Was steun aan Darul Islam
veelal prijs voor veiligheid?
De Engelse roker heeft
de schrik te pakken
Agenda voor
Haarlem
Instelling van een Spoorwegraad
Noordhollands Philharmonisch
Orkest speelt voor televisie
Een Eeuw Geleden
De gearresteerde Nederlanders
Planters in binnenland
in moeilijke positie
In Japan bloeit
de slavenhandel
Voor onderzoek naar
de oorzaak van
treinongelukken
Italiaanse Opera
met „La Bohème"
^Hoe is het ontstaan?^
Opening expositie
van H. F. Boot
DINSDAG 16 FEBRUARI 1954
3
Gelijkstelling Indonesische
zeevaartdiploma's vervalt
Jaarlijks 'f 250 millioen
schade door bedrijfs
ongevallen
Eerste Kamerleden bepleiten:
Rapport over mogelijkheid van verband tussen
roken en longkanker deed tabaksaandelen dalen
Aviolanda gaat vijf jaar
„Hunters" bouwen
Dit woord: GAAR
Marinier ondanks ziekte
naar Nvv. Guinea gezonden?
Schccpsbouworder
Hoofdprijzen Staatsloterij
Uit de Opregte Haarlemsche
Courant van 16 Februarij 1854
(Van onze correspondent te Djakarta)
Een paar dagen geleden overviel een
bende, vermoedelijk behorende tot de
T.I.I. (Tentara Islam Indonesia Indone
sische Islamietische Leger) de woning van
de administrateur der theeonderneming
„Gunung Mas", gelegen aan de Noordzijde
van de Puntjak-pas. Zij roofde geld en goe
deren ter waarde van 3200 roepiahs, doch
liet de administrateur, Anthony, ongedeerd.
Het was reeds de tweede maal binnen
enkele maanden, dat op deze onderneming
een overval werd gepleegd.
„Gunung Mas" ligt dicht bij de grote
verkeersweg, die van Djakarta over de
Puntjak-pas naar Bandoeng leidt, en ook
als men in aanmerking neemt dat het be
boste en geaccidenteerde terrein aan ram-
pokbenden een goede kans biedt op een vei
lige aftocht, blijft het nochtans een brutaal
stukje.
Wij halen deze overval niet aan als een
voorbeeld van de onveiligheid in West-
Java. De toestand wordt gelukkig geleide
lijk beter, maar hij zegt toch wel, dat lijf en
gced van de werkers op de ondernemingen
nog steeds gevaar lopen, ondanks de toege
nomen en met succes bekroonde activitei
ten van leger en politie.
Tientallen ondernemingsemployé's, Euro
peanen en dan meest Nederlanders
zowel als Indonesiërs hebben in de loop der
maanden het leven gelaten, wreed ver
moord bij hun arbeid in de binnenlanden
van Java.
En als wij nu daaraan herinneren, dan
doen wij dat in verband met de jongste
arrestaties van Nederlanders. Over de
redenen van deze aanhoudingen is tot dus
verre van officiële zijde nog maar weinig
meegedeeld: in het kort heet het, dat de be
trokkenen zich schuldig hebben gemaakt
aan het verlenen van steun aan subversieve
organisaties.
Voormalige NEFIS
Het spreekt vanzelf, dat men bij het ont
breken van duidelijke feiten, die men ook
in de opgewonden commentaren en sensa
tionele berichten in een deel der Indonesi
sche pers niet vindt, poogt zich een beeld
te vormen van de achtergrond der aanhou
dingen.
Wij hebben reeds eerder opgemerkt de
mogelijkheid niet uitgesloten te achten, dat
bepaalde avontuurlijke en politiek-onver-
antwoordelijke lieden zich met subversieve
organisaties zouden hebben ingelaten, dus
steun zouden hebben verleend aan de Darul
Islam. Men kan deze mogelijkheid niet zon
der meer verwerpen. Daarnaast is echter
een aantal Nederlanders gearresteerd, van
wie men moeilijk kan aannemen, dat zij zo
onverstandig zijn geweest om zich met
tegen de Indonesische regering gerichte
acties in te laten. Wij denken daarbij in de
eerste plaats aan enkele gearresteerde
voormalige functionarissen van de NEFIS
(ftetherland Expeditionary Forces Intelli
gence) en aan een aantal planters, dat in
hechtenis werd genomen.
Een Indonesisch blad (Bintang Timur)
heeft bij het begin der arrestaties het op
zienbarende bericht gebracht, dat het aan
tal aanhoudingen tot 1400 zou oplopen.
Waarop een ander blad (Ker.g Po) spottend
de vraag stelde hoe het mogelijk was, dat
.bij een dusdanige omvang van het complot
het zo lang kon duren eer men daartegen
in actie kwam.
Het door Bintang Timur genoemde aan
tal deed het gerucht de wereld ingaan, dat
het in de bedoeling lag alle personen, die
vroeger op enigerlei wijze met de NEFIS
te maken hadden, aan te houden en even
tueel het land uit te zetten. De aanhouding
van het voormalige hoofd van de NEFIS,
Jungschlager, van wie men op grond van
zijn positie bij een grote Nederlandse maat
schappij niet wil aannemen, dat hij bij een
of andere subversieve actie is betrokken,
heeft dit gerucht nog versterkt.
Om huid te redden
Wellicht kan men zich echter nog het
duidelijkst een beeld vormen van de moge
lijke achtergrond der zaak, als men de
arrestatie van een aantal vooraanstaande
planters in ogenschouw neemt.
Wij nemen daarbij als voorbeeld de zaak
van Schmutzer, directeur van de rubber
onderneming „Bandjar Negara", die met
zijn administrateur en een employé werd
gearresteerd, wegens het verlenen van
steun aan de Darul Islam, gelijk werd ge
meld.
Maar het is ook hier weer moeilijk aan
te nemen, dat Schmutzer c.s., als zij inder
daad de D.I. hebben gesteund, dit zouden
hebben gedaan omdat zij voor deze. tegen
het Indonesische gezag gerichte beweging
zoveel sympathie koesteren.
Het is veeleer waarschijnlijk dat zij dit
deden uit drang naar lijfsbehoud. Het is in
West-Ja va (de in de aanvang aangehaalde
overval spreekt daarvan) nog niet vol
komen veilig. Er is een tijd geweest, dat die
onveiligheid nog veel groter was, dat er be
paalde gebieden waren, waarin niet de ge-
DINSDAG 16 FEBRUARI
Stadsschouwburg:: Rotterdams Ballet
ensemble, Haarlemse Kunstgemeenschap,
3.15 uur. Minervatheater: Noordh. Ph. Or
kest, 8 uur. Lldo: „Slaven der hartstocht",
18 jaar. 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Taxi 85
rijdt voor", 18 jaar, 8 uur. Roxy: „Grens
incident", 18 jaar, 8 uur. Luxor: „De
gevolgen van een misstap", 18 jaar, 7 en 9.15
uur. Rembrandt: „Gaslicht", 18 jaar, 7 en
9.15 uur. City: „Beschermt het ongeboren
leven", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Palace: „Zo
lang jij bij mij bent", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
WOENSDAG 17 FEBRUARI
Frans Halsmuseum: Pianorecital Tini
Bresser, 8 uur. Koningin Emmaschool, In
gang Raafstraat: Cultureel comité „Over de
brug"; lezing door de heer K. J. Junius
Ingerman, 8 uur. Lido: „Slaven der harts
tocht", 18 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Frans
Hals: „Taxi 85 rijdt voor", 18 jaar, 2.30, 7
en 9.15 uur. Roxy: „Abbott en Costello in
Hollywood", alle leeft., 2.30 uur. „Grens
incident", 18 jaar, 8 uur. Luxor: „De
gevolgen van een misstap", 18 jaar, 2, 7 en
9.15 uur. Rembrandt: „Gaslicht", 18 jaar. 2,
4.15. 7 en 9.15 uur. City: „Beschermt het
ongeboren leven". 18 jaar. 2.15. 7 en 9.15 uur.
Palace: „Zolang jij bij mij bent", 14 jaar. 2,
4.15, 7 en 9.15 uur.
zagsapparaten, maar de
menten de baas waren.
subversieve ele-
Wellicht hebben in die tijd leiders van
ondernemingen voor zich èn hun employ's
de veiligheid, die de machtsapparaten van
de Staat hun nog niet, konden geven, ge
kocht met geld en levensmiddelen. Natuur
lijk was dat strikt genomen niet toelaat
baar. Maar de betrokkenen stond geen
andere weg open. Zij hadden te kiezen: de
legale weg met plundering en wellicht de
dood of de illegale weg met gekochte vei
ligheid.
Het verlenen van steun aan de Darul Is
lam komt hierdoor in een ander licht te
staan. Daarom ook is het te wensen, dat er
spoedig meer licht komt over de jongste
arrestaties en de redenen daarvan. Want
men kan nu wel de felle anti-Nederlandse
commentaren in een deel der Indonesische
pers met een schouder-ophalen voorbij
gaan, met de wetenschap dat de welden
kende Indonesiër niet alle Nederlanders
over één kam scheert. Maar de sfeer wordt
er hier uiteraard niet beter door.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een
wetsontwerp tot wijziging van de Wet op
de Zeevaartdiploma's. In de Memorie van
Toelichting van de minister van Verkeer
en Waterstaat en van de staatssecretaris
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
wordt onder meer gezegd dat de grondslag
voor de gelijkstelling van de in Neder-
landsch-Indië en hier te lande afgegeven
diploma's principieel door de souvereini-
teitsoverdracht is weggevallen. Derhalve
menen de minister en de staatssecretaris
dat de gelijkstelling der Indonesische di
ploma's zal moeten eindigen. Opdat reke
ning kan worden gehouden met eventuele
moeilijkheden bij de personeelsvoorziening
der betrokken scheepvaartmaatschappijen,
welke door een dergelijke maatregel kun
nen ontstaan, zou de opheffing der gelijk
stelling kunnen ingaan op een nader te be
palen datum.
De belangen van Nederlandse zeelieden,
die op Indonesische schepen varen, worden
voldoende gewaarborgd door de in de
Nederlandse examenreglementen voorko
mende bepaling betreffende de gelijkstel
ling van diensttijd aan boord van vreemde
schepen met dienst op Nederlandse sche
pen. Het is verantwoord, dat motordrijvers
van de visserij tevens de bevoegdheid ver
krijgen, in gelijke functie op te treden op
schepen van de kleine handelsvaart.
Gelden uit tegenwaarde-rekening
voor veiligheidsactie
Uit het Dertig millioenfonds van de
tegenwaardefekening, dat bestemd is voor
verhoging van de productiviteit in Neder
land, zijn na overleg tussen de Amerikaan,
se en Nederlandse regering wederom gel
den vrijgegeven voor de financiering van
een drietal productiviteits-projecten.
De beide eerste projecten hebben be
trekking op de verhoging van de veilig
heid in de industrie. Het betrekkelijk gro
te aantal bedrijfsongevallen, dat naast
menselijk leed het verlies van vele ar
beidsdagen tengevolge heeft, veroorzaakt
jaarlijks een schade van naar schatting
250 millioen gulden. Dit heeft het Veilig-
heidsinstutuut te Amsterdam aanleiding
gegeven een campagne te voeren voor het
bereiken van een grotere veiligheid in de
industrie. Voor de financiering van deze
campagne zal f 75.000 uit de tegenwaarde
rekening aan deze instelling ter beschik
king worden gesteld.
De arbeidsinspectie van het ministerie
van Sociale Zaken en Volksgezondheid zal
de beschikking krijgen over f 85.000 voor
de aankoop van apparatuur ten dienste van
de bestrijding van ongevallen in bedrijven.
Normbudgetten
De Nederlandse Huishoudraad te 's Gra-
venhage zal een bedrag van f 45.000 ont
vangen, in hoofdzaak voor het verzamelen
van materiaal op basis waarvan normbud
getten zullen worden samengesteld. Deze
normbudgetten hebben ten doel een juiste
besteding van het gezinsinkomen te be
vorderen.
Voorts zal de Nederlandse Huishoud
raad door deze bijdrage in staat worden
gesteld lezingen te organiseren ter bevor
dering van de efficiency in de huishouding
door betere woningindeling, inrichting en
meubilering.
De politie in Japan heeft opdracht stren-
ger op te treden tegen de slavenhandel. De
verkoop van kinderen is sterk toegenomen
als gevolg van het feit, dat de rijstoogst in
60 jaar niet zo slecht is geweest.
Makelaars gaan in de arme plattelands
gebieden van Japan van huis tot huis om
over de prijs van een aardig jong meisje
of een jongen te onderhandelen alsof het
om een zak rijst ging.
Volgens de cijfers van de politie zijn 90
procent van de verhandelde kinderen meis
jes. Zeventienjarigen brengen het meest
op. Zij komen gewoonlijk in de prostitutie
terecht.
De prijs van een jonge Japanse op de
slavenmarkt varieert van 30 tot 500 gulden,
al naar gelang van het „beroep" waar
voor het slachtoffer bestemd is. Van dit
bedrag moet de makelaar een flink deel
hebben en de boer, die zijn kind verkoopt,
is al blij als hij op de transactie genoeg
overhoudt om zich een maand lang te
kunnen voeden.
Volgens de officiële cijfers zijn er vorig
jaar 15.000 kinderen verhandeld, maar het
werkelijke aantal is vele malen hoger.
De gemiddelde boer in Japan slaagt er
met onmenselijk harde arbeid maar nauwe
lijks in om zijn hoofd boven water te hou
den. In de semi-feodale sfeer van het Ja
panse platteland zien de kinderen het zelf
vaak als een nobele daad hun vrijheid
voor hun familie op te offeren.
De strijd van de overheid tegen de
slavenhandel wordt vooral belemmerd door
de onwil van de slachtoffers om hun om
standigheden bekend te maken. Hun leven
is vaak ellendig nadat zij als slaaf of slavin
verkocht zijn, maar niet minder ellendig
was het leven dat zij thuis moesten leiden.
Als slaaf krijgen zij tenminste te eten. De
slavenhandelaars zijn uitstekend georga
niseerd. Er bestaat geen wet die het kopen
en verkopen van mensen strafbaar stelt.
Hr. Ms. kruiser ..De Ruyter" heeft op haar eerste grote reis de havenstad Norfolk in
Virginia aangedaan. Het Nederlandse oorlogsschip in de haven.
(Van onze correspondent in Londen)
Een rapport van minister MacLeod over
de mogelijkheid van verband tussen roken
en longkanker (hoewel nog niet officieel
wordt beweerd, dat de ziekte door roken
ontstaat) heeft een schrik onder het pu-
publiek teweeggebracht, ook al omdat er
op de dag van de bekendmaking weinig
nieuws was en de borden van de kranten
verkopers op de voorbijgangers een zo
sterke werking uitoefenden, dat in vele
buurten de verkoop van sigaretten een op
vallende daling vertoonde, maar van pijp
tabak een stijging. Ook op de beurs tui
melden de tabakskoersen. De val ver
tegenwoordigde een waarde van maar
.eventjes 160 millioen gulden.
De waarschuwing over het rookgevaar
komt op een ogenblik, dat de Britten meer
dan ooit tevoren roken. De gemiddelde
roker spendeert jaarlijks 350 gld. aan
sigaretten en pijptabak. Een pakje siga
retten kost hier bijna twee gulden en voor j
28 gram pijptabak betaalt men ongeveer
hetzelfde. Sigaren zijn absolute luxe. Een
niet al te slechte sigaar kost een gulden
dertig per stuk. Alles vanwege de enorme
belasting. Aan tabak wordt jaarlijks meer
besteed dan aan huur of reizen of verma
kelijkheden of bier, namelijk ruim acht
milliard gulden, ws.»rvan de schatkist er
zes krijgt.
Gemiddeld roken de mannen vijftien, de
vrouwen zes sigaretten per dag. Opmer
kelijk is het roken op straat door vrouwen
in de volksbuurten en door werksters,
terwijl zij haar taak verrichten. Men stelt
thans de vraag, waar de veiligheidsgrens
ligt, nu de minister alarm heeft geblazen
en zwaar roken ontraden, speciaal van
sigaretten.
Men herinnert er overigens aan, dat
sinds Sir Walter Raleigh tabak introduceer
de aan het hof van Elizabeth de Eerste, ni
cotine de blaam kreeg voor elke ziekte uit
de medische handboeken.
Dood tengevolge van longkanker in
Engeland nam toe van 1358 gevallen in
1931 tot 11.981 in 1952 bij mannen en van
522 tot 2237 bij vrouwen.
De toeneming valt samen met het uit
schakelen v'n andere mogelijke doods
oorzaken door de vooruitgang der medische
wetenschap. Uit de statistiek blijkt verder,
dat er in Engeland ruim anderhalf mil
lioen zware rokers zijn (23 sigaretten per
dag of meer), ruim tien millioen zijn nor
male rokers (8 tot 22 per dag) en ruim zes
millioen matige rokers (tot 7 per dag).
Sinds een in samenwerking met prof.
Bradford Hill in het Brits geneeskundig
tijdschrift (British Medical Journal) ge
publiceerd opzienbarend artikel zijn het
statistisch onderzoek en de experimenten
op grote schaal begonnen. Men liet dieren
tabaksrook inademen en vergeleek de
sterftecijfers tussen rokers en niet-rokers.
Oorzaken van kanker worden eveneens
toegeschreven aan stoffen, die ontstaan bij
de nikkel- en asbestproductie, aan teer-
producten bij de gasproductie en radio
actieve bestanddelen. Het Britse genees
kundige genootschap was het eens met de
verklaring, dat er verband tussen roken
en longkanker bestaat. Verbeterde diag
nose heeft longkanker aangewezen als
doodsoorzaak in gevallen, die vroeger aan
andere oorzaken werden toegeschreven.
Minister MacLeod deed zijn medede
lingen aan de pers, terwijl hij de ene siga
ret na de andere opstak. De voorzitter
van de advies-commissie voor kanker en
radio-therapie, de 76-jarige Sir Ernest
Rock Carling, rookt tien sigaretten per
dag. Hij verklaarde dat hij zijn hele levea
gerookt had en niet van plan was het op
te geven. Een troost voor degenen, die
thans aarzelen, is dat de bijna 80-jarige Sir
Winston Churchill, 's werelds kampioen
sigarenroker is. Maar weinigen kunnen
zich herinneren Churchill ooit met een
sigaret, evenmin als met een pijp te heb
ben gezien.
Er zijn nog vele vragen, die moeten wor
den opgelost voor er van een definitieve
conclusie sprake kan zijn. In de eerste
plaats is er nog slechts sprake van de vraag
of er een verband tussen roken en long
kanker is aan te wijzen en gaat men nog
niet zo ver om roken als oorzaak van de
ziekte te beschouwen. Nog nagegaan moet
worden (als dat tenminste mogelijk is) of
alleen inhaleren gevaarlijk is, of filters
het gevaar kunnen bezweren en of in
derdaad pijproken en sigaren veiliger zijn
dan sigaretten. Kunnen absorberende ste
nen pijpen helpen? Ook wil men weten
hoe het met al of niet van tabak vervaar
digde snuif staat. Want in dit land wordt
nog wel snuif gebruikt. In het Lagerhuis
mag niet worden gerookt, maar bij de
ingang van de zittingszaal hangt een grote
snuifdoos, om ieder van gemalen tabak te
voorzien, die zin heeft die in zijn neus
gaten te stoppen.
In het Voorlopig Verslag der Eerste Ka
mer over de begroting van Verkeer en Wa
terstaat verklaren vele leden zeer getroffen
te zijn door de ernstige spoorwegongeluk
ken. welke in de laatste tijd zijn voorgeko
men. Afgezien van de vraag wat daarvan
de oorzaken zijn geweest, vroegen zij of er
geen aanleiding zou bestaan te komen tot
de oprichting van een spoorwegraad, die
evenals de Raad voor de Scheepvaart en
de Raad voor de Luchtvaart na elke ramp
een onderzoek zou kunnen instellen. Zij
meenden, dat het ook voor de spoorwegen
wenselijk zou kunnen zijn. indien telkens
door een onpartijdig lichaam uitspraak zou
kunnen worden gedaan.
Verscheidene andere leden verklaarden
er begrip voor te hebben, dat deze onge
vallen voor een belangrijk deel te wijten
zijn aan menselijke onachtzaamheid en dat
tekortkomingen in dit opzicht zullen blij
ven bestaan. Zij drongen er daarom echter
met te meer klem op aan. deze menselijke
fouten zoveel mogelijk uit te schakelen
door automatisering van de veiligheids-
installaties, het aanbrengen van automati
sche afsluitbomen bij onbewaakte overwe
gen en het in sneller tempo aanbrengen
van knipperlichten. Een niet minder urgent
vraagstuk achten deze leden het wegnemen
De van regeringswege verstrekte op
dracht tot de bouw van een aantal straal
jagers van het type Hawker „Hunter" zal
aan verscheidene vliegtuigfabrieken in ons
land werk geven. Een van die fabrieken is
„Aviolanda", Maatschappij voor Vliegtuig
bouw N.V. te Papendrecht. Deze zal dit
jaar, in samenwerking met de Fokker
fabriek en de afdeling Dordrecht van de
N.V. Koninklijke Maatschappij „De Schel
de" dit jaar een begin maken met de pro
ductie van ,.Hunter"-straaljagers voor de
Koninklijke Luchtmacht. Verwacht wordt
dat „Aviolanda" ongeveer vijf jaar met het
uitvoeren van deze order bezig zal zijn.
De televisie-technici van de K.R.O. zijn gisteren en vandaag in het Heemsteedse
Minerva-theater de gehele dag druk met stellages, camera's en schijnwerpers in de
weer geweest om een uitzending voor te bereiden van het Noordhollands Philharmo
nisch Orkest, waarvan ook de Vlaamse televisie zal profiteren. Op het programma,
dat vanavond wordt uitgezonden staan: Smetana's ouverture „Die verkaufte Braut",
Rachmaninov's t\oeede piano-orkest (met als solist Cor de Groot) en Schuberts
„onvoltooide". Op de foto ziet men het orkest onder Toon Verhey's leiding tijdens
het musiceren onder de hoogtezon. zoals een der orkestleden het uitdrukte. De trom
pettist c van het orkest (links achter) heeft er zelfs een zonnebril bij opgezet. De
camera op de voorgrond zorgt voor het totaalbeeld, die op de linkse stellage
voor de oUisn-vps.
van de gelijkvloerse kruisingen in diverse
steden en op drukke verkeerswegen, die
een obstakel vormen voor het steeds toe
nemende wegverkeer.
Deze leden waren van mening dat bij de
uitvoering van de spoorwegplannen te
Eindhoven ten opzichte van de financiële
gevolgen een enigszins lichtvaardige weg
is bewandeld. Hoewel de officiële inge
bruikneming der verhoogde spoorbaan
reeds op feestelijke wijze heeft plaats ge
had, is nog steeds geen overeenstemming
bereikt over de verdeling der kosten.
Enkele leden herinnerden aan de toezeg
ging van de minister, dat hij met de direc
tie van de N.S. overleg zou plegen over het
weder invoeren van weekeindretours. Is
de minister bereid, er toe mede te werken
dat deze retours in het komend jaar worden
ingevoerd? zo vroegen zij.
Andere leden vonden de wijze waarop
de N.S. haar jaarverslag pleegt uit te bren
gen, te beperkt voor een overheidsbedrijf.
De „Compagnia d'Opera Italiana" is
wederom een tournée door Nederland, on
der auspiciën van de theaterdirectie „In
ternationale" begonnen. Het moet een
reeks worden van 27 voorstellingen van
„La Bohème" van Puccini, te geven in 22
plaatsen des lands. Maandagavond speel
de men de succes-opera voor een tjok
volle Haarlemse Schouwburg.
Er is moed voor nodig om een werk,
dat zoveel eisen stelt aan décor, figuratie
en vooral orkest, voor een tournée te kie
zen, temeer, daar het voor een dergelij'ke
reizende troep onmogelijk is aan alle
eisen in deze te voldoen. Het is dan ook
een soort moed. waar ik persoonlijk wei
nig voor voel: daar is mijn respect voor
een kunstwerk als de partituur van Puc
cini te groot voor. Er zijn bovendien in
het Italiaanse opera-répertoire werken
genoeg die het met minder kunnen stel
len en die eventueel een mutilatie van het
orkest beter verdragen dan de „Bohème'
Het publiek komt immers toch als het
Italianen zijn, die zingen.
Het succes zou trouwens niet minder
groot zijn, wanneer men de prima-donna
van het gezelschap, Magda Piccarola, eens
te horen kreeg in een rol, die enigszins
past bij haar coloratuurstem. Nu zong zij
de Mimi-partij. Het dient gezegd te wor
den. dat zij deze rol speelt als een grote
actrice; vooral haar sterfscène in het
laatste bedrijf was opmerkelijk. Maar de
weinige momenten dat zij haar fraaie
stem gebruikt op de wijze, die men in
deze rol venvachten mag. kunnen niet
doen vergeten hoe doorvaans haar eeuwig
portamento en haar te laag intoneren een
kwelling wordt voor het oor. Roma Siran,
de jonge sopraan die naast haar optrad als
Musette, kan als actrice nog heel wat van
Magda Piccarolo leren, maar haar manier
van zingen is ten minste gezond, zij tikt de
noten op de kop.
Een uitnemende kracht van het gezel
schap bleek Ettore Babini, de vertolker
van de Rodolphe-partij: een tenor, die met
stralend geluid zijn hoge bes oneindig kan
rekken en op die adembeheersihg en stem
bandspanning dan ook rijkelijk in zijn
grote aria in I speculeerde. Hij had een
gewiekste tegenspeler in de Marcello van
Ernesto Vezzosi, een bariton, die zijn stern-
middelen markant weet uit te buiten. De
Colline van Cioni was verdienstelijk zonder
meer en de Schaunard van Renato Guerra
dreef nog zowat op theaterroutine. Al
berto Ciulli wist de beide krakterrollen
van de huisbaas en de oude ..ami" van
Musette goed uit te beelden. Altijd blijkt
toch weer dat de Italianen geboren come-
dianten zijn en als zodanig nog een hele
tijd meekunner als de stem begint te slij
ten.
Koor en figuratie, die aan het tweede
bedrijf zoveel leven en beweging moeten
geven, waren vrij zwak. Op het decor was
echter niet bezuinigd, al viel dat van II
weinig pittoresk uit, in tegenstelling tot de
zolderkamer van I en IV en het winter
landschap bij het tolhek van III. Gino Bar
santi dirigeerde. Hij had in de orkestbak
het Zuid-Hollands Orkest, dat vaardig op
zijn directie reageerde en het wegens zijn
onvolledige bezetting niet helpen kon dat
er nog al wat gapingen in de orkestklank
waren. Maar wat er in de gegeven omstan
digheden bereikt kan worden, mocht meer
dan verdienstelijk heten. Het is echter niet
verantwoord een meesterwerk van Puccini
misschien wel zijn gaafste partituur
te wagen aan zuinigheidsoverwegingen.
Maar dat heb ik hierboven al betoogd.
JOS. DE KLERK
Gaar betekent: bereid, gereed tot ge
bruik. Van spijzen is het: voldoende ge
kookt, gestoofd, gebakken of gebraden
en daardoor geschikt om gegeten te
worden. Van personen zegt men dat ze
gaar zijn, als zij geschikt zijn voor alles,
van zessen klaar en bij de pinken. Zo
zegt Van de Palm: een goed hoveling
moet gaar zijn. Vandaar dat men onder:
halfgaar verstaat: simpel, achterlijk.
Gaar kan echter ook heel iets anders
betekenen. Na een doorwaakte nacht
voelt men zich gaar. Dan bedoelt men
er mede: alsof men gekookt was, futloos.
^fgemat. slap.
Zoals te verwachten was, waren zeer
velen Zaterdagmiddag naar ,,'t Huis met
ae kogel" in de Spekstraat te Haarlem
gegaan om de opening van de tentoon
stelling van werken van de schilder H. F.
Boot uit de laatste tijd bij te wonen.
De letterkundige Barend Rijdes, die het
openingswoord sprak, had zich aanvan
kelijk afgevraagd of het wel juist was een
inleidend woord te spreken bij een ten
toonstelling waar het toch op het zien
aankomt. Met het argument van de heer
Boot, dat dit spreken een hoffelijkheid was
tegenover de genodigden, kon spreker
zich geheel verenigen. Hij bleef echter
van mening dat de kunstenaar zich zelf
in /i.in werk het volledigst uitspreekt, ook
al blijft hij verstoken „in schone onvind
baarheid" zoals Boutens dat eens gefor
muleerd heeft. Het feit, dat de heer Boot,
alvorens de schilderkunst te gaan beoefe
nen, klassieke letteren had gestudeerd,
leek de spreker daarom vermeldenswaard,
omdat dit de geaardheid van de persoon
tekent die in de kunst doorwerkt. Als
hieruit voortkomende eigenschappen
noemde hij de degelijkheid van het am
bachtelijke en de doordachtheid. De schil
der voelde zich verbonden met de Hol
landse traditie, welke band hem soms
meer tot wanhoop dan tot troost geweest
zal zijn. Het gezegde van Boot: „Ik stel
mij alleen tot doel, wat ik bereiken kan"
wees volgens spreker op de verantwoorde
ambachtelijkheid, die hij zag als een
waarborg, zowel materieel als kunst-his
torisch, voor de houdbaarheid van het
werk.
De twee hoofdproblemen van Boot:
„ruimte" en „licht" zijn de schilder niet
tot een kwelling geworden, in tegenstel
ling tot wat men bij vele hedendaagse
kunstenaars ziet, die door de problema
tiek eerder verlamd dan tot geestdrift
geprikkeld worden. De oplossingen van de
vraagstukken van de ruimte die Boot uit
de aanwezigheid van verhoudingen af
leest en de betekenis van het licht, dat bij
Boot een bijna stoffelijke kwaliteit krijgt,
zag de heer Rijdes als de wezenlijke eigen
schappen van deze schilderkunst. Daar
om moet men deze latere werken, die van
een lichter palet geschilderd zijn, niet
zien als anders-geaard, maar als „de ju-
bil ante van het voorafgaande".
Na deze rede sprak de heer Boot nog
een enkel woord, waarin hij betoogde dat
de samenstelling van een tentoonstelling
overeenkomst vertoonde met het compo
neren van een schilderij, dat ook uit een
aantal klein*? facetten is samengesteld.
Als krachtige laatste toets aan „dit
kunstwerk", dat deze tentoonstelling is,
zag hij de frisse streek wit die hij de lijs
ten had gegeven.
Het Tweede Kamerlid de heer Gortzak
(CPN) heeft de minister van Marine vra
gen gesteld over de uitzending van een
marinier naar Nieuw Guinea, over wie door
een burger-arts was geadviseerd, dat een
uitzending zonder nader neurologisch en
psychologisch onderzoek ongewenst was.
Naar uit de vragen blijkt zou hij zonder
voorafgaand onderzoek naar Nieuw Guinea
zijn gezonden, onderweg zeer ernstig ziek
zijn geworden, na aankomst al dadelijk
zijn opgenomen, vervolgens teruggezonden
en in het Marinahospitaal zijn opgenomen.
In het neurologisch paviljoen van het Wil-
helmina Gasthuis te Amsterdam zou een
ernstige hersenziekte zijn vastgesteld. In
de vragenreeks van de heer Gortzak war
den maatregelen tegen de verantwoorde
lijke personen, speciale instructies aan de
geneeskundige troepen en schadevergoe
ding voor de marinier geëist.
Van Nievelt Goudriaan en Co.'s Stoom
vaart Maatschappij N.V. heeft aan werf
De Noord N.V. te Alblasserdam opgedragen
de bouw en levering van twee shelterdek
motorvrachtschepen van 9350 ton. Deze
schepen zullen een snelheid krijgen van 16
knopen. Zij zullen geschikt zijn voor het
vervoeren van 12 passagiers.
De motorinstallatie voor beide schepen
zal worden geleverd door Stork en Co.
N.V. tc Hengelo. De hoofdmotoren zijn
tweetactmotoren van 7200 pk.
4e klasse 2e lijst
5000:
ƒ2000:
1500:
1000:
400:
200:
20852
20802
17976
1236
19586
1953
1010
7347
9624
12687
16356
20764
4615 13257 13478 14667 16261
21761
1984 5406 5937 15159 19557
4627 6224 6261 6311 7163 7256
7436 7757 3328 8742 9095 9329
10615 10673 10853 10976 11403
12891 13655 14597 15576 15615
17363 19158 19525 19765 20064
21266 21441
PARIJS. Keizer Napoleon III heeft
een brief gezonden aan den Czaar van
Rusland over het Russisch-Turksch ge
schil, dat reeds eenigen tijd tot wapen
geweld heeft geleid. De Keizer verklaart,
dat de zaken thans zoover zijn gekomen,
dat een spoedig herstel der goede verstand
houding of eene gehecle vredebreuk on
vermijdelijk is geworden. De Keizer biedt
zijne medewerking aan voor het tot stand
brengen van eene vredelievende oplossing,
f'ogt de Czaar dit voorstel van de hand
wijzen, dan zijn Frankrijk en Engeland
vast besloten, gemeenschappelijk de rust
in Europa te verzekeren. Dan zal, zoo
besluit de Keizer, de beslissing aan de
kans van den oorlog worden overgelaten,
eene beslissing, welke langs den diploma-
tieken weg naar regt en billijkheid
kunnen worden verkregen.
