Verleidingskunsten in dienst van
de oude Russische politiek
Boeken over bouwen en wonen
Opgravingen in Jericho
EEN VERRASSEND BOEK
„De voorspelling"
van Sjoerd Leiker
Een roman met
vele verdiepingen
VREEMDE HISTORIE VAN AMOUREUZE DIPLOMATIE
Onze Puzzle
Elf
DOROTHEA DE LIEVEN MET
HAAR EERSTE ECHTE GELIEFDE
LITTERAIRE KANTTEKENINGEN
Oosterse schatten
Violist Herman Salomon
weer naar Afrika
Langzaam maar zeker
breekt een nieuwe stijl zich baan
dorff, toen zij haar debuut maakte lauwe Lieven allerminst aan haar verlan- anti-Russische intriges van Canning on-
nan het Russische hof: een parmantig ding, gens en zij zou hem zelfs eens voor de voe- schadelijk te maken en, in 1829, zelfs een
met blonde pijpekrullen en grole blauwe ten geworpen hebben, dat hij nog te lui koning te „maken" voor Griekenland, na-
ogen, dat op slag aller harten won. Als een was om er een maitresse op na te houden, melijk Leopold, weduwnaar van de doch-
kleine vorstin schreed zij door de troon- ter van koning George IV van Engeland,
zaal waar zelfs Paul I, Tsaar aller Russen "1 7"OOR deze teleurstelling zocht en vond En toen Leopold er na drie maanden in het
en tyran zonder weerga, ogenblikkelijk V de jonge gravin ruimschoots soulaas arme Griekenland de brui aangaf, bezorg-
vertederd was. Verrukt door haar onbe- aan het Petersburgse hof, waar zij met de de prinses hem prompt de troon van
vangenheid, haar volmaakte révérence en verscheidene jonge officieren een amouret- België, waarop zijn nakomelingen nu nog
haar verstandige antwoorden, trok hij haar te gehad heeft. Na de moord op Tsaar Paul, zetelen,
op zijn knie, schonk haar zijn beminnelijk- die in 1801 door een complot van edelen
ste glimlach en fluisterde haar toe: „Ik onder graaf Pahlen en vice-kanselier Pa- O verwezenlijkte Dorothea in grote stijl
wilde wel, dat je mijn dochter was, dan nine in zijn slaapkamer gewurgd werd, be- WJÊÊ^Ê
kon ik je altijd hier houden!" sloot Dorothea haar minnaars met wat zien, van succes en romantiek. Vele van ting), 11. vogel, 12. te zijner plaatse (af-
Toen de tsaar nauwelijks een jaar later zorg te kiezen, en ze slaagde erin om zelfs haar veroveringen en verleidingskunsten korting Latijn), 13. uitroep, 15 voorzetsel,
bericht kreeg, dat Dorothea's moeder over- groothertog Constantijn, broer van de dienden slechts tot uitbreiding van haar 16. zeer stellig, 17. godsdienst (afkorting),
leden was haar vader, gouverneur van nieuwe tsaar Alexander I, aan haar zege- „invloedssfeer", maar één of tweemaal is 18- telwoord, 19. voorzetsel, 20. boom, 22.
Riga was enkele maanden tevoren spoor- kar te binden. Erg idyllisch is die verhou- zij werkelijk verliefd geweest. De eerste voorzetsel, 24. kleurloos, 26. vrouw van Ja-
loos „verdwenen" herinnerde hij zich ding overigens niet geweest want Zijne keer op vorst Metternich, de brillante kan- cob, 27. zijrivier van de Rhóne.
het grappige débutantje en liet haar door Keizerlijke Hoogheid stond bekend als een selier van Oostenrijk, die behalve een ge- Verticaal: 1. vertrekking van de aange-
keizerin Maria Feodorovna persoonlijk der doortraptste losbollen van zijn tijd en niaal staatsman ook een Don Juan van for- zichtsspieren, 2. voor de vuist (afk. Latijn),
adopteren. Zo maakte de twaalfjarige haar permitteerde zich zoveel grove grappen maat was. Zij ontmoette hem op het Con- 3. stad in Palestina, 4. muzieknoot, 5. hoe-
gres van Aken in 1818. vatte „op het eerste veelheid, 7. oude Egyptische zonnegod, 8.
1- ryo verwezenlijkte Dorothea in grote stijl Horizontaal: 1. gesloten, 4. modepop, 6.
i- haar jeugddromen van macht en aan- deel- of scheiteken, 9. ongeveer (afkor-
Vorst Metternich en Dorothea de Lieven ten tijde van hun romance in Aken
gezicht een hevige liefde voor hem op en familielid, 10. esdoorn, 12. sandaal, 14. te-
was zo gelukkig, die gevoelens even vurig vens, 15. zijtak Wolga, 19. rivier in Duits-
beantwoord te zien". Enkele dagen waren iand. zijtak Rijn, 20. aardrijkskundige aan-
zij „tomeloos gelukkig" met elkaar, toen duiding, 21. voornaamwoord, 23. telwoord,
riepen hun plichten hen elders. Maar nog 24. foei, 25. volksnaam voor de kauw.
jjiren hebben zij elkaar geschreven tedere In de die onze puzzelaars voriKe
brieven soms. zoals die van Dorothea aan week k n voorgezet, is - helaas - een
Metternich, uit Karlsbad in 1819: „Giste- fout g(,sl die iedor, die deze puzzle
ren, in het stille maanlicht, lag ik op mijn trachttc op 1e losserii voor een raadsel heeft
balcon. Ik stelde mij voor, dat jy by me geplaatst. Het betreft hier horizontaal 1.
was Die gedachte heeft mij de hele nacht een meer de s van de verenigde
achtervolgd. Ik droomde van je en het was staten en Canada> waarVan de oplossing,
een heerlijke droom. het Erjemeer njet klopte met de r van
Rotterdam op verticaal 2. Velen schreven
pAS negen jaar later zouden zij elkaar EriCi anderen zetten Eire. Hoewel dit laat-
x weerzien tijdens het congres van Ve- nit*>rnarH nipt «trnnkt mpf. dp vraat?
rona, waar zij „samen Griekenland redden
en opnieuw korte tijd gelukkig waren". Dat
werd tevens hun laatste ontmoeting, want
kort daarop werden de Lievens uit Londen
naar St. Petersburg teruggeroepen als ge
ste uiteraard niet strookt met de vraag
hebben wij prijzen toegekend voor beide
oplossingen.
Om mee te dingen naar de drie geldprij
zen ad 7.50, 5.en 1 2.50 moeten op
lossingen onder de aanduiding „Oplossing
Een tijdlang leefden zij als ambteloze bur
gers in hun vaderland, maar toen haar man
gestorven was, keerde Dorothea het achter
lijke Rusland de rug toe en vestigde zich
in Parijs, waar zij al spoedig vele grote
geesten en prominenten als Talleyrand,
Thiers en Guizot om zich verzamel-
zijn aan een van onze kantoren in Haarlem:
Grote Houtstraat 93 en Soendaplein 37, of
IJmuiden: Kennemerlaan 186.
Winnaars van de vorige puzzle zijn:
1. R. Zwagerman. Rijksstraatweg 463,
Haarlem-Noord 7.50.
2. A. J. A. v. d. Steen, Driehuizerkerk-
de. Nog eenmaal zou zij daar een belang- we6 Velsen-Zuid 5.
entrée in de keizerlijke hofhouding. Zij was met zijn „gunstelingen" dat de meeste ho
er een zo ijverig leerlinge van de heersen- velingen blij waren van zijn attenties ver-
de zeden, dat zij zich reeds na enkele schoond te blijven.
maanden een „minnaar" aanmat, de veer- Daar zijn voorspraak bij de keizer bo-
rijke rol spelen in de grote politiek en nog
eenmaal een „grote liefde" beleven, mis
schien wel de enige romance, die werkelijk
duurzaam bleek: die voor Francois Guizot.
De stille, ernstige weinig spectaculaire
3. Nicolet Seijffert, Pieter Aertszlaan 11,
Heemstede 2.50.
tienjarige graaf Elmpt. Weliswaar beperkte vendien van weinig belang was, brak Do- hPt^nnr^vrn^ha^P^v'^wHmp'^
deze kalverliefde ziïh tot de u.tw.sseling rothea spoedig met de groothertog om al C2l?Le"ay' Z™J™:
van hoogdravende liefdesbrieven, maar de haar aandacht aan de tsaar zelf te wijden,
tsarina vond het toch ernstig genoeg om de Maar Alexander, een mystieke figuur met
arme Elmpt 's nachts van zijn bed te doen grote, dromerige ogen, stelde niet veel be
lichten en over de grens te laten zetten lang in de avances van de jonge gravin,
door haar dragonders, hetgeen Dorothea hoewel hij graag met haar praatte en
later, in haar mémoires, de verzuchting vooral haar inzicht in politieke zaken op
ontlokte dat men in haar jeugd in Rusland hoge prijs scheen te stellen.
„zelfs de liefdesgeschiedenissen van jonge
meisjes onder militaire leiding stelde".
lend gelijk een jong meisje „eeuwige
trouw" zwoer en die zij ook trouw bleef,
zowel tijdens de gloriejaren rond 1840,
toen Guizot de ganse politiek van Frank
rijk beheerste, als na zijn val. de revolutie
van 1848, de vlucht naar Engeland en te
rugkeer onder de Tweede Republiek.
Zij is nooit met hem getrouwd - „ik
H. C.
Bekorrah!
HERINNERDE hij zich die gesprekken „JVnoote aanhebben kunnen wénnen
Ml met de schrandere hovehnge, en haar mjjzeif jn fa salons als mevrouw Guizot
L1 aal 31 n3Q a,e eersie P"»"»1heldere kijk op de diplomatie, toen in 1812 tc moeten horen aankondigen", heeft zij
amourette de tsaar ervan overtuigd, Napoleon Moskou bezette en Ruslands lot eens gezegd - maar desondanks heeft Do-
dat het tijd werd om voor zijn bescherme- bezegeld leek, tenzij het op korte termijn rothea haar pauvre petit Francois" letter-
linge een man te zoeken. Blijkbaar kon hij sterke bondgenoten zou kunnen vinden? to( de laatste ademtocht" liefgehad
geen betere partij bedenken dan zijn spe- Hoe het zij, twee dagen na de val van en bemoederd Meer dan achttien jaar
ciale favoriet graaf Araskejev, een officier Moskou werd de graaf De Lieven over- duurde deze idplle. waaraan pas de dood
wiens naam in heel Rusland synoniem was haast tot ambassadeur in Engeland be- cen einde „taakte Zij overleed oud en
met wreedheid en sadisme. Dorothea voel- noemd, tot grote vreugde van Dorothea, [;riJS in jaTluari j^57 in de armen van
de slechts afschuw en walging voor deze die nu eindelijk haar kans gekomen wist c,uizot en haar laatste woorden waren:
bruut, maar vond zelfs geen steun bij de om haar uitzonderlijke diplomatieke be- Veroeef vooral niet straks miin éauinaae
keizerin, die in het geheim zelf, hogelijk gaafdheid tot ontplooiing te brengen en een ï/JZn en maak e'r pèLrnik oan"'
gecharmeerd was van s graven fraaie kne- actieve rol te gaan spelen in de wereld- Want al kon zij er vrpde mee hcbben
vel. Gelukkig werd de tsaar ter elfder ure politiek. In Londen het elegante en dfl( Guf?ot arj% was aIj eerl huge-
cmeen kleinigheid woedend op zijn gun- extravagante Jenden van de dandy's en vooV, de gedachte dat lij te voet door
steling, met het gevolg dat Araskejev over- dichters, van Byron, Sheridan en Brum- het ,even _on v,as Dorothea zelfs op
haast - en zonder Dorothea - Sint Pe- mei - werd zy door haar geest en haar haar s(crfbcd onvcrdragelijk.
tersburg moest verlaten. charme het stralende middelpunt van de
Inmiddels waren ook in de tsarina de „high society". Terwijl haar echtgenoot
koppelaarsdriften ontwaakt en het moet zijn eigen pleziertjes naliep, behartigde zij
gezegd worden, dat zij met een heel wat met veel élan de belangrijke zaken van
aanvaardbaarder candidaat uit de bus haar vaderland met het Foreign Office en
kwam. Het was de graaf De Lieven, knap, met de Prins-Regent, die al gauw in de
gedistingeerd en rijzig, ondanks zijn vier- gaten had, wie in feite de Russische ambas-
entwintig jaren al minister van Oorlog in sade leidde en haar gaarne langdurige „Toen
het tsaristische kabinet. Geen wonder, dat téte-a-tétes toestond. Zo groot werd Doro- hij dit
Dorothea hem gaarne accepteerde en kort thea's invloed op de prins, dat hij zelfs haar constateert een Engels-Amerikaanse ex- veroverde, vindt men niet één huis meer
na haar zestiende verjaardag als zijn stra- advies vroeg bij de benoeming van zijn mi- peditie, die twee jaar lang opgravingen terug. Tijdens of onmiddellijk na deze
lende bruid naar het altaar schreed. Maar nisters, die haar dan weer bij wijze van heeft verricht in de ruïnen van de ge- periode moet een erosie zijn voorgekomen,
reeds na enkele weken ontdekte zij met tegenprestatie uitvoerig inlichtten over noemde stad. Deze expeditie heeft vele zodat zowel huizen als muren spoorloos
haar scherpe verstand, dat De Lieven staatsgeheimen, die als regel niet voor de rijke vondsten gedaan uit het stenen en zijn verdwenen. Uit latere tijd heeft men
eigenlijk niet veel meer was dan een ge- oren van buitenlandse diplomaten bestemd bronzen tijdperk. Men heeft geconcludeerd, daarentegen wel weer bouwwerken ge
notzuchtig en zeer middelmatig man. die zijn. Vooral de relatie met lord Castle- dat hier reeds vijfduizend jaar voor Chris- vonden. Als resultaat van de ondernomen
zijn positie uitsluitend te danken had aan reagh, die zijn benoeming tot minister van tus een vrij grote stad gelegen moet heb- wetenschappelijke onderzoekingen kan
het feit dat zijn moeder, gouvernante van Buitenlandse Zaken aan haar voorspraak ben. Er kan geen twijfel aan bestaan, dat worden vastgesteld, dat Jericho ongeveer
de tsarewitsj, bij de keizer bijzonder hoog te danken had, was bijzonder vruchtbaar. Jericho één van de oudste steden ter we- vijftien eeuwen voor Christus gesticht
aangeschreven stond. Hij heroriënteerde de Britse diplomatie in reld is geweest. moet zijn. De stad is destijds het middel-
Dorothea troostte zich met de hoop, dat de richting, zoals die door het Russische Dank zij een speciale eigenschap van punt van een groot landbouwdistrict ge-
Lievens onbelangrijkheid haar eigen ster hof gewenst werd ■»- een succes waarvoor het klimaat zijn verschillende etenswaren, v.eest. De kunst stond in het oude Jericho
misschien des te helderder zou doen stra- de tsaar De Lievens beloonde met een vor- klederen en meubels door de lange reeks op hoog niveau. Men vermoedt, dat Jericho
len want al spoedig werd het duidelijk stentitel. van jaren bewaard gebleven, zodat men de kunst van Mesopotamië, Egypte en
dat zij in ieder opzicht zijn meerdere was, Toch was het vooral via Lord Grey, zich een beeld kan vormen van verschil- Griekenland heeft geïnspireerd. In de
in intelligentie en opmerkingsvermogen, in Brits premier in 1827, dat Dorothea een lende cultuurperioden in deze stad, tot ruïnen heeft men zeven antieke beeld
ambitie en diplomatieke talenten, in intri- overwegende invloed kon gaan uitoefenen zestienhonderd jaar voor Christus toe. houwwerken aangetroffen, die het bewijs
geren en ook in de liefde. Want ook als op het politieke wereldgebeuren. Dank zij Zelfs de destijds gebruikte parfums zijn hiertoe moeten leveren.
Jozua Jericho verwoestte, deed
kennelijk zeer grondig", aldus
in kleine flesjes bewaard gebleven.
Uit de periode waarin Jozua de stad
WIE VERMOORDDE Douma van Sylt, eigenaar van een eeuwenoude state tussen
Beesterzwaag en Olterterp? Stelt men het gegeven van „De Voorspelling" de jongste
roman van de Groningse dichter, essayist en romancier Sjoerd Leiker, aldus en het
is, blijkens de wanstaltige en misleidende stofomslag, die deze uitgave ontsiert, helaas
mogelijk het zo te stellen dan zou Leiker met niet anders voor de dag zijn gekomen
dan met een originele speurdersroman. Toegegeven dat ook dit een niet geringe ver
dienste zou kunnen zijn, de criminele schuld neemt in „De Voorspelling" een dus
danige bijkomstige plaats in, dit voortreffelijke boek met zijn minder gelukkig ge
kozen titel heeft een zoveel wijzere en zelfs actuelere strekking dat het de criticus
als het ware verplicht er het lezerspubliek op voor te bereiden, dat hier allesbehalve
een sensationele ontspanning wordt geboden, maar een ernstig, voornaam werkstuk.
Telkens weer heb ik onder het lezen
van deze roman moeten denken aan één
van de essayistische bespiegelingen, waar
in A. Roland Holst rekenschap aflegt van
zijn houding tegenover dut tijdsbestek van
onze cultuur, en wel aan zijn drchterlij<k-
beschouwelijke „Woest en moe". Het is
daaruit zijn bondi "-suggestieve beschrij
ving van één van de „grootscheeps leven
den", één van die „steeds zeldzame wezens,
die hun leven lang slaags zijn met hun lot
en die alleen dat lot blindelings begeren",
die mij voor ogen stond: de beschrijving
van een stroper diie geleefd had overeen
komstig zijn levenswet, hevig en oerkrach-
tig-bezield en eigenzinnig tot in de dood.
Zo'n gestalte is n a mei i ik. zonder een zweem
van nabootsing. Jan Vos, de hoofdfiguur
van „De Voorspelling".
De sigarenmaker Vos is een levend pro
test tegen het genormaliseerde leven. Hij
is een vrijbuiter, een fantast, een „nood
geval", een „dwars persoon" die aan toe
vallen liidt. de arbeid schuwt en zijn on
derdak heeft bij de „verslagen naturen",
zoals hij de „gemeenscha-p" noemt van
zwervers en paupers, die bij gebrek aan
een woning hun intrek hebben genomen
in een leegstaande school. Uiteeworpenen
zijn het, mollevanigers en „eksters", die
met hun hondekarren de boer opgaan en
„overdag zoveel somberheid ophalen, dat
er 's avonds wat moest gebeuren om dat
kwijt te raken".
Het is daar, zoals Boomsma een evan
gelist met een ei-gen kerk en e?n eigen
partij, die als arme onder de armsten was
gegaan om zijn boodschap te verkondigen
het noemt „een vat ter on-ere", een
enclave van primitieve wildheid in de wel
geordende burgerlijke wereld. Jan Vos
wordt er nauwelijks geduld. Hij is niet één
van hen. Hij is een zonderling, een terug
getrokken man, die op een kwade dag
voortvluchtig is, omdat hij verdacht wordt
van moord op Douma van Sylt.
Sinds dat ogenblik acht zijn leerling Jan
Heikes van der Heide zich geroepen om
de waarheid op het spoor te komen. Hij
heeft in zijn jonge jaren Jan Vos begeleid
op zijn tochten, heeft hem in de prille
vroegte van de morgen de piston horen
blazen in de stilte van het land en van
hem, van deze „geschonden mens. die
woest is op de natuur", geleerd wat de dag
is en de nacht, de vrijheid en de onver
zadigbare leefdrang. Hijzelf is oen „bur
ger" geworden, eon man van fortuin, die
eon „bestemmifii"" heeft. Maar er is in
hem genoeg blijven naklinken van de
piston-lof op het leven om te beseffen, dat
hij mèt zijn bestemming zijn leven kort
wiekte en te vleugellam is om dóór te
vliegen waar adelaars als Jan Vos hun
vlucht nemen.
Hy is het, die de nasporimgen doet bij
deze en gene en de resultaten daarvan,
overtuigd van Vos' onschuld, te boek ste't
als een levensverhaal van de unieke figu
ren. die zich in deze roman a's scherp
omlijnde, springlevende mensen afteke
nen. Zo komt hij dan de geheimzinnige
figuur van Jelte Jeltes op het spoor. Deze
Jeltes is een woesteling, een domme macht,
sluw en gewetenloos, bruut en t.vranniek,
die door hard zwoegen zijn geldhonger
heeft weten te stillen, maar alles verspeel
de sinds hy door een ondoordachte grap
van Jan Vos als moordenaar in het gevang
kwam. Hij is de boze demon, de duivelse
inblazing, die Jan Vos als werktuig van
het kwade in zijn macht heeft en onder
bedreiging met bezwarende onthullingen
aanzet tot het misdadige. Zonder het te
weten is hij zowel de wekker van Vos'
schuldgevoelens als de gésel van de boete.
Schuld en boete, haat en vergeldi-n-g, on
macht en rebellie het zijn motieven, die
Leiker met een uitermaie-vaardég tech
nisch raffinement tegen elkaar uitspeelt en
haarfijn op hu-n betrekkelijke en actuele
waarde toetst. Want welbeschouwd is „De
Voorspelling" een opstandige roman, een
protest uit naam van het leven tegen een
door fatsoensnormen ingeperkte maat-
schappelijke orde, waarvan het waarheids-
allooi van een bedenkelijk gehal-te is. Een
meisjesfiguur als Maaike bij voorbeeld, een
sociaal-verwerpelijke jonge vrouw, tekent
zich daartegen af als een gave oprechtheid,
sterk in haar liefde, groot in haar offer.
En Jan Vos, deze achtervolgde? Hij mag,
zoals zyn „redder" Jan Heikes aan het
licht brengt, onschuldig zijn voor de wet,
hij mag zich nog zo schuldig voelen voor
zijn geweten en verachtelijk heten in de
mond der brave burgers, zonder twijfel is
hij bedoeld en getekend als één van die
grootscheeps levenden, die liever aan hun
lot ten onder gaan dan da-t zij hun leven
verkwanselen tegen het compromis met
een getemd bestaan. In zijn „bekentenis
op proef" hoogtepunt van deze indruk
wekkende roman spreekt zich een wijs
en innerlijk-vrij mens uit, wiens verlan
gen zich samentrekt in één wens: zolang
hem ri<e vrijheid gegeven is de ongerept
heid van de nieuwe dag te prijzen en te
genieten, „heel vroeg, want dan is alles
nog alsof het net gemaakt is". En hij staat
daar, in schuld en onschuld, met zijn angst
en zijn levensmoed, bespeeld dcor het dui
velse en vertederd door verholen liefde,
eenzaam en sterk als een mysterieus na
tuurding, ondoorgrondelijk als zijn men
senlot en even onaantastbaar.
„De Voorspelling" is een roman met vele
verdiepingen: gelijkvloers van een „crimi
nele strekking", in het sousterrain peilen
de naar het diepste van de menselijke
drijfveren en verlangens, op de zolderver
dieping een vrij uitzicht gevend op een
vrije ruimte, waar alleen adelaars vliegen
en neerstorten. Vrye vogels als Jan
Vos.
C. J. E. DINAUX.
Sjoerd Leiker: „De Voorspelling" (De Be
zige BIJ, Amsterdam).
Vierduizend jaar Aziatische
kunst in Rijksmuseum
De grote zomertentoonstelling, die van
4 Juli tot 10 October in het Rijksmuseum
te Amsterdam zal worden gehouden, zal de
naam dragen Oosterse schatten, met als
ondertitel: Vierduizend jaar Aziatische
kunst.
Kunstwerken zullen geëxposeerd wor
den uit China, Japan, Korea, Tibet, Nepal,
Thailand, Birma, Indochina, Cey'on en
Indonesië, in het bijzonder het oude Java
en Bali. De tentoonstelling wordt georga
niseerd door het Rijksmuseum in samen
werking met de vereniging „Vrienden der
Aziatische kunst". De kunstwerken komen
hoofdzakelijk uit Nederlands openbaar
bezit.
De Amsterdamse violist Herman Salo
mon is dezer dagen teruggekeerd van een
succesrijke Europese tournée. Zijn verblijf
in ons land is echter niet voor lange tijd,
want op 14 April vertrekt deze kunstenaar
per K.L.M. naar Zuid-Afrika, Zuid-West-
Afrika en Rhodesia voor het geven van
ongeveer veertig concerten. Deze omvatten
zowel herhaald optreden als solist met or
kest, alsook een aantal recitals.
Dit is de vierde keer dat Herman Salo
mon een bezoek aan Zuid-Afrika brengt.
Eerlijk gezegd, van die Wo-
ningtiendaagse hebben we niet
veel begrepen. Zij is een
soort boekenweek, maar dan
voor de dressoirs en de bijzet
tafeltjes en ze is op touw gezet
door de stichting „Propaganda
Woninginrichting." En daarbij
wordt angstvallig in het mid
den gelaten, welke woningin
richting dat moet zijn. Dat nu
is ons principiële bezwaar
tegen de Woningtiendaagse:
zij is geboren uit de voor de
meubelhandel en aanverwante
bedrijven onprettige ontdek
king, dat het aandeel van de
uitgaven der Nederlanders
voor hun woninginrichting
dalende is, dat andere objec
ten bromfietsen, wasmachi
nes en koelkasten een rela
tief groter aandeel van het
huishoudbudget gaan opeisen.
Nu geloven wij dat de mens
nog steeds zijn geld in de aller
eerste plaats besteedt aan de
dingen die hij nodig heeft,
zowel ter bevrediging van zijn
geestelijke als van zijn mate
riële behoeften. Het onder
scheid tussen die twee is dat
de laatste eerder voldaan zijn
dan de eerste. Iemand die van
lezen houdt, zal steeds opnictiw
een boek kopen, de muziekmin
naar staat gergcld in de pra-
mofoonwinkel. Maar een wo
ning inrichten doet men. in het
algemeen gesproken, maar één
keer in zijn leven. De aanko
pen op dat gebied zijn dan ver
der vooral afhankelijk van de
slijtage factor.
Het propageren van woning
inrichting is in de grond een
overbodige zaak. Iedereen
heeft huisraad nodig en zelfs
zender propaganda krijgt men
daar eerder teveel dan te wei
nig van. Wanneer dus de laat
ste jaren minder aan meubi
lair en stoffering wordt be
steed, dan is dat voor ons een
onvermijdelijke bankstel en
het „complete" slaapkamer
ameublement. En wat de stof
fering betreft: hoe weinigen
hebben nog maar begrepen,
dat die kleine vensters van
deze tijd het best zonder
vitrages kunnen stellen nog
steeds geniet het poffertjes
kraam-ornament de voorkeur.
Propaganda woninginrich
ting? Best, maar dan moet ook
duidelijk worden aangegeven
welke woninginrichting. Het
wil er bij ons niet in, dat het
zin zou hebben de consument
aan te praten, dat hij gedu
rende een periode van tien
dagen nu maar eens een nieuw
vloerkleed of een nieuw dres
soir moet kopen.
Deze gedachten kwamen bij
ons op toen we de Woningfien-
daagse eigenlijk wel een mooie
aanleiding vgnden om twee uit
gaven te bespreken, de ons al
enige tijd geleden werden toe
gezonden.
Het eerste boekje heeft een
nadrukkelijk commercieel doel.
Het is de nieuwe catalogus van
de N.V. Utrechtse Machinale
Stoel- en Meubelfabriek UMS,
de fabrikante van de Pastoe-
meubelen.
We vinden het een voordeel,
dat het hier inderdaad om een
commercieel product gaat. van
een onderneming die haar
voortbrengselen min of meer
in massa moet vervaardigen en
verkopen en die dan ook moet
renderen. Dit heeft twee ge
volgen. In de eerste plaats
moei de prijs bereikbaar zijn
voor de doorsnee-consument.
In cle tweede plaats kan geen
sprake zijn van slechts voor
enkelingen aantrekkelijke ex
perimenten.
De Pastoe-meubelen worden
naar slechts twee richtlijnen
ontworpen: die van de een
voud en van de nuttigheid en
logisch gevolg van kleinere
volume der nieuwe huizen, ge
paard aan een langzaam ver
anderend inzicht van de mens
in wat hij nu eigenlijk aan
huisraad nodig heeft en wat
niet.
Dat laatste gaat inderdaad
maar heel geleidelijk. Wie
eens gaat wandelen in nieuwe
woonwijken in Haarlem en
Heemstede, zal versteld staan
over de propvolle vertrekken
van al die 275 tot 400 kubieke
meter-behuizingen. Het is de
meeste bewoners nog niet ge
lukt afstand te doen van het
„complete" eetkamer-ameu
blement (buffet, tafel, twee
armstoelen en vier stoelen),
ja zelfs niet van het „com
plete" salonameublcment, het
juist die twee eigenschappen
waarborgen een derde: de
schoonheid. Vrijwel alle in de
catalogus afgebeelde modellen
weerspiegelen dat streven en
Jaardoor is dit boekje meer
geworden dan een prijscou
rant. Het is een bescheiden
handleiding, vooral voor het
4«>nge echtpaar, hoe een wo
ning efficiënt en daardoor
juist gezellig in te richten.
Eén aspect verdient daarbij
nog bijzondere vermelding, al
is dat niet alleen op de Pastoe-
producten van toepassing.
Doordat gebroken is met de
traditie der „complete stel
len", wordt de geleidelijke op
bouw van de woninginrichting
en de annnass;ng daarvan aan
de behoeften der bewoners en
de mogelijkheden van hun
huis bereikbaar.
Het andere boek is aanzien
lijk omvangrijker en dus ook
warenkennis die ons in staat
stelt, zij het dan schematisch,
toch de kwaliteiten van aller
lei matpria'pn te bc— - Jelen
Ronde tafel, ontworpen door Arne Jacobsen, DenemarKen.
kostbaarder. Het heet „Bou
wen en wonen", werd uitge
geven door Moussault in Am
sterdam, samengesteld door de
architect J. J. Vriend, met
medewerking van de tuinar-
chitecte Mien Ruys, de bin
nenhuisarchitect Elmar Ber-
kovich, de verlichtingsexpert
J. Jansen en de architect Hein
Salomonson.
Men behoeft zich niet te
laten afschrikken omdat de
eerste hoofdstukken kennelijk
bedoeld zyn voor „the happy
few", die zich de bouw van
een eigen huis kunnen permit
teren. Waarbij dan altijd weer
opvalt wij hebben die op
merking ook al eens by ae
bespreking van een boek van
Ep Simons gemaakt dat er
voor gezinnen met drie of
meer kinderen blijkbaar geen
architectonisch kruid meer
wast.
Maar verderop komt ook de
gemiddelde lezer aan zijn
trekken. Men kan veel leren
uit de afdelingen welke aan de
meubilering, aan de verlich
ting en aan het sanitair gewijd
zijn. Het bevat een beknopte
op hun doeltreffendheid en
houdbaarheid. Wat over muur-
constructies en verlichtings
mogelijkheden en vooral
noodzakelijkheden wordt
geschreven zal voor velen een
openbaring zijn en hen in staat
stellen meer profijt van hun
huis te trekken dan zij tot nu
toe deden. Zeker geldt dat ook
voor de uitgebreide behande
ling van de keukeninrichting.
Het werk is rijk geïllustreerd
met foto's en met plattegron
den en werktekeningen, die de
lezer wegwijs maken in het
nog voor velen zo ontoegan
kelijke gebied van een nieuwe
woonstijl, welke zich lang
zamerhand gaat baanbreken.
Dank zij'de stichting ..Goed
wonen" in Amsterdam, dank
zij vele daarbij aangesloten
fabrikanten en handelaren die
met idealisme een rrrant-
woorde woninginrichting voor
staan, dank zij de langzamer
hand tamelijk groot gc-'crden
boekerij op meubilcr'.ngsge-
bicd, waartoe het hier bespro
ken boek van Vriend cen
waardevolle bijdrage vermt.
J. H. B.
