E
j
Brief aan minister Staf
over recht en vrijheid
Begrotingen van Oorlog
en van Marine
Wereldnieuws
Aspecten van het delta-plan
Meer nieuws via
de BBC
EERSTE KAMER
Chefarine4
Medezeggenschap van Belgische
zijde ook door regering gewenst
PANDA EN DE MEESTERVANGERS
ZocU ió het zo
r
Lezing voor Algemeen
Nederlands Verbond
Winst Philips in 1954
f 119 millioen
De radio geeft Donderdag
Wetenschappelijk succes!
Krantenstaking duurt voort
De Belgen vrezen het Deltaplan
Antwerpen „diep gegriefd
Droogdok gezonken in
Soerabaja
Veiligheidsrad veroordeelt
Israel
Menselijke
bouwwerken
WOENSDAG 30 MAART 1955
rr^TE^JSF
Voor de afdeling Haarlem en omstreken
van het Algemeen Nederlands Verbond
heeft ir. K. F. Valken uit Aerdenhout een
lezing gehouden over het Deltaplan.
Ir. Valken begon met een overzicht van
de vele watersnoodrampen, die Nederland
in de loop der tijden reeds geteisterd heb
ben. Sprekend over de ramp van 1 Fe
bruari 1953 vertelde hij, dat het water
toen meer dan een halve meter hoger
heeft gestaan dan men ooit eerder had
gekend. Door een nog ongelukkiger sa
menloop van getij en storm zou het water
evenwel nog hogere standen kunnen be
reiken. Bedenkt men vervolgens, dat de
zeespiegel sinds de Ijstijd steeds stijgt en
dat het land daalt de polders bijvoor
beeld worden door de bemaling omlaag
gemalen dan is het volkomen duidelijk,
dat er belangrijke stappen moeten worden
ondernomen om de veiligheid van ons
land te verhogen.
De Deltecommissie, benoemd na de
stormramp van Februari 1953, is dan ook
in haar derde interim-advies tot de slot
som gekomen, dat een belangrijke ver
hoging van de veiligheid van het land
noodzakelijk is en dat deze alleen kan
worden verkregen door afsluiting van de
zeegaten. Met het ophogen van de be
staande dijken zal men een zelfde mate
van veiligheid niet kunnen bereiken. Zij
hebben vaak een slechte ondergrond; vele
maar niet alle gebreken zijn door de
overstromingen van Februari 1953 aan het
daglicht getreden. Een ander bezwaar is,
dat het veel moeite kost om de dijken van
een goede grasmat te voorzien. Sluit men
daarentegen de zeegaten af, dan vormen
de bestaande dijken een uitstekende be
veiliging in tweede lijn.
De Nieuwe Waterweg en de Wester-
schelde dient men ter wille van het inter
nationale scheepvaartverkeer als open
vaarwater te handhaven. Hier ontkomt
men dus niet aan het verhogen van de
staande keringen. Ter bevordering van
de veiligheid kunnen de Hollandse IJssel,
het Haringvliet, het Brouwershavense gat,
de Oosterschelde en het Veeregat worden
afgesloten.
Daarnaast zullen misschien nog meer
afsluitingen noodzakelijk zijn, zoals die
van de Oude Maas en het Volkerak, onder
meer in verband met de zoetwaterhuis
houding. De Deltacommissie heeft zich
hierover echter nog niet uitgesproken.
Bovendien zal men waarschijnlijk ook
de bovenmond van de Grevelingen moeten
afsluiten alsmede een dam aanbrengen in
de Zandkreek, om een ontoelaatbare ver
groting van getijstromen te voorkomen.
De afdamming van de bovenmond van de
Grevelingen zou bovendien nuttig kunnen
zijn voor het verkeer te land: men denke
aan een weg RotterdamTien Gemeten
Schouwen-Duiveland.
Naast de uitvoering van de afsluitings
plannen zal men dan nog bijkomende
werken moeten uitvoeren als het regelen
van de afwatering van poldergebieden.
De Noord en de Lek zijn, in tegenstel
ling tot de Hollandse IJsel, bezwaarlijk
af te sluiten. Zou men het wel doen, dan
zou dit een geweldige verhoging van de
waterstanden op de Rotterdamse Water-
Commissarissen en Raad van Bestuur
van de N.V. Philips Gloeilampenfabrieken
delen mede, dat de winst van de vennoot
schap en de beide trusts over het boekjaar
1954 na aftrek van belastingen 119 millioen
(vorig jaar 83 milloen) bedraagt.
Van deze winst zal 71 millioen (vorig
jaar 51 millioen) in het bedrijf worden ge-
weg tot gevolg hebben. Tot op zekere l houden. Aan de op 22 April te houden alge
mene vergadering van aandeelhouders zal
worden voorgesteld het dividend over het
boekjaar 1954 vast te stellen op 14 percent
voor de gewone aandelen en 7.6 percent
voor de preferente aandelen. (Beide onver
anderd). Daar per 6 Januari over het boek
jaar 1954 een interimdividend van 6 per
cent betaalbaar werd gesteld op de gewone
en preferente aandelen, bedraagt het slot-
dividend 8 percent op de gewone aandelen
en 1,6 percent op de preferente aandelen.
ADVERTENTIE
Belangrijke - vooruitgang bij
bestrijding van pijnen en griepl
Dank zij ontdekkingen van geleerden is
er nu een middel, dat inderdaad beter
en krachtiger helpt. Een combinatie van
geneesmiddelen elk op zichzelf al we
reldberoemd - blijkt namelijk nóg heil
zamer dan kon worden verwacht. Zij doet
werkelijk wonderen!
hoogte is dit ook het geval met een afslui
ting van de Oude Maas. Wil men in het
belang van de zoetwaterhuishouding hier
toe overgaan, dan zal de rivier bij storm
vloed in ieder geval geopend moeten blij
ven, aldus ir. Valken.
Bezwaren
Er zitten meer kanten aan dit plan dan
die van bevordering van de veiligheid al
leen. Er zijn andere voordelen te noemen,
maar tevens bezwaren aan verbonden. De
visserij in de Zeeuwse wateren 'zal er
namelijk niet op vooruit gaan. De gar-
nalenvangst blijft hoofdzakelijk beperkt
tot de zeemonden, zodat deze vrijwel niet
zal worden geschaad. De kreeftenkwekerij
kan misschien elders worden onderge
bracht. De ansjovis zal verdwijnen maar
is wellicht te vervangen door de paling.
De mosselen komen sinds de laatste jaren
voor tachtig percent uit de Wadden en
worden in Ierseke en omgeving alleen
maar geschikt gemaakt voor consumptie.
Men vreest het meest voor de oesterteelt
(opbrengst ongeveer vier millioen gulden
per jaar), die zeer gevoelig is voor onder
meer het zoutgehalte, de temperatuur en
de bewegingen van het water. De Ooster
schelde is hiervoor ideaal.
Voordelen
Een der voordelen van het Deltaplan zal
ongetwijfeld zijn, dat men over land via
de dammen een goede verbinding met de
eilanden krijgt. Ook het verkeer te water
zal er in zeker opzicht door bevoordeeld
worden: komt er bijvoorbeeld een dam in
het Volkerak waardoor de getijbewe
gingen zouden verdwijnen dan zal men
door het graven van geulen de vaarroutes
kunnen bekorten. Er kunnen dan ook
schermdammen worden aangelegd tegen
ijsophoping en golfslag. Aangezien de slui
zen te Wemeldinge zullen kunnen verval
len behoeft de vaart naar de Westerschel-
de niet meer te schutten dan thans.
Een ander voordeel is de landaanwin
ning, al zal deze wegens allerlei moeilijk
heden slechts op beperkte schaal geschie
den. Daar komt bij, dat men in de toe
komst wenst te beschikken over een zoet
water-reservoir, hetgeen te verwezenlij
ken is door de aanleg van een dam in het
Volkerak. Volgens landbouwdeskundigen
zal het bevloeien van landerijen met dit
verzamelde water grote winsten opleve
ren. Er zullen evenwel jaren overheen
gaan, voor al het zout uit dit „Zeeuwse
meer" zal zijn verdwenen.
„Laat dit plan er komen en dan niet al
leen ter wille van de veiligheid. Wij zijn
namelijk veel verplicht zowel aan de vele
slachtoffers van overstromingsrampen als
aan het nageslacht, dat wij voor dergelijke
rampen moeten behoeden", zo besloot ir.
Valken zijn lezing, die met een aantal
lichtbeelden werd geïllustreerd.
LONDEN (United Press) De B.B.C.
heeft Dinsdagavond bekend gemaakt, dat
alle nieuwsuitzendingen met vijf minuten
verlengd zullen worden en dat er dagelijks
drie extra nieuwsuitzendingen zullen ko
men. Dit is de eerste reactie van de Britse
radio-omroep op de grote krantenstaking,
waardoor er reeds vier dagen geen van de
grote Londense bladen verschenen is.
De Londense kranteneigenaren bereiden
zich voor op een lange staking. Zij zijn be
gonnen met het verzenden van enige dui
zenden ontslagbrieven aan niet-journalis-
tlek personeel, dat met een termijn van
veertien dagen of korter opgezegd kan
worden. Het ontslag gaat 15 April in.
Hieronder reproduceren wij een brief,] meemaakten. Sommige geleerden zijn van
die op 18 Maart gezonden werd aart de
minister van Oorlog, ir. C. Staf, door me
vrouw M. H. Brave-Maks te Bentveld. Van
redactiewege tekenen wij hierbij aan, dat
mevrouw Brave-Maks gedurende de oor
logsjaren en daarna tot November 1945
secretaresse was van Prins Bernhard. Zij
bekleedt thans geen openbare functie meer.
Wij meenden goed te doen deze brief zon
der bekortingen in ons blad op te nemen,
in de overtuiging dat op deze wijze kon
worden bijgedragen tot beter begrip in een
aangelegenheid, die van het hoogste be
lang mag worden genoemd.
De brief luidde als volgt:
Excellentie,
Met verontrusting heb ik kennis genomen
van Uw Memorie van Antwoord over 1955.
Ik lees namelijk onder anderen:
„De regering ziet met vele leden in de
toepassing van atomische en thermo-
nucleaire strijdmiddelen een onheil, waar
van de draagwijdte slechts overtroffen zou
worden door de vernietiging der mense
lijke rechten en vrijheden en de geestelijke
waarden van het Westen door een totali
taire onderdrukking."
Excellentie, ik meen te weten dat zelfs
de geleerden, die met deze wapenen expe
rimenteren, nog steeds de draagwijdte van
dit onheil dat is dus de toepassing van
genoemde strijdmiddelen niet volledig
kunnen overzien. Wèl zijn zij ervan over
tuigd, dat het gebruik van atoomwapenen
in een oorlog een grootscheepse slachting
onder de volkeren zou aanrichten, waar
van wij ons geen voorstelling kunnen ma
ken zelfs niet diegenen, die tien jaar
geleden in Nagasaki en Hiroshima de eer
ste practische toepassing van de atoombom
„Wij lijden als volk aan een chronisch
gebrek aan voorstellingsvermogen ten aan
zien van wat een toekomstige oorlog van
ons zal vergen en eisen. Wij maken ons
druk om het liftverbod, waarover zich een
hartstochtelijk debat heeft ontsponnen en
waarbij zelfs de positie van de minister op
'een gegeven moment op het spel stond.
Maar wij vergeten dat ieder van ons op zijn
tijd een offer voor de gemeenschap moet
brengen. De Kamer heeft met het debat
over het liftverbod ons volk een slechte
dienst bewezen, door daarmee de aandacht
af te leiden van de grote internationale
spanningen." Dit zei gisteren de heer
Vixseboxse (C.H.) in de Eerste Kamer bij
de voortgezette behandeling van de begro
tingen van Oorlog en van Marine.
„Is de dreiging van de H-bom nog te ke
ren?" vroeg hij. Nederland heeft zich in
BEROEMDE GEM EES MIDDEL EM
IN EEN TABLET
TEGfcN PIJNEN EN GRIEP 20 TABLETTEN 85 ct
(Van onze correspondent in Brussel)
De Antwerpse liberale afgevaardigde
Grootjans richtte gisteren in de Belgische
Kamer een interpellatie tot de minister van
Openbare Werken, Van Oudenhove, met
betrekking tot het Nederlandse Delta-plar
Hij gaf hierbij als zijn wel zeer radicale
mening te kennen dat de afsluiting van de
zeegaten een grote onderneming is, waarin
België zijn woordje moet meepraten, pre
cies het tegenovergestelde dus van wat in
Nederland wordt gezegd, waar men het
Delta-pian als een zuiver binnenlandse
aangelegenheid beschouwt. België moet er
mee instemmen, voordat men met de wer-
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.30 Platen. 7 30 Dagopening. 8.00 Nieuws.
8.15 Platen. 9.30 Voor do vrouw. 9.40 Morgen- J"**" w«ncvue wrr-
wiidine lOOOPlatpn 10 50 Vnnr Hp kleuter* ken aanvangt, a.dus de heer Grootjans, die
te Antwerpen redacteur is van „Het Laatste
Nieuws".
„Wanneer men in de Schelde het régime
van ebbe en vloed gaat wijzigen, dan zal
zulks catastrophale gevolgen hebben voor
de scheepvaart naar en van Antwerpen.
Ook de havenautoriteiten van Gent maken
zich bezorgd over het Delta-plan," aldus de
heer Grootjans. „België wordt over deze
problemen door Nederland op een onvol
doende manier ingelicht. Te Antwerpen is
men hierover diep gegriefd. De Rijnvaart
zal worden belemmerd door de voorgeno
men indijking van het Volkerak. Het Delta
plan bedreigt onze Belgische belangen in
velerlei opzicht," zo betoogde de heer
Grootjans verder.
De heer Van Oudenhove, de minister van
Openbare Werken, bleek over zeer recente
en interessante informaties te beschikken.
Hij deelde tot grote verbazing van de en-
wijding. 10.00 Platen. 10.50 Voor de kleuters
11.00 De Antwoordman. 11.15 Zigeunermu-
ziek. 11.45 Voordracht. 12.00 Zang en piano.
12.25 In 't spionnetje. 12.30 Land- en tuin-
bouwmededelingen. 12.33 Platen. 12.50 Uit
het bedrijfsleven. 13.00 Nieuws. 13.15 Mede
delingen of Platen. 13.20 Metropole-orkest.
13.55 Koersen. 14.00 De Bruid van Lammer-
moor, hoorspel. 14.35 Radio Philharmonisch
orkest en solist. 15.15 Voor de zieken. 16.00
Platen. 16.15 Voordracht. 16.30 Amusements
muziek. 17.00 Voor de jeugd. 17.45 Regerings
uitzending: Rijksdelen overzee: Kroniek van
overzee. 18.00 Nieuws. 18.15 Voor de jeugd.
18.30 Amusementsmuziek. 19.00 Voor de kin
deren 19.05 Gesproken brief uit Londen.
19.10 Piano, gitaar en bas. 19.30 Lichte mu
ziek. 19.45 Buitenlands overzicht. 20.00
Nieuws. 20.05 Radiojournaal. 20.15 Omroep
orkest cn solist. 21.50 De misrekening, hoor
spel. 22.10 Lichte muziek. 22.25 Hongaars
koor. 22.40 Sportnroblemen. 22.50 Snort-
actualiteiten. 23.00 Nieuws. 23.15 Platen 23.23
—24.00 Juke Box.
HILVERSUM II. 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.45 Morgengebed
en liturgische kalender. 8.00 Nieuws, weer
bericht en katholiek nieuws. 8.20 Platen. 9.00
Voor de huisvrouw. 9.40 Schoolradio. 10 00
Platen. 10.30 Morgendienst. 11.00 Voor de
zieken. 11.45 Vrouwenkoor. 12.00 Aneelus.
12.03 Lunchconcert. (12.30—12 33 Land- en
tuinbouwmededelingen. 12.33—12.40 Voor de
boeren). 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en
katholiek nieuws. 13.20 Viool en piano. 13.50
Platen. 14.00 Promenade-orkest en solist.
14.45 Voor de vrouw. 15.15 Platen. 16.00 Bü-
beloverdenking. 16.30 Kamermuziek. 17.00
Voor de jeugd. 17.30 Lichte muziek. 17.40
Koersen. 17.45 Pianorecital. 18.05 Cello
recital. 18.30 Tuisen Dollard en Schelde.
10.45 Leger des Heilskwartier. 1900 Nieuws
en weerbericht. 39.10 Platen. 19.20 Snriral ge
sprek. 19.35 VcrzoekDrogramma. 20.00 Radio
krant. 20.20 Gevarieerd programma. 22 00
Periodieken-narade. 22.10 Platen. 22.00 Orgel
concert. 22.45 Avondoverdenking. 23.00
Nieuws. 23.15—24.00 Platen.
TELEVISIE (KR.O.)
17.00—17.30 Voor de jeugd. 20.15 Actuali
teiten. journaal cn weerbericht. 20.35 Pot-
tenki.iken. 2045 Winnaars van de Amateur
toneelwedstrijd. 21.00 Ontwikkeling van de
kinderlectuur. 21.30 Televitrine. 21.40—21.45
Epiloog.
BPUSSFL. 324 M.
12.15 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Pla-
cen. 13.00 Nieuws. 13.45 Platen. 14.00 Engelse
les. 14.15 Platen. 14 30 Franse les. 14.45 Zang.
15.00 Platen. 15.15 Orkestconcert. 17.00
Nieuws. 17.10 Platen. 17.15 Voor de kinderen.
18.15 Volksliederen. 1P..30 Voor de soldaten.
19.00 Nieuws. 19*0 Platen. 19.50 Causerie.
20.00 ""ten. fK» Nieuws. 22,15 Kamermu
ziek. 22.5523.00 Nieuws.
BBC
22.0022 30 Nieuws, feiten van de dag, en:
Engelse literatuurgeschiedenis. (Op 224
en 75 m.).
kele in waterwegenkwesties gespecialiseer
de Kamerleden en journalisten mede, dat
het Delta-plan op verzoek van de Belgi
sche autoriteiten reeds op twee of drie be
langrijke punten werd gewijzigd.
„Wij hebben enerzijds grote bewondering
voor de plannen, die onze Nederlandse
vrienden gaan ondernemen, maar ander
zijds vrezen wij dat zij catastrofale gevol
gen voor België zullen hebben," aldus re
sumeerde de Belgische bewindsman het
standpunt der Belgen. Het Delta-plan zal
overigens worden besproken in de techni
sche Schelde-commissie, welke een ge
mengde Belgisch-Nederlandse commissie is.
Een werkgroep van Belgische ambtena
ren onderzoekt de Nederlandse rapporten.
Binnenkort zal deze werkgroep een verslag
indienen, dat ter kennis van de Belgische
Tweede Kamer en Senaat zal worden ge
bracht. De Belgische regering, aldus zeide
de minister, heeft het Delta-plan niet goed
gekeurd, noch afgewezen.
„Wanneer mocht blijken dat het Delta
plan essentiële Belgische belangen schaadt,
zal de Belgische regering niet aarzelen om
met de Nederlandse regering te confereren
en aldus een oplossing vinden welke reke
ning houdt met de Belgische belangen. Het
Delta-plan is niet een exclusief Neder
landse zaak en de Belgische belangen zul
len worden verdedigd," aldus de conclusie
van de minister van Openbare Werken.
Een kantoor van het Nederlandse Ko
ninklijke Instituut voor de Tropen is te
Sao Paulo officieel in gebruik genomen in
tegenwoordigheid van de Nederlandse am
bassadeur in Brazilië, T. Elink Schuurman,
de consul-generaal J. L. Voute en enige
autoriteiten van de provincie Sao Paulo.
deze weinig te verwijten, maar Frankrijk
dat nu ook de bom wil gaan maken, des te
meer. Voortdurende waakzaamheid ten
aanzien van de NAVO is echter zeer ge
wenst. Niet alleen de tactische, maar ook
de strategische wapens, met name de H-
bom, moeten onder het beheer der NAVO
worden geplaatst.
Grotere paraatheid en mobiliteit en ver
anderde tactiek zijn in de moderne oorlog
nodig en in samenwerking met België en
Noorwegen kan Nederland ook zijn stem
laten horen bij strategische beslissingen.
Daarom moet het vraagstuk der practische
toepassing der atoomindustrie in ons land
zo spoedig mogelijk en in samenwerking
met enige partners ter hand worden geno
men.
De heer Al gr a (A.R.) vroeg de minis
ter of er in een kazerne te Maastricht mi
litairen gestraft waren omdat ze zich be
dienden van een streektaal. Met betrekking
tot de commandotroepen keerde hij zich
tegen de methoden van „gewelddadige
geestelijke aanpak" die daar tot voor kort
werden toegepast. Zijns inziens is men
hiertoe gekomen doordat men een kadaver
discipline heeft willen kweken.
Hij onderstreepte voorts de woorden van
de heer Vixseboxse dat Frankrijk een zwa
re historische schuld op zich heeft geladen
door verwerping van het E.D.G.-verdrag.
Internationale afspraken over het al dan
niet gebruiken van a-wapens achtte hij
niet reëel. Een pleidooi voor volledige ont
wapening ware dan veel eerlijker.
De heer De Dreu (P. v. d. A.) vroeg
zich in verband met de ontwikkeling der
atomische strijdmiddelen nog af, of het
nog zin heeft te spreken van geestelijke
vrijheid, gezien het feit dat vele weten
schapsmensen thans reeds gevangen zitten
in de spiraal der productiemiddelen. Men
mag zich niet in slaap sussen met de illusie
dat in een nieuwe oorlog de atomische mid
delen niet gebruikt zullen worden. Zo lang
zamerhand naderen we het tijdstip van het
bereiken van machtsevenwicht en de heer
De Dreu vroeg zich af of het verantwoord
is het zwaartepunt van het bestaan der
mensheid nóg verder boven de afgrond te
brengen.
Vandaag zal minister Staf antwoorden.
DJAKARTA (PIA) In de haven van
Soerabaja is een droogdok van 3.500 ton
van de Droogdok Maatschappij gezonken.
Door het ontbreken van electrische stroom
konden de pompen niet werken. Thans
wordt alles in het werk gesteld om het
dok aan de oppervlakte te krijgen. Er was
aangekondigd, dat het havengebied een
uur zonder stroom zou blijven, daar er een
reparatie wegens kortsluiting verricht
moest worden. De stroom bleef echter 2
uur uitgeschakeld.
44. „Er komt een cycloon aan!", gilde
Panda. „U moet de zeilen laten reven, an
ders worden straks de masten overboord
geblazen!" „Blijf bedaard", zei Enrico rus
tig, „wij doen niets meer overhaast. Eerst
ga ik in het logboek kijken, hoe Mulder de
Bulder in dergelijke omstandigheden zou
handelen". En terwijl Panda stond te trap
pelen van spanning en ongeduld, bladerde
hij op zijn gemak in het oude boek. „Ja",
zei hij tenslotte, hier zie ik iets, dat over
storm gaat, Woensdag 8 Maert 1612. Hef
tige ende gevaerlijke storm, zeilde 20 mij
len in 9 glaezen Hoofdschuddend las
Enrico deze zin nog een keer. „Dat is war
taal voor mij, mompelde hij, „hoe kan nu
een schip in glazen zeilen?!" „Daar bedoelt
hij geen gewone glazen mee, maar halve
uren!", riep Panda, die wèl enkele zee
mansuitdrukkingen kende. „Maar sta nu
toch niet langer in dat boek de koekeloe-
mening, dat het gebruik van thermo-
nucleaire wapenen het einde zou kunnen
betekenen van het biologisch leven op aar
de. Er zijn zelfs geleerden die menen, dat
met de huidige proefnemingen reeds „de
rode streep bereikt is".
Nu heb ik, als trouw onderdaan, geleerd
mij te schikken in de omstandigheid, dat
mijn regering wel eens een andere mening
is toegedaan dan ikzelf. Ik heb mij daar
altijd rustig bij neer kunnen leggen, we
tende, dat ik de wijsheid niet in pacht heb.
en dat ik geen expert ben op het gebied
van staathuishoudkunde en staatsbeleid.
Maar wanneer Uwe Excellentie, als woord
voerder van de regering, zegt, dat „het
onheil slechts overtroffen zou worden door
de vernietiging der menselijke rechten en
vrijheden en de geestelijke waarden van
het Westen door een totalitaire onderdruk
king", dan komen niet alleen mijn hart en
mijn geweten, maar ook mijn verstand en
logica hiertegen in verzet. Want is het niet
zo, Excellentie, dat wij geen ervaring (en
dus ook weinig begrip) kunnen hebben
van de gevolgen van een atoomoorlog, maar
dat wij wel reeds aan den lijve hebben
kunnen ondervinden, wat een totalitaire
onderdrukking betekent? Natuurlijk, een
volgende onderdrukking zou nóg afschuwe
lijker kunnen zijn dan die der jaren '40-
'45. maar hebben wij toen niet geleerd, dat
ook in het meest onmenselijke concentra
tiekamp nog een zekere mate van geeste
lijke vrijheid (wij bleven immers onze
eigen gedachten denken?) kon bestaan en
dat, meer nog, geestelijke waarden gedu
rende de bezetting een hoogte bereikten,
waaraan wij nu nog wel eens met
nostalgie kunnen terugdenken? Om nog
niet eens te spreken over de positieve, op
bouwende gedachten en ideeën van hen,
wier persoonlijke vrijheid niet werd be
knot.
Inderdaad zullen er mensen zijn, die lie
ver de dood verkiezen dan nóg eens een
bezetting mee te maken. Maar getuigt het
niet van begrip voor menselijke rechten en
vrijheden, wanneer wij dat ieder voor zich
laten uitmaken? Wanneer echter tot een
atoomoorlog zou worden overgegaan om
een totalitaire bezetting te ontgaan, dan
zouden daarmede hele volkeren, hele na
geslachten, grote gebieden van het planten
en dierenrijk meegesleept worden in een
dood, die aan afschuwelijkheid niets te
wensen overlaat, en die ik citeer hier
slechts de geleerden, die de atoomwapenen
hielpen vervaardigen een einde zou kun
nen maken aan alle leven op aarde.
Excellentie, ik meen uit Uw Memorie
van Antwoord op te moeten maken, dat
U het gevaar van een totalitaire onder
drukking van het Westen zó ernstig acht,
dat U de voortzetting van proefnemingen
met atoomwapenen goedkeurt en dat U.
niet alleen voor het Westen, maar tevens
voor een niet te schatten gedeelte van de
rest van de aardbewoners, een zelfvernie
tiging zou verkiezen boven genoemde on
derdrukking.
Ik moge Uwer Excellentie eerbiedig on
der de ogen brengen dat ik en (ik ben er
van overtuigd), met mij nog vele andere
Nederlandse onderdanen zulk een nega
tieve oplossing niet kunnen en willen aan
vaarden. Zou het, als alternatief, geen
overweging verdienen ons volk een dus
danig besef van zijn menselijke rechten en
vrijheden by te brengen, dat wij straks on
der een eventuele totalitaire onderdrukking
met de moed van onze overtuiging on de
bres blijven staan voor deze zelfde rechten
en vrijheden, en er maar dan ieder voor
zich persoonlijk desnoods ons leven voor
veil hebben? is het niet menswaardiger ons
op te voeden in de wetenschap, dat er zelfs
onder de meest onmenselijke onderdruk
king nog wel iets te redden valt van gees
telijke waarden, dan ons voor te bereiden
op een totale vernietiging dan wel op
zijn best voor slechts enkele uitverko
renen een leven van holbewoners?
Van Uwe Excellentie
de onderdanige dienaar,
M. H. BRAVE-MAKS,
Bentveld.
NEW YORK (United Press). De Vei
ligheidsraad van de UNO heeft gisteravond
met algemene stemmen op voorstel van
de drie Westelijke grote mogendheden de
Israëlische aanval van 28 Februari j.l. bij
Gaza veroordeeld. De aanval, welke 46
mensen het leven kostte, was volgens de
raad geheel ongemotiveerd. Ook de Sov
jet-Unie stemde voor de resolutie van de
Westelijke Grote Drie.
De raad ging uiteen tot vanmiddag wan
neer de tweede resolutie van de Westelijke
Drie in behandeling zal komen. In die re
solutie is vervat een verzoek aan Egypte
en Israel, samen te streven naar vermij
ding van verdere grensincidenten.
Enquête. Adolf Hitler staat op de lijst
van de door de Duitse jeugd het meest
bewonderde historische personen nog
altijd op de derde plaats. De voorma
lige „Führer" slaat daarmee Goethe,
Hindenburg en Luther. Dit is gebleken
uit een onderzoek van het Duitse insti
tuut voor opinie-onderzoek.
Sabotage. In de verkeerscontrölegebou-
wen van het vliegveld Roenne op het
Deense eiland Bornholm is in de afge
lopen nacht ernstige sabotage gepleegd
door onbekenden. Alle ruiten zijn ver
nield en een poging is gedaan om met
electrische kachels brand te stichten.
De brandweer van het vliegveld arri
veerde bijtijds om de brand te blus
sen. Uit een brandkast was enig geld
gestolen. De politie speurt naar de da
ders.
Zwaar water. De Amerikaanse commissie
voor atoomenergie heeft „in beginsel"
met het Italiaanse verzoek ingestemd
om 10 ton zwaar water voor de eerste
Italiaanse reactor voor atoomonderzoek
te leveren. Deze reactor is bestemd
voor proefnemingen voor vreedzame
doelen.
Honger. Voor het Koninklijk paleis van
de Nepalese hoofdstad, Katmandus,
hebben zich Dinsdag een groot aantal
boeren uit Charicot verzameld, die
voedsel eisen. In hun streek, 100 km
ten Oosten van de stad, heerst hongers
nood, omdat de oogst mislukt is. Er
zijn reeds meer dan 40 personen in ge
noemde streek verhongerd.
Evacuatie. Honderden mensen hebben
Dinsdag hun huizen in laaggelegen
voorsteden van Brisbane (Australië)
moeten verlaten, toen modderig over
stromingswater van de rivier de Bris
bane de voorsteden binnendrong. De
overstroming is een gevolg van de wer
velstorm die in het afgelopen week
einde over de kust van Zuid-Queens-
land raasde.
Sneller. Twee Franse locomotieven hebben
opnieuw het wereldsnelheidsrecord ge
broken. Beide benaderden snelheden
tot 330 kilometer per uur.
Zuivering. De Labour-partij van de Aus
tralische staat Victoria heeft een lid
van het federale parlement uit de par
tij gestoten en 25 leden geschorst „we
gens opzettelijk verzet tegen het partij
bestuur". De uitgestotene, John Mul
lens, had in een telegram aan het par
tijbestuur gezegd: „Ik kan Evatt (de
partijleider) noch uw schertsbestuur
aanvaarden". De leden, tegen wie de
maatregelen zijn getroffen, zouden vol
gens het huidige partijbestuur, geko
zen in Februari, nog steeds verbindin
gen hebben onderhouden met het „oude
partijbestuur" dat „werd overheerst
door een rechtse groep van industri
ëlen, die een geheime R.K.-vereni-
ging vormden.
Geen vijfling. In het district van Quan-
taname (Cuba) is een aantal personen
gearresteerd, omdat berichten waren
verspreid over de geboorte van een
vijfling zonder doktershulp. Een uit
gezonden ambulance zocht tevergeefs
naar de vijfling, aldus in Havanna ont
vangen berichten.
Gelyncht. Op het marktplein van Juarez
(Mexico) heeft een opgewonden me
nigte twee boeren opgehangen die wa
ren beschuldigd van toverij. De poli
tie heeft dertig personen aangehouden
die verdacht worden van aanstichting
tot deze lynchpartij.
Vliegtuigongeluk. Een invlieger en drie
technici van de* Britse Rolls-Royce-
fabrieken zijn Dinsdag om het leven
gekomen, toen een viermotorige „Lan
caster", die gebruikt werd voor het
beproeven van straalmotoren bij een
landing op het vliegveld van Hucknall
aan het einde van de rolbaan in een
weiland verongelukte.
Lek. Roger Worms, mede-directeur van
het linkse blad „France Observateur",
is Dinsdag in Parijs gearresteerd, be
schuldigd van een misdrijf tegen de
buitenlandse veiligheid van de Franse
staat. Deze beschuldiging vloeit voort
uit het in September begonnen onder
zoek naar het uitlekken van Franse
defensiegeheimen. Worms, die schrijft
onder de naam Roger Stephans, wordt
er in het bijzonder van beschuldigd,
een geheim verslag over Indo-China
van de Franse generaals Ely en Salan
gepubliceerd te hebben.
Vonnis. Ex-president José Ramon Guiza-
do van Panama is wegens medeplich
tigheid aan de moord op president
José Remon, in Januari gepleegd, tot
10 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Be
paald is, dat Guizado recht heeft op
vermindering van de straf met een
derde. Guizado heeft terecht moeren
staan voor de Kamer, die fungeerde
als een jury van 53 man. Hij betuigde
zijn onschuld.
ren maar DOE iets! Straks is het te laat
en vergaan we!" „Kalm", vermaande En
rico. „Dit moet me eerst duidelijk zijn.
Waarom schreef mijn voorvader „glazen"
als hij „halve uren" bedoelde? DatOp
dat ogenblik deed een eerste rukwind het
schip zwaar overhellen. Stoelen vielen om,
glaswerk dat in de kast stond, viel in scher
ven. „Dat waren zeker wel een dozijn gla
zen mompelde Enrico, „zou dat soms
voor de zeeman een teken van storm zijn?" Buitendien kon (en kan) de gebedsrichting
HEILIGE PLAATSEN, graven, tempels,
huizen, ja zelfs hele steden, werden in de
oudheid (en worden ten dele nog steeds)
georiënteerd op een bepaalde hemelrich-
ting, of althans zodanig gebouwd dat de
hoofdrichting begint of eindigt op een be
paald punt, dat in kosmische zin van be
tekenis is. Het gebouw krijgt daardoor als
het ware een samenhang met
het grote geheel, het staat niet
meer op zichzelf, maar wordt
een onderdeel van de totali
teit en de zich daarin open
barende machten.
Het belangrijkste punt bij
deze oriëntatie is in het alge
meen het punt waar de zon op
gaat, dus het Oosten. Reeds een van de
eerste onderzoekers van de Drentse hunne
bedden merkte op, dat deze stenen bouw
sels altijd breder en hoger zijn aan de
Oostzijde. Bij de paalwoningen uit het Ste
nen tijdperk werd eveneens een oriëntatie
op het Oosten waargenomen, evenals bij
de absis der Indische rotstempels. Het
stratennet in Peking was oorspronkelijk
naar de zonsopgang van winterzonnewende
gericht, terwijl men zich in Griekenland
en Rome eveneens naar het solstitium
richtte. Kortom, we nemen de Oost-West
oriëntatie waar in de belangrijkste tijd
perken der architectonische oudheid, zowel
in Klein-Azië, het oude Indië, Hellas en
Rome, als in Peru en Mexico.
Uiteraard was de opkomst van de zon
niet de enige oriëntatie. De Egyptenaren
oriënteerden hun tempels bijvoorbeeld
naar de opkomst van de ster waarmee de
betreffende godheid geïdentificeerd werd.
"N
worden aangegeven door een heilige plaats
of de ligging van een heiligdom. Jeruzalem
was een dergelijke plaats voor de Joden
(Dan. 611), Mekka is het voor de Moham
medanen. De tempel in Jeruzalem zelf was
echter weer op het Oosten georiënteerd
(Ezech. 431 en 44 1). Deze, in vrijwel
alle landen bestaande traditie, is door de
kerkelijke bouwkunst der mid
deleeuwen voortgezet, zodat
we in vele oude kerken
een O.-W. oriëntatie kunnen
waarnemen (hetzij de in
gang op het Oosten Oud
christelijke kerken hetzij
het koor middeleeuwse
kerken).
Met welk een precisie men in de Steen
tijd in Noordelijke streken de heiligdom
men reeds op het Oosten wist te oriënte
ren. toont het praehistorische monument
te Stonehenge, ten Noorden van Salisbury
in Engeland, waarvan men na reconstructie
heeft berekend dat de stralen van de op
komende zon tijdens het zomersolstitium
in 1680 v. Chr. precies langs een rotsblok
zouden scheren, ttissen een spleet van twee
zuilen zouden vallen en het altaar zouden
verlichten. Reeds in de oudste tijden heeft
de primitieve mens dus reeds de behoefte
gevoeld de belangrijkste punten van het
zonnejaar (in dit geval de langste dag) aan
te geven en hij heeft zijn bouwwerken
daar naar gericht.
Over Stonehenge zijn we overigens nog
niet uitgepraat.
Daarover morgen méér.
(Nadruk verboden)
H. PéTILLON.
