„Mijn toespraak argument voor
bruikbaarheid van Esperanto"
Eerste Kamer accoord met
oprichting sodafabriek
Fransman besprak huidige aspecten
van de Europese economie
Wedstrijd in schone kunsten
Agenda voor
Haarlem
Zomer-u n iversiteit te
Pacifisten bijeen
Rotterdammer met jacht
naar Esperanto-congres
Burgemeester Cremers:
Deense auto door twee
treinen vermorzeld
DONDERDAG 5 AUGUSTUS 1954
3
Op excursie
Bond voor kleine
zelfstandigen opgericht
De „Willem Ruys" voor de
40ste keer naar Indonesië
'n TIP VAN BOOTZ
Socialisten en communisten stemden tegen
Kerkelijk Nieuws
Rumoer om een
trouwdienst
Twee doden
Meubel-
tentoonstelling
"Ar
Examens
De Franse hoogleraar L. Laurat heeft Maar de ontwikkeling vindt slechts plaats
Woensdag voor de zomer-universiteit, ge
houden ter gelegenheid van het Esperanto-
congres te Haarlem, gesproken over „Hui
dige aspecten van de Europese economie".
Tot de eerste wereldoorlog was Europa
het middelpunt van de wereld; zowel kwan
titatief (naar verhouding) als kwalitatief
(functioneel). Het was de fabriek, de markt
en de bank van alle continenten. De twee
wereldoorlogen verwoestten déze bevoor
rechte positie. Europa verloor zijn in
dustriële overwicht, zijn proportionele en
functionele hegemonie. Deze onttroning
van Europa wordt het best geïllustreerd
door het feit, dat het indexcijfer van de
industriële productie in Europa tussen
1938 en 1950 met 18 toenam, tegen 126
in de Verenigde Staten en 66 in de ge
hele wereld (gemiddeld). In dezelfde
periode nam het hoofdelijk energie-ver
bruik in Europa toe met 8 in Amerika
27 en gemiddeld in de gehele wereld
met 16
Het verwoeste, onttroonde Europa moet
meer dan voor de oorlog exporteren om
zijn groeiende import te kunnen betalen;
een groeiende import was absoluut nood
zakelijk: van grondstoffen om de werk
loosheid te voorkomen; van voeding om
honger te voorkomen. Europa moet meer
dan voorheen uitvoeren, want de compen
serende rubrieken van ziin betalingsbalans
(rente, provisies en vrachten) werden
lager. Maar het zal zijn exporten slechts
kunnen vergroten door verhoging van zijn
productiviteit. Dit kan slechts door produc
tie op grote schaal, waarvan de voorwaarde
is een verruiming van de afzetmarkt, en
verwijdering van de tolmuren. Daarom
moeten de Europese landen zich verenigen.
De eenwording van Europa is noodzake
lijk, niet tegen wie dan ook, maar Europa
moet één worden voor zich, voor zijn eigen
welvaart, om te leven en om ondergang
te voorkomen.
Sinds 1948 maakt deze éénwording lang
zaam vorderingen (Marshall-plan, Schu-
man-plan, Europese betalingsunie, libera
lisatie van de Europese goederenruil).
Ter gelegenheid van het Haarlemse
Esperanto-congres waren Woensdagmid
dag in het Concertgebouw leden van de
Internationale Liga van Pacifisten bijeen
gekomen; zij hielden een vergadering in
samenwerking met de Internationale van
Oorlogstegenstanders, waarop de Engels
man Richard Bland een rede heeft gehou
den. Deze herinnerde aan het eerste Espe
ranto-congres in 1905, toen 700 Esperantis
ten samenkwamen. Men koesterde de ver
wachting, dat het Esperanto veel zou bij
dragen tot verbroedering der volken. Na
de wereldoorlog in 1914 hoopten velen
vergeefs, dat er een tijdperk van blijvende
vrede zou aanbreken. Dat er een groot
verlangen naar vrede bestond bleek toen
uit de oprichting van de Volkenbond. De
tweede oorlog volgde en spreker zeide, dat
na zes jaar van onbegrijpelijke verwoes
ting en wederkerige wreedheid de kanon
nen opnieuw zwegen en er geen bommen
meer vielen. Weer herleefde het verlangen
naar een duurzame vrede.
De heer Bland vervolgde, dat de re
geringen van de Westelijke wereld een
systeem van collectieve veiligheid hebben
ingesteld. Men zegt de vrede te wensen,
maar gaat toch door met wederzijds een
sfeer van wantrouwen en vrees te schep
pen.
In deze situatie schijnt de pacifisten de
enige oplossing te liggen in een moedige,
eenzijdige politiek. In plaats van te zeg
gen „wij zullen ontwapenen, als gij ont
wapent", moeten wij zeggen: „Slechts ont
wapening kan wantrouwen en vrees uit de
weg ruimen; dus wij besluiten eerst te
ontwapenen en wekken op, het voorbeeld
te volgen om oorlog te voorkomen en de
mensheid te redden". Men moet deze poli
tiek van de oorlogsweigeraars niet mis
verstaan.
Men stelt niet slechts voor een einde aan
de oorlog te maken, doch ook aan de vrees.
Bij een eventuele invasie zou men zich
niet willen onderwerpen, doch men zou
tegenstand leveren met de wapenen van
de geest. Dit is geen waanidee. In Zuid-
Afrika heeft Ghandi deze politiek van
vreesloze goede wil gebruikt voor de op
heffing van de discriminerende wetten ten
aanzien van de Hindoes. Hij heeft succes
gehad! Oók in zijn eigen land.
Wij zijn van oordeel aldus spreker
dat de invasie van een land, dat weigert
te vechten, in het geheel niet zeker is. Het
is waarschijnlijk, dat een dergelijke moe
dige houding en een dergelijk beroep op
de goede wil en het gezond verstand van
de mensheid, succes zal hebben en dat het
de weg zal wijzen tot vrede en onderlinge
vriendschap tussen de volkeren.
ADVERTENTIE
Do bril en de mode
Steeds de mooiste modellen bij
E I Gr. Ho,uUtr,iat 1 37 naast Lu
in West-Europa. Een andere evolutie in de
éénwording vindt sedert 1949 plaats in het
Oostelijk deel van Europa onder leiding
van de organisatie genaamd „Komekon".
Feitelijk vindt er een zelfstandige één
wording plaats van twee Europa's, een
Westelijke en een Oostelijke, volgens ver
schillende principes, met verschillende
methodes, met verschillende structuren.
West-Europa verenigt zichzelf, vrij
willig, vrij-economisch, met een eigen
zwaartepunt, Oost-Europa wordt onder
dwang verenigd met een totalitaire staats
economie, met een van buitenaf opgelegd
zwaartepunt, onder druk en initiatief van
buiten af. In West-Europa stijgt het levens
peil en in Oost-Europa daalt het, aldus
spreker.
Op het ogenblik ondergaan de beide
delen van Europa een ongelijke ontwik
keling, die het uiteendrijft. Slechts de toe
komstige geschiedenis zal de vraag kun
nen beantwoorden, hoe deze beide par
tijen weer tot elkander kunnen komen,
besloot prof. Laurat.
De tweede inleider op de zomer-univer-
siteit was prof. dr. M. Roost, hoogleraar aan
de Vrije Universiteit te Brussel, die een
historisch overzicht gaf van het assurantie
wezen.
De groene Esperantovlag is reeds even
vertrouwd in het Haarlemse straatbeeld
geworden als de groepjes vreemdelingen,
die voor elkaar geen vreemdelingen zijn,
zoals zij overal in de stad tonen door het
broederlijk uitpuzzlen van te volgen routes
naar bezienswaardigheden. Die vlag wap
pert ook op een klein grijs jacht, de „Vitam
D.", bij de Gravestenenbrug in het Spaar-
ne. Daarmee kwam de Rotterdamse con
gressist H. J. Blokpoel, leraar aan een
technische school, in gezelschap van zijn
zuster de Spaarnestad binnenvaren. Hij
spreekt nog maar een jaar Esperanto en
daarom maakt hij van dit congres gebruik
om de voertaal zo vlot mogelijk te leren
gebruiken. Daartoe zoekt hij contact met
zoveel mogelijk mensen en hij nodigt hen
ook uit om in zijn boot te komen. Gister
avond sloeg hij de gondelvaart gade met
twee Duitse congressisten en hij weet heus
nog niet welke nationaliteit hij morgen of
overmorgen aan boord zal hebben. „Het is
een geweldige ervaring voor me", zegt hij,
„dat je daar in het Concertgebouw met zo
veel nationaliteiten bij elkaar zit en toch
aan één taal genoeg hebt. Aan de manier
van spreken kun je vaak toch nog wel mer
ken wie je voor hebt. Een Engelsman
spreekt Esperanto heel anders dan bijvoor
beeld een Italiaan. Maar je kunt hen beiden
uitstekend volgen".
Na het congres vaart de heer Blokpoel
door het Noordhollands Kanaal naar de
omgeving van Schoorl en Groet, waar hij
de rest van zijn vacantie zal doorbrengen.
Dit keer een binnenlandse vacantie, maar
dank zij het congres met veel buitenlandse
indrukken
In de met kaarsen verlichte ridderzaal
van het Stadhuis waren Woensdagavond de
leden vap het bestuur van de Wereldbond
van Esperantisten en de vertegenwoor
digers van de landen, die deelnemen aan
het Esperanto-congres, de gasten van het
gemeentebestuur van Haarlem.
Burgemeester mr. P. O. F. M. Cremers
heeft zich in het Esperanto tot de bezoekers
gericht. Hij zeide, dat het ongetwijfeld een
groot voordeel is het internationale gezel
schap te kunnen toespreken in een taal die
door iedereen verstaan wordt. Hij behoefde
niet te informeren, wat de voertaal van het
congres zou zijn en of er misschien een be
langrijke minderheid zou deelnemen, waar
voor hij uit beleefdheid een tweede toe
spraak in een andere taal zou moeten hou
den. Maar voor alles: hoe heerlijk is de ge
dachte, dat ik allen verbonden weet door
een streven naar de aanvaarding van een
taal, die de moeilijkheden in het interna
tionale verkeer wegneemt, en die voor bij
na iedereen betrekkelijk gemakkelijk kan
worden gesproken en begrepen.
„Gij streeft aldus spreker dit
ideaal na, omdat ge weet, dat de dikwijls
gebrekkige betrekkingen tussen bewoners
van verschillende delen van de aarde mede
oorzaak zijn, waarom het wederzijdse be
grip in internationale zaken dikwijls zo be
zwaarlijk is. Als gij uw doel bereikt, zult
gij daarmede het ideaal van de vrede een
belangrijke stap voorwaarts hebben ge
bracht."
Hoezeer Esperanto ook gemakkelijk te
leren moge zijn, toch maakt spreker zich
niet de illusie, dat de gasten denken, dat h:j
Esperanto beheerst. Zonder twijfel hebben
zij duidelijk gehoord, dat spreker helaas
slechts door een gemaakte vertaling van
ooooocococ)oooooooccooocx>oodoooooooodooc)Ooooooooooooooooo
O
1 Het was vandaag veel stiller in Haarlem
dan in de afgelopen dagen. Men zag
8 minder dames en heren lopen met een -
x insignewaaruit bleek, dat zij deelne-
mers(sters) waren aan het Esperanto-
8 congres. De reden van de stilte was, dat j
8 het grootste deel der Esperantisten van-
daag op excursie zijn. Vergaderingen j
8 worden er niet gehouden. Vanavond
8 komen velen weer bijeen in de Grote
X Kerk, waar George Robert een orgel-
3 concert zal geven met medewerking van J
8 Annie Schoen.
8 De meeste Esperantisten trokken van-
8 morgen per autobus naar Alkmaar; daar
8 zijn zij door het gemeentebestuur ont-
X vangen en voor de gasten werd een
0 extra-kaasmarkt gehouden, waardoor
8 zij een indruk kregen van de bedrijvig-
heid op Vrijdagen. De tocht ging verder
8 naar de Afsluitdijk en langs het IJsel-
8 meer keerde men terug.
Een tweede groep maakte een trip naar
Marken, Volendam en Edam en een
8 derde heeft een bezoek gebracht aan de
8 Veluwe en in het bijzonder aan Arnhem.
g In de afgelopen dagen hebben velen
reeds bezoeken gebracht aan Haarlem,
Amsterdam (Rijksmuseum en een tocht
door de grachten), Schiphol en de
Aalsmeerse veilingen. De excursies vor
men aangename afwisselingen van de 0
vergaderingen.
COOOCOOOOCXXOOOOOOOOOOOOOOOCXXJOOCOOOOCOOOOCOOCCXXXOOOCOO
een toespraak, die oorspronkelijk in het
Nederlands werd opgesteld, kan voorlezen.
Maar het simpele feit, dat spreker na enige
oefening durft, wat in een andere aan hem
onbekende taal een dwaasheid zou zijn, is
een overtuigend argument voor de bruik
baarheid van Esperanto.
„Misschien is mijn uitspraak van het
Esperanto zo gebrekkig, dat veel van dat
gene wat ik gezegd heb, door u niet werd
begrepen," aldus spreker; „ik hoop, dat ge
althans dit begrijpt: dat het mij een vreug
de is u hier gedurende een aantal dagen
te zien, dat ik u dank voor uw vriendelijk
bezoek en dat ik hoop, dat dit Haarlems
Congres iets heeft bijgedragen tot het be
reiken van uw ideaal," besloot de burge
meester zijn toespraak, die meer dan eens
door geestdriftig applaus of spontaan ge
lach werd onderbroken.
De heer D. Kennedy uit Bishop Auckland,
waarnemend voorzitter van het congres,
heeft de burgemeester en het gemeentebe
stuur dank gezegd voor de ontvangst en
inzonderheid de lof van Haarlem en de
Haarlemmers gezongen.
Woensdagmiddag hebben op Paleis Soestdijk delegaties van de Koninklijke Marine
en de Vereniging van Oudstrijders van de voormalige Koninklijke Nederlandse
Brigade „Prinses Irene" aan Prinses Irene, die vandaag haar verjaardag viert, ge
schenken aangeboden. Boven: Namens de Vereniging van Oudstrijders bood de
kapitein R. W. Hemmes (links) een lederen schrijfmap aan. Onder: de Koninklijke
Marine schonk een enorme taart met een model van de „Karei Doorman" erop.
Rechts de maker van het fraaie stuk, de heer Jelders en links de luitenant ter zee
eerste klasse J. L. Tuijnman.
Te Amsterdam is opgericht de Neder
landse bond van kleine zelfstandigen. De
initiatief-nemers menen, dat de kleine
zelfstandigen de „meest verdrukte bevol
kingsgroep" zijn. Daarom willen zij alle
krachten bundelen, zodat één organisatie
de belangen van de kleine zelfstandigen
kan behartigen. Het secretariaat van de
bond is gevestigd Jan van Riebeekstraat 30,
Amsterda m - West
De bond staat los van iedere politieke
groepering. Hij wil het zuiver in het so
ciale vlak zoeken en iedere politieke- of
geloofsovertuiging vrijlaten. „Iedere kleine
zelfstandige dient te beseffen, dat door
aansluiting bij deze bond een hecht en
sterk blok van kleine zelfstandigen ont
staat, dat kan strijden voor de rechten van
deze groep en daarbij denken we dan
vooral aan de dreigende sanering van het
bedrijfsleven' Ook wij behoren in de P.
B. O. en de diverse middenstandscommis
sies", aldus een door de bond uitgegeven
proclamatie.
Woensdagmiddag vertrok voor de 40ste
keer uit Rotterdam naar Indonesië het m.s.
„Willem Ruys" van de Koninklijke Rotter
damse Lloyd. Het schip is geheel volge
boekt. Het aantal passagiers bedraagt 883,
onder wie 52 met bestemming Southamp
ton. Onder de passagiers bevinden zich 224
kinderen beneden de 12 jaar. Deze reis is
de veertiende onder commando van kapi
tein C. C. Goedewaagen. De passagiers ver
tegenwoordigen 11 nationaliteiten.
Voor het eerst in de geschiedenis van de
„Willem Ruys" zullen drie Engelse honden
met dit schip naar Singapore worden ver
voerd. Dit is mogelijk omdat er zich geen
honden aan boord bevinden afkomstig van
het continent. Is dit wel het geval dan mo
gen Engelsen hun honden niet met dit
schip vervoeren. Deze regel zou zijn oor
sprong vinden in het feit dat men angst
koestert voor hondsdolheid.
Op 5 October hoopt de heer H. W. Tila-
nus zijn 70ste verjaardag te vieren. In de
kring van de Christelijk Historische Unie
is een comité gevormd dat een fonds wil
vormen, dat zal kunnen bijdragen aan de
vervulling van een wens van de heer Tila-
nus: het totstandbrengen van een Uniehuis.
Op 9 October wordt in de tuinzaal van de
Haagse Dierentuin een receptie gehouden.
ADVERTENTIE
Heb ik het niet aardig
bekeken?
Ik ben met vacantie, twee
weken.
Neem geen trein, bus of schip,
Maar vermaak me met TIP.
Geen 0e Bilt, kan mijn
vreugde nu breken.
Inz. Heer G. G., Utrecht, ontv.
1 fl. Tip en 1 Lfl. Bootz' Oude Genever.
Ook het Esperanto kent vele werken van
litteratuur. Om het schrijven van proza en
poëzie te bevorderen wordt er ieder jaar
op het Esperanto-congres een wedstrijd in
schone kunsten gehouden. Voor Woensdag
stond die op het programma van het Haar
lemse congres. Velen waren in het Concert
gebouw bijeen om te luisteren naar de uit
slagen van de wedstrijd, naar declamatie
en naar orgelspel van de Haarlemse orga
nist de heer George Robert.
Prof. G. Waringhien uit Choisy-le Roi
(Frankrijk) opende de bijeenkomst met
een korte inleiding over de wedstrijd. Hij
bracht de „vader van de Esperanto-poëzie",
dr. Kalocsay, in herinnering, van wie hij
na vijf jaar stilzwijgen een lange brief had
ontvangen. Daarna las hij het verslag voor
van dr. Szilagyi over de wedstrijd in Scho
ne Letteren.
De heer Teo Jung bracht verslag uit
over het werk van de grafische onderafde
ling. Voor de branche „affiches" waren
acht inzendingen ontvangen. De eerste
prijs werd toegekend aan mej. Maria Si-
mondetti .Varese (Italië); de tweede aan
de heer Wilhelm Barnickel, Hilders (Duits
land). In de afdeling voor boekentitels
werd geen prijs toegekend.
Wegens de afwezigheid van de prijswin
naars op het congres declameerde mevr.
Lapenna (Joegoslavië) het werk dat met
de eerste prijs in de afdeling „oorspronke
lijke poëzie" bekroond werd: „Antaü Spe-
gulo" (Voor de spiegel), van mevr. Eli
Urbanova (Tsjechoslowakije). De heer
Laurat declameerde het werk dat de twee
de prijs behaalde: „Premsongo" (Nacht
merrie) van Claude Piron (België), en
mevr. Friis (Denemarken) het werk waar
voor de derde prijs werd toegekend: „Frua
mateno en Serajevo" (Een vroege morgen
in Serajevo) van Poul Thorsen (Denemar
ken). Prof. Waringhien declameerde en
kele fragmenten uit het met de eerste prijs
bekroonde werk „Leprulo" (voor vertaal
de poëzie) van H. H. Seedorff, vertaald
door Poul Thorsen, en mevr. Lapenna
enkele uittreksels uit „Um-Sennah en Um-
Sentin" van Jean Delor (Frankrijk), dat
voor de eerste prijs in de afdeling „oor
DONDERDAG 5 AUGUSTUS
Zuiderkapel, Zuiderstraat: J. Sevensma,
8 uur. Minerva: „Aan de Rivièra" 14 jaar,
8.15 uur. Vleeshal: Bert Brugman's Mario
nettentheater, 8 uur. City: „De vrouw met
het ijzeren masker", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
Lido: „Geef 'm de sporen", alle leeft., 7 en
9.15 uur. Frans Hals:„Circussterren", alle
leeft., 7 en 9.15 uur. Palace: „The Sword and
the Rose", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Luxor:
„City Lights", alle leeft., 7 en 9.15 uur. Rem
brandt: „Blume von Hawaaii", alle leeft., 7
en 9.15 uur. Roxy: „De circusclown", alle
leeft., 8 uur.
VRIJDAG 6 AUGUSTUS
Vleeshal: Bert Brugman's Marionetten
theater, 8 uur. Minerva: „De terugkeer van
Don Camillo", alle leeft., 2.30 en 8.15 uur.
Roxy: „Robinson Crusoë Co., alle leeft.,
2.30, 7 en 9.15 uur. City: „De slimme streken
van Donald Duck", alle reeft., 10.30 uur. „De
vergeten patrouille", 14 jaar, 2.15, 7 en 9.15
uur. Lido: „Zet 'm op, George", alle leeft.,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Opoe in
het mannenbad", alle leeft., 2.30, 7 en 9.15
uur. Palace: „Lied van het Zuiden" en „De
verhalen van oom Remus", alle leeft., 10.30
uur. „Saison in Salzburg", alle leeft., 2, 4.15,
7 en 9.15 uur. Luxor: „Montagne's Jeugd-
variété, 10.30 r „City Lights", alle leeft.,
2 7 en 9.15 t"' Rembrandt: Rose-Marie",
alle leeft., 1 45. 4.15, 6.45 en 9.15 uur.
Een reusachtige zee-aal met de allure van de legendarische zeeslang is dezer dagen
aan de Zweedse kust gevangen. Het dier weegt 11 kilo en zou in volwassen staat
waarschijnlijk wel een gewicht van 30 kilo hebben bereikt. Op de markt te
Stockholm baarde het nogal enig opzien.
spronkelijk toneel" in aanmerking kwam.
Daarna werd een comedie opgevoerd,
die in de afdeling „oorspronkelijk toneel"
met een prijs werd bekroond: „Korespon-
du", van Antoni Seemann (Praha). De
rollen werden bezet door mej. Maasbom
mel en de heren De Goey en Lokker.
Ned. Herv. kerk
Beroepen te Onstwedde H. A. v. Slooten
te Wierden; te Kamperveen G. Biesbroek,
cand. te Slikkerveer.
Benoemd tot hulppred. te Vlagtwedde
(met standplaats Veelerveen) C. Bolijn, te
Drachtstercompagnie.
Geref. kerken
Beroepen te Zuid-Beijerland A. G.
Baaijen te Rilland-Bath; te Baambrugge en
te 's-Gravenmoer G. W. H. Peddemors,
cand. te Kampen.
Geref. kerken art. 31 K.O.
Beroepen te Tiel-Zaltbommel K. D. v.
Dijk, cand. te Groningen.
Geref. gemeenten
Beroepen te Nunspeet W. Hage te Aalst-
Brakel, die bedankte voor Amsterdam-
Noord.
Naar wij vernemen heeft het modera-
men van de kerkeraad van de Gerefor
meerde Kerk van Scheveningen besloten
ter kennis van de gemeente te brengen
dat het zich met een uitvoerig schrijven
gewend heeft tot ds. G. Toornvliet te Lei
den, waarin hij zijn afkeuring heeft uitge
sproken over diens optreden in een trouw
dienst op Zaterdag 24 Juli in de Engelse
kerk te 's-Gravenhage toen het huwelijk
werd bevestigd van een bruidspaar, waar
van de bruid lidmate is van de Gerefor
meerde Kerk van Scheveningen. Het mo
deramen achtte het niet mogelijk een extra
vergadering van de kerkeraad te beleggen
aangezien tal van leden van dit college
met vacantie zijn. Toch wil de kerkeraad
de kerkdienst in de Engelse kerk, die een
publiek karakter droeg, vanwege de ernst
van het geval niet zonder protest laten
passeren. Het bezwaar van het moderamen
betreft behalve de „haast exotische" litur
gie en het doen zingen van acht gezangen
„tegenover slechts één vier-regelig psalm
vers" het feit dat deze dienst geschiedde
zonder medewerking van de kerkeraad
van de Gereformeerde Kerk van Scheve
ningen.
De 33-jarige Deense ingenieur Ivar
Max de Hemmer Güdmer en de 26-jarige
Amerikaanse medisch studente Vera Ruth
Andersen zijn Woensdagmiddag om het
leven gekomen bij een ongeluk op een on
bewaakte overweg in Vleuten.
De Deen en het Amerikaanse meisje
maakten een autotocht door ons land. Bij
het passeren van een onbewaakte overweg
in de Breudijk tussen Vleuten en Harme
ien werd hun auto aangereden door een uit
de richting Woerden komende trein. De
wagen werd vrijwel geheel vernield. Even
later reed een uit de richting Utrecht ko
mende trein tegen de wrakstukken.
(Van onze parlementaire redacteur)
De Eerste Kamer heeft Woensdagmid
dag met 28 tegen 16 stemmen het wets
ontwerp aangenomen tot oprichting
van een sodafabriek te Delfzijl met
financiële hulp van het rijk in de vorm
van een garantie voor een lening van
21 millioen. Tegen stemden de Partij
van de Arbeid, de communisten en
prof. Hellema (A.R.).
Bij de beantwoording van de over dit
wetsontwerp gemaakte opmerkingen zei
minister Z ij 1 s t r a onder meer, dat hij het
rekensommetje van de heer Kapteyn
(P. v. d, A.) niet. had kunnen nagaan. Wat
de afzetmogelijkheden betreft, erkende hij,
dat er tal van onzekerheden zijn. Met mr.
Vixseboxse meende hij echter op het kom
pas van de belangrijke particuliere onder
nemingen te kunnen varen, die menen dat
het bedrijf rendabel zal zijn. Als een zo
kundig gezelschap kans ziet op de soda-
markt voldoende plaats te veroveren en
als een onderneming als de Koninklijke
Nederlandse Zoutindustrie bereid is haar
gehele reserve er in te steken, dan was dit
voor hem toch wel een heel goede steun.
De stelling van de heer Kapteyn, dat de
staat op de Koninklijke Nederlandse Zout
industrie in rechte een vordering zou heb
ben, noemde de minister formeel onjuist.
De verandering in de winstdeling en het
laten vervallen van de naastingsclausule
was zakelijk geboden en verantwoord.
Theoretisch zat er veel in het betoog van
prof. Hellema, dat in het algemeen de staat
zich buiten zulke ondernemingen moet
houden, gaf de bewindsman toe. Maar in
dit bepaalde geval eist het algemeen belang
de bemoeienis van de staat.
Met mr. Regout voelde de minister er
veel voor om de onderhandelingen met het
Belgische Solvay-concern in een zo goed
mogelijke sfeer te voeren. Natuurlijk mag
men de liberalisatie-vaan niet ter wille van
één bedrijf laten vallen. Maar er is een
vorm van buitenlandse concurrentie die
met de beginselen van de liberalisatie zelf
strijdt en daartegen mag men zich op grond
van de algemene overeenkomsten inzake
tarieven verweren. Voordat de sodafabriek
in bedrijf zal zijn gekomen, zal met het
oog op het eventueel nemen van zulke
maatregelen onze wetgeving worden aan
gepast. De regering zal zich in elk concreet
geval afvragen of er inderdaad aanleiding
bestaat tot bedoelde handelspolitieke maat
regelen over te gaan.
De industrialisatie-politiek van Neder
land vergt van tijd tot tijd dergelijke grote
projecten, zo ging de minister verder. Bo
vendien is dit project nodig voor de indus
triële ontwikkeling van het Noorden.
In zijn repliek hield de heer Kapteyn
vol, dat de staat wel degelijk een vordering
op de reserves van de Koninklijke Neder
landse Zoutindustrie heeft. Daardoor is die
onderneming in staat zonder ernstige be
zwaren 12 millioen in het nieuwe bedrijf
te steken.
Mr. Regout (KVP) voelde niets voor
het „vecht"-programma van prof. Mole
naar. Als de minister zich achter dat stand
punt zou plaatsen en dus zou menen dat
het nemen van retorsie-maatregelen (hef
fing van compenserende invoerrechten) het
sluitstuk moet zijn van de regeringspolitiek
ten opzichte van het soda-project, dan zou
deze afgevaardigde zich alsnog genoodzaakt
zien tegen te stemmen.
Protest
Mr. Regout protesteerde er krachtig
tegen, dat men uit het Voorlopig Ver
slag het door hem ingenomen vreed
zame standpunt ten opzichte van Sol-
vay en van de Beneluxverhoudingen
had weggelaten. Hierbij richtte hij zich
in het bijzonder tegen prof. Molenaar,
die verklaard had, dat de commissie
van rapporteurs de passage er uit had
gehouden, omdat zij ongewenst was
met het oog op de onderhandelings
positie tegenover Solvay.
Na deze scherpe critiek op „aantasting
van het vrije woord", nam prof. Hel
lema (A.R.) het voor prof. Molenaar
op. Hij herinnerde er aan, dat de com
missie van rapporteurs aldus eenstem
mig had besloten en noemde de aanval
van mr. Regout „hoogst ongepast."
Overigens bleek prof. Hellema door de
minister niet overtuigd te zijn, zodat hij
zou tegenstemmen. Prof. Molenaar, die
minder vechtlustig deed dan de dag te
voren, verklaarde tenslotte, nu sprekende
namens zijn fractie, het project toch van
zeer groot belang te achten; ondanks zekere
bezwaren zou de WD-fractie dus voor
stemmen.
Minister dupliceert
In tweede aanleg keerde de minister van
Economische Zaken zich tegen het bezwaar
van de heer Kapteyn, dat hier overmatig
risico wordt gelopen vooral gezien de moei
lijkheden voor voldoende afzet. De risico's
zijn inderdaad groot, maar hier geldt:, Wie
niet waagt, die niet wint." In 1929 had men
een soortgelijk argument gebruikt tegen
Nederlandse productie van meststoffen en
deze was toch ook goed gelopen.
Over de waarschijnlijkheid of de rege
ring in een bepaald geval tot handelspoli
tieke maatregelen ten behoeve van het
Delftzijlse bedrijf zal overgaan, kon de
minister niets naders verklaren. De rege
ring moet zich vrijheid van handelen voor
behouden. Intussen stelde minister Zijlstra
vast, dat prof. Molenaar in zijn repliek
zijn plan „ontmanteld" had en daardoor
dichter bij het standpunt-Regout was ge
komen.
Hierna kwam mr. Regout zelf nog
verklaren, dat hij, nu prof. Molenaar had
geretireerd en de minister zich met dit
zachtere standpunt had verenigd, kon voor
stemmen. Met 28 tegen 16 stemmen (tegen
de P. v. d. A., de communisten en prof. Hel
lema (A.R.)) nam de Kamer het wetsont
werp aan.
ADVERTENTIE
250 Modelkamers
vrij te bezichtigen
De grootste en
modernste
woninginrichting
in Nederland
WONINGINRICHTING BEVERWIJK
Te Haarlem slaagden bij de hoofdakte
examens voor de gehele akte de dames H. J.
Bosman te Amsterdam, H. Hofman te Lei
den, C. E. H. Pirovano te Heilo en Ph. M.
de Rijk te Amsterdam en de heren M. Beekes
te Alkmaar, P. Rotteveel te Zoeterwoude,
A. J. M. van der Voort te Leiden en T. H.
A. van Wittmarschen te Amsterdam.
Voor gedeelte B: de dames J. C. M. Even
te Bloemendaal en A. van de Meerakker te
Noord-Scharwoude, E. Oppenheimer te Am
sterdam en de heren: J. van der Heide te
Bennebroek en W. A. H. Kerkhoff te
Amsterdam.
