraakt zou zijn. Maar inderdaad: dit nu zijn vijfde schooljaar ingaande Felisenum kan bogen op een ontwikkeling, die voor een zo gedegen instituut als een gymnasium enigszins stormachtig genoemd mag worden. En zijn korte historie heeft be wezen, dat de IJ mond blij mag zijn met dit instituut voor „voorbereidend hoger onderwijs", omdat het niet alleen als zo danig, maar ook en vooral als drager van een stuk cultuur in het algemeen een plaats verdient tegen de contouren der zich uitbreidende industrieën. Als tegen half November misschien wordt het wat later de nieuwe vleugel van deze school klaar is met zijn gymnas tiekzaal-aula, zijn vier vaklokalen en zijn dienstvertrekken, dan zal Velsen een com plete school bezitten compleet naar de materiële toerusting. Want groeien in po pulatie zal ze verder, met de stad IJmui den mee, daar twijfelen zelfs de pessimis ten van weleer niet meer aan, die dit gym nasium maar een onbegrijpelijke iuxe vonden temidden van een overwegende arbeidersgemeenschap. Nu al is de groei zó snel gegaan, dat er voor de eerste klas een parallelklas moest worden gecreëerd de toevloed van nieuwe jeugd uit de hele gemeenschap neemt dus gestadig toe. En het is heus niet overwegend „import", dat deze nieuwe school bezoekt, want van de 120 leerlingen komen er momenteel niet meer dan zeven uit de „buitengewes ten", daarbij Beverwijk natuurlijk hoffe lijk niet meegerekend. Hiermee is ten volle bewezen, dat „Feli senum" een stedelijke basis heeft, waarmee niet alleen de school zelf, maar ook de ge meenschap alleen maar verheugd kan zijn. Want een gymnasium is niet alleen maar een instituut, dat toekomstige studenten bitwijs maakt, het is ook wel degelijk een spits van het culturele geweten in een plaats. Rector dr. P. Brommer, die de aan- vangsmoeilijkheden meemaakte en nu de bloei mag zien, onderkent vooral die laat ste functie als een zeer belangrijke. Niet alleen, dat er in de afgelopen jaren via de schoolconcerten, ten dele in nauwe samenwerking met de Velser Kunstkring, ontzaglijk veel goed gedaan is op sociaal-cultureel gebied, maar er zou méér kunnen zijn. Een gedachte, wel eens gerezen in de kleine kring der Velsense cultuurminnaren, zou namelijk kunnen worden uitgedragen tot een groter ideaal. Wanneer het middel baar onderwijs in Velsen de handen ineen zou slaan, konden er immers cursussen ge organiseerd worden voor hen, die het ont breken van een middelbare opvoeding vaak als een wezenlijk gemis voelen? Breder nog: er zou een kleine Velsense Volkshoge school uit kunnen ontstaan, die zich baseerde op het bestaande onderwijs, maar verder de „leerlingen" de kans zou kunnen bieden zich naar eigen aanleg en inzicht te ontwikkelen. In klassieke richting voor de klassieken, naar de wiskundige voor de rekenhoofden, naar de litteratuur voor de lezers. Zulk een idee staat niet alleen. Het komt voort uit de tijd en wordt onder meer weerspiegeld in het onderwijs van die tijd Waarmee we dan weer op het punna- sium van Velsen teruggekomen zijn, dat niet alléén maar het instituut wil zijn, dat studenten aflevert aan onze universiteiten en hogescholen. Het gymnasium zou immers ook te zien zijn voor een bepaalde groep van leerlin gen als een afsluiting van de opvoeding. Als een algemeen-vormende school, die bepaalde culturele waarden op weet te brengen. En in die richting doordenkend zou voor te stellen zijn, dat de huidige differentiatie in de opleidingen A en B verder werd doorgezet in een C-afdeling, de C van Cultuur-alleen-maar, om het een voudig te zeggen. Natuurlijk zonder aantasting van de wet telijke bedoelingen met het gymnasium, dat in de eerste plaats voorbereidend Hoger Onderwijs dient te zijn. Daarmee zou de kring dergenen, die het gymnasiaal onderwijs willen en kunnen volgen, wijder getrokken kunnen worden. Tot heil waar schijnlijk van beide partijen. Wordt echter de toevoer naar de school dan te groot - en ook dat is in een toekomst, waarin de I.Imond een uitermate vruchtbare voe dingsbodem gaat worden niet moeilijk voorstelbaar dan zou er selectie moeten worden toegepast. Of: uitbreiding. Voorzover wij de situatie kunnen over zien zal de uitbreiding een grotere kans maken dan een selectie, die natuurlijk be perking van de mogelijkheden met zich zou brengen, omdat de wettelijke voor waarden van deze schoolsoort ten allereer ste gehandhaafd moeten worden. Zes klassen telt het instituut terzijde van de Ver Loren van Themaatlaan nu. Zes volle klassen. Men startte vijf jaar terug met in één klas drie leerlingen. Daarvan zijn het nu zestien geworden in de zesde klasse. Men startte met een paar leer krachten. Nu zijn het er negentien een getal zo groot, omdat verscheidene leer krachten ook elders hun functie vervullen en dus maar kleine parten van het rooster voor hun rekening nemen. Velsen mag zijn „Felisenum" met recht en reden beschou wen als een bakermat zowel als een bol werk. TTOEVEEL kubieke meter zancl is weggegraven door kranen en draglines weet niemand. Een schatting maken is ook vrij moeilijk, want op de plek in de Ileerenduinen achter het Gijzenveltplantsoen in de buurt van waar eens het bunkerdorp stond hebben de laatste vier jaar talrijke draglines de duinen afgekloven om Velsen de gelegenheid te geven binnenkort de groei van de bevolking op te vangen en met dit „Duinwijk" het woongebied Óud-IJmuiden volgens de gemeentelijke plannen te vervangen. Om de oplossing te vinden van het probleem, dat heet „Hoe breid ik de stad uit", was in Velsen nog al eenvoudig. Vele steden hebben zand nodig om de plaats uit te breiden. Velsen niet. Daar moest men zand kwijt. Velsen kent geen vestingen en stadswallen cn het hoefde niet buiten de vestinggracht naar nieuwe terreinen te zoeken. Het hakt gewoon bij stukjes en beetjes het duin af. De stad graaft zich het duin in om langzamerhand te komen tot betere woningverhoudingen. Tegen 1960,moet Velsens woninguitbreiding voltooid kunnen zijn en daar zal „Duin wijk" met zijn tweeduizend woningen in niet geringe mate aan meehelpen. Lange tijd heeft de firma Thijssen hier met één dragline gewerkt, maar nu is er sinds enkele weken een tweede bij geko men om het schone zand te graven uit een van de duintoppen, waar IJmuidens jeugd vroeger als rover placht rond te sluipen en waar de Duitse laarzen venijnig over de paden naar de bunkers stapten. Drag linemachinist zou je een simpel beroep kunnen noemen, maar wanneer de ma chine begint te hakkelen of wanneer de bak over een stronk struikelt, dan is er toch altijd de mens met zijn vakkennis nodig, om die machine te helpen cn te be sturen. Er komen en dat blijkt pas, wanneer je daar enige tijd hebt staan kij ken wijsheden en kneepjes in het vak voor. Voor elke dragline rijden vier auto's van verschillende firma's uit Velsen. In totaal stuiven er dus acht door IJmuidens straten of havenbuurt. De helft kiest zich een weg naar de scheepjes bij de Oude Sluis, die daar gereed liggen om zich de buik te laten volstorten en de lading naar Amsterdam of Zaandam te vervoeren, waar aannemers weer een laagje nodig hebben om er een reeks woningen op te doen verrijzen. Achthonderd tot negen honderd kubieke meter verzetten die twee draglines oo één dag. „Maar", vertelt de heer P. Thijssen, die ge dadelijk herkent aan het zwarte alpinopetje en het bruine jasje, „Het is ook wel gebeurd, dat we met die zware Rapier alleen zo'n negenhonderd kuub hebben verzet. Dat was dan poot- aan, zoals wij dat noemen". T-Iet scheelt natuurlijk ook, waar je dragline staat en in wat voor soort bodem gespit moet wor den. Wanneer die graver van een flink hoog duin moet happen is het nog al makkelijk. De machine heeft het maar voor het grijpen. Anders is hét, wanneer van een lap duinterrein een metertje af moet. Dan komen er nog al veel pasin- strumenten en latten aan te pas. Daar is dé fcware dragline nu mee bezig. AL RUIM VIER JAAR wordt de bodem in de buurt van het Gijzenvelt door de nijdige draglines omgeploegd. Er heb ben al meer van die grondverhuizers ge staan. Na de oorlog hebben er al meer firma's aan de Velsense zandafgraverij gewerkt. Een gedeelte van Amsterdams nieuwe buurten werd op dit zand ge plaatst. Bunkerdorp, dat plekje tussen zand en helm van de „gasten" uit het Oosten, die zich betonnen en stalen huisjes en forten lieten bouwen, is nu bijna uit het Velsense duinterrein verdwenen. Ernstige mannen van de genie hebben er op verzoek van de gemeente al heel wat van de veertig be tonnen blokhutten tot klompjes puin la ten springen. Zij vulden de bunkers met water om de druk te verminderen. En het resultaat was elke keer verbluffend. Tel kens wanneer de draglines van de Gebr. Thijssen weer zo'n bunker hebben bloot gespit komen de mannen van de genie om met explosieven de bunker op te ruimen. TAUBBELE Korf die naam komt van Urk, zegt hij is de machinist van de grootste dragline, een Rapier met een bak van zeshonderd liter, om in zijn taal te blijven spreken. Karei Mélissen be stuurt en hanteert de andere Ranier. Maar die tilt per bakie vierhonderd liter on elke auto. De heer Maussen haalt het zand voor de kalkzandsteenfabriek uit het duin en voor hem geldt het dubbel om goed uit te zien. De fabriek kan geen vuil in het zand gebruiken en zelfs een dotje noetskatoen een veel gebruikt doekie bij deze ma chines kan het werk in IJmuidens grootste bunker bij de semaphore lam leggen. IS HET bij storm geen pretje, om bij deze zandafgraving te werken, voor twee andere mannen is het nog even erger. Het zijn de heren Van Diik en Biilsma van de Velsense reinigingsdienst, die achfer de heuvel, waar Thijssen's mannen wer ken, meehelpen aan de bouw van de nieuwe gemeentelijke sportvelden, die aan de nog aan te leggen recreatieweg naar het Een mooi voorbeeld van stijlvol bouwen in Santpoort. strand komen te liggen. Tot op een diepte van vier en een halve meter, hebben de draglines enige jaren geleden een enorme put gegraven waarin soms een meter water staat. Het is er een geliefkoosde plek van meeuwen en andere vogels, want al het Velsense huisvuil wordt in deze put gestort. Papier, stenen, as, blik, karton, vodden, of zie daar, oude lampekappen, eierdoppen en alles wat maar uit de Vel sense vuilnisemmers via de auto's van de reinigingsdienst op dit terrein wordt ge stort. En of het terrein daar nu goed verend wordt, zullen velen zich afvragen. Welnu, doelmannen zullen in de toekomst even hard tegen de grond smakken. De plek, waar het vuil nu al drie jaar ligt, is in die tijd ruim anderhalve meter gezakt en ge worden tot een compacte massa. Hard en moeilijk om er in te graven. Over enige tijd zal er misschien een bulldozer aan te pas komen om die plek weer wat op te hogen. Wanneer de put dan eenmaal ge heel gevuld is en dat zal over ongeveer een jaar volgens de directeur van de rei nigingsdienst het geval zijn dan zal over dit vuil een dikke laag aarde worden ge stort, waarop het gras wordt ingezaaid. De reinigingsdienst bereidt nu al plannen voor om het vuil op andere wijze kwijt te raken. Men wil er dan compost van be reiden. IN die woestijn in een uithoek van Vel sen werken daar dus slechts enige mannen aan het begin van een nieuwe stadswijk Duinwi'k die ruim twee duizend woningen zal beva'vn. Zij steken letterlijk de spade in de grond. Zij werken al vele jaren aan de vervanginj van de afgebroken of af te breken wo« ningen in Oud-IJmuiden.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1953 | | pagina 18