Meerderheid der Tweede Kamer
wil meer belastingverlaging
Tegengaan van lichtvaardige
echtscheidingen
Unieke costuum-show in
Arnhems Openluchtmuseum
K.V.P. en P.v.d.A. achten de
middengroepen naar ver
houding te zwaar belast
Agenda voor
Haarlem
Vandaag komt huur
verhoging ter sprake
EERSTE KAMER
Banksaldo's weer
boven 500 millioen
Nederland in bruiloftstooi
Onderwijs in de
Friese taal
Dr. Drees heeft griep
met Uitzondering van de p.v.d.A. wü een grote meerderheid van de
Tweede Kamer de belastingen verder verlagen dan met de f 500 millioen waar
toe de regering bereid is. Een grote meerderheid, waartoe de p.v.d.a. wèl be
hoort, is van mening dat in de belastingverlagingen geen vergoeding zit voor
degenen, die 10 percent huurverhoging zouden moeten betalen. Dat voorspelt
dus niet veel goeds voor de gedeeltelijke huurverhoging, die de regering als
voorwaarde heeft gesteld voor de belastingverlaging per 1 Juli.
Opening van zittingsjaar
van staten van Suriname
Werelddierenwet
aangenomen
Eerste Kamer
WOENSDAG 11 MEI 1955
Er is nauwelijks gesproken over het dreigement van de regering de belasting
verlaging uit te stellen als de huurverhoging wordt verworpen. Gisteren kwa
men in hoofdzaak eerst de belastingvoorstellen in discussie. Vandaag wordt
;ciaal de gedeeltelijke huurverhoging onder de loupe genomen en Donder-
cie Kj
spec
clag antwoordt de regering op de beschouwingen van
erwerpen.
Kamerleden over beide
on
De regering wil met de belastingverlaging
niet verder gaan dan totaal ongeveer 500
millioen. Uit het debat van gisteren bleek,
dat K.V.P., A.R.. C.H.U., V.V.D., K.N.P.,
S.G.P. en ook de communisten, een overgrote
meerderheid van de Kamer dus, verdere
belastingverlaging wensen. De heer Lucas
(K.V.P.) wil de Vennootschapsbelasting,
thans 46 percent, stellen op 40 percent, het
oude peil van 1950 vóór de tijdelijke extra
defensieverhoging. Voor de vervulling van
deze wens vond hij de heren Vande We
tering (C.H.U.), Wel ter (K.N.P.) en
Van Dis (S.G.P.) aan zijn zijde. De heer
Van de Heuvel (A.R.) constateerde
ook een samenhang tussen de Vennoot
schapsbelasting en de eventuele mogelijk
heid de belasting met meer dan 500 mil
lioen te verlagen. Maar als hij zou kunnen
kiezen (en dus niet zou behoeven te letten
op een meerderheid voor een bepaald voor
stel) dan zou zijn voorkeur uitgaan naar
verdere verlaging van de Inkomstenbelas
ting. Nog liever zou hij een verdere ver
laging van de omzetbelasting (vrijstelling
textiel en suiker) wensen om daardoor een
algemene huurverhoging van 10 percent
mogelijk te maken. Het is een denkbeeld,
dat de heer Welter- (K.N.P.) steunde,
maar dat de regering al heeft afgewimpeld.
Boven een verdere verlaging van de
vennootschapsbelasting gaf mr. Van
Leeuwen (V.V.D.) de voorkeur aan
verdere vermindering van de inkomsten
en loonbelasting. Hij had daarvoor een wij
zigingsvoorstel ingediend dat de schatkist
55 millioen zou kosten, waarvan 20 mil
lioen ten goede zou komen aan de inkomens
beneden ƒ5000.— per jaar, 25 millioen
aan de inkomens tussen 5000.en
15.000.per jaar, ruim 12 millioen aan
de inkomens tussen f 15.000.en
30.000.en ruim 2 millioen aan inko
mens daarboven tot 50.000.
Ofschoon de heren VandeWetering
(C.H.U.) en Lucas (K.V.P.) het amende
ment zeer symphathiek vonden, woog voor
hen toch zwaarder de verlichting van de
Vennootschapsbelasting omdat daardoor het
belang wordt gediend van de ondernemin
gen en allen die daarbij betrokken zijn.
Uiterste grens
Alleen voor de heer H o f s t r a (P. v. d.
A) en zijn politieke vrienden was 500
millioen de uiterste grens waartoe hij met
de belastingverlaging wilde gaan en dan
had hij eigenlijk nog bezwaar tegen 1 Juli
1955 als datum van ingang. In het belang
van een krachtige sociale en culturele poli
tiek wil hij met belastingverlaging niet te
ver gaan en het tijdstip van ingang zou
hij willen uitstellen tot slechtere tijden om
dan door de belastingverlaging de werk
gelegenheid te kunnen stimuleren. Hij was
dus ook tegen verlaging van de vennoot
schapsbelasting tot 40 percent.
Bezwaar had de heer Hofstra ook tegen
het systeem van de verlaging van de in
komsten- en loonbelasting. De regering wil
het tarief over de hele linie verlagen met
een gelijk percentage, maar dat is zijns in
ziens niet de manier om ieder een even
redig deel van de gestegen welvaart deel
achtig te doen worden. Dat is beter moge
lijk door de Omzetbelasting meer te ver
lagen. Als de middelen ervoor gevonden
kunnen worden zou suiker, leder en lede
ren kleding vrijgesteld moeten worden.
Voor de suiker zou dat 14 millioen kosten.
Middengroepen te zwaar belast
„Door de verlaging van de Inkomstenbe
lasting met een gelijk percentage blijven
de middengroepen naar verhouding zwaar
der belast. Indien de huurverhoging van 10
percent zou doorgaan moeten de midden
groepen meer belastingverlaging krijgen".
Dit was een pikante uitspraak van de heer
Hofstra, omdat volgens de regering in de
voorgestelde belastingverlaging 40 mil
lioen zit voor de middengroepen om de
huurverhoging op te vangen. Dat is ook de
reden waarom de regering de belasting
voorstellen nader in beraad wil nemen als
de gedeeltelijke huurverhoging zou worden
afgewezen.
Ten aanzien van de huurverhoging en de
middengroepen waren K.V.P. en P. v. d. A.,
die samen een grote meerderheid vormen,
voor een keertje het weer eens. Ook de
heer Lucas (K.V.P.) had in de verlaging
van Inkomstenbelasting geen compensatie
kunnen vinden voor de huurverhoging,
want over heel de linie geschiedt de ver
laging met een gelijk percentage. „Moet er
ten nadele van de middengroepen opnieuw
nivellering ontstaan? Dat is mij te onrecht
vaardig", aldus de heer Lucas, die ook
constateerde dat na de voorgestelde verla
ging de „bult" in de progressielijn, die
zwaardere belasting betekent voor de mid
dengroepen, blijft bestaan. Als de huurver
hoging zou worden verworpen, zouden de
middengroepen dus toch nog zwaarder
blijven belast dan de andere.
Óver de huurverhoging sprak terloops
ook de heer Van den Heuvel (A.R.)
die protesteerde tegen de samenhang met de
belastingverlaging. De regering acht thans
verlichting van belastingdruk een eis van
„Het huurbeleid van het kabinet heeft vol-
voordeel een bestemming te verbinden,
rechtvaardigheid. Dan gaat het niet aan
komen gefaald. Daaruit kan men zien hoe
voor een bepaalde groep aan het financiële
schadelijk onnatuurlijke bondgenootschap-
Vice-admiraal A. de Booy brengt een bezoek aan Portsmouth om de dank der
Nederlandse marine over te brengen aan de Britse marine voor de betoonde gast
vrijheid gedurende de oorlogsjaren. Hij heeft daartoe een schilderij overhandigd
voorstellende het schip „De Zon". (Foto A. Dingejan)
WOENSDAG 11 MEI
Parklaan 21: Evangelisatie-samenkomst, 8
uur. W'ükgebouw Faraday straat: Kon. Ned.
Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde: „Schik
ken van bloemen", 8 uur. Lido: „Het bed",
18 jaar. 7 en 9.15 uur. Studio: „Het schaap
met vijf poten", alle leeft., 7 en 9.15 uur.
Roxy: „De levensroman van Richard Tau-
ber", alle leeft., 8 uur. Luxor: „Het kind
van de sloppen", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
Rembrandt: „A star is bom", 14 jaar, 8 uur.
Frans Hals: „Het monster van de Amazone",
14 jaar, 7 en 9.15 uur. Palace: „Clown Boem",
alle leeft., 7 en 9.15 uur.
DONDERDAG 12 MEI
Zuiderkapel, Zuiderstraat: ds. H. F. Huson,
8 uur. Lido: „Het bed", 18 jaar, 2, 4.15, 7 en
9.15 uur. Studio: „Het schaap met vijf po
ten", alle leeft., 2.15, 7 en 9.15 uur. Roxy:
„De levensroman van Richard Tauber", alle
leeft., 2.30 en 8 uur. Luxor: „Het kind van
de 9loppen', 18 jaar, 2, 7 en 9.15 uur. Rem
brandt: „A star is born", 14 jaar, 2 en 8 uur.
Frans Hals: „Het monster van de Amazone",
14 jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur. Palace: „Clown
Boem", alle loeft., 2, 4,15, 7 en 9.15 uur.
Bij de debatten over de belastingver
laging en de huurverhoging in de
Tweede Kamer zaten achter de rege
ringstafel minister Van de Kieft en de
Staatssecretaris van Financiën, dr. Van
den Berge, en de minister van Weder,
opbouw en Volkshuisvesting, ir. Witte,
's Middags en 's avonds was ook de
vice-minister-president, prof. Beei, aan-
wezig omdat dr. Drees als gevolg van
een lichte griep niet in de Kamer kon
komen. Minister Zijlstra en minister
Kernkamp woonden een deel van het
debat bij.
Zij konden even glimlachen om de
heer Weiter (KNP) die minister Van
de Kieft hulde bracht en hem een be-
tere psycholoog noemde dan oud-mi-
nister Lieftinck.
„Na het fiscale ijstijdperk van mi-
nister Lieftinck klinkt de belastingver-
iaging van minister Van de Kieft als
het eerste getjilp van een vogel na een
lange, koude winter. Het zou te wen-
sen ziin dat ook de andere leden van de
P.v.d.A. zich uit de rationalistische ijs-
spelonk zouden durven wagen in de j
milde bries die de huidige minister van
Financiën doet waaien".
pen zijn", aldus de heer Van den Heuvel,
die blijkbaar bezwaar heeft tegen het zitting
nemen van de Anti-Revolutionnairen Zijl
stra en Algera in het kabinet.
Allerlei wensen
Algemeen is er gisteren gepleit voor ver
laging van de „vrijgezellenbelasting". Mr.
Van Leeuwen (V.V.D.diende een
daartoe strekkend amendement, dat 12
millioen zou kosten, in. Er is voorts gepleit
voor de werkende vrouw, voor afschaffing
van de Grondbelasting, voor een extra af
trek voor vrouwen op haar zestigste jaar
omdat vrouwen eerder worden gepension-
neerd, voor een verhoging van de afschrij
ving op huizen, allemaal wensen die in de
loop van de debatten nog apart aan de orde
komen.
Rede van Gouverneur Klaasesz
De nieuwe legislatieve raad is te Para
maribo officieel geopend met een rede
voering van gouverneur mr. J. Klaasesz.
Onder de officiële gasten bevond zich sir
Alfred Savage, gouverneur van Brits
Guyana.
Mr. Klaasesz gaf in brede trekken een over
zicht van de regeringspolitiek. Hij vertelde
de raad dat het nieuwe gedétailleerde re
geringsprogram spoedig zal worden over
gelegd. Hij zei dat de nieuwe regering, hoe
wel zij gebaseerd is op een Verenigd-Front
meerderheid als resultaat van de recente
verkiezingen, bij de uitvoering van haar
plannen gebruik zal maken van gezonde
critiek, ongeacht van welke zijde die komt.
Op de bestuursvergadering van de We
reldfederatie voor Dierenbescherming, die
dezer dagen te Parijs is gehouden, is een
werelddierenwet aangenomen.
De tekst van deze wet zal gezonden wor
den naar alle regeringen ter wereld. Deze
wet werd opgesteld door dr. mr. W. Hu-
genholtz uit Leiden, voorzitter van de
wereldfederatie, door dr. C. Giese uit Arns-
burg en door dr. F. Wittemans uit Ant
werpen.
Zoals bekend, heeft dr. mr. Hugenholtz
ook een ontwerp van een dierenwet voor
ons land opgesteld. Dr. Giese heeft dit ge
daan voor Duitsland en dr. Wittemans voor
België.
ADVERTENTIE
Uit de verkorte balans van de Neder-
landsche Bank, opgemaakt per 9 Mei blijkt,
dat een groot deel van de uitzetting der
chartale geldhoeveelheid tijdens de maand-
wisseling weer ongedaan is gemaakt. De
bankbiljetten in omloop verminderden van
ƒ3.692 millioen tot 3.611 millioen. De
teruggevloeide bankbiljetten zijn blijkbaar
vooral bij de handelsbanken terecht ge
komen: zij zagen haar tegoed vermeerderen
met 83 millioen tot 503 millioen. In
geldkringen neemt men aan, dat dit nog
juist iets boven het gemiddelde ligt, dat
de handelsbanken verplicht zijn bij de cen
trale bank aan te houden.
De mutaties in de posten, die onze netto
deviezenreserve bepalen, resulteerden uit
eindelijk in een vermeerdering van deze
reserve met 9 millioen tot 1.585 mil
lioen. De goudvoorraad bleef onveranderd
op 3.030 millioen, zodat beide posten
tezamen eveneens met 9 millioen ver
meerderd zijn en thans 4.615 millioen
belo~~u.
De Eerste Kamer heeft gisteren een be
gin gemaakt met het wetsontwerp tot wij-
riging van de bepalingen betreffende echt
scheiding in het Wetboek van Rechtsvorde
ring. De bedoeling van dit wetsontwerp is
paal en perk te stellen aan lichtvaardige
echtscheidingen. De minister wil dit berei
ken door zodanige hervorming van de echt
scheidingsprocedure, dat al het mogelijke
wordt gedaan om de duurzame verbreking
van de huwelijksband te voorkomen en door
een einde te maken aan de overijling waar
mede echtscheidingsprocessen thans wor
den uitgevoerd. Daartoe zou ingeschakeld
moeten worden een gezinsrechter. De ge-
zinsrechter zal moeten worden bijgestaan
door een gezinsraad, die men denkt als uit
bouw van de Voogdijraad.
De heer De Vos van Steenwijk
(VVD) kwam op tegen het standpunt dat
gemakkelijke echtscheidingen lichtvaardige
huwelijken in de hand werken
Tegen het ontwerp had hij twee bezwa
ren: het feit dat inmenging van de gezins
raad imperatief is voorgeschreven, en dat
men gedwongen kan worden voor de ge
zinsraad te verschijnen. Hij sprak voorts
over het „geval-Haarlem", waar een Ka
tholieke geestelijke een huwelijk voltrok
zonder dat dit burgerlijk was geregistreerd.
„Hier werd het concubinaat kerkelijk inge
zegend", aldus de heer De Vos van Steen
wijk, die er voorts over viel dat men de
gene die het kerkelijk huwelijk heeft inge
zegend niet Weft kunnen achterhalen. „Met
dit geval en met dat van Anneke Beekman
wordt een „eigen recht" gecreëerd, dat in
strijd is met de Nederlandse burgerlijke
wetgeving. Hier ontstaat het gevaar van
„een staat in een staat", zo zei hij.
Ook mevrouw Verwey-Jonker
(PvdA) had weinig goeds over het ont
werp te zeggen. De veelvuldige echtschei
dingen zijn naar haar mening een gevolg
van de maatschappelijke spanningen. Bij
j echtscheidingsaanvragen leven de partners
j meestal reeds meer dan twee jaar geschei-
i den. Lichtvaardige echtscheidingen kwa
men dan ook weinig voor, meende zij.
Ook zij sprak over opvattingen in R.K.
kring over het huwelijk, waarbij zij de vrees
uitte dat deze inzichten in de toekomst ook
op niet-katholieken van toepassing zouden
worden gemaakt.
Prof. Diepenhorst AR) noemde
het ontwerp bij eerste aanblik zeer sympa
thiek. De overheid is zijns inziens bij een
huwelijk onverbrekelijk betrokken. Een
staat die lichtvaardige ontbinding van het
huwelijk tegengaat toont daarmee de bete
kenis van het huwelijk te begrijpen. Grote
verwachtingen had hij niet van het ont
werp, doch hij had er geen bezwaar tegen.
(Van een verslaggever)
Met Pasen heeft het Nederlandse Open
luchtmuseum, gelegen in het prachtige
park „De Waterberg" aan de Noordrand
van Arnhem, zijn poorten weer openge
steld en ondanks het slechte weer hebben
sindsdien reeds enkele duizenden deze
unieke, 33 hectaren grote folkloristische
expositie bezocht. Vorig seizoen bedroeg
het totaal aantal bezoekers 220.000 (waar
van 15 percent buitenlanders) en deze zo
mer rekent men op een nog hoger cijfer.
Dat is een hele vooruitgang vergeleken bij
bijv. 1946 toen er in totaal slechts 60.000
kijkers waren, maar directeur dr. Win.
Roukens is nog lang niet tevreden. „On
telbare mensen in Nederland weten nog
nauwelijks van het bestaan van ons mu
seum af", zo vertelde hij gisteren tijdens
een persconferentie in het gezellige nieu
we restaurant bij de ingang van zijn heilig
dom, dat zojuist gereedgekomen is. „Ten
hoogste weet men, dat wij hier „allerlei
boerderijtjes en snuisterijtjes uit de oude
doos" bewaren, maar dat al die boerde
rijen, molens en plattelandsbedrijven, af
komstig uit alle delen van Nederland, ter
plaatse steen voor steen afgebroken, en
hier weer opgebouwd zijn, daarvan heeft
het grote publiek niet het flauwste benul,
om nog maar te zwijgen over de vele mis
vattingen omtrent het doel van ons werk.
Dat doel is namelijk niet alleen het bewa
ren van authentieke „volksculturele" din
gen en tradities op ieder gebied, die anders
verloren zouden gaan, maar ook: het aan
kweken van begrip en waardering voor al
deze zaken in ons volk, en vooral bij de
jeugd.
Wij doen dat door middel van cursus
sen, lezingen en filmavonden, wij bezoeken
ook de scholen met propagandamateriaal
en geven bijzondere faciliteiten zoals gra
tis toegang tot ons museum voor leerlin-
genbezoek in klasseverband. Wij proberen
daarnaast, regionaal en plaatselijk besef
voor deze volkscultuur te wekken, maar
strikt genomen zullen wij ons doel pas
bereiken kunnen wanneer wij een ruimer
budget krijgen (het openluchtmuseum is
een rijksinstelling) en wanneer aan de
andere kant de „volkskunde" formele we
tenschappelijke erkenning krijgt. Het bui
tenland is ons in dit opzicht ver vooruit:
in Scandinavië bijv. heeft niet slechts
iedere streek zijn eigen folkloristisch mu
seum, men kent er bovendien leerstoelen
in volkskunde aan vele rijksuniversiteiten
en dus ook vele academisch gevormden
om aan het werk der musea leiding te ge
ven. Wij echter hebben slechts met veel
moeite een competente staf bijeen kunnen
brengen, die na de Bevrijding de geha
vende collecties weer opgebouwd, en zelfs
nog aanzienlijk uitgebreid heeft. Met zeer
beperkte middelen mijn administratie
huisde in 1948 nog in een lekkende loods,
waar wij bij regen een parapluie moesten
opsteken hebben wij uit de chaos een
nieuw museum geschapen dat tot nu toe in
West-Europa zijn weerga niet had, maar
dat ook ten voorbeeld zal staan voor der
gelijke musea, die in Zuid-Afrika, Duits
land, België en Frankrijk in aanbouw of
in voorbereiding zijn. Maar nog eens, bij
ons moest alles a l'improviste en zo goed
koop mogelijk: vandaar dan ook die hopen
oud hout en afbraak die u hier in het bos
ziet liggen: van dergelijk sloopmateriaal
bouwden wij onder andere ons nieuwe
restaurant en de meeste andere na-oor-
logse dienstgebouwen".
Costuums van duizenden guldens
Maar inmiddels zijn tussen de die twee
dehandsbouwsels toch ook vele splinter
nieuwe uitbreidingen verrezen waarvan de
fraaie afdeling met de costuumcollectie
in een vleugel van het hoofdgebouw jvel
de belangwekkendste is De jonge conser-
vator-in-hemdsmouwen die hier onze gids
was, vertelde tussen het gehamer en ge
zaag van zijn werklieden door, hoe de op-
Een der fraaie costuumgroepen in het
nieuwe klederdrachtengebouw: een Mar-
kens binnenhuisje met, links aan de tafel,
een bruidje dat de laatste hand legt aan
haar kleurige bruidstoilet.
zet van dat nieuwe paviljoen dat vol
gende week Woensdag officieel geopend
wordt, gedacht is. In acht vitrines zijn een
tachtigtal, levensgrote poppen opgesteld in
de fraaiste streekdrachten die het museum
bezit en wel zo, dat zij allen, indivi
dueel of groepsgewijze, bepaalde regionale
huwelijksgebruiken uitbeelden. Men ziet
er bijv. een bruiloftsmaal, waaromheen
poppen in de pronkdrachten van de ver
schillende Zeeuwse eilanden gegroepeerd
zijn, terwijl daartegenover een koket Mar-
kens bruidje anno 1880, met moeder en
„schone kok" (bruidsmeisje) haar uitzet
aan'het bewerken is. Elders bewondert
men de eeuwenoude costuums en het in
gewikkelde huwelijksceremonieel van het
Twentse land, Hindelopen, Vlaardingen,
Scheveningen, Nunspeet, de Zaankant en
vele andere dorpen en streken.
Deze waarlijk unieke verzameling kle
derdrachten en verdere requisieten, die ten
dele door particulieren geschonken, of
aangekocht zijn, ten dele in bruikleen zijn
afgestaan door Prinses Wilhelmina, verte
genwoordigen niet zelden een zeer hoge
waarde. Sommige Friese en Groningse
bruiloftsgangers bijv. dragen alleen aan
oorijzers al een kapitaaltje van zo'n twee
duizend gulden gouden sieraden die zo fijn
bewerkt zijn dat geen juwelier tegenwoor
dig ze meer na kan maken. Geen wonder
dus dat deze costuumafdeling waarvoor
Cruys Voorberg kort na de oorlog de basis
gelegd heeft door een bijzonder deug
delijke alarminstallatie beveiligd is.
Ook in het park zelf zijn of komen dit
jaar verschillende belangrijke nieuwe
aanwinsten gereed: de boerenherberg De
Hanekamp, door Zwolle aan het museum
geschonken, een nieuwe wagenloods waar
in de tientallen prachtig-beschilderde en
bewerkte (en dikwijls eeuwenoude) boe-
rensjezen, arren, speel- en f eestwagens
veel beter tot hun recht komen dan in de
oude behuizing; een boerderij uit Vries,
eveneens in de Drentse buurt naast de
plaggenhut een kapitale herenboerderij
anno 1617 uit Oud-Beijerland, een hofstede
uit Budel en een kruidentuin, waarin
honderden oude artsenij- en bezwerings
kruiden geteeld worden.
Antieke bedrijfjes in volle actie
Van de oudere objecten zijn de meest-
bewonderde nog steeds het pittoreske
Zaanse buurtje, het grappige buurtschool-
tje uit Lhee (bij Dwingeloo) waar de ge
vreesde plak nog tussen de houten „school
tassen" prijkt, de molens, de stroopkoke-
rij, de bierbrouwerij, het wevershuisje, de
vermaarde Kennemer blekerij („Van
Gehrels achter 't Nachtegaalten t'Over-
veen") en de andere antieke bedrijfjes in
de Ambachtsbuurt, van welke er deze zo
mer weer verschillende in vol bedrijf te
zien zijn. In de toekomst zullen er tevens
een zilversmidse, een tingieterij en een
antieke boekbinderij worden ingericht.
Een bezoek aan dit deel van de expositie
kan dan ook van harte aanbevolen worden.
In September zal het Openluchtmuseum
een groot internationaal folkloristisch
congres herbergen, waaraan door een
honderdtal „volkskundigen" uit achttien
landen wordt deelgenomen. Andere, meer
spectaculaire evenementen op het gebied
van volkszang, volksdansen e.d. zijn in
voorbereiding en ook zal men deze zo
mer gastvrijheid verlenen aan politie- en
andere congressen uit binnen- en buiten
land.
Het belooft dus een druk seizoen te
worden, daar aan de Waterberg, maar di
recteur Roukens en zijn mensen wensen
niets liever, nu zij in het nieuwe restau
rant en de boerenherberg ook de „inwen
dige" bezoeker naar behoren kunnen ver
zorgen. Zij hopen, ditmaal ook u onder
hun gasten te zien en met de hand op het
hart: ge zoudt moeilijk een prettiger be
stemming kunnen vinden voor een vrije
dag dan een bezoek aan deze „goudmijn
onder heemschut". Het museum blijft tot
1 November geopend; de entréeprijs kan
voor niemand een bezwaar zijn.
Mr. Wit te man (KVP) en zijn fractie
stonden achter het wetsvoorstel, hoewel
zijn verlangens verder gaan. Hij was tegen
echtscheiding. Het instituut „scheiding van
tafel en bed" kon hij echter voor sommige
gevallen waarderen. Wel wilde hij stelling
nemen tegen verruiming van de voorwaar
den voor echtscheiding. Hij legde de Kamer
een staatje voor, waaruit bleek dat het
vooroorlogse scheidingspercentage 4.75
was, tijdens de oorlog 5.8, in 1947 en 1948
respectievelijk 8.9 en 9.1 en in 1949 en 1950
respectievelijk 8.5 en 7.8. Hij wilde dan ook
thans de echtscheidingen zien als een maat
schappelijk euvel. H(j steunde het wetsont
werp, ook al zou er slechts in enkele geval
len een kans zijn een echtscheiding te voor
komen.
Over het „Haarlemse geval" zei hfl.
dat dit met dit wetsontwerp niets te ma
ken heeft. Nu men er hier toch over be
gonnen is wilde hij er toch wel iets van
zeggen. Er kunnen zich zijns inziens ge
vallen van gewetensnood voordoen en
dan doet de kerk pogingen om deze ge
wetensconflicten te vermijden. In dit licht
moet men het Haarlemse geval bezien.
Van gebrek aan eerbied voor de wet was
hier volgens hem geen sprake.
Mr. Cammelbeek (PvdA) merkte
hiertegen op dat in het „Haarlemse geval"
zijns inziens de gewetensnood ternauwer
nood is gesteld, laat staan bewezen.
Hij had bezwaar tegen het wetsontwerp,
dat hij overijld noemde.
De heer Kolff (CH) sloot zich voor een
belangrijk deel aan bij datgene wat prof.
Diepenhorst had gezegd. Elke poging die
gedaan wordt om echtscheidingen minder
gemakkelijk te maken, beschouwt de CH-
fractie als een stap in de goede richting.
Bezwaren had hij evenwel tegen de dwang
tot verschijnen voor de gezinsrechter.
Minister Donker antwoordde de spre
kers, dat de strekking van het ontwerp
zeer beperkt is: de versleten verzoenings
procedure te vernieuwen en meer mate
riële inhoud te geven. Vandaar de figuur
van de gezinsrechter en van de gezinsraad.
Over het „geval-Haarlem" kon hij thans
geen inlichtingen geven.
Hij had volkomen vertrouwen in de
wijze waarop de rechter de mogelijkheid
van verschijningsdwang zal toepassen.
De bezetting van de gezinsraden is een
groot probleem. Minder groot achtte hij
het bezwaar dat de kinderrechter voorlo
pig de taak van de gezinsrechter zal waar
nemen. De eerste toch heeft reeds erva
ring met gezinnen. Hij achtte het niet
onmogelijk dat de voorzitters van de
Voogdijraden thans een andere mening
hebben over het waarnemen van het
werk van de gezinsraad door de Voogdij
raad dan in 1952. Het wetsontwerp tot
reorganisatie van de voogdijraden kan in
deze gunstig hebben gewerkt.
De stemming over het ontwerp zal 17
Mei worden gehouden.
De Eerste Kamer behandelde Dinsdag
avond het wetsontwerp tot regeling vu.«
het onderwijs in de Friese taal en het ge
bruik van die taal of van een streektaal
als voertaal bij het lager onderwijs.
De heer Algra (AR) karakteriseerde
het Fries als een krachtige, levende cul
tuurtaal, die dagelijks bedeigd wordt door
invloeden van pers, radio en school. Zij
moet beschermd worden en daartoe kan
dit wetsontwerp een belangrijke steun zijn.
Prof. Diepenhorst (AR) wilde
waarschuwen tegen een isolement dat
Friesland via het Fries bedreigt.
Prof. Gerretson (CH) zag het prin
cipieel als Frieslands zaak de Friese taal
te gebruiken zoals het dat wilde. In de
Friese taal zag hij enerzijds geen gevaar
voor de rijkseenheid anderzijds bestaat
het gevaar dat elke taalbeweging de ten-
denz heeft te gaan in een richting van een
nationale beweging.
De heer De Vos van Steenwijk
(WD) zeide dat niemand er aan denkt
de provincie Friesland zijn taal te mis
gunnen. Gaarne zou hij echter zien dat het
onderwijs in het Fries beperkt blijft tot
enkele klassen van de lagere school. Be
zwaren had hij tegen de wijze waarop het
wetsontwerp is ontstaan. Hij zag het voor
een groot deel als een belangrijke poli
tieke maatregel en vroeg zich af of men
de kracht en waarde van de Friese Be
weging niet overschat.
Prof. Schermerhorn (PvdA) zag
in het wetsontwerp een paedagogisch-di-
dactisch aspect en een aspect van regio
nale cultuurbevordering. Ook hij waar
schuwde tegen excessen doch „wilde het
wagen met de vrijheid" door de verlangens
die er bestaan niet te onderdrukken.
De heer Derksen (KVP) zag in het
ontwerp het verlenen van een wettelijke
basis aan het experiment met de proef
scholen, een experiment dat nog uitge
breid kan worden. Voorzichtig voortgaan
op deze weg achtte hij wel gewenst.
Volgens prof. Molenaar (WD) legue
het wetsontwerp een grote verantwoor
delijkheid op gemeenten en schoolbestu
ren. Hij hoopte dat men met grote ge
matigdheid zal optreden.
In zijn antwoord zei minister C a 1 s. dat
het Fries een krachtige, levende cultuur
taal is. Erkenning van een eigen cultuur
en taal in Friesland moet men allereerst
zoeken in het paedagogisch- en didac
tische vlak.
Dat er extremistische elementen zullen
zijn die misschien profijt zullen trekken
van het wetsontwerp is nog geen reden
om er tegen te zijn. De mening dat Friese
kinderen het Nederlands niet goed genoeg
zullen leren kon de minister niet delen.
De resultaten op de proefscholen hebben
anders uitgewezen. Weliswaar is het ex
periment nog niet geëindigd maar het is al
2 a 3 jaar gaande en dit geeft een redelijk
vergelijkingspunt dat hem reden gaf tot
gematigd optimisme. Hij was ervan over
tuigd dat door dit wetsontwerp de Friese
kinderen beter Nederlands zullen leren
lezen en schrijven.
Onder „voertaal" verstaat hij ook: leer
boekjes en schrijfmethoden in het Fries.
Daarom juist is dit wetsontwerp nodig.
Het verschil tussen het Fries en andere
streektalen is volgens de minister dat het
Fies een meer algemeen litterair toege
paste taal is. Het facultatieve karakter
was ook voor hem een essentieel punt in
het wetsontwerp.
De stemming over het ontwerp werd
uitgesteld tot 17 Mei.
