Cyprus is een speelbal in de
internationale politiek
evenwicht
Vijftig jaar geleden
Veilin;
Wereldbevolking nam in 35
jaar met 800 millioen toe
maat.
SUL. *nthrACIET
Partijen polsen elkaar over politiek compromis
Practijk dzvingt tot geduld met het
principe van zelfbeschikkingsrecht
Mensen in cijfers
■Hoe is het ontstaan?
J
In Nederland thans
324 mensen per KM2
v.v.v
3
Ir. Hofman directeur
Rijksdienst gasvoorziening
V..
KoevoetTurkije
Lokaas: constitutie
Dit woord: LARIE
De zaak-Anneke Beekman
De middengrote
onderneming
Op het
komt het aan
Een pak voor het leven
Uit Haarlems Dagblad
van 1 Maart 1905
DINSDAG 1 MAART 1955
Op zijn verzoek is per 1 Maart eervol
ontslag verleend aan ir. J. J. Derkson, di
recteur van de rijksdienst gasvoorziening,
die per die datum een functie in het be
drijfsleven heeft aanvaard. Tot opvolger
van ir. Derksen als directeur van de rijks
dienst gasvoorziening zal worden benoemd
ir. Ch. A. Hofman, thans plaatsvervangend
directeur van deze dienst.
(Van onze reisredacteur)
Oud-Cyprus: deze oude boer heeft de Turken nog als
meesters gekend. Nu zijn het de Britten. Hij heeft één
wens: de hereniging met moeder Griekenland
te beleven.
dat de sterke com-
op Cyprus daarvoor
CAIRO, Februari
TWEE AFGEVAARDIGDEN VAN DE WERELDRAAD VAN KERKEN, een
Engelsman en een Amerikaan, hebben onlangs een bezoek aan Cyprus gebracht,
om verslag uit te brengen over de Enosis-beweging. Zij gaven bij hun vertrek een
communiqué uit, waarin zij tot grote vreugde van de Grieken onomwonden
stelden dat de overgrote meerderheid der Cyprioten aansluiting bij Griekenland
wenst en dat het volk van Cyprus het onvervreemdbaar recht heeft over eigen
lot te beslissen. Een duidelijke uitspraak. De afgevaardigden voegden er echter
tot verheugenis der Britten één klein regeltje aan toe. Zij zeiden dat het met
het oog op de internationale politieke situatie mogelijk beter zou zijn de ver
wezenlijking van dit zelfbeschikkingsrecht ncfg even te vertragen. Principe en
practijk: zelfs de Wereldraad van Kerken blijkt.niet ongevoelig voor het verschil
tussen internationaal recht en internationale politiek. En het speelballetje Cyprus
zal inderdaad nog wel langer heen en weer moeten dobberen op stroom en
tegenstroom eer een gunstig getij het tenslotte naar de zonnige kust van het
Griekse moederland voert.
Dit arme, vriende
lijke eiland is al zo
lang heen en weer
geworpen. Achter
eenvolgens is deze
sleutelpositie in de
Middellandse Zee in
handen geweest van
Phoeniciërs, Grie
ken, Assyriërs, Ma-
cedoniërs, Egyptena-
ren, Perzen, Romei
nen, Byzantijnen, Sa-
racenen, Kruisrid
ders, Venetiërs en
Turken. Nu zijn de
Britten er en zij heb-
Den er hun hoofd
kwartier voor het
Midden-Oosten ge
vestigd. Aan hun be-
A'erlng dat het eiland
zo'n verschrikkelijk
belangrijke militaire
basis in geval van
oorlog met de Sov
jet-Unie zou zijn,
moet men overigens
niet te zwaar tillen.
NAVO-partner Grie
kenland heeft im
mers al verzekerd
dat Groot-Brittannië
bij overdracht aan
Griekenland, net zo
veel bases mag ves
tigen als het wil.
Het Britse argument
munistische partij
toch wel een geducht risico zou zijn,
weegt evenmin zwaar, zo lang de Britten
niets doen om het communisme op het
eiland te bestrijden en integendeel leden
van de communistische Akel-partij ge
bruiken om zoals op 18 December 1954
demonstraties van de nationalisten in
de war te schoppen.
Neen, Groot-Brittannië heeft andere
plannen met Cyprus. Het wil het eiland
ontwikkelen tot een politieke en -commer
ciële basis in het Midden Oosten waar nog
zulke grote Britse belangen liggen. Men
overweegt de bouw van een grote univer
siteit als tegenhanger van het American
College in Beiroet, men wil een of meer
grote havens aanleggen om de Britse han
del in dit gebied aan te moedigen en men
wil met een troepenmacht ter plaatse een
politieke vinger in de pap houden. En deze
oogmerken zouden met inlijving van Cy
prus bij Griekenland bepaaldelijk niet ge
diend zijn.
De Britten men moet het eerlijk toe
geven hebben hun spel meesterlijk ge
speeld. Waar zij niet alléén de kwade pier
wilden zijn, hebben zij een aantal bond
genoten gemobiliseerd, die er wezen mo
gen. De Turken die zich jarenlang niet om
Cyprus bekommerd hebben zijn plotseling
bijzonder ongerust geworden over het lot
van hun minderheid op het eiland en over
de „dolk op de keel", die Cyprus wanneer
het eenmaal in handen van het „onstabiele
Griekenland" zou zijn voor hen zou bete
kenen. Zo ongerust zelfs, dat zij gedreigd
hebben op staande voet uit het Balkan
pact (met Griekenland en Joegoslavië) te
zullen marcheren wanneer Enosis werke
lijkheid wordt. Hetgeen de hartelijke ver
houdingen in dit pact wel typeert. Noch
tans, aan de totstandkoming van dit pact
heeft het Westen met eindeloos geduld ge
timmerd. Voorts is Turkije de koevoet
waarmee men de neutralistische Arabische
Liga aan het openbreken is zie het pact
met Irak teneinde de Arabische landen
via een achterdeur in het Westelijk defen
sie-systeem binnen te halen. En waar Tur
kije ook nog achttien percent van de
VAVO-strijdkrachten levert, zijn de Ver
enigde Staten, die alleen nog aan het zelf
beschikkingsrecht denken in de vrije tijd
die strategische beslommeringen hen over
laten. niet in het minst geneigd Turkije op
zfjn tenen te trappen. De Griekse tenen
behoeven minder te worden ontzien aan
gezien Griekenland leeft op Amerikaanse
dollartransfusies.
Er is nóg een oveiAveging. In de oorlog
tussen Israël en de Arabische staten te al
gebleken dat Cyprus voor Israël een red-
dingslijn is naar de rest van de wereld.
Nu is Griekenland vanwege de grote
Griekse minderheden in enige Arabische
landen zoals Egypte wel gedwongen
tot een uitgesproken pro-Arabische poli
tiek, zodat Israël, ondanks zijn anti-kolo
niale beginselen, voorlopig heel blij is de
Britten op Cyprus te zien, want het weet
al te goed, dat de revanche-gedachte te
gen ,,'s werelds jongste kolonisatie" in de
Arabische landen nog lang niet dood is.
In deze situatie behoeft het geen ver
wondering te wekken, dat het Griekse ver
zoek aan de UNO om de kwestie-Cyprus
in behandeling te nemen, bij voorbaat
kansloos was, zoals het trouwens een vol
gende keer wéér kansloos zal zijn. Bete
kent dit nu, dat Cyprus gedoemd is onder
de overheersing der geslepen Britten te
blijven?
ik geloof het niet. De Britten kennen de
betrekkelijke waarde van diplomatieke
•limmigheidjes beter dan wie ook en zoe
ken gaarne naar duurzamer oplossingen,
die zij zowel uit practische als morele
overwegingen tenslotte doorgaans op „fair
play", op eerlijk spel, grondvesten, al duurt
dat vanwege het Britse geduld wel eens
wat lang. Zij zien zeker in dat een duur
zame oplossing met Griekenland bereikt
moet worden.
Maar hoe?
Wel, Groot-Brittannië acht de kans
en ik geloof dat het daarin gelijk heeft
op een revolutie, die het zou dwingen
Cyprus te verlaten, uiterst gering. Waar
het tevens de diplomatieke troeven in
handen heeft, kan het zich veroorloven
vooralsnog een ander lokaas uit te han
gen. Dat lokaas is een grondwet die
Cyprus naar binnenlandse zelfstandigheid
zal leiden. Tot nu toe hebben de Grieken
zo'n constitutie om twee redenen gewei
gerd: ten eerste waren de aanbiedingen
niet van zeer liberale aard en ten tweede
vreesden de Cyprioten dat zij zich daar
mee voor goed vast zouden leggen voor
het lidmaatschap van het Britse rijk.
Wanneer echter straks een aantrekkelijke
constitutie wordt geboden met de verze
kering, dat deze niet een toekomstig ge
sprek over de status van Cyprus automa
tisch terzijde stelt, en wanneer de aanhan
gers van Enosis ineens nog een paar maal
met het hoofd tegen de muur zijn gelo
pen, lijkt een oplossing in deze zin zeker
niet onmogelijk. Er zijn trouwens aanwij
zingen, dat men elkaar wederzijds over een
zodanige politiek polst. Vorm van consti
tutie en datum
van gesprek zijn
daarbij een kwes
tie van loven en
bieden.
De Engelsen ho
pen, dat een jaar
of tien van zelf
bestuur de Cyprio
ten de smaak van
de voordelen van
het gemenebest zal
hebben doen proe
ven. Mochten zij
dan echter nóg
koppig Enosis blij
ven wensen, dan
zal de dag komen
waarop een Britse
gouverneur plech
tig de Britse vlag
zal strijken en
stram de Griekse
zal saluéren. Er
zullen toespraken
zijn over lord By
ron en de eeuwige
Brits-Griekse
vriendschap en op
een feestdag vól
zon en wijn zullen
de Cyprioten bloe
men in plaats van
stenen naar de
Britse troepen
werpen. Het zal
'n fijn dagje wor
den. Ook voor de
Wereldraad van
Kerken.
Teken van Turkse aanwezigheid: op de
minaret waait de vlag met de halve maan van de Islam.
.J
In de laatste 35 jaar is de wereldbevolking toegenomen met bijna 800 millioen
mensen, ofwel met bijna de helft van de wereldbevolking in 1920. Medio 1953 werd
het aantal wereldbewoners geschat op 2547 millioen en de bevolkingsdichtheid op
19 inwoners per vierkante kilometer tegen een jaar tevoren 2469 millioen en 18
inwoners per vierkante kilometer. Ruim de helft van de wereldbevolking leeft in
Azië, namelijk 1364 millioen, hetgeen een toeneming betekent van 57 millioen in
één jaar. Hierbij is niet inbegrepen de bevolking van Aziatisch Rusland. De Europese
bevolking met uitzondering van de Sovjet-Unie groeide van 399 millioen in
woners in 1952 tot 402 millioen in 1953.
Het is rokerig in het veilinglokaal. Alle
stoelen zijn bezet en langs de kant hangen
de adspirant-kopers tegen de raamkozijnen
en verwarmingsradiatoren. Boven het
mompelend publiek zit, hoog en met de
blik van een veldheer in de ogen, de vei
lingmeester. Met een monotone stem roept
hij de goederen af en begint dan met een
door de jaren geoefende dreun de getallen
op te sommen: „Gulden, gulden, en een
half, twee, drie, vier, en een half, vijf, vijf,
vijf. Niemand meer dan vijf? Vijf gulden,
niemand meer? Voor Van Dam. Nummer
263 komt voor. Een schoorsteenloper en een
wringer. Gulden
In de steeds blauwer wordende ruimte
hekken de op koopjes belustigde mensen
bijeen. Men schreeuwt een bod of er wordt
even met het hoofd bewogen; men kijkt
wat rond of men let scherp op de veiling
meester, die onbewogen zijn werk doet.
Achterin de zaal draven en sjouwen de
knechten met linnenkasten, wastafels en
defecte radiotoestellen. Eventjes worden de
goederen aan de kijkers getoond. „Gulden,
twee, drie, vier. Voor De Bruin. Nummer
345 komt voor."
In een onafgebroken reeks verwisselen de
goederen van eigenaar. De geroutineerde
opkopers zitten breeduit in hun stoel, een
grote sigaar in de mond, waarmee zij als
in het geheim seintjes geven aan de vei
lingmeester, die bij elk wipje van de grote
askegel de vingerbeschuldigend op de bie
der richt. „Voor Blokdijk negentien; wie
maakt het rond?" De koopjesjagers kijken
bewonderend op naar de grote mannen. Zij
bieden schuchter, maar lachen toch harte
lijk mee, wanneer er een stokoude stofzui
ger of .een ventilator met slechts één vin
wordt gedemonstreerd. Iedereen grinnikt,
het is een vrolijk gezicht, maar niemand
denkt er aan dat die stofzuiger, dat kin-
der ledikantje en die staande lamp met
franje eens behoord hebben aan een paar
gelukkige jonge mensen, die samen trots
naar hun nieuwe aanwinsten stonden te
kijken.
Men weet het niet of men wil het niet
weten. De veiling is nu eenmaal de ver
zamelplaats van al he.t overbodige, Al die
herinneringen, die vroeger een deel van
het mensenleven uitmaakten, staan nu in
cijfers op de lange lijst.
„Het volgend nummer komt voor." Ieder
een rekt de hals om te zien wat er nu weer
op de tafel zal verschijnen. Het is een vlag
met ietwat verkleurde tinten weliswaar,
maar wèl groot, want de ruimte laat zelfs
niet toe, dat het dundoek in zijn geheel
wordt uitgevouwen.
Plotseling is het merkwaardig stil in het
lckaal en de stem van de veilingmeester
klinkt ongewoon luid. „Wie zet er eens in?
Een gulden?" Vragend kijkt hij de kring
rond. Niemand reageert; de vlag wiegt
langzaam heen en weer. „Niemand een
Larie is onbeduidend gepraat, gedoe
zonder betekenis. Een larie is een dwaze
vrouw, in de Achterhoek: een jong
meisje dat zich kinderachtig gedraagt,
in de Zaanstreek: een gemeen vrouws
persoon. En het werkwoord lariën wil
natuurlijk zeggen: babbelen, kletsen.
In de zeventiende eeuw kende men
ook samenstellingen met larie. Een
laridant was een onbeduidend wicht,
een lariekat een ijdele klapster. En dan
was er ook nog het woord lariekoek dat:
zoete koek betekende, koek voor vrou
wen dus.
Dat woord is naast larie in de taal
blijven voortbestaan, evenals kletskoek
naast klets. Onder invloed van al deze
woorden is larie aan zijn tegenwoor
dige betekenis gekomen.
De bevolkingsdichtheid in Europa is met
82 inwoners per vierkante kilometer gro
ter dan in enig ander werelddeel. In Azië
is de bevolkingsdichtheid 51 inwoners per
vierkante kilometer. Noord- en Zuid-Ame-
rika herbergden medio 1953 ongeveer 351
millioen mensen met een bevolkingsdicht
heid van 8 per vierkante kilometer. In
Afrika is de bevolkingsdichtheid slechts 7
op een totale bevolking van 208 millioen
ADVERTENTIE
,V.V
r.VAV.ViV-v
•I»
Jong Cyprus: de stralende glimlach der Griekse gastvrijheid.
(foto Reno Wisedon)
zielen. Het geringst is de bevolkingsdicht
heid in Oceanië (w.o. Australië en Nieuw-
Zeeland), namelijk slechts 2 inwoners per
vierkante kilometer op een totale bevol
king van 14 millioen. Dat blijkt uit het zo
juist verschenen Statistisch Jaarboek 1954
van de UNO.
Nederland
De bevolkingsdichtheid in Nederland is
in het afgelopen jaar opnieuw toegenomen
en wel van 320 tot 324 inwoners per vier
kante kilometer. Nederland is daarmee een
van de dichtst bevolkte landen ter wereld.
Slechts het Saargebied heeft een nog gro
tere bevolkingsdichtheid, namelijk 380 in
woners per vierkante kilometer. In Enge
land en Wales leven 292 mensen op elke
vierkante kilometer, in België 288, in
West-Duitsland 200 en bij onze derde Be
nelux-partner, Luxemburg, 118, terwijl in
Frankrijk slechts 78 inwoners per vier
kante kilometer worden aangetroffen. Dit
is echter altijd nog bijna vier maal zoveel
als in de Verenigde Staten, waar per vier
kante kilometer slechts 20 mensen leven.
Op de Nederlandse Antillen is het gedrang
heel wat groter: 188 mensen per vierkante
kilometer, doch in Suriname en in Nieuw-
Guinea heeft men met 2 inwoners per vier
kante kilometer voorlopig nog de ruimte.
En hoe vreemd het ook moge klinken: in
Nieuw-Guinea en in Suriname is de be
volkingsdichtheid toch nog twee maal zo
groot als in de twee belangrijke immigra
tielanden Canada en Australië, waar men
slechts één inwoner per vierkante kilome
ter tegenkomt.
Kindersterfte
De kindersterfte blijft in de meeste lan
den ter wereld gestadig afnemen. In Ne-
d e r 1 a n d kon door de vooruitgang van
de medische wetenschap en door verbete
ring van de nazorg na de geboorte de kin
dersterfte in vergelijking met twintig jaar
geleden zelfs worden gehalveerd, van 46,7
tot 22,1 per 1000 levend geborenen. Alleen
in Zanzibar, Zweden, Hawaii en Nieuw-
Zeeland (het laatste land alleen voor wat
betreft de Europese bevolking) is de sterf
te onder kinderen in het eerste levensjaar
nog iets geringer. In België en Luxemburg
is de kindersterfte nog ongeveer twee
maal zo hoog als in Nederland en ook in
Frankrijk en West-Duitsland is de kinder
sterfte ruim twee maal hoger dan in ons
land. Het land met de grootste kinder
sterfte in Europa is Zuid-Slavië, waar 11,7
procent van het aantal levend geboren kin
deren sterft vóór het einde van het eerste
levensjaar. In verschillende gebieden bui
ten Europa is de kindersterfte nog veel
hoger: in Birma 230, in Aden 197, in
Nyassaland 153 en op Barbados 145 op
elke 1000 levend geborenen. Toch neemt
ook in vele minder ontwikkelde gebieden
de kindersterfte geleidelijk af.
De minister van Justitie, mr. Donker,
vindt het blijkens zijn Memorie van Ant
woord aan de Eerste Kamer betreurens
waardig, dat de maatregelen tot opspo
ring van het aan het wettig over haar ge
stelde gezag onttrokken Joodse pleegkind
Anneke Beekman tot dusver nog steeds
niet tot het beoogde resultaat hebben ge
leid. De minister kan vooralsnog geen
vrijheid vinden nadere mededelingen over
deze zaak te doen. Mededelingen omtrent
de genomen opsporingsmaatregelen zou
den vrijwel zeker ter kennis komen van
degenen, die het kind verborgen houden,
zodat daardoor het verdere onderzoek in
hoge mate zou worden bemoeilijkt.
De minister heeft geen reden om aan te
nemen, dat de Belgische autoriteiten on
voldoende medewerking zouden verlenen
bij de voortgezette opsporingspogingen. Hij
geeft de verzekering, dat-zonder aanzien
des persoons strafrechtelijk zal worden
opgetreden tegen ieder, die ter beschikking
van de Nederlandse Justitie is of zal ko
men en van wie vermoed wordt, dat hij
als dader of medeplichtige bij de ontvoe
ring is betrokken.
Inleidingen op jaarvergadering
van Nijverheid en Handel
Het Hoofdbestuur van de Nederlandsche
Maatschappij voor Nijverheid en Handel
heeft besloten op de jaarvergadering, die
op 16 Juni in Enschede gehouden zal wor
den, de plaats en de betekenis in ons land
van de middengrote onderneming als on
derwerp van behandeling te nemen. Het
onderwerp zal door vier prae-adviseurs be
handeld worden, namelijk de wordings
geschiedenis en de huidige structuur van
de middengrote onderneming, door prof. H.
W. Lambers. hoogleraar aan de Nederland
se Economische Hogeschool te Rotterdam;
het fiscale aspect door de heer P. J. Spoo-
renberg, directeur van Verwey Spooren-
berg's fabrieken N.V. te Tiel en van de
N.V. Stijfsel- en glucosefabriek Sas van
Gent; het economische aspect (de econo
mische betekenis van de middengrote on
derneming) door dr. J. C. Hooykaas, direc
teur van de N.V. Beckers' Sons te Brum-
men en het organisatorisch-technologische
aspect door prof. ir. D. Dresden, voorzitter
van de Nijverheidsorganisatie T. N. O. te
's-Gravenhage.
gulden? Twee kwartjes dan?" Stilte, 't Is
een beetje benauwend.
Dan zegt een jong meisje met een be
nepen stem „Ja" en even later wordt het
rood-wit-blauw als een vod bij de geveilde
goederen gegooid. „Het volgend nummer
komt voor."
De kopers praten weer hardop. De stem
ming is teruggekeerd. H. de G.
ADVERTENTIE
OOK VOOR SIGARETTEN
Het gespannen koord en de
parapluie maken nog geen equi
libriste. Punt één is evenwicht.
I nsgelijks maken Virginia tabak
ken, zelfs 28 soorten, zonder
meer nog geen Golden Fiction.
Pas door evenwichtige samen
stelling geven de beste tabakken
hun beste hoedanigheden prijs.
Méér prijs aan geur en smaak
dan de Golden Fiction-bande-
rolle aangeeft....
ooooooocoo
PARIJS (Reuter). Vandaag zal in I
Parijs een demonstratie worden gege-
ven met stoffen, die zodanig „verduur-
zaamd" zijn, dat een pak van deze stof
5 veertig jaar gedragen kan worden. De
uitvinder van dit procédé is de Hon-
gaarse vluchteling Joseph Hadju, die
verklaart, dat behandeling van zijde,
3 wol of katoen bij het verven en in de
8 laatste stadia van de fabricage met be- -
paalde siliciumpraeparaten bijna on-
3 verslijtbaar maakt. Zelf draagt hij een
8 pak dat naar zijn zeggen reeds tien jaar
8 oud is en hij wil het tot het einde zijner
j; dagen gebruiken. Hij heeft machines
opgesteld in het Ijspaleis van de Franse
i| hoofdstad, die textiel zodanig „behande
len", dat het er in enkele minuten tijds
uitziet alsof het twintig tot dertig jaar
normaal gebruik heeft ondergaan.
Een textielfabrikant heeft een uitnodi
ging om de demonstratie bij te wonen
afgewezen met de opmerking: „Ik wei
ger de begrafenis van de textielindus
trie bij te wonen". Het Franse leger
heeft reeds een bataljon in uniformen
gestoken van door Hadju behandelde
stof. De Franse posterijen hebben er
250.000 postzakken van besteld.
MOOOOOOOOOOOOCXXXOOOOOOOOOOOCOCCODCOODCOGOOCOCCOOCCOOCÖ
Te Amsterdam wordt wederom de
groote tentoonstelling van automobielen,
motorfietsen en rijwielen in het Paleis
voor Volksvlijt gehouden. Bij de automo
bielen is een streven naar nieuwe vor
men op te merken. Wat den vorm be
treft is een eigenaardige inzending de
kolossale zeven persoons-wagen van de
firma Eysink. met een motor van niet
minder dan 24 paardekrachten. Men ziet
ook een coupé, welke niet door benzine,
doch door toom wordt voortbewogen.
De snelheid is, blijkens in wedstrijden
bereikte resultaten, zeer groot. Eigen
aardig is ook de groote automobiel
vrachtwagen te zien en te bedenken dat
daarmede mettertijd varkens, koeien en
zelfs paarden zullen worden vervoerd.
Boven sommige automobielen heeft
men zeer smakelooze regenkappen ge
spannen van een onbeschrijfelijke kleur,
grauw en bruin. Op dat onderdeel mag
zich- de smaak nog wel eens oefenen.
Tot welke capaciteit de fabrikanten
van motorfietsen durven gaan bewijst
Peugeot, die een 2-cylinder motorfiets
heeft vervaardigd van niet minder dan
12 paardekrachten. Met zoo'n monster-
machine vliegt men in een oogwenk een
klein landje als het onze uit.
