Foto Lux
TE KOOP
Oud-verzetsstrijders bouwden
dorp aan de rand der wereld
Trouwreportages
Bartök's Concert voor Orkest
,de daad" van het seizoen
Nederlands populairste hulp-in-de-huishouding overtreft zichzelf
met
maakt Uw werk lichter dan ooit
Veel geld
Rotterdamse rederij
acht zich beledigd
"Brieven aan
de redactie
Vanmorgen in de
Vishal
6
Klein-Groningen in Tasmcinië
Een geslaagde groepsemigratie
Initiatief bekroond:
florerend bouwbedrijf
TEL. 4519
MODERNE VILLA'S MET GARAGE
SLAGER KNOP
De heer W. D. Wil jouw
in de raad
Raad voor Scheepvaart
had haar houding gelaakt
Noordhollands Philharmonisch Orkest
Ongevallen in
Kennemerland
Nieuwe school aan Gijzen-
veltplantsoen aanbesteed
O
X/
WAT 'N GENOT
ZO 6EMAKKEUÜK
n j, ALS DIE
NIEUWE VIM
- WERKT!
0 0^?$
VIM schuimt
nog meer en
kan niet yj
krassen
WOENSDAG 10 FEBRUARI 1954
(Van onze correspondent in Australië)
Ergens in de bossen van Tasmanië, aan de kant van een ruwe zandweg, zag ik het
bordje „Little Groningen", waar de postbode zijn brieven deponeerde voor een Neder
landse nederzetting van 25 mannen, vrouwen en kinderen. Hier sloeg de auto, die mij
van Hobart, de hoofdstad van Tasmanië, naar Kingston had gebracht een afstand
van 15 km door een van de mooiste en kleurrijkste streken van het „appelen
eiland" links af en doemde het Hollandse dorp van dertien huizen op. Het ligt daar
in een rustieke omgeving, niet zo heel ver weg van de Derwent, aan de Zwarte Man s
Baai, met daarachter de Frederik Hendrik Baai en de Zeerovers Baai, namen die
herinneren aan de eerste reizen van Abel Tasman. Overal waar men op Tasmanië
reist, wordt door een naam de herinnering opgewekt aan de oude,, vaderlandse ont
dekkingsreizigers. Maar in Kingston is het, meer dan drie eeuwen na Tasman en
Visscher, de naam Groningen die nu voorgoed gevestigd is in de historie van het
Van Diemen's land.
De houten huizen van „Klein-Groningen" bij Kingston, Tasmanië, temidden van de
wouden der eucalyptus, waar de Groningse groep van Pinkster en Van der Laan een
nieuw dorp heeft opgebouwd.
- „Little Groningen" ligt in een omlijsting
van hoge eucalyptusbomen met hun
eeuwig groen gebladerte en hun slierten
van bastvellen, die langs de stammen en
de takken hangen.
Daar strkeken zich de bossen uit, die de
eerste Hollanders van deze Kingston -
groep ook op deze drie hectaren uitge
kozen grond hadden gevonden en die zij
met man en macht hebben moeten rooien
om een veld vrij te krijgen voor hun eerste
huizen. Ik sprak met de beide Groningers
E. Pinkster en de vroegere procuratiehou
der Eerke J. van der Laan, die drie jaar
geleden naar Tasmanië zijn getrokken,
zonder kennis van het bouwvak, maar
thans directeuren van hun zelf opgerichte
bouwonderneming „Australian Building
Corporation Proprietary Limited" (A.B.C.),
met contracten voor overheidsbouw tot een
bedrag van een half millioen.
Zij bouwen een school, waarvoor het
ontwerp door het departement van Open
bare Werken is gemaakt en waarin de
A.B.C. enkele Hollandse adviezen heeft
verwerkt. Ik heb de school, die bijna ge
reed is, gezien. Zij zou zo uit Nederland
naar hier kunnen zijn overgebracht.
„Wij hadden in Holland al het plan
opgevat een bouwbedrijf te beginnen", zo
vertelde de heer Pinkster in het Groningse
dorp.,, Wij namen twee asbestos en drie
geprefabriceerde huizen mee, waarmee we
de grondslag konden leggen voor verdere
uitbouw. Op deze huizen konden we name
lijk hypotheek krijgen en aldus ons eerste'
werkkapitaal vormen".
Geriefelijke huizen
Thans staan er elf huizen bij. De dertien
vormen te samen „Klein Groningen". Ze
zijn eenvoudig van opzet, maar geriefelijk
ingericht en van alle moderne gemakken
voorzien, zoals met vrijwel alle huizen
in Australië het geval is: Laundry (washok)
met wasbakken en „copper" (electrische
verwarmingsketel), electrisch fornuis en
ruimte, heel veel ruimte er om heen. Iets
verder naar achteren staat de grote tim
mermans werkplaats, waarin thans de mo
dernste machines, zoals een lintzaag en een
cirkelzaag, zijn opgesteld.
De vroegere werkplaats, waarmee deze
pioniers begonnen, is heel wat kleiner. Zij
dient nu als overkapping voor pakkisten
uit Holland en in die samengevoegde
pakkisten trof ikeen pas aangekomen
gezin uit Amsterdam aan, vader, moeder
en zeven kinderen.
Zij wonen er tijdelijk in afwachting van
ook in het stadhuis
maakt
KENNEMERLAAN 25
IJMUIDEN
Geef ons op aan de ambte
naar en meldt het ons.
VOOR
JUWELEN - SIERADEN
GOUD - PLATINA ENZ.
H. W. DAMES
Kruisstraat 19 Haarlem bij de
Ridderstraat. Telefoon 16910
de vrijkoming van een der houten huizen,
waarvan de tegenwoordige bewoner spoe
dig vertrekt naar elders. Zo groeit de
Klein-Groningse gemeenschap. Zo ontwik
kelt zich het A.B.C.-dorp, waar nu 25
Nederlanders een broodwinning hebben
gevonden voor zichzelf en hun gezinnen.
De kerngroep van twaalf man, die drie
jaar geleden Nederland verlieten om een
nieuw bestaan te vestigen op een.vreemd
eiland met zo'n vertrouwde naam, vond
haar eerste bouwproject in een uitbreiding
van een klasselokaal van de Kingston-
school en haar eerste werkelijk grote pro
ject in de bouw van een Diocesaan Kinder
tehuis van de Church of England, een
kerk van meer dan f 100.000.- gefinan
cierd door de Federale Australische rege
ring, de regering van Tasmanië en de kerk.
Pioniers
Onder de eerste twaalf pioniers bevon
den zich timmerlieden en metselaars. Pink
ster en Van der Laan hadden hen zorg
vuldig geselecteerd: Pieter Laming, B. Fol-
kerts, J. Th. Steen, De Haan, R. O. Doe-
dens, J. J. Schuth, W. Sikkema, Slot, I.
Scholma en De Vries, allen Groningers en
de meesten hunner oud-verzetstrijders, die
gedreven door een verlangen tot ontplooiing
van initiatief, dat naar zij meenden in
eigen land niet voldoende en niet naar
voldoening tot uiting kon komen. Enkelen
hunner kwamen en gingen, maar de mees
ten behoren nog steeds tot de kerngroep.
Later kwamen er nieuwe landverhuizers
bü.
De bedoeling om een grote Neder
landse nederzetting te vormen is min
of meer voorbijgestreefd. In de prak
tijk is gebleken dat verschillende leden
van de groep op den duur het leven
tussen Australiëers verkiezen boven
dat van de enge Nederlandse gemeen
schap. Deze voorkeur spruit niet voort
uit onderlinge onenigheid - in tegen
deel, de samenwerking laat niets te
wensen over - maar omdat de integra
tie met de Australische volksgemeen
schap zich vlugger voltrekt in die ge
meenschap dan daarbuiten als afzon
derlijke groep, waar het dagelijkse
contact met de Australische buiten
wereld ontbreekt. Dit geldt vooral voor
de vrouwen en deze (maar ook de
mannen) begrijpen volkomen dat het
voor de toekomst der kinderen beter
is zich met de Australische bevolking
te vermengen.
Ik heb de indruk, dat de Kingston-groep
belangrijk werk heeft verricht door zich
op Tasmanië te vestigen. Zij heeft de repu
tatie der Hollanders in gunstige zin be
De eerste twee huizen
asbest en hout) van
..Klein Groningen" bij
Kingston, die de
grondslag vormden
voor de vestiging van
dit Groningse dorp
aan de rand der we
reld. De Groninger
E. Pinkster (een der
beide directeuren van
de bouwonderneming,
die door ..Klein-Gro
ningen" is gevormd)
in gesprek met de
hoofdambtenaar voor
de emigratie, Th.
Bakkers uit Melbour
ne.
gelegen te Santpoort Bosbeek-Zuid, in onmiddellijke
nabijheid van het station. Vestigingsvergunning voor
inwoners der gemeente Velsen gegarandeerd. Ruime
hypotheek beschikbaar. Te bevragen bij
Makelaarskantoor v/h D. TEER, Kennemerlaan 152,
Telefoon 5280.
N.V. Bouw. cn Aannemersbedrijf „BEVERWIJK",
Wijkerstraatweg 2, Velsen-Noord, Tel. 4191.
ALLEEN DONDERDAG
1 p. PRIMA GEHAKT, Rund. en varkens1.20
Daarbij 1/2 p. VET voor 0-10
Rijksstraatweg 215 bij de brug - Haarlem-Noord
vorderd. Zelfs de regering van Tasmanië
(dat als afzonderlijke staat - met slechts
500.000 inwoners - een eigen -verant
woordelijkheid draagt ten aanzien van de
immigratie) heeft alle medewerking ver
leend en hoewel de federale regering
groepsvorming zeer ongaarne ziet en zelfs
tegengaat, in het belang van een spoedige
assimilatie, heeft zij het de Kingston-groep
niet moeilijk gemaakt.
Overal waar ik op Tasmanië kwam,
werd met lof en waardering gesproken over
„Little Groningen". Er was hier en daar
zelfs een toon van naijver te beluisteren,
niet omdat men de Kingston-groep het
succes misgunde, maar omdat de naijve-
rigen wensten er zelf deel van te mogen
uitmaken.
Als voorbeeld van een geslaagde groeps
emigratie kan Klein-Groningen alle lol
worden toegezwaaid. Zij verdient bijzon
dere aandacht, omdat in de staat Victoria
onlangs nog de in een wetsvoorstel ge
opperde mogelijkheid van groepsvestiging
geleid heeft tot een hevige politieke strijd,
die geëindigd is met het aftreden van een
minister.
Als opvolger van de heer M. v. Loo als
vertegenwoordiger van de P.v.d.A. in Vel-
sens raad zal optreden de. heer W. D. Wil-
jouw uit Velsen-Noord.
Voor de tweede maal heeft de Raad voor
de Scheepvaart te Amsterdam gehoord de
kapitein van het motorschip „R.P.S." dat
op 7 Januari 1953 van het vorig jaar in de
Golf van Biseaje is vergaan. De tienkoppige
bemanning eh ook de gezagvoerder F. H.
van der M. uit Rotterdam konden, na een
nacht lang in een reddingsboot met de
kokende zee te hebben geworsteld, door een
Frans vissersvaartuig worden gered.
De aanleiding tot dit tweede verhoor
vormde een brief van de eigenaar van het
schip, de directie der Rotterdamse rederij
(Roterdamse Kustvaartcentrale N.V.),over
de uitlatingen van de voorzitter van de
raad, mr. A. Dirkszwager, tijdens het on
derzoek van de ramp door de raad op 6
Januari. De president had bij deze gelegen
heid de houding van de rederij gelaakt, om
dat door de rederij niet voor een ontvangst
van de geredde mannen was gezorgd bij
hun aankomst in Nederland.
De voorzitter had ook over het. gedrag
van de Nederlandse autoriteiten zijn mis
noegen uitgesproken en dit gedrag „schan
delijk" genoemd, omdat de Nederlandse
marechaussee zowel bij de aankomst te
Roozendaal als bij station Delftse Poort te
Rotterdam, de mannen, die geen paspoort
bezaten, als vreemdelingen had beschouwd.
De directie zeide in de brief, door de uit
latingen van de voorzitter, die de directie
via de pers had vernomen, in „de eer en
goede naam te zijn aangetast. De uitlatin
gen over het niet ontvangen van de be
manning berusten op grote onwaarheid,"
aldus stond in het schrijven.
Tijdens het verhoor van gistermiddag zei
mr. Dirkszwager het vreemd te hebben ge
vonden, dat niemand van de directie aan
wezig is geweest bij het onderzoek door de
raad naar de oorzaak van het zinken van
het schip.
De procuratiehouder van de rederij, de
heer W. S. lichtte de brief uitvoerig toe en
deelde mee. dat de vertegenwoordiger, die
van de directie opdracht had gekregen de
bemanning in Roozendaal te verwelkomen,
geen der mannen had aangetroffen, omdat
99'
Door Toon Verhey met het Noordhol
lands Philharmonisch Orkest werd gister
avond de „daad" van het Haarlemse mu-
ziekseizoen gesteld door een perfecte uit
voering van het „Concert voor Orkest"
van Béla Bartök. Deze meesterlijke com
positie kan men zien als een synthese, niet
alleen van Bartök's levenswerk, maar van
een periode die vaak vastgelopen is in ex
perimenten en als gevaarlijkste van al
in cerebrale stelsels. Wat niet weg
neemt, dat er met al dat experimenteren
elementen zijn ontdekt en pasklaar ge
maakt, die een verrijking van de muzikale
bouwstof zijn, wanneer de ordenende geest
van het genie ze dermate weet aan te wen
den, dat ze logisch klinken en in hun klank
en zinsbouw persoonlijkheid en wat meer
zegt: menselijkheid verraden.
Dit is wat wij bij het beluisteren van
het „Concert voor Orkest" zo sterk er
varen: het betoog van een geniale samen-
vatter, die op ongedwongen voor hem
natuurlijke wijze zijn musiceerlust bot
viert. Wat Bartök er mee bedoeld heeft,
kan ik met zijn eigen woorden uiteenzet
ten; maar ik zeg vooraf dat ik daar weinig
of geen waarde aan hecht en die uitspraak
van de componist slechts beschouw als een
weinig zeggend, beleefd antwoord op een
nieuwsgierige interpellatie. Hij zei dan:
„De algemene stemming van het werk, met
uitzondering van het schertsende tweede
deel, is een geleidelijke overgang van de
ernst van het eerste deel en de sombere
zang van de dood in het derde, naar de
levensbevestiging van het laatste". Het
klopt allemaal, maar men wordt er niet
wijzer door. Bartök is hier slechts muzi
kaal te benaderen. Van ieder der vijf delen
van zijn werk heeft hij weliswaar de
grondstemming vastgelegd, maar dan ging
hij musiceren op de vleugels van de fan
tasie en met de ordonnantie van evenwicht
en goede smaak.
Het was hem erom te doen een concer
tante symphonie te schrijven, waarbij
ieder instrument aan zijn trekken zou ko
men en dat wekte zijn musiceerlust in
hoge mate. Uiteraard kon dit bij het ver
werken van folkloristische motieven wel
eens tot concrete verbeeldingen aanleiding
geven. Een feit is, dat Bartök in zijn „Con
cert voor Orkest" de samenvatting van zijn
enorme meesterschap getoond heeft, zowel
in materiële als in geestelijke zin. Het hier
bedreven spel met zijn kunst en kunde
markeert een hoogtepunt van de moderne
rnuziek, ook al omdat het zo zuiver muzi
kaal is, zo volkomen het werk van een
„muzikant". Modern, zal menigeen zeggen,
maar ik zeg klassiek, want zijn moderne
middelen zijn in klassieke zin aangewend.
De virtuositeit waarmee het orkest be
handeld is, zodat alles klaar en doorzich
tig blijft, is wel een van de merkwaardig-
zij in Parijs de aansluiting hadden gemist.
De man heeft nog een trein uit Parijs afge
wacht en is daarna naar Rotterdam ge
komen, waar hij op station D.P. enkele der
bemanningsleden veel later heeft aange
troffen.
De kapitein hield vol, dat hij niemand
van de rederij heeft gezien en dat hij zich
hield aan de bij het onderzoek door de raad
afgelegde verklaring, dat hij pas Zaterdag
iets van de rederij had vernomen, nadat de
mannen reeds Vrijdag in Nederland waren
aangekomen.
De voorzitter zei, dat de raad met de ge
maakte opmerkingen rekening zal houden
er sloot de zitting.
ste eigenschappen
Het wordt moeilijk hierna nog te praten
over het Pianoconcert in Es van Liszt en
wij bepalen ons tot de mededeling, dat de
solist Theo van der Pas het stuk met tech
nisch bravour vertolkte en het orkest hem
daarbij accuraat ter zijde stond. De avond
was met de ouverture tot „De verkochte
Bruid" van Smetana geopend. Ik houd
van dit prachtige stuk, maar dit keer heelt
Bartök's meesterwerk alles wat er aan
voorafging vervaagt. JOS. DE KLERK
Jongen aangereden,
maar aanrijder reed door
De doorzettende kou heeft gisteren op
de Velser pont een 21-jarige Haarlemse
Hoogoven-arbeider parten gespeeld: toen
hij in de ochtenduren „over" ging, raakte
hij door de kou bevangen en moest op het
politiebureau van Velsen-Noord weer wor
den bijgebracht.
Schaatsenrijdende Velsenaren werden
lastig gevallen door een 18-jarige zeeman
uit IJmuiden, die kennelijk te diep in het
glaasje had gekeken. De politie nam hem
onder haar hoede, wat niet door de zeeman
werd gewaardeerd; hij is later door zijn
vader van het politiebureau afgehaald.
Het Rex-theater heeft inmiddels ook
de gevolgen van de vorst ondervonden:
surveillerende agenten zagen een water
valletje uit de garage komen en de water
leiding bleek bevroren te zijn. In de sneeuw
werd in Santpoort een zieke herdershond
gevonden, die liefderijk door het asyl in
de Heerenduinen is opgenomen.
Een veertienjarige jongen werd in de
Willem Barendszstraat te IJmuiden op
straat gevonden, klagend over hevige pijn.
Hij zou door een onbekende zijn aangere
den, die direct het hazenpad koos; een
dokter constateerde inwendige kneuzingen.
Eventuële getuigen van dat ongeval wordt
verzocht zich bij de politie te melden.
Tenslotte is op de Parkweg, blijkens
mededelingen van de dienst Openbare
Werken een auto over de kop geslagen,
maar er was niets te vinden toen de politic
ter plaatse kwam en op de Gildenlaan in
Noord heeft een vrachtauto na een slipper
de schoorpaal van een lichtmast gekraakt.
(Verkort weergegeven)
Sneeuwruimen. Een bejaarde dame, die
alleen woont omdat haar zoon in dienst is,
klaagt dat het haar niet meer mogelijk is
de sneeuw voor haar woning te ruimen, en
zij wijst daarbij ook op andere bejaarde en
gebrekkige alleenwonenden, die nu zitten
te hopen op hulp van bijvoorbeeld de pad
vinders. Zij zegt dat er voor dit karweitje
dat tegelijk menslievend hulpbetoon be
tekent best een „heitje" kan overschie
ten. Misschien zijn er padvinders die zich
deze tip zullen aantrekken?
Vanmorgen is op het bedrijf van Open
bare Werken in Velsen openbaar aanbe
steed de bouw van een 7-klassige O. L.
school aan het Gijzen veltplantsoen te
IJmuiden.
Er waren 32 inschrijvingen en de hoog
ste was de Fa. Verkroost cn De Wilde uit
Velsen-Noord met 174.950.voor de
uitvoering met betonnen kozijnen en voor
de bouw met houten kozijnen voor
164.950.Laagste was Fa. Ebbing uit
Haarlem, die respectievelijk inschreef voor
146.650.en 139.650.De gunning
is aangehouden.
Jeu^d-schaatswedstrijden
gaan niet door
De schaatswedstrijden voor Velsens
jeugd op de tankgracht bij Driehuis gaan
vanmiddag (Woensdag) niet door met het
oog op de toestand van het ijs.
Twee van Rotterdam
Aan de IJmuidense markt verschenen
vannacht de „Claesje" met 50 kisten schel
vis, 40 radio, 45 open wijting, 35 dichte
wijting, 90 gul en kabeljauw, 10 platvis en
330 stuks stijve kabeljauwen; de „Antje"
met 40 kisten diversen, 350 stuks ijs- en,
430 stuks stijve kabeljauwen; de „Robert
William" met 1200 kg tong, 110 kisten
schol, 70 wijting, 10 gul en 60 stuks stijve
kabeljauwen; de „Martenshoek" met 2000
kg tong, 100 kisten schol, 15 wijting en
30 gul en kabeljauw; de „Annie" met 25
kisten tarbot en ton, 150 schol, 40 diversen,
260 stuks stijve kabeljauwen; de HD 37 met
80 kisten diversen en drie Noordloggers
met 12.000 kg tong.
België geen trek
België had vanmorgen haast geen zin in
de kabeljauw, als gevolg van de grote im
port in België uit Denemarken en Noor
wegen. De rijen kabeljauw deden van f 46
tot f 35 en de kisten brachten van f 65 tot
f 70 op. Grote gul bracht op f 35, middel
gul f 28 en torren van f 22 tot f 23.
Schelvis duurder
De schelvis was vanmorgen nog al duur.
Braad werd betaald met f 50 tot f 52, pen
nen met f 60 kleinmiddel met f 62 tot f 64,
grootmiddel met f 65 en grote schelvis met
f 65.
Grove schol voor de Brit
Dc grove schol ging weer naar Engeland.
Grote schol kreeg f 17, middel f 19, zet-
schol van f 38 tot f 41 en schol I van f 32
tot f 38. Schol II en III gingen het buiten
land in en kregen respectievelijk van f 25
tot f 22 en van f 19 tot f 13.
Tong zakkend
Grote tong ging van de hand voor f 2.30
tot f 2.20, grootmiddel van f 1.30 tot f 1.35
en halve pondjes en tong I f 1.35, tong II
kreeg f 1.25.
Zweedse Import
Tweehonderd kistjes met dertig kg
Zweedse import makreel kregen per stuk
f 18.
Morgen de Norma
Morgen komt de „Norma Maria" met
200 kisten schelvis, 150 gul en 50 radio. 40
open wijting en 40 rog en vleet plus 20
diversen. Het schip had voorts 600 stijve
kabeljauwen.
nieuwe VIM
G>,
O
O
Had U dat ooit kunnen denken, Mevrouw? Die ver
trouwde gele bus in Uw keuken gaat nog meer Voor
U doen, tegen dezelfde prijs. Door een geheel nieuwe
samenstelling ontwikkelt VIM nu snelschuim, waarin vet
en vuil ongelofelijk snel oplossen. Probeert U 't eens.
U hoeft nu maar heel licht te wrijven. Gaat het niet
fantastisch vlug, en gemakkelijk? 't Resultaat... kijkt
U goed! Geen vlekje, geen veegje blijft achter.
Alles glanzend schoon.
o
o
O
VOEL HOE VEILIG:
Vergelijk het met welk reini
gingsmiddel ook. Het poeder
van nieuwe VIM is heerlijk
zacht, dus volmaakt veilig.
Si:;
VOEL HOE SCHOON:
P Zeldzaam zo glad alles
wordt. Alsof het gepolijst is.
ÉRWL
'ik!
'V KZii-l40 54
