Stewardess en stewards bleven tot
de dood hun passagiers helpen
Verongelukte leden der bemanning
Enige overlevende Nederlandse
passagier geheel ongedeerd
Adenauer stoot Mendès-France
tweemaal voor het hoofd
Agenda voor
Haarlem
Benzinedampen maakten slachtoffers
Prof. Kouwenaar ook
een der slachtoffers
Prof. G. 0. E. Lignac met
echtgenote omgekomen
Het onheil kwam volkomen onverwacht
J. A. Brongers onder
de slachtoffers
Migs schoten Neptune
in Japanse Zee
Zeven Chinese divisies
verlaten Noord-Korea
Democratische critiek
op Eisenhowers beleid
Laatste stap
Canada negende deelnemer aan het
defensie-overleg in Londen
MAANDAG 6 SEPTEMBER 1954
Overleven den vertelden
Telefoongesprek op Schiphol
F. de Brouwer per boot
terug naar Nederland
Scherpe protesten gewisseld
tussen Washington en Moskou
Onevenwichtige politiek jegens
het internationale communisme
CVan onze speciale verslaggever)
SHANNON, Zondagmiddag- 5 September. Vijfhonderd meter is naar schatting
de hoogte waarop onze Convair, de PH-CG-K, hoven het wrak van de „Triton"
cirkelt. Alle inzittenden van dit extra vliegtuig, aan boord waarvan zich ook de
commissie van onderzoek bevindt, en enkele KLM-officials, drukken de neuzen plat
tegen de vierkante ramen van de cabine. Er valt een beklemmende stilte over allen.
Alleen het gedaver der zware motoren wordt nog gehoord, niemand spreekt een
woord. Want daar beneden in de nu zo rustig stromende rivier, die, wat breedte
betreft, doet denken aan het Hollands Diep, ligt een vliegtuig, met de nationale
kleuren op zijn staartvlakken. Tot voor enkele uren was dit een der vele trotse
KLM-vogels, waarvan de ondergang het leven van 28 mensen opeiste.
Wanneer enkele uren later op Shannon
de president-directeur van de K.L.M., de
heer I. A. Aler, ons in sobere bewoordin
gen een relaas geeft van de ramp, blijft
het beeld van de K.L.M.-vogel, rustend op
een metersbrede modderbank, voor onze
ogen zweven. Het completeert voor ons op
aangrijpende wijze het drama dat zich in
enkele volzinnen laat samenvatten. Want
het is een drama döt zich in enkele minu
ten, daar in het midden van de Shannon,
heeft voltrokken. Het dialen op het water
in een pikdonkere naeht, ongeveer twee
minuten nadat de Triton van Shannon
Airport was opgestegen, ging zo plotseling
dat niemand iets heeft waargenomen dat
op een val duidde. Wie niet uit het toestel
kon komen, werd duizelig door de ver
stikkende benzine-dampen en geraakte
buiten bewustzijn. Dit verstikkinigsproces
werd afgesloten door het water, dat ais
maar bleef stijgen en zich tenslotte boven
de hoofden der ongelukkigen sloot.
Helga Löwenstein, de stewardess, heeft
de dreigende dood evenmin voelen naderen.
In het Engels gaf zij de passagiers aan
wijzingen: „U behoeft zich niet ongerust
te maken. Het toestel is intact, er is geen
brand. Wij hebben alleen maar een nood
landing gemaakt."
Maar de dood loerde. Ademhalen in de
met benzine gevulde passagiersruimte, af
komstig uit de doormidden gebroken
romptank, was niet meer mogelijk. Dui
zelingen bevingen haar en haar collega's
Willem v?n Buren en Bob Westergaard.
Zij raakten buiten bewustzijn en verdron-
berboten vrij, welke ieder aan 25 mensen
plaats kunnen bieden. Door het grote gat
in het dak stroomde frisse lucht toe. Aan
dit feit hebben zeer vele inzittenden hun
leven te danken, want de benzinedampen
waren zo dicht, dat vrijwel iedereen duize
lig werd en verschijnselen van bewuste
loosheid begon te vertonen.
Degenen, die zich direct zelf van de rie
men hebben kunnen losmaken, sprongen
door het gat in het dak of door het nood-
luik naar buiten. Anderen moesten naar
buiten worden geduwd. Een der rubber
boten was afgedreven, maar in de twee
overigen, welke met touwen aan dte vleu-
Dr. Willem Kouwenaar die met zijn
echtgenote tot de slachtoffers behoort,
werd op 28 Juli '91 te Nieuwkoop geboren.
Hij bezocht de HBS te Haarlem en stu
deerde medicijnen aan de universiteit van
Amsterdam, alwaar hij in 1914 zijn arts
examen deed. Van 1911 tot aan 1912 was
hij assistent in de anatomie bij prof. Bolk
in Amsterdam en daarna achtereenvolgens
assistent in de anatomie en de interne ge
neeskunde te Amsterdam. In 1924 promo
veerde hij tot doctor in de geneeskunde. In
1918 vertrok hij naar Nederlands Indië.
Van 1928 tot aan 1946 was hij directeur
van het pathologisch laboratorium te
Deze telefoto toont Commodore Viruly op het moment, dat hij uit de rubberboot
van de „Triton" geholpen wordt
ken jammerlijk. Met hen 25 passagiers, tot
het laatste toe hebben zij gedaan wat zij
menselijkerwijs konden doen. De sluiting
van de riemen, die al ondier water waren
komen te liggen, hebben zij van hen, die
zulks zelf niet meetr konden doen, losge
maakt.
Hoe snel alles in zijn werk was ge-gaan,
wordt bewezen door de verklaring van de
tweede piloot Parvit, die heeft gezegd:
„het landingsgestel was ingetrokken en
mijn volgende daad was om de handle zo
te plaatsen dat alles geborgd was. Ik wilde
mij juist gaan bezig houden met het bij
houden van de administratie, toen ik
merkte dat de machine niet meer vloog,
maar volkomen stil lag."
De eerste man van de bemanning, die
van de cockpitt in de cabine kwaim, ont
dekte dat het toestel in hét water laig. Door
het openbarsten van de geheel gevulde
romptank kreeg de benzine gelegenheid in
de passagiersruimte te stromen. De zwaar
vergiftigde dampen maakten het schier
onmogelijk nog normaal adem te halen.
Ook in de cockpitt bleef een ieder op zijn
post. Door het overhalen van een handle
kwamen de in de vleugels geborgen rub-
gels waren bevestigd, werden de over
levenden opgenomen.
Viruly vertelt
„Ik had plotseling het idee een vliegtuig
in handen te hebben waarmede niet meer
te vliegen was. De naald, die de klimhoogte
moest aangeven, daalde ineens. Ik heb nog
geprobeerd de stuurknuppel naar mij toe
te trekken om hoogte te krijgen, maar toen
was het gebeurd. Ik moet zelf een halve
minuut buiten bewustzijn zijn geweest."
Dit vertelde ons commandant Viruly, die
met ziin bemanningsleden en passagiers
een liefderijk onthaal in een der hotels had
gevonden.
„Vier maal ben ik in de passagiersruimte
geweest. De laatste keer had ik moeite om
er uit te komen, zo verstikkend waren de
benzinedampen. Er is een dame geweest,
die haar aansteker wilde doen ontbranden,
toen het electrisch licht uitsloeg. Was öit
gebeurd, dan was er een explosie ontstaan
en niemand zou levend meer het toestel
zijn uitgekomen. Een van de inzittenden
heeft de vrouw de aansteker uit de handen
geslagen. Tot mijn middel heb ik in de
cabine in de benzine gestaan."
L
Medan. In 1947 keerde prof. Kouwenaar
naar Nederland terug, waar hij de benoe
ming aanvaardde van buitengewoon hoog
leraar in de tropische hygiëne aan de uni
versiteit van Amsterdam. Prof. Kouwenaar
was tevens hoofd van de onderafdeling
hygiëne van de afdeling tropische hygiëne
van het Indische Instituut in de hoofdstad.
Van de hand van prof. Kouwenaar ver
schenen tal van publicaties op het gebied
van tropische hygiëne. Prof. Kouwenaar
was op weg naar de Verenigde Staten
waar hij op een internationaal congres
over geografische pathologie een voor
dracht zou houden.
SHANNON (Keuter) Het eerste nieuws
van het ongeluk kwam van een van de be
manningsleden van de Triton, die bij de
brandweerafdeling van het vliegveld kwam
binnenstrompelen, na meer dan een mijl
over de modderige vlakte te zijn gelopen.
Hij was geheel bedekt met modder en ver
telde de brandweerploeg dat het vliegtuig
gedeeltelijk onder water lag en dat de pas
sagiers in de modder zaten.
Een Auster-vliegtuig, dat direct van een
naburig particulier vliegveld opsteeg om
naar overlevenden te zoeken, stortte bij de
start neer. De twee inzittenden konden
echter worden gered.
Volgens mededelingen van geredden van
het KLM-toestel ontstond er direct nadat
de Triton op de modderbank was neerge
komen onder de passagiers een paniek.
Iedereen stortte zich op de deuren, on
danks de vermaningen tot kalmte van de
leden van het cabinepersoneel.
De reddingswerkzaamheden werden ver
der vertraagd door het feit, dat men op
het vliegveld niets van het ongeluk wist
tot op het moment dat een lid van de be
manning van het toestel daar wankelend
en met modder bedekt aankwam.
Onderwijl hadden passagiers geprobeerd
om, in het donker zwemmend, de oever te
bereiken. Sommigen slaagden daarin, an-
Steward Willem van Buren werd op 1
September 1919 te Rotterdam geboren. Hij
was gehuwd, had twee kinderen en was
woonachtig te Amsterdam. Hij genoot een
vijf-jarige gymnasium-opleiding en was
smds een aantal jaren werkzaam in hötels
en restaurants. Hij kwam op 11 November
1946 in dienst van de KLM (steward 2c
klas).
Steward Bob Westergaard werd op 18
October 1928 te Rotterdam geboren; hij was
ongehuwd. De heer Westergaard was als
acheppssteward opgeleid en is enige jaren
De verongelukte leden der bemanning. Van
links naar rechts: stewardess H. Loewen-
stein; steward W. van Buren en steward
als zodanig werkzaam geweest, voordat hij
op 1 Mei 1954 in dienst van de KLM trad.
Hij was steward 4e klas.
Stewardess Helga Inge Loewenstein
werd op 16 Augustus 1930 te Keulen gebo
ren. Zij genoot o.a. een opleiding tot kinder-
verzorgstcr en was ook enige tijd jeugd
leidster. Zij trad op 26 Mei 1951 in dienst
van de KLM, stewardess le klas.
Georges Otto Emile Lignac, een der
slachtoffers van de ramp met de „Triton",
is geboren op 30 Augustus 1891 te Pasoe-
roean. Hij bezocht de HBS te 's-Graven-
hage en studeerde geneeskunde aan de
Leidse Universiteit. De heer Lignac was
assistent van prof.. Tendeloo gedurende drie
jaar. Kort na zijn arts-examen in 1916
werd hij benoemd tot leraar in de alge
mene ziektekunde, ziektekundige ontleed
kunde en gerechtelijke geneeskunde aan de
school tot opleiding van Indische artsen te
Batavia. In 1920 keerde de heer Lignac
naar ons land terug naar aanleiding van
hem door prof. Tendeloo aangeboden be
noeming tot conservator prosector in de
algemene ziektekunde, ziektekundige ont
leedkunde en gerechtelijke geneeskunde
aan de Leidse Universiteit, welk ambt hij
in Juli 1920 aanvaardde.
Op 1 Februari 1922 promoveerde de heer
Lignac tot doctor in de geneeskunde op het
proefschrift, getiteld: „Vorming en afbraak
van huidpigment". In 1923 werd dr. Lignac
toegelaten als privaat-docent in de ziekte
kundige ontleedkunde en gerechtelijke ge
neeskunde aan de Leidse Universiteit. In
Juli 1934 volgde hij prof. dr. N. Ph. Ten
deloo op als hoogleraar in de ziektekundige
ontleedkunde, algemene ziektekunde en
gerechtelijke geneeskunde aan de Leidse
Universiteit.
Prof. Lignac aanvaardde op 12 October
1934 zijn ambt als hoogleraar met het uit
spreken van een inauguratie „Bijzondere
en algemene ziektekunde".
De echtgenote van prof. Lignac is mevr.
Van Einthoven. Ook zij is omgekomen.
Onder de omgekomen passagiers be
vond zich voorts de heer A. L. J. Grond-
houd afkomstig uit Engelo.
De heer Grondhout was exportmanager
van de Koninklijke weefgoederenfabriek
C. T. Stork en Co. N.V. te Hengelo. Hij is
op 19 April 1921 in het toenmalige Neder-
lands-Indië geboren en kwam op 13-jarige
leeftijd naar Nederland. Hier te lande vol
tooide hij zijn middelbare studie en wel te
Heemstede en te Deventer. Ongeveer zes
jaar geleden trad hij bij de Kon. Weefgoe
derenfabriek C. T. Stork en Co. N.V. te
Hengelo in dienst.
Op Schiphol heeft gisteravond juffrouw
G. de Brouwer, zuster van de enige Neder
landse overlevende passagier, een kort te
lefoongesprek gehad met haar broer. Zij
had reeds geboekt op het toestel van half-
elf naar Shannon, toen een telegram kwam
bet de tekst: „Zeg juffrouw De Brouwer dat
haar broer het uitstekend maakt en haar
vanavond op Schiphol zal bellen". Haar
enige onrust was toen nog, dat de echtge
note van de heer De Brouwer nog geen be
richt had gekregen. Deze was namelijk
gistermorgen, nadat haar man reeds met
de Triton op weg was naar New-York, voor
vacantie naar Innsbruck vertrokken.
Om half-tien klonk uit de luidsprekers
in het Schiphol-restaurant de mededeling
dat Shannon aan de lijn was. Toen de dol
gelukkige juffrouw De Brouwer de telefoon
nam, bleek de verbinding plotseling verbro
ken. Om kwart voor tien kwam een tweede
verbinding tot stand en klonk de opgewek-
deren wisten een plaats te bemachtigen in
de twee rubberboten van het vliegtuig. Het
toestel zelf zakte snel weg in de modder
en bij het hoge tij om negen uur was het
vrijwel geheel overspoeld.
Het KLM-vliegtuig kwam blijkbaar op
een modderbank midden in de rivier te
recht op 7 km van het vliegveld en werd
later vrijwel geheel door het opkomend
getij overspoeld.
De meeste passagiers, die aan wal kwa
men, bleken een zenuwschok gehad te heb
ben. Zij waren bedekt met zwarte, kleve
rige modder.
Hans Solden, een kledingfabrikant uit
Johannesburg, vertelde: „Ik wist, dat er
iets niet in orde was, want bij de start had
ik het vreemde gevoel dat niet alles was
zoals het wezen moest. Toen, binnen en
kele minuten, kwamen we met een grote
smak op het water terecht. We kropen al
lemaal, zo goed we konden, naar buiten.
Het toestel zonk snel. Ik kwam er uit in een
van de twee rubberboten".
Raam stukgeslagen
Dr. Ernest Bettman uit New York, een
der geredden, zeide dat hij kort na de start
een ruk voelde. Hij herinnerde zich niets
meer tot het moment dat hij zijn mede
passagiers door het vliegtuig zag rennen.
„Daar er een grote menigte bij de uitgang
stond heb ik een raam ingeslagen en mij
zelf daardoor gewerkt. Ik ben in een boot
aan land gebracht".
Dr. Charles Farrington uit Florida, die
met zijn vrouw en twee kinderen, een jon
gen van twaalf en een meisje van zestien
jaar, terugkeerde van de internationale
chirurgenconferentie te Bern, zeide dat hij
zijn vrouw en kinderen in de eerste rub
berboot had weten te krijgen en zelf in de
tweede boot een plaats vond. „We maken
het allemaal goed, de schrik daargelaten.
Het toestel was juist gestart en kwam bin
nen twee minuten tijds, zonder aanwijsbare
oorzaak, op het water terecht."
De 24-jarige Albert Reinfeld, student
van Harvard die uit Parijs kwam, zeide:
„We stortten neer.... dat is alles wat ik
kan zeggen. We schenen wel voldoende
hoogte te hebben, maar ik kan het niet met
zekerheid zeggen. Twee minuten later was
ik in het water".
Mej. E. Snyder van een advertentie
bureau in New York, wier zenuwen ge
schokt waren, zei er geen idee van te heb
ben wat er gebeurd was.
De advocaat Richard Hart uit Chicago,
die ook een zenuwschok had gehad, zei:
„Ik had het gevoel, dat er bij de start iets
niet in orde was, maar merkte verder niets
totdat we neerstortten".
Reuter meldde, dat het vliegtuig startte
met een vrij harde Zuidwestenwind in de
richting van de stad Shannon. „Wat we ge
hoord hebben", zo zeide men in KLM-krin-
gen te Londen, „wekt de indruk, dat er di
rect na de start, iets is gebeurd en dat de
piloot een noodlanding heeft trachten te
maken op een modeterbank in de rivier",
Negen der tien inzittenden gered
WASHINGTON (United Press) De
Amerikaanse regering heeft gisteravond in
een scherp gestelde nota de Sovjet-Unie be
schuldigd van een „moedwillige en onuitge
lokte aanval" op een Amerikaanse pa
trouille-bommenwerper van het type „Nep
tune" boven de Japanse zee en in een
tweede nota de in een Sovjet-nota vervatte
bewering dat die Neptune het Sovjet-lucht
ruim zou hebben geschonden van de hand
gewezen.
Het vliegtuig werd Zaterdag neergescho
ten, volgens het Amerikaanse departement
van Defensie door straaljagers, en kwam 44
mijl van de kust van Siberië in zee terecht.
Negen van de tien leden van de beman
ning werden gered en naar Japan gebracht.
De tiende is vermoedelijk omgekomen.
In de Sovjet-nota van gisteren waarop in
middels is gereageerd heette het dat twee
Sovjet-vliegtuigen op de Neptune hadden
geschoten nadat het toestel boven Sovjet
grondgebied het vuur op die twee vlieg
tuigen had geopend.
William F. Knowland, de leider van de
republikeinse fractie in de Senaat, heeft
president Eisenhower verzocht naar aanlei
ding van dit incident de diplomatieke be
trekkingen met de Sovjet-Unie te ver
breken.
Volgens de Amerikaanse nota was de Nep
tune 44 mijl van de kust van Siberië toen
twee straaljagers van het type MIG aan
vielen en daarna weer verdwenen in de rich
ting van het vasteland. Volgens de Ameri
kaanse nota geschiedde de aanval op de
Neptune ongeveer 40 mijl van de kust van
Siberië. De Neptune, aldus de antwoord
nota, heeft in het geheel niet geschoten maar
werd onverwacht aangevallen.
In beide nota's wees de Verenigde Staten
er op zich het recht voor te behouden
schadevergoeding, bestraffing van de schul
digen en maatregelen tegen herhaling te
eisen.
LONDEN. (Reuter). Zeven divisies
Chinese communistische troepen zullen
deze en de komende maand uit Noord-Ko
rea teruggetrokken worden, zo verklaart
het communistische persbureau „Nieuw
China". Het persbureau heeft eveneens
medegedeeld, dat generaal Peng Teh Hoeai.
bevelhebber van de „Chinese volksvrijwil-
liigers" is afgetreden.
Reuter merkt hierbij op, dat vier van de
zes Amerikaanse divisies binnenkort uit
Zuid-Korea teruggetrokken zullen worden.
De divisie van het Britse Gemenebest zal
teruggebracht worden tot brigade.
te stem van de heer De Brouwer; hij ver
telde dat hij alles was kwijtgeraakt, maar
„Ik maak het prima en ik kom gauw weer
naar huis". Hij nam de laatste ongerust
heid bij zijn zuster weg toen hij zet, reeds
per telefoon met zijn vrouw in Innsbruck
te hebben gesproken.
„En hoe kom je nou terug?" vroeg juf
frouw De Brouwer. „Met de boot-trein, ik
doe het nou maar op mijn gemak". Met een
„Maak je geen zorgen" besloot de heer
De Brouwer het gesprek.
Terwijl zijn zuster geheel opgelucht nog
een kop koffie dronk, gingen alle passagiers
van het volgeboekte KLM-toestel van halt-
elf naar New-York aan boord. Niets wees
op de catastrophe, die het toestel van 24
uur eerder had getroffen. Er heerste de
sfeer, die elk druk week-end kenmerkt.
WASHINGTON (Reuter) De Ameri
kaanse democratische partij heeft de repu
blikeinse regering er van beschuldigd een
onevenwichtige politiek ten aanzien van
het communisme te volgen, terwijl „de
wereld onverbiddelijk in de richting van
een algemene oorlog gaat". Deze beschul
diging zal het nationale comité der demo
cratische partij in het October-nummer
van het tijdschrift „Democratie Digest"
uiten.
De regering wordt er van beschuldigd
haar politiek te baseren op hetgeen „poli
tiek aangenaam is voor de fractie van de
oude garde in de republikeinse partij, die
op de jongste nationale republikeinse con
ventie werd verslagen en in discrediet ge
bracht".
De politiek van de regering-Truman
was gebaseerd op een „in bedwang houden
van het communisme". De republikeinse
regering poogt dit nu echter te bereiken op
een „nieuwe en uiterst riskante manier".
Vóór 1953 was de Amerikaanse politiek er
op gericht de militaire en economische
kracht van zowel de Verenigde Staten
als van de bondgenoten op te bouwen.
Sindsdien is deze opbouw echter zowel in
militair, als in economisch opzicht wel
overwogen vertraagd.
Volgens het democratische partij-comité
zijn deskundigen het er over eens, dat „in
plaats van krachtige taal te bezigen alle
energie gebruikt moet worden voor de op
bouw van een evenwichtige millitaire
macht, dat de economische samenwerking
in de vrije wereld weer tot leven gewekt
moet worden en dat het geweldige industri
ële Amerikaanse upotentieel in dienst ge
steld dient te worden van de strijd tegen de
honger in de wereld, een oorlog waarin
de communisten niet kunnen beginnen te
wedijveren", aldus het artikel.
Een woordvoerder van het Amerikaanse
departement van Buitenlandse Zaken heeft
verklaard dat het Amerikaanse voorstel
tot het houden van een NAVO-vergadering
op 21 September of daaromtrent waar
schijnlijk de laatste Amerikaanse stap zal
zijn voor een gezamenlijke verdediging
van West-Europa, totdat wij van de be
trokken landen horen wat zij willen doen
inzake hun verdediging en de bewapening
en souvereiniteit van West-Duitsland.
In Franse diplomatieke kringen is men
van mening, dat het verscheidene weken
zal duren alvorens een internationale con
ferentie over de vraag hoe een herbewa
pend Duitsland in de Westelijke defensie
kan worden opgenomen, met kans op sla
gen kan worden gehouden. Men gelooft
evenwel niet, dat van Franse zijde bezwaar
tegen de conferentie zal worden gemaakt.
Deelneming van Canada wordt te Parijs
toegejuicht.
Onder hen die bij de ramp van het KLM-
vliegtuig „Triton" het leven lieten, bevond
zich ook de heer J. A. Brongers, in leven
hoofd van de persdienst van de N.V. de
Bataafsche Petroleum Maatschappij, die
vele jaren in Heemstede heeft gewoond.
De thans overledene werd op 26 Decem
ber 1906 te Haarlem geboren. Na de HBS
aldaar te hebben doorlopen, bezocht hij de
Hogere Handelsschool. Zijn belangstelling
ging reeds vroeg uit naar de journalistiek.
De ervaring in de journalistiek opgedaan,
is heun bij zijn latere werkkring zeer te
stade gekomen.
Op 5 Juli 1928 trad de heer Brongers in
diienst bij de BPM, waar hij op de afde
ling correspondentie en later nog op enige
andere afdelingen werkzaam was. In 1946
werd hij belast met het voorbereiden van
de oprichting van de afdeling pers en pu
bliciteit.
De Bataafsche Petroleum Maatschappij
verliest in de heer J. A Brongers een be
kwaam, toegewijd en hard werkend lid van
haar personeel.
Behalve zijn functie bij de BPM had
de heer Brongers zitting in verscheidene
organisaties op publiciteitsgebied. Zo was
hij voorzitter van het Nederlands genoot
schap voor Public Relations, bestuurslid
van het contactcentrum op voorlichtings-
gebied, hoofdredacteur van „Golf", sport-
medewerker van vele bladen, waardoor hij
tal van gebeurtenissen en wedstrijden op
het gebied van voetbal, cricket en golf ver
sloeg. Hij was bekend als een verzamelaar
van oude tegels en als een expert op het
gebied van het golfspel.
De heer Brongers was eveneens een zeer
gezien lid van HFC, voor welke club hij
steeds grote aandacht had,
Van onze correspondent in Bonn)
In Bonn kan men niet bijster gesticht
zijn over de radiorede die de bondskanse
lier Zaterdagavond heeft gehouden. Het
scheen alsof Adenauer in de mening ver
keerde dat hij alleen tot het Duitse volk
sprak. De verhouding tussen Frankrijk en
West-Duitsland is er door de rede niet
beter op geworden. Wel is waar verklaar
de hij dat een Europese eenheid niet mo
gelijk is zonder toenadering tussen Frank
rijk en West-Duitsland, en dat men zonder
een Europese eenheid geen weerstand tegen
het communisme kan bieden, maar in de
zelfde rede liet hij zijn misnoegen blijken
dat de Europese Verdedigingsgemeenschap
in Parijs scnilbreuk heeft geleden op de
honderd stemmen van de communisten. In
een vraaggesprek met de Londense Times,
is Adenauer nóg verder gegaan. Hierin
heeft hij zelf beweerd dat Mendès-France
de E.V.G. niet gewild heeft.
Het is begrijpelijk dat Adenauer er te
leurgesteld over is dat het grote werk,
waaraan hij jarenlang met onvermoeibare
ijver bezig is geweest, tot een mislukking
gedoemd schijnt, maar hij had rekening
moeten houden met de gevoelens van de
Fransen, die toch al zeer geprikkeld zijn.
De berichten uit Frankrijk klinken niet
bemoedigend.
Bovendien heeft Adenauer in zijn radio
rede vrij scherpe woorden laten horen
over Ollenhauer, de leider van de West-
Duitse socialisten. Daardoor heeft hij de
kloof tussen zichzelf en de oppositie nog
dieper gemaakt. Ook dat was vermoedelijk
onnodig. Ollenhauer staat op het stand
punt, dat een conferentie van de vier grote
mogendheden dringend gewenst is en dat
slechts daardoor een oplossing van de
klemmendste vraagstukken te verkrijgen is.
(Reuter) In een commentaar op
Adenauers radiotoespraak zeide de Oost-
Duitse premier Grotewohl: „Een onmoge
lijke rede, die beledigend is voor Frank
rijk. Adenauer spreekt als wijlen Hitier".
Hij zeide voorts dat de vrede in Europa
slechts zou kunnen worden gehandhaafd
door besprekingen tussen vertegenwoordi
gers der Oost- en West-Duitse regeringen
over een hereniging van Duitsland.
Thans is er sprake van dat er in Londen
een conferentie van negen mogendheden
zal worden gehouden, waaraan Canada zal
deelnemen omdat ook Canadese troepen in
Duitsland zijn gelegerd. Op die conferen
tie moet de bewapening van West-Duits
land worden geregeld.
In West-Duitse regeringskringen heeft
men al verklaard dat men met zulk een
conferentie accoord kan gaan. Maar men
vreest dat Mendès-France na Adenauers
radiorede en diens vraaggesprek aan de
Times zal weigeren aan deze conferentie
deel te nemen.
MAANDAG 6 SEPTEMBER
Gebouw „Zang en Vriendschap", Jans
straat: bijeenkomst van „De Grotere We
reld", 8 uur. Begijnhofkapel: Hermann Zaiss
comité, bijeenkomst, 8 uur. Frans Hals: De
rode Pimpernel", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Pa
lace: „Mexicaans goud", 18 jaar, 7 en 9.15
uur. Luxor: „De rode speer", 14 jaar, 7 en
9.15 uur. Rembrandt: „De gevangene van
Zenda", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Roxy: „De
kus van een dode", 18 jaar, 8 uur. City:
„Michael Strogoff, de koerier van de
Czaar", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Minerva: „Lili",
alle leeft., 8.15 uur. Lido: „The Robe", alle
leeft., 6.40 en 9.15 uur.
DINSDAG 7 SEPTEMBER
Grote Kerk: Orgelconcert, 8 uur. Frans
Hals: „De rode Pimpernel", 14 jaar, 2.30 en
8 uur. Palace: „Mexicaans goud" 18 jaar, 2,
4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „De rode speer",
14 jaar, 2, 7 en 9.15 uur. Rembrandt: „De ge
vangene van Zenda", 14 jaar, 2. 4.15, 7 en 9.15
uur. Roxy: „De kus van een dode", 18 jaar,
2.30 en 8 uur. City: „Michael Strogoff, de
koerier van de Czaar", 14 jaar, 2.15, 7 en 9.15
uur. Minerva: „Lili". alle leeft., 8.15 uur.
Lido: „The Robe", alle leeft., 1.C9, 4.15, 6.40
en 9.15 uur.
