Als de kmnstmaaii overkomt
Proces wegens een aanslag op
Hermann Goering in 1934
Kroesjtsjev zegt medewerking
aan kunstmanenplan toe
Vijftig jaar geleden
transpiratie
Nieuw tijdperk
Onschuldig veroordeelde Berlijner die
10 jaar zat, vraagt rehabilitatie
Parijs stelt Europese
atoomgemeenschap voor
Vaste luchtverbinding
Southend-Rotterdam
Sofia weigert Israel
het dodentransport
^Hoe is het ontstaand
Astronauten in Kopenhagen opgetogen
DINSDAG 2 AUGUSTUS
1955
3
Opa Schram in Nederland
teruggekeerd
Zonder baard maar mèt geheugen
Indische gepensionneerden
gaan samenwerken
Commodore Dobbinga
nam afscheid van de H.A.L.
Kerkelijk Nieuws
Frankrijk vreest monopolie van
uranium-producenten
Prinsessen Beatrix en Irene
naar Zwitserland
Grotere subsidie voor
„De Witte Vogel"
de lucht van
in enkele minuten
verdwenen
Bulgaren gaven commissie van
onderzoek geen medewerking
De eendagsstaking in de
Rotterdamse haven
Jacob Marisprijzen
Baanvak BrusselLuik in
October geëlectrificeerd
Dit woord: HEKEL
„De Telegraaf" verboden
in Indonesië?
Geheime zender opgespoord
Uit Haarlems Dagblad
van 2 Augustus 1905
Er is een geheimzinnige en toch weer
niet onbegrijpelijke samenhang tussen de
^indrukwekkende resultaten der physische
wetenschap en de neiging der wereldbewo
ners om hun onderlinge betrekkingen te
normaliseren tot een „veilig verkeer".
Geheimzinnig, omdat niemand de wissel
werking tussen deze twee verschijnselen op
de voet kan volgen en analyseren; begrij
pelijk omdat de consequenties van het ene
automatisch tot het andere aanleiding
geven. De ontdekking der kern-energie, de
vinding der buitensferische voortbeweging,
de kennis van interplanetaire toestanden
en condities hebben een nieuw belangstel-
lingspunt gevormd, dat uitgaat boven in-
ter-aardse situaties: dit punt ligt in de „on-
middellijk-nabije planetenwei'eld" en dus
buiten de aardbol. De fantasie der mensen
wordt niet langer voornamelijk geprikkeld
door de „kleine" aardse natuurproblemen,
doch getrokken naar een mogelijkheid, die
voordien slechts met de humor en de satyre
kon worden benaderd: het reizen in het
Heelal. Wanneer de universele belangstel
ling zich niet meer intensief bezig houdt
met een bepaald probleem, is men ook niet
meer geneigd over dat probleem op fana
tieke wijze te gaan bekvechten en zeker
niet, wanneer dat bekvechten het gevaar
van een gewapende strijd met zich brengt.
Natuurlijk hebben de moderne uitvindin
gen de aantrekkelijkheid om maar eens
een nuchter woord voor het gruwelijke
verschijnsel te gebruiken van oorlog
sterk verminderd. De winstkansen zijn ni
hil geworden en de risico's te groot. Doch
behalve dit oorzakelijk verband tussen
vrede en wetenschap is er dus zeker een
ander, nog belangrijker factor in de vredes-
neiging aan te wijzen, namelijk de tanende
belangstelling voor problemen, die door
nieuwe ontdekkingen hun indrukwekkend
heid hebben verloren en, vergeleken bij
wat de mens te wachten staat in de buiten
sfeer, betrekkelijk gering van betekenis
moeten worden geacht.
Zoals de vetes in de samenlevingen der
steden hun betekenis en invloed verloren
in het kader van het grote nationale ver
band, zo verliezen thans de internationale
strijdvragen hun imponerende kracht, nu
„de wereld" groter is geworden door de
komende bereikbaarheid der planeten.
En niet alleen hun imponerende, doch
ook hun beslissende kracht. Want waar
zich mogelijkheden tot interplanetair be
wegen voordoen, daar blijken die mogelijk
heden meteen gebonden aan wereldsamen-
werking, zonder welke zij weer zouden
wegschuiven naar de onbereikbaarheid.
Het tijdperk der humoristische benade
ring van de ruimtevaart is thans voorbij.
Iemand naar de maan wensen zal in de
toekomst een even zwakke spreekkracht
hebben als de opmerking: loop naar Am
sterdam. De uitbeelding van rare Mars
bewoners zal spoedig niet meer als geestig
heid kunnen worden aangemerkt. Het man
netje in de maan, met zijn takkebos, ver
dwijnt naar het arsenaal der onbruikbare
sprookjesfiguren. Een gans areaal van sa-
tyrische schrijfstof wordt opgeruimd en
daarvoor in de plaats komt dan de nuch
terheid der feiten, die door de wereld met
ingehouden adem zullen worden vernomen.
Steeds nauwer zullen de wereldburgers
zich leden van één gemeenschap voelen,
die zich samengedrongen zien binnen de
grenzen en met elkander hun bestaan zul
len moeten zien te handhaven tegenover de
buitenwereld. De buitenwereld, waarin de
schatten van een nieuw' tijdperk sinds
eeuwige eeuwen liggen opgestapeld.
Het nieuwe tijdperk, dat thans aanbreekt,
moge schrijvers bezielen en hun onvoor
stelbare hoeveelheden nieuwe stof leveren
het moge dichters een nieuw impressio
nisme geven en hun stoffelijke requisieten
vermenigvuldigen het moge de weten
schappen verrijken met nieuwe middelen
voor het geluk der wereldmaatschappij
het moge de religie nieuwe aanknopings
punten voor oude overtuigingen schenken
het moge bovenal de mensen zichzelve
beter doen kennen en dieper doorgronden,
waardoor zij eindelijk, na zoveel tijdper
ken, kennis maken met elkander en de
weg vinden om het woord van de Chinese
wijsgeer Confusius in massale vervulling te
doen gaan:
„Hij begreep volkomen, waarom ik hem
haatte en toen haatte ik hem niet meer."
J. L.
Opa Schram, de 68-jarige tippelaar uit
Almelo, is in zijn woonplaats teruggekeerd.
Opa Schram, wiens voetreis naar Lour-
des drie en een halve maand heeft ge
duurd op 12 April was hij uit Almelo
vertrokken denkt alweer over een
nieuwe trip. Hij wil, zo zegt hij, nu eerst
de ronde van Nederland maken. Opa, die
volgens bepaalde berichten aan een ge
heugenstoornis moest lijden, herinnert zich
echter nog bijna de gehele reis. Hij weet
alleen niet precies wat hem op de weg
tussen Dyon en Lyon is overkomen: Waar
schijnlijk is hij beroofd, want hij weet
nog dat, toen hij aan de kant van de weg
een beetje rust zocht, plotseling drie ke
rels bij hem stonden, waarvan er één een
knuppel had. Eerst werd opa's baard ruw
afgeknipt en „toen was ik plotseling alles
kwijt". „Ze hebben me zelfs mijn sokken
uitgetrokken, waarschijnlijk om te zien
of er iets in zat" en inderdaad bewaarde
opa hier zijn waardepapieren. De tippe
laar had, toen hij van Dyon naar Lyon
vertrok, net een kwade veertien dagen ach
ter de rug. Om onnaspeurlijke redenen
lukte het hem niet om voedsel te kopen
en hij was derhalve totaal uitgehongerd.
In het ziekenhuis van Lyon heeft de ver
magerde en zeer vermoeide opa het goed
gehad. Hij is in het ziekenhuis gebleven,
totdat een ambtenaar van het ministerie
van Maatschappelijk Werk hem is komen
halen.
(Van onze correspondent in Bonn)
Een rechtbank in West-Berlyn zal zich
binnenkort bezig houden met een mislukte
moordaanslag op Hermann Goering, in
Maart 1934 te Berlyn, toen op de hoek van
de Neue Wilhelmstrasse en de Unter den
Linden tegen het middaguur een handgra
naat ontplofte juist nadat Goering voorbij-
gereden was. Himmler loofde een beloning
van 30.000 Mark uit voor het vinden van
de dader, die echter niet werd ontdekt.
De nazi's meenden echter, dat het om
propagandistische redenen gewenst zou
zijn met een gesnapte dader voor de dag
te komen. Ze kwamen er achter, dat tijdens
het gebeurde een zekere Erwin Schulze als
schilder op de bovenste verdieping van een
der huizen aan de Unter den Linden aan
het werk was geweest. Toen ze ook nog te
weten kwamen dat die man vroeger lid van
Op initiatief van de vereniging van oud
onderofficieren van het voormalige KNIL
„Madjoe" zijn in Utrecht vertegenwoordi
gers van „Madjoe", van de Algemene Mi
litaire Pensioenbond, van de Bond van Ne
derlandse Militaire Oorlogsslachtoffers, de
Indische Pensioenbond, de Nederlands-
Indische Bond voor ex-gerepatrieerden
„Nibeg", de Bond van Gepensionneerden
en eervol ontslagen militaire officieren van
moederland en koloniën „Bendor", de ver
eniging „Voorwaarts" en de Vereniging van
Indische Verlofgangers bijeengekomen.
Het doel was tot opstelling van een geza
menlijk actie-programma te komen op ba
sis van de volgende vier punten:
Overname van de pensioenen van In
donesië, sanering op basis van de inge
diende voorstellen, instelling van een com
missie voor georganiseerd overleg waarin
zitting hebben een lid voor de militaire en
een voor de burger-landsdienaren, en een
gelijk gerichte en gecoördineerde actie. De
bijeenkomst stond onder leiding van de
heer A. Coesijns, commissaris van het
hoofdbestuur van „Madjoe". Hij deelde
mede, dat de toezegging van de minister
zonder portefeuille, mr. J. M. A. H. Luns,
dat de Indische pensioenen per 1 Januari
1956 zullen worden gesaneerd, de uiteinde
lijke aanleiding tot deze bijeenkomst is
geweest. Men was van mening, dat over
de thans ter tafel liggende voorstellen be
treffende de sanering van de Indische pen
sioenen een zeer harde strijd gestreden zal
moeten worden, om alsnog uit de belang
hebbende verenigingen vertegenwoordigers
in de studiecommissie te krijgen, nu deze
reeds uit ambtenaren van het ministerie
van Buitenlandse zaken is samengesteld.
Uit de gezamenlijke bonden werd een
werkcommissie benoemd. Medegedeeld
werd nog, dat de op de vergadering aan
wezigen tezamen ongeveer 56.000 gepen
sionneerden vertegenwoordigden.
Toen gistermorgen het m.s. „Noordarn"
te Rotterdam meerde, betekende dit voor
commodore F. H. Dobbinga, dat hij zijn
laatste reis achter de rug had. Wegens het
bereiken van de pensioengerechtigde leef
tijd verlaat hij de Holland-Amerika Lijn na
een 43-jarige loopbaan.
De Koningin heeft hem benoemd tot rid
der in de Orde van Oranje-Nassau.
In 1912 is de heer Dobbinga als stuur-
mans-leerling bij de H.A.L. in diénst ge
komen. Na alle stuurmansrangen te heb
ben doorlopen werd hem in 1939 het com
mando over de „Spaarndam" opgedragen.
Enige maanden daarna werd dit schip in
de mond van de Theems door een magne
tische mijn tot zinken gebracht.
Commodore Dobbinga nam met de „Slo-
terdijk" ook deel aan de evacuatie van Ne
derlandse troepen uit Tjilatjan. Het geluk
te hem met dit schip naar Australië 1e
ontsnappen. Hiervoor ontving hij van de
Koningin het Kruis van Verdienste. Tot
1942 heeft hij gevaren. Daarna werd hij
in New York benoemd tot hoofd van de
afdeling personeel van de H.A.L. In 1946
keerde hij naar Nederland terug. Hij kreeg
toen het commando over de „Haverdijk".
In 1951 werd hij gezagvoerder van de
„Noordarn" en twee jaar later commodore
van de vloot van de H.A.L.
NIEUWE KERKEN
In verscheidene delen van ons land gul
len Hervormde kerken worden gebouwd.
Zo zal te Almelo worden aangesteed een
wijkgebouw met een kerkzaal. Te Bruns-
sum (L.) zal een kerkelijk centrum wor
den gebouwd. In Deventer zal een kerk-
zaal met 300 zitplaatsen verrijzen. Voor de
bouw van een kerk te Ede-West is aan
een architect opdracht verleend. Te Eijgels-
hoven (L.) zal een Hervormde kerk met
150 zitplaatsen worden gebouwd. In Mal-
bruggen bij Arnhem zal eveneens een kerk
worden gebouwd, waarvoor reeds een ont
werp is gemaakt. Te Overloon zal een kerk
met pastorie naar Zwitsers model komen.
Te Ouwerkerk (Z.) zal een kerk met to
ren worden gebouwd ter vervanging van
het oude, in de oorlog beschadigde, bede
huis.
DE VROUW IN HET AMBT
Het comité „Tegen de vrouw in het
ambt", dat zich in de Ned. Hervormde
Kerk heeft gevormd, heeft aan de Gene
rale Synode een adres gezonden, waarin
uiting gegeven wordt aan „ernstige veront
rusting", die is veroorzaakt door het voor
lopige besluit de ambten in de kerk voor
de vrouw open te stellen. Het adres is
door duizenden leden der Ned. Herv. Kerk
ondertekend.
Ned. Herv. Kerk
Bedankt voor Terborg J. v. Rossum te
Emmen; voor Oosterbeek (3e pred.pl.) C.
A. v. Harten te Delft.
Benoemd tot vic. te Laren (Gld.) mej. S.
v. d. Wal, cand. te Delft.
Bedankt voor Alphen a. d. Rijn (vac. C.
J. Lambouw) G. Pettinga te Huizum (Fr.).
Geref. Kerken
Beroepen te Knijpe J. H. Kapers, cand.
te Nijkerk.
Beroepen te Scharendijke Th. Kamper,
cand. te Wierden.
Chr. Geref. Kerken
Tweetal te Rijnsburg: M. Vlietstra te
Eemdiik en T. Brienen, cand. ta Werken
dam.
de communistische partij geweest was,
moest hij de zondebok zijn. Hij werd in de
gevangenis gestopt en daar door een „cel
genoot" aangeraden te bekennen. Schulze
volgde die „raad" op en werd tot tien jaar
veroordeeld. Pas in het begin van 1945
kreeg hij zijn vrijheid terug.
De rechercheur
Schulze heeft tenslotte de rechercheur
teruggevonden, die 21 jaar geleden zijn ge
val heeft behandeld. Deze heeft aan een
officier van justitie verteld, dat de man,
die men indertijd bij Schulze in de cel had
gestopt, opdracht had Schulze over te ha
len schuld te bekennen. Die man had een
lange straf voor de boeg en men had hem
beloofd, dat hij vroeger vrij zou komen als
hij zou slagen. De rechercheur zelf was
later, omdat hij zijn dienst niet behoorlijk
zou hebben gedaan, tot zeven jaar gevan
genisstraf veroordeeld.
De doder
In Augustus^l951 heeft een zekere Alfred
Ullrich uit Oost-Duitsland de procureur-
generaal in West-Berlijn bekend, dat hij
indertijd de aanslag op Goering heeft ge
pleegd. Op de vraag, waarom hij zo laat
met dat nieuws kwam aandragen, ant
woordde hij, voor de overredingskracht van
zijn vrouw gezwicht te zijn, opdat de on
schuldig veroordeelde Schulze gerehabili
teerd kon worden. Ullrich stierf kort na
zijn bekentenis.
Nu zal Schulze, die intussen 52 jaar ge
worden is, opnieuw voor een rechtbank
moeten staan, want men wil officieel be
wijzen dat hij onschuldig is geweest.
(Van onze correspondent in Parijs)
Frankrijk heeft aan Groot-Brittannië, de
Benelux-landen, West-Duitsland en Italië de
stichting van een Europeese atoomgemeen
schap voorgesteld. Het ligt in de bedoeling
dit bureau een dubbele bevoegdheid te
geven.
In de eerste plaats moet het zonder enige
beperkingen de grondstoffen waarover de
leden-landen beschikken, kunnen bereiken.
De Franse regering is van oordeel dat de
nieuwe organisatie de meeste betekenis zal
hebben wanneer zij het uranium zelf kon in
kopen en het daarna aan de belangrijkste
verbruikscentra der deelnemende landen zou
kunnen distribueren. Men moet in deze op
zet een streven zien om het monopolie dat
sommige landen zich trachten te verzekeren,
te breken. De Belgische minister van Bui
tenlandse Zaken Spaak heeft zijn Franse col
lega Pinay, toen deze hem op de conferentie
te Messina vroeg toe te staan dat het ura
nium uit de Belgische Congo vrijelijk zou
kunnen worden gekocht, geen rechtstreeks
antwoord gegeven.
De tweede competentie van het atoom
bureau zou moeten zijn het bundelen der
werkzaamheden op hét gebied van de kern
energie van de deelnemende landen. Zo zou,
aldus een Frans memorandum, het bureau
gezamenlijke onderzoekingen en proefnemin
gen dienen te vergemakkelijken en aan te
moedigen. Het zou de bouw van Europese
fabrieken, die atoomenergie gebruiken, moe
ten bevorderen enzovoorts.
Als officieel commentaar op het memoran
dum heeft de Franse regering doen weten dat
zij vooral op dit gebied de Europese samen
werking zo hecht mogelijk wil doen zijn om
West-Europa bij de besprekingen tussen Oost
en West een zo sterk mogelijke positie te
geven.
(Van onze correspondent in Londen)
Er is alle reden aan te nemen dat de Britse
regering haar toestemming zal geven voor het
openen van een vaste luchtlijn tussen South
end en Rotterdam. „Aircharter Limited" en
de „East Anglian Flying Services" mogen
beide een dienst op Rotterdam openen. Air-
charter zal een vrachtdienst verzorgen en
vooral auto's en haar bezitters vervoeren,
alsmede motorfietsen en rijwielen, terwijl de
East Anglian uitsluitend een passagiersdienst
zal onderhouden.
De Britse regering kan deze diensten pas
officieel goedkeuren, zodra de Nederlandse
autoriteiten hun toestemming hebben gege
ven. Alles hangt af van de uitbreiding van
het vliegveld Zestienhoven bij Rotterdam.
Men verwacht daarom niet dat de dienst
voor Juni 1956 kan beginnen. De East Anglian
die met De Havilland Doves zal vliegen,
overbrugt de afstand SouthendRotterdam
in minder dan een uur. Zodra de spoorwe
LondenSouthend zal zijn geëlectrificeer*
er komt ook een station op het vliegveld
Southend zal de reis met trein en vliegtuig
van Londen naar Rotterdam minder dan twee
uren duren.
De vrachtdienst van Aircharter zal voor
lopig met twee vluchten per dag beginnen.
De prinsessen Beatrix en Irene zijn heden
naar Zwitserland vertrokken voor een par
ticulier verblijf van enige dagen in Vevey,
waar deze week het „Fête des Vignerons"
wordt gehouden.
Na een ziekteverlof van bijna een jaar
mag Rolf Petersen de leider van de to
neelgroep „De Witte Vogel" zijn werk
zaamheden weer gedeeltelijk verrichten.
„De Witte Vogel" moest door de langdurige
ziekte van haar directeur alle activiteiten
staken. Nog in Augustus zullen die voor
stellingen worden hervat. De minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
heeft door het verlenen van een groter
subsidie dan voorheen niet alleen de ver
sterking van het tableau de la troupe, maar
ook voor de directie een gunstiger werk
verdeling mogelijk gemaakt. Rolf Peter
sen zal nu in de zakelijke leiding worden
bijgestaan door Lou Hoefnagels en tot zijn
volledig herstel door Georgette Reyewski
bij de regie worden geassisteerd. Het ge
zelschap bestaat thans uit Benita Groenier,
Georgette Reyewski, Rita Swart, Wil van
Vliet, Tanne Wierts, Mary Wagenaar, Hep
van Delft, Alex Faassen Jr.,Gerard Hey-
stee en Wim Wagter, met als gasten Inge
Beekman van de Nederlandse comedie,
Emmy Lopes Dias, Lily Meulman en Alex
Faassen Sr.
Over enige weken wordt de première ge
geven van „De Gouden Draagkoets", een
nieuw toneelstuk van Rolf Petersen.
ADVERTENTIE
MojuKroww Jo Stael, Brlnfegraverweg,
Deventer, ichrljft
„Ik durfde gewoon niet meer uitgaan,
want Ik traniplreor ontzettend en dat Is ook voor anderen
erg hinderlijk. Ik heb toen maar eens geprobeerd of
Arrld crème zou helpen en Ja hoor, na enkele minuten
hield de transpiratie op en wat da lucht ook weg."
Een beetje Arrid ln de okselholten - eenvoudig en
vlug. Meteen stopt de transpiratie, geen spoortje
geur meer te bekennen. Arrid werkt volgens een
geheel nieuw principe: het bevat Transtop, waar
door de crème direct bij het aanbrengen tot diep
in de onderhuid doordringt Daarom is het zo
afdoende - al is het nog zo warm, Uw oksels
blijven fris en droog en bederf van kleren komt
niet meer voor. Arrid-crème werkt bovendien
verzachtend en ontsmettend. Begin vandaag nog
met Arrid, de crème waarvan specialisten hebben
vastgesteld dat het anderhalf maal langer, ze
kerder en veiliger werkt. Delicaat geparfumeerd,
prijs f. 1.65.
TEL AVIV (Reuter/AFP) Bulgarije
staat niet toe, dat een Israëlisch vliegtuig
in Sofia landt om de 58 stoffelijke resten
te halen van de slachtoffers van het boven
Bulgaars gebied neergeschoten Israëlische
passagiersvliegtuig. De lijken zullen per
trein naar Turkije worden gezonden en
van daar per vliegtuig naar de Israëlische
luchthaven Lydda gebracht worden.
Vier van de uit zes leden bestaande Is
raëlische commissie, die een onderzoek in
stelt naar de omstandigheden waaronder
de Constellation werd neergeschoten, ver
trekken vandaag naar Joegoslavië om een
onderzoek in te stellen langs de Bulgaars-
Joegoslavische grens. Zij hebben toestem
ming gekregen om Joegoslavië binnen te
komen.
Volgens het Israëlische ministerie van
buitenlandse zaken hebben de drie leden
van de commissie, die in Bulgarije een
onderzoek hebben ingesteld, de stellige in
druk gekregen, dat het toestel met ma
chinegeweervuur is aangevallen. Dit was
geconstateerd, „niettegenstaande het feit
dat er duidelijk met de wrakstukken was
geknoeid in een poging om belastend mate
riaal te verwijderen". De eerste berichten
van de commissie maken, zo zei een woord
voerder van het ministerie, „het'barbaarse
karakter van de aanval nog afschuwe
lijker".
In het voorlopige rapport wordt voorts
gezegd, de Bulgaren weigerden de ge
gevens te verstrekken, die zij omtrent het
gebeurde bezaten. Ook was het de Is
raëliërs verboden Bulgaarse ooggetuigen
te ondervragen.
Volgens een te Tel Aviv verschijnend
blad wordt aangenomen, dat de Bulgaarse
officiële commissie van onderzoek, be
staande uit vijf leden van het kabinet, de
plaats van het gebeuren zelfs niet heeft
bezocht.
Intussen verneemt AFP uit Moskou dat
de eerste secretaris van de Russische com
munistische partij, Kroesjtsjev, tegenover
de Israëlische ambassadeur in Moskou,
Avidar, heeft verklaard het neerschieten
van het Israëlische verkeersvliegtuig boven
Bulgarije te betreuren.
De 24-uursstaking in de Rotterdamse
haven is rustig verlopen. Van molestatie
van werkwilligen is geen melding gemaakt.
Heden hebben alle stakers de arbeid her
vat.
Het O.V.B. heeft aangekondigd meer
soortgelijke korte maar onverwachte sta
kingen te zullen proclameren. Voor het
overige is de werknemers aangeraden tot
een soort langzaam-aan-actie over te gaan.
De achtergrond van dit alles is volgens
zegslieden, dat het O.V.B. nog altijd niet
door de scheepvaartvereniging Zuid, die
alle werkgevers vertegenwoordigt, erkend
wordt en er buiten het O.V.B. om collec
tieve arbeidsovereenkomsten worden afge
sloten met de erkende bonden.
De duizend gulden bedragende Jacob
Marisprijs voor de schilderkunst 1955 is
voor de helft toegekend aan W. Hussem
voor zijn schilderij „Compositie" en voor
de helft aan Co Westerik voor zijn schil
derij „touwtje-springers". De Jacob Ma
risprijs voor de grafische kunst 1955
(eveneens 1000,is toegekend aan
Jenny Dalenoord voor haar linoleumsnede
in kleuren „De fabriek". De materiaalprij-
zen voor de schilderkunst werden door W.
L. Bouthoorn met zijn schilderij „Figuren"
en naar Willy Rieser met zijn portret
van „Jacques Vonk" verworven. De mate-
riaalprijzen voor de grafische kunst gin
gen naar W. J. Rozendaal voor zijn hoog
druk in kleuren „Zelfportret" en naar P.
Nieuwenhuysen voor zijn litho „Spanje I".
In totaal zijn 411 werken ingezonden
voor de tentoonstelling van beeldende
kunst „De Haagse Salon 1955". Hiervan
zijn er driehonderd toegelaten. Er dongen
honderdzestig werken naar de Jacob Ma
risprijs. De jury bestond uit de heren Jan
van Heel, V. H. Elenbaas, W. Jos de
Gruyter.
Het bestuur van de Jacob Marisstichting
overweegt thans, zo vertelde de voorzitter
mr. D. G. W. Spitzen de prijs voortaan niet
jaarlijks uit te keren maar om de drie
jaar. Men wil het eerste jaar na de uit
kering van de prijs een jonge schilder
de gelegenheid geven een studie elders te
maken en in het tweede jaar erna door
middel van een publicatie aandacht be
steden aan het werk en de persoon van
de oudere beeldende kunstenaar.
(Van onze correspondent in Brussel)
Met ingang van 2 October wordt het
spoorwegverkeer in België belangrijk verr
beterd. Met man en macht wordt gewerkt
aan de electrificatie van het laatste ge
deelte van het baanvak BrusselLuik. In
minder dan een uur zal het grote Waalse
industriecentrum van Brussel uit zijn te
bereiken. Ook op andere lijnen vordert de
electrificatie. Nog dit jaar komt de lijn
BrusselOttigniesWaver gereed.
Een hekel het woord is verwant
met haak is: een prikkel, een ijzeren
pin en ook: de met metaplen spitsen be
zette plank, waarover men het vlas trekt
om dé lange vezels recht naast elkaar
te krijgen. Iemand over de hekel halen
is: iemand op scherpe, hatelijke wijze
beoordelen. Het woord hekel werd vroe
ger ook gebruikt voor: van ijzeren pun
ten voorzien valhek in de stadspoort.
Daaraan herinnert in verscheidene ste
den de naam Hekelstraat.
De uitdrukking: een hekel aan iemand
hebben, is onder invloed van het Duitse
Ekel: afkeer, ontstaan uit het oudere:
die hak op iemand hebben, dat te verge
lijken is met: de pik op iemand hebben,
de pest, de mier, het land aan iemand'
1 hebben.
V
Volgens het in Djakarta verschijnende
blad „Indonesia Raya" heeft de Indonesi
sche regering met ingang van 12 Juli j.l.
de invoer van de „De Telegraaf" verboden.
Dit besluit zou zijn genomen in het be
lang van de openbare veiligheid, daar dit
Nederlandse dagblad „er steeds op uit is
de Republiek Indonesië in discrediet te
brengen", aldus „Indonesia Raya".
Naar PIA meldt kon geen officiële be
vestiging van dit bericht in Djakarta wor
den verkregen.
Leden van de Rijkspolitie en van de op
sporingsdienst van de P.T.T. hebben te Fin-
sterwolde een einde gemaakt aan het be
staan van de geheime zender „Gloria". De
exploitant bleek de 31-jarige L. L. K. uit
Finsterwolde te zijn, die uitzond ten huize
van zijn zwager, de 28-jarige H. U. De
zender en verder toebehoren zijn in beslag
genomen. Zowel tegen K. als tegen zijn
zwager werd proces-verbaal opgemaakt.
MOSKOU/KOPENHAGEN (Reuter)
De eerste secretaris van de Russische com
munistische partij, Kroesjtsjev, heeft ver
klaard dat Rusland bereid is met de Ver
enigde Staten samen te werken in de uit
voering van het „kunstmanen"-programma
„als dat in het belang van de mensheid
is". Hij verklaarde dit tegenover journa
listen op een Zwitserse diplomatieke re
ceptie in Moskou.
President Eisenhower heeft gezegd dat
de Verenigde Staten bereid zijn de ge
gevens, die door middel van de „kunst
manen" zullen worden verkregen, met
andere landen, ook de Sovjet-Unie, te
delen. Kroesjtsjev verklaarde: „Ik heb er
iets over gehoord doch ik heb het niet
zorgvuldig gelezen, dus kan ik er niets
definitiefs over zeggen. Doch als het in het
belang van de mensheid is, is de Sovjet-
Unie altijd bereid het te steunen".
Astronomische deskundigen van over de
gehele wereld, die deze week hun zesde
jaarlijkse bijeenkomsten houden te Ko
penhagen, hebben een telegram gezonden
aan president Eisenhower, waarin zij het
Amerikaanse plan voor „kunstmanen"
prijzen als „een belangrijke verwezenlij
king van de geest van de Geneefse con
ferentie". De internationale astronautische
federatie (I.A.F.) beschouwt deze onder
neming als een zekere stap in de evolutie
van aeronautica naar astronautica". De
federatie verklaart zich bereid tot samen
werking met de Amerikaanse „Nationale
academie voor wetenschappen" en de „Na
tionale wetenschappelijke stichting".
(U.P.) De 125 gedelegeerden op de
conferentie vertegenwoordigen 8.856 leden
in zestien landen. De twee waarnemers uit
de Sovjet-Unie zijn nog niet komen op
dagen. Tot de deelnemers behoren twee
Nederlanders: J. H. van der Houtman en
dr. M. J. van der Kooy. Dr. Van der Kooy
zal een lezing houden over „Berekening
van de stuwvlucht van een langeafstands-
raket met automatische besturing".
Sedert het vijfde internationale congres
(Innsbruck, 1954) is het aantal leden
sterk toegenamen. De Nederlandse ver
eniging voor ruim ie vaart heeft bijvoor
beeld 180, de British Interplanetary So
ciety 2.628 leden. De deskundigen zijn
voornemens een ruimtevaart-programma
voor de komende dertig jaar op papier te
zetten en debatteren over een voorstel
over oprichting van een internationale or
ganisatie voor ruimtevaart-wetenschap.
HAARLEM. Wij kunnen thans in en
om Haarlem een zeer mooien, nieuwen
auptomobiel zien gaan, het eigendom van
onzen burgemeester, jhr. Boreel. Het is
een auto van 32 paardenkrachten, die
een snelheid kan bereiken van 60 kilo
meters per uur, waarmede de wagen ech
ter wel nooit loopen zal! Het rijtuig, ge
decoreerd met mahoniehout, nikkel en
van donkergroene lederen zitplaatsen
voorzien, is een zoo genaamde landau-
lette, met een lengte van 4!-i meter, dat
plaats heeft voor zes personen. Het heeft
vier remmen en lederen spatborden. De
voetrem wordt na ieder gebruik met een
straal water bevochtigd, waartoe een wa
terreservoir in den wagen is aangebracht.
De lantaarns branden op gecomprimeerd
gas, zoo genaamd acetylène dissous. Het
keurige -ijtuig zal voorlopig gestald wor
den in een pakhuis aan de Kinderhuis-
vest.
(Van onze medewerker)
Zaterdag brak ineens
het nieuws over Ameri
ka's kunstmaan los en
wat ons als „naar-boven-
kijkers" natuurlijk voor
al interesseert is de
vraag: zal er iets van te
zien zijn aan de hemel?
En krijgen wij dan na
een kunstmaan nu ook
kunstmatige maansver
duisteringen? Wat dat
laatste betreft: vast en
zeker. Ook de kunstma
tige satelliet zal gere
geld worden verduisterd.
In figuur 1 is de baan
van de satelliet gete
kend zoals bijv. een
waarnemer op de (echte)
maan die zou kunnen
zien: de kunstmaan
komt bij onze Zuidpool
ZPte voorschijn, legt
in ongeveer drie kivar-
tier de weg naar de
Noordpool (NP) af en
verdwijnt daar „achter"
de aardbol.
Van het aardopper
vlak af zal het voorwerp
meestal niet zichbaar
zijn: het is maar klein
30 centimeter middel
lijn en zal 300 tot 500
km hoog de aarde om
cirkelen. Zelfs 300 km is
nog altijd de afstand
GroningenMaastricht:
men zal scherpe ogen
moeten hebben om zo'n
klein ding zo ver te
kunnen zien
Maar voor de bewo
ners van een gebied
waar de kunstmaan
overkomt terwijl het
juist aan het schemeren
is (in figuur 1 aangege
ven door een kleine
rechthoek) liggen de
kansen gunstiger. Ik te
kende figuur 2 om op
grotere schaal te laten
zien wat daar gebeurt.
De gebogen lijn langs
A, B, C en D is de aard
oppervlakte; de stippel
lijn daarboven is de
baan van de kunstmaan.
Men moet zich voorstel
len dat ver links de zon
staat. De waarnemer in
A kan de zon nog zien;
bij hem is het dus nog
dag. B echter ziet de zon
juist ondergaan, C be
vindt zich al ver in de
avondschemering en D
heeft reeds nacht.
Het niet meer door de
zon beschenen deel van
de aarde is gearceerd
aangegeven; de hemel
daarboven is donker: het
is het begin van de
schaduwkegel die aan
de van de zon afgekeer
de zijde van de aarde
„hangt".
A (en alle waarnemers
die verder links van
hem staan) kan de
kunstmaan niet zien.
Het ding zal wel zon
licht iveerkaatsen, maar
die weerschijn is te
zwak om op aarde te
worden waargenomen,
overdag. Wij zien bv. de
planeet Mercurius ook
nooit bij daglicht.
Ook voor B is de he
mel nog te licht om het
lichtpuntje van de
kunstmaan (méér zal er
niet van te zien zijn) te
aanschouwen. Voor C
echter is de toestand
anders. Bij hem is de
avond al gevallen: de
hemel wordt donker.
Maar hoog boven zijn
hoofd wordt de kunst
maan nog wél door de
zon beschenen en hij ziet
dus wellicht met het
blote oog en anders met
een kijker de kunst
matige satelliet wel.
Naarmate de avond vor
dert komt hij echter te
verkeren in situatie D:
de kunstmaan „dooft".
Zij is namelijk beland
in de schaduwkegel van
de aarde, vangt dus
geen zonlicht meer op
en wordt bijgevolg ver
duisterd een kunst-
maanéclips.
Wie zal dit schouwspel
nu beleven, als de kunst
maan er eenmaal is? Wij
allemaal, om beurten.
Als de kunstmaan na
melijk met een snelheid
van 27.000 km per uur
om de aarde vliegt bete
kent dat, dat zij in an
derhalf uur één omloop
om de aarde volbrengt.
Men laat haar route
over de polen lopen en
dat betekent
dus dat de
aardbol, die van
West naar Oost
om de Noord-
Zuid as wentelt,
dwars onder
haar doordraait.
De aswenteling
van de aarde
duurt 24 uur; in
die tijd draait
onze kunstmaan
dus zestien
rondjes van
Noordpool naar
Zuidpool en
terug.
Zij „ziet" dus
beurtelings alle
punten van het
aardoppervlak.
G. v. W.
