De Prins van Homburg
Skütsjesilen in Grouw
Nederlandse Tour-renners in
stadion hartelijk gehuldigd
Geleide economie in deze zeer
gevoelige bedrijfstak gewenst
Alkmaar herdacht Havingha
Duo Voorting-Bakker
won koppel-omnium
Openluchttheater
V oorontwerp-Lanbouwwet
DINSDAG 3 AUGUSTUS U/64
5
Biljarten
Nederland weer in de
internationale tournooien
Grote Prijs Amsterdam
Franse wielrenners voor
wereldkampioenschap
Schaken
Het schaakkampioenschap
van Nederland dames
„Jan Passtoors" en „Onder
Door" in Vierdaagse-
marsen
Voetbal
Nederland-Zwitserland
op 19 Mei 1955
Weer aantal spelers
uit K.N.V.B. gezet
A utomobilisme
Rallye Monte Carlo 1955
Sport in 't kort
Arbeider moet stuk
duim missen
Nieuw onderscheidings
teken bij de luchtmacht
n
Heden en morgen laatste voorstellingen
Bedrijfsorganisatie
Zeven beurtschippers
in de strijd
Een kleine twintigduizend toeschouwers
hebben gisteravond in het Olympisch stadion
in Amsterdam de ploeg, welke Nederland in
de Tour de France 1954 vertegenwoordigd
heeft, op bijzonder hartelijke wijze gehul
digd. Voorafgegaan door het muziekkorps
„Prinses Juliana" uit Den Haag, maakten
de renners, gezeten in open auto's een rondrit
door het stadion en vervolgens werden zij
door de directeur van het stadion, de heer
D. Bessem en door de voorzitter van de
KNWU, dr. Van Dijk, in de bloemetjes gezet.
Even later mochten de Tourrenners be
wijzen, dat zij ondanks de zware étappes in
Frankrijk, ook op de baan nog wel degelijk
goed uit de voeten konden komen. De samen
stellers van het programma hadden daartoe
een koppel-omnium samengesteld, waarbij
elk van de renners uit de Ronde van Frank
rijk tezamen met een andere professional
moest trachten in twee ritten achter han
delsmotoren en in een koppelwedstrijd in
totaal zo min mogelijk punten te verwerven.
En al spoedig bleek daarbij, dat diegenen,
die gewend zijn ook op de baan uit te komen
de hoogste ogen naar de eindzege zouden
gooien. Noltèn, Nico van Est, Maenen en
Roks immers kregen op elk van de onder
delen telkens een zo grote achterstand, dat
zij zich bepaalden tot het uitrijden van de
voorgeschreven afstand en in de strijd om de
eerste plaatsen in het geheel geen rol van
betekenis speelden.
In de eerste rit over 25 kilometer achter
de handelsmotoren wachtte de Haarlemmer
Bijster rustig zijn kans af en nam, toen de
strijd om de eerste plaats in een beslissend
stadium kwam, resoluut de plaats aan de kop
van de renners in.
In de tweede rit achter de motoren bleek,
dat Wagtmans alweer geheel van zijn val in
de Ronde van Frankrijk is hersteld, want
opgezweept door het gejuich van het pu
bliek nam hij direct na het begin de leiding
in deze wedstrijd. Vervolgens liet hij zich
weer ver naar achteren terugvallen reed al
zijn tegenstanders opnieuw voorbij en her
haalde dit spelletje totdat Voorting de aan
val op de leiderspositie inzette. Toen kwam
Wagtmans, die op dat moment toevallig net
achteraan fietste, tientallen meters tekort
om op de ereplaats te eindigen.
Het meest aantrekkelijk onderdeel van het
programma was ongetwijfeld de koppel
wedstrijd, die met het oog op het vergevor
derde uur tot veertig kilometer werd ver
kort. Ook hier kreeg Wagtmans de gelegen
heid om tezamen met zijn ploeggenoot, Arie
van Vliet, zijn kunnen te tonen en al spoe
dig had dit koppel in gezelschap van het
koppel VoortingBakker een ronde voor
sprong op de overige duo's. Steeds weer
trachtten Bakker en Voorting weg te komen,
maar öf Wagtmans öf Van Vliet haalden hun
rivalen telkens weer terug. In de eindsprint
liet Van Vliet Bakker als eerste over de
streep gaan, omdat hijzelf al genoeg punten
had verzameld voor de eindoverwinning,
welke Wagtmans de gelegenheid gaf om luid
juichend zijn ere-ronde te maken.
De resultaten waren als volgt:
Eerste rit over 25 km. achter handels
motoren: 1. Bijster 23.55.4: 2. Bakker; 3.
Derksen. Op één ronde: 4. Wierstra; 5. Kunst.
ADVERTENTIE
Iedere Dame is verwend
met Molendijk's Permanent
MOLENDIJK'S DAMESKAPSALONS
Santpoorterplein 1 Tel. 19706
Buslijn 3-4-8
Congres van Biljart Unie
verliep zeer rustig
Tijdens het congres van de Internationale
Biljart Unie, de UIFAB, dat in München-
Gladbach is gehouden en waarbij Nederland
vertegenwoordigd was door de voorzitter
van de Koninklijke Nederlandse Biljartbond,
de heer W. Eeuwijk, en de secretaris-pen
ningmeester, de heer A. W. H. van Haaren,
is een Nederlands voorstel ter tafel gebracht
om inzake de vergoeding der reiskosten van
deelnemers aan internationale kampioen
schappen terug te keren tot de toestand van
voor 1951.
Dit voorstel, dat in deze kwestie het meest
vérstrekkend was, vond geen voldoende
steun; vooral de kleine landen verzetten zich
ertegen en het gevolg was, dat het werd
afgestemd. Men wilde er niet aan om alle
kosten voor rekening van het organiserend
land te laten komen.
Het voorstel van Frankrijk bracht ten
slotte een oplossing, waarmee ook de Ne
derlandse afgevaardigden zich konden ver
enigen. Frankrijk stelde voor de vergoeding
van de reiskosten voor de helft ten laste
van de organiserende vereniging te laten
komen. De organiserende instantie betaalt
dus de verblijfkosten plus de helft van de
reiskosten, het uitzendende land de rest van
de reiskosten.
Bovendien werd aan het bij velen heer
sende bezwaar tegen de hoge kosten, die
men zich jaarlijks bij het deelnemen aan de
belangrijkste tournooien moet getroosten,
tegemoet gekomen door het vinden van een
oplossing om tot een kleiner aantal wedstrij
den te komen.
Drie voorstellen
Hiertoe werden drie voorstellen gedaan.
Het door de expert Soussa toegelichte
Egyptische voorstel behelsde een radicale
wijziging en reduceren van de speelsoor-
ten. Soussa wil de kaderspelen terugbrengen
tot één soort kaderspel. Naast dit kaderspel
had Soussa zich als afzonderlijke speelsoor-
ten gedacht: het libre en het driebanden.
Een commissie zal omtrent dit voorstel op het
volgend congres rapport uitbrengen.
Voorts was er ee - Frans voorstel om de
acht bestaande kampioenschappen één keer
in de twee jaar te verwerken, het ene jaar
vier en h'et volgende jaar de andere vier
tournooien. Evenmin als dat van Egypte
werd dit Franse voorstel in stemming ge
bracht. Dat gebeurde wel met het Belgische
voorstel, dat werd aangenomen.
De Belgen stelden (met sterke steun van
Nederland) voor: elk jaar te houden: het
libre, 't 47/2, 't Vh, de driebanden en 47/1
bandstoten, het fantaisie classique en het
penthathlon over twee jaar te verdelen. Dat
betekent dus, dat in de toekomst in plaats
van 8, jaarlijks 6 kampioenschappen worden
verwerkt.
Gevoegd bij de vermindering van de reis
kosten brengt deze reducering van de wed
strijdkalender een aanzienlijke bezuiniging
met zich mee. Hoewel het Nederlandse voor
stel niet werd aanvaard is men door boven
genoemde beslissingen tot een resultaat
gekomen, waarmee de Nederlandse vertegen
woordigers content konden zijn. Nederland
heeft dan ook niet geaarzeld de toewijzing
van het Europees kampioenschap drieban
den dankbaar te aanvaarden.
Op twee ronden: 6. Koch. Op vier ronden:
7. Willekes; Op zes ronden: 8. Van Vliet; 9.
Van der Kamp.
Tweede rit over 25 km. achter handels-
motoren: 1. G. Voorting 25.32; 2. Van Bree-
nen; 3. Wim van Est; 4. Wagtmans; 5. Faan-
hof; 6. Maenen; 7. Roks. Op twee ronden:
8. Nico van Est; 9. Tolen. Op vier ronden:
10. Nolten.
Koppelwedstrijd over 40 km.: 1. Van Vliet
Wagtmans 13 punten; 2. VoortingBak
ker 4 pnt.. Op één ronde: 3. Wim van Est
Koch 10 pnt.; 4. Van Breenen—Bijster 7 pnt.
Totaal uitslag koppelomnium: 1. Voorting
Bakker 5 pnt.; 2. Van BreenenBijster 7
pnt.; 3. Wim van EstKoch 12 pnt.; 4.
WagtmansVan Vliet 13 pnt.;
Op Donderdag 12 Augustus wordt in het
Olympisch stadion in Amsterdam de jaar
lijkse wedstrijd om de Grote Prijs van Am
sterdam gehouden.
Evenals het vorige jaar zijn koppels ge
vormd, bestaande uit een sprinter zij
rijden 15 ritten a deux en een stayer, die
een achtervolging over 5 km. en een rit van
50 km. steeds achter grote motoren rijden.
Het totaalresultaat van de koppelgenoten
wordt bij elkaar opgeteld en zo komen de
winnaars van ,de Grote Prijs te -oorschijn.
De koppels zijn als volgt samengesteld:
Gesselin (sprint)Verschueren (stayer) bei
den België; Derksen (sprint)Pronk
(stayer) beiden Nederland; Bellenger
(sprint)Quegnet (stayer) meiden Frankrijk;
Van Vliet (sprint)Wagtmans (stayer) bei
den Nederland; Harris (sprint) Engeland—
Hermann (stayer) Duitsland; Sacchie
(sprint) Italië—Kunst (stayer) Nederland.
Het programma wordt aangevuld met
wedstrijden voor amateurs en nieuwelingen.
25 Franse renners hebben zich candidaat
gesteld voor de wereldkampioenschappen
voor profs op de weg: Dupont, Géminiani,
Forlini, Gauthier, Bauvin, Canavese, Var-
najo, Darrigade, Forestier, Diot, Anastasi,
Caput, Anquetil, Molinéres, Rémy, Robic,
Laurédi, Teisseire, Rolland, Malléjac. De-
ledda, Desbats, Jean Bobet, Bergaud en
Louison Bobet.
De Franse Wielren Unie zal uit hen een
keuze maken van 12 renners, waarvan er 8
aan de start mogen verschijnen.
De afgebroken partij uit de eerste ronde
van het schaaktournooi om het dameskam
pioenschap van Nederland tussen mevr. A.
van der VeenBaars (Amsterdam) en mej.
P. C. de Klerck (Den Haag) is een overwin
ning voor de Amsterdamse geworden.
De uitslagen van de 2e ronde luiden: mevr.
C. RoodzantGlimmerveen (Rotterdam)
mej. M. C. Bouwman (Rott-rdam) 10;
mevr. C. P. KleynDe Bruyne (Wormer-
veer)mevr. M. S. Hubert van Beusekom
van der Bos (Den Haag) 10; mej. P. C. de
Klerck (Den Haag)—mevr. F. Heemskerk
(Amersfoort) 01; mevr. A. J. van Aalst van
DuynenMontijn (Waardenburg)mevr. A.
van der VeenBaars (Amsterdam) 01.
De stand na de 2e ronde is: mevr. Rood
zantGlimmerveen, mevr. Van der Veen
Baars en mevr. Heemskerk 1/2/3 met ieder
2 pnt. 4. en 5. mevr. Kleyn de Bruyne en
mej. Bouwman ieder 1 pnt: mevr. Van Aalst
van DuynenMontjin, mej. De Klerck, en
mevr. Hubert van Beusekom van der Bos
6/7/8 ieder 0 punten.
De wandelsportvereniging „Jan Passtoors"
te Haarlem heeft met succes deelgenomen
aan de Vierdaagse in Nijmegen. Op de 40
km. heeft zij met 13 leden als groep deel
genomen. Het eerste dameslid ontving het
gouden kruis. Het was mej. R. Olydam. De
andere leden waren: de dames C. R. v. Dron-
gelen (1 x), C. R. KatCrolla (2 x), M. W.
Meenken (7 x), J. H. v. d. Peet (1 x), A. v.
Tongeren (4 x), C. Waasdorp (1 x), en de
heren S. Bandstra (4 x), J. J. Rotteveel
(9 x), J. W. Schorfhaar (13 x), P. Wiedijk
(14 x), J. v. d. Wereld (5 x).
Aan de 55 km. hebben deelgenomen de
heren F. D. Kuiper (3 x), M. de Vendt
(1 x), P. de Vries (5 x).
Twee leden, de heren J. en M. Timmer
mans, hebben deelgenomen aan de Vier
daagse in Apeldoorn.
Van de wandelsportvereniging „Onder
Door" te Haarlem hebben o.a. de gebroeders
Vos deelgenomen te Nijmegen t. w. B. Vos
(9 x), P. Vos (11 x) en E. Vos (6 x).
De lange afstandwandelaar C. Slinger ont
ving het cijfer 12 op het gouden kruis.
Op Hemelvaartsdag, 19 Mei 1955, zal in
Amsterdam of Rotterdam een interlandvoet
balwedstrijd worden gespeeld tussen Ne
derland en Zwitserland. De jaarlijkse wed
strijd LuxemburgZuid-Nederland wordt
21 November in Luxemburg gespeeld.
De K.N.V.B. heeft blijkens de Sportkroniek
weer een aantal leden van het lidmaatschap
vervallen verklaard wegens „het toetreden
tot een niet door de K.N.V.B. erkende voet
balorganisatie".
Deze leden zijn: H. van Raalte (Blauw
Wit), C. de Jong (DFC), W. C. Onink (VUC),
B. Versprille (Neptunes), D. Damsma (CW),
H. Koning (Xerxes), D. Snoek (Eindhoven),
A. Rabuda (Bleijerheide), L. Wesolek (Wau-
bachse Boijs), H. Schreurs, P. van Rhee. H.
Teeuwen (allen WV), F. Mesman, J. Tol-
meijer (beiden Blauw Wit), P. Terwiel (Wa
tergraafsmeer), H. Angenent (Stormvogels),
L. van de Bogert (DOS), C. van der Schilden
(Elinkwijk), L. Strieker (Zeeburgia), H.
Smit (AFC), W. Heinen (Spakenburg), A.
Gallis (RCH), L. Willlems (ADO), A. Beu-
mer (Dierense Boys), W. Coerver, H. Han-
neman, H. Janssen, G. Rumpen, H. Schaf-
frath, R. Barwasser (allen Bleijerheide), H.
Bisschops (MVV), L. van Rixfoort, H. Strou-
ken (beiden Sitterdia), A, Pieneman Sport
club Emma), N. Franken (De Ster) en J.
Dingema (Ammelie).
Slechts twee catagorieën
toerwagen toegelatenV
Voor de Rallye Monte Carlo, die van 17 tot
20 Januari 1955 wordt gehouden, zullen de
deelnemers op 17 Januari uit de volgende 8
startplaatsen kunnen vertrekken: Athene,
Glasgow, Lissabon, Monte Carlo, München,
Oslo, Palermo en Stockholm.
Alle deelnemers, behalve de automobi
listen die uit Palermo en Athene Gestart zijn,
zullen Parijs passeren, waarna zij naar
Chambery gaan waar de gezamenlijke route
over Grenoble en Gap naar Monte Carlo
begint. Op dit laatste stuk zullen controle
posten worden ingericht, die echter pas na
dat de deelnemers Gap zijn gepasseerd, be
kend worden gemaakt. Voorts zullen waar
schijnlijk ook geheime controles worden
ingesteld.
Na afloop van de eigenlijke rallye zullen
verscheidene proeven worden gehouden ten
einde de deelnemers, die met een gelijk
aantal strafpunten in Monte Carlo aange
komen, te kunnen klasseren. Zo wordt op 21
Januari een acceleratie-remproef gehouden.
Op 22 Januari een bergrit voor de honderd
best geklasseerde wagens en op 23 Januari
een snelheidswedstrijd op het grand-prix
circuit van Monte Carlo, gevolgd door vijf
andere snelheidsproeven.
De heuvelklim zal gaan over een afstand
van 300 kilometer, waarin vier vrij steile
heuvels zijn opgenomne.
In verband met het in bewerking zijnde
nieuwe internationale rallye-reglement wat
betreft in serie gebouwde toerwagens en
sportwagens, zal de juiste omschrijving van
de toegelaten wagens pas later in het wed
strijdreglement voor de Rallye Monte Carlo
1955 worden gepubliceerd. De organisatoren
zijn van plan slechts twee categorieën toer
wagens toe te laten. Alle soorten sportwa
gens, al dan niet in serie gebouwd, zullen
geweerd worden.
STAYER KUNST NAAR DE WERELD
KAMPIOENSCHAPPEN. De Amsterdamse
stayer Kunst heeft alsnog van de sport-
commissie van de KNWU toestemming ge
kregen om in het wereldkampioenschap, dat
in Wuppertal wordt verreden, uit te komen.
Kunst zal in het wereldkampioenschap star
ten achter gangmaker Kayser.
NEDERLAND IN DE RONDE VAN ZWIT
SERLAND. De definitieve Nederlandse
ploeg, die Zaterdag 7 Augustus zal starten
voor de eerste étappe van de Ronde van
Zwitserland, bctaat uit Adrie Voorting, Jan
Lambrichs en Harm Smits.
Collega maakte pijnlijke val
Maandagmiddag was men in de mechani
sche werkplaats van de Walserij West der
Hoogovens bezig 'n tandwiel op de tafel van
een boormachine te hijsen. Ongelukkiger
wijs raakte de werkplaatsbaas J. H. uit
Velsen-Noord hierbij met de linker duim
tussen de hijshaak en het tandwiel be
klemd. Met een verbrijzelde duimtop is hij
naar het Rode Kruisziekenhuis overge
bracht. De plaatsleper A. V., eveneens uit
Velsen was vannacht op het koelbed in
dezelfde walserij een plaat aan het afteke
nen, stapte achteruit in een kier, die net
was ontstaan, doordat een andere plaat
nog niet op de goede plaats lag. Hij viel
enige meters en moest met hevige pijn in
de rug worden opgenomen.
Militairen van de Koninklijke Lucht
macht beneden de rang van vaandrig, die
bestemd zijn voor opleiding tot vlieger,
krijgen een nieuw onderscheidingsteken op
de veldblouse, op de jas en op de overjas
ter weerszijden van de kraag, namelijk een
gelijkzijdige driehoek van melk-wit plastic.
Onder het luchtmachtembleem op de veld-
muts zal een cirkelvormig plaatje van
melkwit plastic worden gedragen, dat de
openingen in dit embleem opvult zonder
daarbuiten te steken.
ADVERTENTIE
De Sociaal-Economische Raad heeft advies uitgebracht over het voorontwerp-Land-
bouwwet. Deze landbouwwet strekt ter vervanging van de regelingen waarop de
huidige landbouw- en voedselvoorzieningspolitiek berust: de Landbouwcrisiswet 1933,
in strekking verruimd door de wet van 1938, het Voedselvoorzieningsbesluit van 1940,
en het op dit besluit gebaseerde monopoliebesluit Voedselvoorziening van 1941. De
regering meent dat het noodzakelijk is het bezettingsrecht te vervangen, omdat hand
having ervan nu niet meer strikt nodig is, daar ondermeer ook voor de bedrijfs
organisatie op het gebied van de voedselvoorziening een nieuwe grondslag is ver
kregen met het totstandkomen van de wet op de bedrijfsorganisatie. In de uiterst
conjunctuur-gevoelige bedrijfstak, die de landbouw is, kan een vrij intensieve^ over
heidsbemoeiing niet worden gemist, wanneer men althans wil bevorderen, dat zij
haar functie in de Nederlandse samenleving onder zo gunstig mogelijke omstandig
heden vervult. Die gunstige omstandigheden kunnen slechts ontstaan wanneer de
werkers in het agrarische- bedrijf in zeker mate bevrijd kunnen worden van de
sterke schommelingen in de conjunctuur, die zij zonder overheidsbemoeiing in hun
volle zwaarte zouden ondervinden en die voor een rationele bedrijfsvoering een
onoverkomenlijke hinderpaal zouden zijn.
Deze tot op zekere hoogte geleide eco
nomie in de agrarische sector dient niet
alleen om de bestaanszekerheid te schep
pen voor de werkers op de sociaal en eco
nomisch verantwoorde agrarische onder
neming, maar ook om daartegenover een
regelmatige voorziening tegen zoveel mo
gelijk stabiele prijzen te bevorderen, zowel
voor wat de voedingsmiddelen van het
Nederlandse volk als voor wat de grond
stoffen van de verwerkende industrie be
treft. In zover heeft de in de latere na
oorlogse jaren gevoerde politiek er toe
kunnen bijdragen, dat op dit gebied de
kosten van levensonderhoud in Nederland
vergeleken met die in andere landen min
der zijn toegenomen.
Er bestaat samenhang tussen de wet
geving inzake de bedrijfsorganisatie en de
wetgeving tot vervanging van de land-
bouw-crisiswet en het voedselvoorzienings-
besluit.
De ministers Mansholt, Donker, Van de
Kieft, Zijlstra en De Bruijn, die de memo
rie ondertekenden, verklaren, dat naar hun
mening voor de bedrijfsorganisaties op het
terrein van landbouw en voedselvoorzie
ning een ruime taak is weggelegd. Er is in
de eerste plaats naar gestreefd in het
onderhavige wetsontwerp die medebe-
windsbevoegdheden voor de productschap
pen neer te leggen, welke als een nood
zakelijk complement kunnen worden be
schouwd op de autonome bevoegdheden,
welke deze lichamen aan hun instellings
wet zullen kunnen ontlenen.
De naoorlogse ontwikkeling, aldus de
memorie, heeft de juistheid van het in
1941 vastgestelde beginsel bevestigd. De
bedrijfsorganisatie, die de vorming van
productschappen op de voet van de wet
van 1950 doet verwachten, zal de in 1941
begonnen accent-verschuiving naar ge
organiseerde belangenbehartiging der be-
drijfsgenoten nog versterken. Anderzijds is
de vraag of en hoe centrale aankoop, im
port en export moeten plaats vinden nog
meer in de sfeer van het beleid der cen
trale overheid getrokken. Niet alleen de
financiële risico's, die deze maatregelen
meebrengen voor het fonds op zich zelf
reeds een afdoende argument, maar ook
de bewaking van de betalingsbalans en de
invloed, die deze maatregelen op de alge
mene handelspolitiek hebben, maken het
noodzakelijk, dat het onderscheid, hetwelk
in 1941 werd gemaakt, gehandhaafd blijft
en waar nodig nog wordt verscherpt.
Geen eenzijdigheid
De S.E.R. stemt ermee in, dat de centrale
overheid bevoegdheden worden toegekend
tot het voeren van een landbouwbeleid.
Het te voeren landbouwbeleid mag niet
eenzijdig ten gunste van het agrarisch be
drijf strekken. Tevens dient rekening te
worden gehouden met een regelmatige
voorziening en met redelijke prijzen voor
de agrarische voortbrengeselen, zowel
ten behoeve van de voedselvoorziening als
ten behoeve van de verwerkende industrie.
De raad voegt hier nog aan toe, dat
bij het voeren van landbouwbeleid er
tegen diént te worden gewaakt, dat de te
treffen maatregelen, bijvoorbeeld doordat
zij de binnenlandse prijzen op een relatief
hoog niveau handhaven, een verdere ver
laging van de productiekosten van het
landbouwbedrijf of een nationaal econo
misch gewenste aanpassing van de pro
ductierichting in de weg staan, en dat het
contact met de buitenlandse markt ver
loren gaat.
Een eerste overweging tot het verlenen
van bevoegdheden voor het voeren van
vooedselvoorzieningsbeleid vormt de strek
king van het landbouwbeleid. Deze is: de
risico's van de agrarische producenten te
beperken.
Een tweede overweging, welke bevoegd
heid voor het voeren van een voedselvoor-
zieningsbeleid wenselijk kan doen zijn,
hangt samen met de noodzakelijkheid op
het terrein van de voedselvoorziening te
kunnen ingrijpen, zodra bijzondere om
standigheden hiertoe nopen.
Hoewel deze laatste overweging geen
verband houdt met het landbouwbeleid,
bestaat er, naar de mening van de raad,
geen bezwaar haar in de landbouwwet als
een zelfstandige basis voor het voedsel-
voorzieningsbeleid te aanvaarden.
Bezwaren
Een minderheid van de raad heeft hier
tegen overwegende bezwaren. Een zo vér
gaande bevoegdheid voor de voedselvoor
ziening, bevoorbeeld gericht op een alge
mene prijsbeheersing ten gunste van de
consument of op een sanering van een be
paalde tak van détailhandel, is van ge
heel andere aard en dient naar de mening
van de minderheid niet in deze wet te
worden geregeld.
De raad acht het onjuist, dat de be
voegdheid tot het stellen van algemene
regelen op een zo belangrijk gebied als
de landbouw en de voedselvoorziening in
zo overwegende mate als dit in het voor
ontwerp geschiedt in handen van bepaalde
ministers wordt gelegd. De raad acht het
gewenst, dat bij het te voeren landbouw-
en voedselvoorzienmgsbeleid, zeker voor
zover het om de hoofdlijnen gaat, het ge
hele kabinet wordt betrokken. Uit dien
hoofde zal, naar zijn mening, moeten wor
den bepaald, dat algemene regelen welke
krachtens het voorontwerp zullen kunnen
worden gesteld, tot stand worden gebracht
bij algemene maatregel van bestuur.
Een tweede bezwaar van de raad tegen
de huidige opzet van het voorontwerp is,
dat, zou de wet in deze vorm inderdaad
in werking treden, van invloed van de
zijde van de volksvertegenwoordiging op
het concrete landbouw- en voedselvoor
zienmgsbeleid nauwelijks sprake zal kun
nen zijn. Gezien de aard en de omvang
van de bevoegdheden, waarom het hier
gaat, wordt dit niet aanvaardbaar geacht.
Weliswaar kan dit onderdeel van het be
leid bij de behandeling van de begroting
van de desbetreffende minister in het par
lement ter sprake worden gebracht, doch
een doeltreffende invloed is mogelijk,
wanneer laatstgenoemd orgaan over het
tot stand komen van maatregelen mede
beslist. De raad acht het dan ook gewenst,
dat de algemene maatregelen van bestuur,
die, in zijn gedachtengang, op grond van
de landbouwwet zullen kunnen worden
uitgevaardigd, na afkondiging onverwijld
aan de Staten-Generaal ter bekrachtiging
worden voorgelegd.
Alkmaar leeft in feestroes, waarbij het
gaat, zoals men weet, om het feit dat ze
venhonderd jaar geleden stadsrechten wer
den verworven. Maar als men aan het her
denken gaat, komt daar natuurlijk van
alles bij. Alkmaar is immers ook de stad
„waar de victorie begon". Het heeft tevens
haar vermaardheid als „kaasstad". En daar
een feestviering bezwaarlijk zonder jool
kan verlopen, heeft het zich nu tot „Snor-
rendam" laten promoveren. Toch is het
mij opgevallen dat er nog talloze Alkmaar-
se mannen snorreloos rondlopen. Boven
dien heeft de jubilerende stad zich te mid
den van de feestroes willen bezinnen op
ntuzikale aangelegenheden, die samenhan
gen met het klokkenspel van de Waagtoren
en met het beroemde orgel in de St. Lau-
renskerk.
Het Alkmaarse klokkenspel is, op z'n
zachtst gezegd, een verwaarloosd instru
ment, dat nodig eens flink onder handen
moet worden genomen om het speelappa
raat zo in te richten, dat er met artistiek
fatsoen op gemusiceerd kan worden. In
het licht van de jubelfeesten is men zich
daar bewust van geworden. Men heeft er
meester Staf Nees uit Mechelen bij ge
haald, die alleen maar constateren kon, dat
het heel erg met de patiënt gesteld was. En
nu liggen de plannen klaar voor een in
grijpende restauratie. Maar om de feesten
nu toch niet zonder het blije „Dan zal de
beiaard spelen" te laten voorbijgaan, had
Staf Nees zich laten bewegen deze Maan
dag een paar concerten te komen geven op
het wrak, dat met kunst-en-vliegwerk
Er zijn twee dingen, waar de Fries met
recht trots op is en waarvoor naast de
Nederlandse vlag de vlag met het plompe-
blad gehe'sen wordt. Dat zijn de elfsteden
tocht en zijn zeilwedstrijden. En niet in het
minst zetelt die trots in het stadje Grouw.
Het is goed dwalen door het oude stedeke,
waar nog in de kleine huisjes de koper
slager met eigen, behendige handen zijn
kunstzinnig werk smeedt en het gehamer
klinkt van de knappe botenbouwers. Maar
deze Zaterdagmiddag is het of heel het
werk in het stadje is stilgelegd en kleurige
vlaggen wapperen van vele huizen. Van-
daag immers is het de dag van de beurt
schippers, die met hun eeltige handen bezig
zijn op hun glanzend geboende schepen.
Het is de dag van het Skütsjesilen, de
grote zeilwedstrijd van de beurtschepen,
die helaas ook al aan het uitsterven zijn
in deze gemechaniseerde wereld. Zeven
schippers liggen er naast elkaar. Langs de
meren en de binnenwateren hebben ze hun
grote schepen naar Grouw gezeild. Ze
komen uit Leeuwarden, uit Eernewouden,
uit Bergum en Drachten, uit Stavoren en
Grouw en ze zijn als geboren op het water.
De wind is hun metgezel en de zon heeft
hun gezichten gebruind.
Precies om twee uur liggen ze op een
rij, zeven lange, zo te zien, wat logge
schepen, gebonden aan stevige touwen. Op
een motorboot geven de commissieleden
de laatste instructies door de microfoon..
De leden van de vroegere commissie, de
blauwe pet op de verweerde hoofden,
staan als vlootvoogden schouwend over het
water. Het zijn dezelfde, die vijfentwintig
jaar geleden de eerste wedstrijd hebben
georganiseerd. Ze dragen namen, die van
geslacht op geslacht bekend zijn aan de
waterkant, Adema, Klaren, Duiker en Van
Huizen. Samen tellen ze bijna driehonderd
jaar. Vijfentwintig jaren hebben ze de
bruine zeilen zien hijsen en hebben ze de
schepen door het water zien ploegen. Hun
enige zorg is gelegen in het feit, dat het
voor vele schippers te kostbaar wordt, de
zeilen te onderhouden. Men heeft thans
een fonds opgericht om dit grootse zeil-
evenement te bewaren.
Achter de sleepboot worden de zeven
mededingers van de wal getrokken en als
een hoorn weerklinkt, hijsen krachtige
armen de bruine en witte zeilen. Het is
een machtig gezicht als ze in één linie het
water zoeken, dat met rumoerige golven
zich uitstrekt naar de horizon. De zeilen
bollen zich in de wind en schuim warrelt
achter het roer. En dan is het alsof de
gehele Friese vloot is losgelaten. Vlugge
zeilboten scheren over het water, statige
boeiers, de dreumessen van de plas; de
kleine jollen, een enkele spitse draak, de
sierlijke B.M.'s, en hoe de andere variaties
mogen heten. Voeg daarbij de tientallen
motorboten, de melkschuiten en de hakke-
puffers en het is een druk beweeg, dat
men zich nauwelijks kan voorstellen.
Maar inmiddels zijn de skütsjesilers al
bij de eerste boei aangeland en gaan ze één
voor één door de wind. Even klapperen
de zeilen, vangen dan weer wind en hel
lend naar het wateroppervlak scheren ze
over het water. Witte wolken jagen over
het Pikmeer en de Wijde Ee en aan de
waterkant, tussen het riet, dat buigt onder
de wind, staan de Friezen in dichte rijen.
Vlak voor ons jaagt het Statenjacht, de
helmstok in de stevige hand van Fpies-
lands Commissaris, d^ sportieve mr. Lintr
horst Homan. Aan .boord de leden van
Gedeputeerde Staten, de heren Gebrandy
en Okma.
if";
Twee beurtschippers varen zij aan zij,
ze proberen elkaar de wind uit de zeilen
te nemen en dan glijden ze weer verder,
achter elkaar, het water spattend aan de
boeg.
Twee, driemaal zeilen ze de plas rond,
een is er, die te dicht het riet nadert en
moet worden afgeduwd, een ernstig op
onthoud. Een ander weer, de Grouwse
Bouke, ploegt tegen een motorboot, die
door een verkeerde manoeuvre tot zinken
wordt gebracht. Even is er een angstige
spanning.een man, een vrouw en twee
kinderen, die geen van allen zwemmen
kunnen, spartelen in het water. Maar de
zoon van de schipper aarzelt geen ogenblik
en van alle kanten duiken al mannen in
het water. De drenkelingen zijn gered,
maar Bouwke is uitgeschakeld.
Dan klinken er vrolijke fluittonen over
het water en op het dek van schipper
Mink uit Eernewoude danst de uitgelaten
bemanning haar vreugdedans. „De Nijver
heid" heeft de race gewonnen. Als tweede
arriveert de „Twee gebroeders" van Van
der Veen uit Drachten. En zo schuiven ze
één voor één langs de vlaggen, waar de
finish is
Ze worden omringd door de schippers,
er worden handen gedrukt en in de roeven
wordt een afzakkertje genomen op de
overwinning. Een lenige commissaris wipt
over van het Statenjacht en fotografen
schieten hun plaatje.... de vijfentwintigste
wedstrijd van het Skütsjesilen is ten einde.
Straks zullen de blauwe schippers in
feestelijke optocht door 't bevlagde Grouw
marcheren, want in hotel „Oostergo" zul
len de prijzen worden uitgereikt, médail
les voor de stuurman en médailles voor de
fokkenist, de twee belangrijkste functies
op de grote schepen.
enigermate bespeelbaar was gemaakt. En
waarachtig, het gehoorzaamde aan de
klauw van de meester. Het liet nauw hoor
bare pianissimi aanzwellen en weer mys
terieus verklinken, het trachtte te zingen
met bezielde dynamiek en het rinkelde
harmonisch zijn kleinste bellen boven een
majestueuze melodie in pedaaltonen. De
beiaardier mr. Romke de Waard, die reeds
dagen te voren de Alkmaarders met het
rijdend carillon van de firma Eysbouts als
het ware op dit klokkenfeest had voorbe
reid, zei mij zo in het voorbijgaan: „Hoe
Nees dat allemaal klaar speelt op dat gam
mele klavier, is mij een raadsel!"
De coda van dit programmanummer van
de eeuwfeesten speelde zich af in de raad
zaal van het stadhuis, waar burgemeester
mr. H. J. Wytema de Mechelse meester-
klokkenist dankte voor het geschonken
genot en een Alkmaars perspectief van ar
tistieke beiaardconcerten onthulde. Ten
slotte werd aan Staf Nees en aan Romke
de Waard de legpenning van het eeuwfeest
uitgereikt.
Alkmaar heeft een prachtig orgel in zijn
St. Laurenskerk. Het werd in 1752 voltooid
door F. C. Schnitger naar het ontwerp van
de toenmalige organist Gerardus Havinga.
De Haarlemse musicoloog J. W. Enschedé
heeft zowat een halve eeuw geleden alle
mogelijke gegevens omtrent het leven en
streven dat nog al vaak een hardnekkig
zich verdedigen betekende tegenover wan
begrip van zijn tegenstanders van deze
Havinga aan het licht gebracht. En kort
geleden is door de zorgen van de inmiddels
overleden Antwerpse musicoloog Jos Wa-
telet een reeks Suites voor cla'vecimbel
van deze Alkmaarse organist uitgegeven.
Beide feiten: de conceptie van het beroem
de orgel en het herstel van een deel van
het compositorisch werk van Havingha,
werden Maandagavond in de Grote Kerk
herdacht met een toespraak door de heer
Edgard Lemaire, een orgelconcert door
Piet Kee en de onthulling van een inscrip
tie op het graf van Havingha, dat zich in
de noorderbeuk der kerk bevindt. Boven
dien heeft Piet Kee wijlen Jef Watelet
willen eren als ontdekker en heruitgever
van Havinga's werk met een imposante
vertolking van Praeludium en Fuga in c
van Bach.
Verder vertolkte hij een programma van
werken van voorgangers en tijdgenoten
van Havingha, met daartussen enkele
fragmenten uit de clavecimbel-suites van
de Alkmaarse componist. Het bleek vrien
delijke muziek in de gangbare stijl en met
de formules die voor de hand lagen. In ge
zelschap van Sweelinck en Van den Kerk
hoven verhuist hij echter naar een lager
plan. En als men er Bach bij haalt, ver
dwijnt hij in het niet. Maar het zou on
billijk zijn deze Hollandse huismuziek uit
de eerste helft van de achttiende eeuw be
tekenis te ontzeggen. Zij hoort echter niet
thuis op het orgel, niet in de grote ruimte
van het kerkgebouw, maar in de intimiteit
van de huiskamer of op een podium waar
kamermuziek tot haar recht kan komen.
Daar kan zij tezamen met de belangwek
kende composities van Willem de Fesch,
met ere het Alkmaarse muzikale leven uit
de achttiende eeuw vertegenwoordigen.
Dit neemt echter niet weg dat deze late
hulde aan Havingha ruim twee eeuwen
na zijn dood een waardige geste van het
jubilerende Alkmaar! genoemd mocht wor
den. En het was ook wel interessant eens
wat muziek te horen van zijn voorgangers
en tijdgenoten, als Steenwick, Van Blan
kenburg en Hurlebusch.
De plechtigheid had plaats in tegenwoor
digheid van de Commissaris der Koningin
in de provincie Noordholland en tal van
andere autoriteiten. JOS. DE KLERK
