Tweede Kamer begon met
algemeen politiek debat
sanatoged
Grootscheeps offensief tegen
voortschrijdend taalbederf
Onvoltooid televisiedebat
Kennismaking met Kabuki
PvdA en KVP oneens
over loonpolitiek
Een weldaad voor
uw gezondheid
Provincie Gelderland
wil ETI steunen
Journalist ging in hoger
beroep na geldboete
Kapitein-kikvorsman
bij duiken verongelukt
EERSTE KAMER
Wet op het kijkgeld aangenomen
Saarstatuut verkeert
in netelige situatie
WOENSDAG 5 OCTOBER 1955
P.v.d.A. tegen vrijere loonsvorming; K.V.P. voor
ruimer mogelijkheid van winstverdeling
Concierge nam met gestolen
geld de wijk naar Frankrijk
Wegens niet-uitgekeerde
subsidies van gemeenten
Laatste Dagopening van
dr. J. G. A. Fetter
„De Schietdiender"-affaire
Handelsoverleg in Genève
van Oost- en West-Europa
RAI GEBOUW AMSTERDAM
Examens
Volgende week „TAALDAG" in Amsterdam
Vogels bleven waar
zij waren
Tegenstanders ageren tegen een
Frans-Duitse verklaring
Eisenhower gaat vooruit
De regering verzet zich niet tegen verbetering van de arbeidsvoorwaarden, maar
zij stelt daarbij als eis dat prijsstijging er niet het gevolg van mag zijn. Daarom heeft
de regering slechts vergunning verleend voor een eventuele verhoging van de va-
cantiebijslag van 2 tot 4 percent en tot verruiming van de vacantie met drie dagen,
alles bijeen neerkomend op een loonsverhoging van 3 percent, indien kan worden
voldaan aan de voorwaarde dat de hogere kosten niet worden doorberekend in de
prijzen. Deze „loonsverhoging" is dus alleen toegestaan voor de bijkomstige arbeids
voorwaarden en niet voor de lonen zelf. Dat noemde professor R o m m e (KVP)
gisteren in de Tweede Kamer tijdens de algemene politieke beschouwingen, dwaas.
Als de regering een verschil in beloning aanvaardt, waarom dan geen directe loons
verhoging toegestaan voor ondernemingen die het kunnen betalen. Als middel om de
arbeiders een groter aandeel in de gestegen welvaart te verzekeren bepleitte hij, met
de verbetering van de bijkomstige arbeidsvoorwaarden, een verruiming van de winst-
delingsmogelijkheid.
In plaats van een uitkering aan de arbei
ders uit de winst wenst de Partij van de
Arbeid een algemene loonsverhoging voor
iedereen. Tegen die ogenschijnlijke recht
vaardigheid had prof. Romme juist uit
rechtvaardigheidsoogpunt bezwaar. Want,
zo betoogde hij, de loonsverhoging wordt
dan afgemeten naar het financieel zwakste
bedrijf, dat het hogere loon ook moet kun
nen uitbetalen. Bedrijven, die een grotere
verhoging kunnen betalen, onthouden dan
de arbeider zijn aandeel in de grotere wel
vaart. De economische waarde van iedere
arbeider afzopderlijk wordt door een voor
iedereen gelijke loonsverhoging onder de
voet gelopen.
Totnutoe heeft de regering het systeem
gehandhaafd van gelijke loonsverhogingen
voor iedereen. Prof. Romme sprak het ver
trouwen uit, dat het thans aan de regering
uitgebrachte advies van de Sociaal-Econo
mische Raad over een vrije loonvorming
begin December rijp zal zijn voor discussie
in het parlement.
Tegenover het betoog van prof. Romme
stelde de fractieleider van de Partij van de
Arbeid, m r. Burger, dat de geleide
loonpolitiek van de regering zegenrijk en
rechtvaardig is geweest en de arbeidsvrede
heeft bevorderd. Hij betwijfelde sterk of
een vrijere loonvorming de huidige span
ningen op de arbeidsmarkt zou verminde
ren en of niet juist arbeidsonrust er het
gevolg van zou zijn. De vacantievoorzienin-
gen, waarvoor de regering vergunning
heeft verleend, leken mr. Burger voortref
felijk, omdat zij van meer blijvende waarde
zijn dan loonsverhoging. Als de bedrijvig
heid vermindert zijn de lonen altijd ge
daald. Extra besteding van winst verhoogt
de vraag naar goederen en verhoogt de
kans op waardedaling van het geld.
Mr. Burger verweet de andei-e pai'tijen
dat zij teveel hunkeren naar een vrijere
werking van het kapitalisme, terwijl de
socialisten juist streven naar een meer
planmatige opbouw van cle maatschappe
lijke ontwikkeling, waardoor niet het toe
val zou beslissen in welke volgorde allerlei
gewenste voorzieningen tot stand kunnen
v/orden gebracht. Men kan dan bijvoor
beeld kiezen tussen loonsverhoging in geld
of korter werken.
Herdelijk schrijven en mandement
Overgaande op andere onderwerpen
vroeg m r. Burger de heer Tilanus van
de CHU of deze evenveel waardering heeft
voor het herderlijke schrijven van de Ned.
Herv. Kerk, als hij vorig jaar bleek te
hebben voor het mandement der R.K. bis
schoppen.
Aan het slot van zijn rede had prof.
ADVERTENTIE
Laat niet toe dat zenuwklachten,
lusteloosheid en oververmoeid
heid Uw leven vergallen. Ver
trouw op Sanatogen, omdat het
Uw krachtreserves weer aanvult,
de zenuwen stilt en versterkt.
Neem dadelijk
het zenuwsterkend tonicum
Voor de Amsterdamse rechtbank heeft
terecht gestaan de 35-jarige J. W. M.,
concierge van een instituut in de hoofd
stad. Hem was ten laste gelegd dat hij op
30 April jl. uit een schrijfbureau ƒ400.
en een geldkistje met 2100,had gesto
len.
Hij was met het geld naar Maastricht
gereisd. In de trein, zo beweerde hij, was
hij het geldkisje met 2100 gulden kwijt ge
raakt. De president van de rechtbank vond
dit een ongeloofwaardig verhaal.
De concierge ging naar Frankrijk met de
resterende 400 gulden en diende in Mar
seille gedurende een maand op proef bij
het Vreemdelingenlegioen. Het was hem
daar niet goed bevallen. Daarom keerde
hij terug naar Nederland.
De officier van justitie eiste een jaar ge
vangenisstraf, waarvan vier maanden voor
waardelijk.
De rechtbank zal 18 October uitspraak-
doen.
Romme een beroep gedaan op de par
tijen volgend jaar een waardige verkie
zingsstrijd te voeren.
Steek de hand in eigen boezem, repli
ceerde de heer Burger met een verwij
zing naar het pamflet O 56, dat vele Katho
lieken zelf als onwaardig hebben veroor
deeld-
Prof. Romme had ook gezegd in
menig opzicht verheugd te zijn over het
beleid van het kabinet in de afgelopen
jaren.
Mr. Burger herinnex'de er echter aan,
dat bij het optreden van het kabinet in
1952 de KVP zich volledige vi'ijheid tegen
over het kabinet had voorbehouden. Daar
om had het hem het meest getroffen „het
gejammer" van de KVP, toen het kabinet
naar aanleiding van het huurbeleid dreigde
te vallen.
Na de verkiezingen
Over de vorming van een kabinet na de
verkiezingen in 1956, zei m r. B u r g e r,
dat zijn gedachten niet uitgaan naar de
breedst mogelijke samenwerking met inbe
grip van de VVD in het kabinet.
„Wij houden ons volkomen vrij," zo zei
hij In de verkiezingsstrijd zal de „door
braak" niet het centrale punt zijn. Daarin
is de tegenstelling niet gelegen. „De rechtse
partijen," aldus m r. Burger, „willen
terug naar het oude, vertrouwde. Het ge
loof aan „de weg terug" kunnen wij echter
niet opbrengen."
Zowel mr. Burger als prof. Romme
betoogden dat er in het wezenlijke doel van
het communisme niets is veranderd. Het
Westen kan zich niet vex'oorloven door een
diplomatieke glimlach in de maling te wor
den genomen. De communisten zullen moe
ten inzien dat met een glimlach en een
handvol pepernoten niet kan worden vol
staan. Daden zijn nodig. De glimlach is
slechts een nieuwe methode voor het oude
doel.
De heer Gortzak (CPN) constateerde
hierna dat prof. Romme de koude oorlog
wil voortzetten. „Maar zijn afgoden in
Washington hebben hem al in de steek ge
laten. Zij praten met de Russen," aldus de
communistische afgevaardigde.
Nieuw-Guintsa
In het debat kwam uiteraard ook Nieuw
Guinea ter sprake.. Prof. Roanm.e be
treurde het besluit van de Algemene Ver
gadering van de UNO de kwestie-Nieuw
Guinea op de agenda te plaatsen.
„Wederom zal Nederland straks dus in
de UNO in de beklaagdenbank zitten," zei
de heer W e 11 e r. „Waarom is minister
Luns niet opgestaan in de vergadering en
met de Nederlandse delegatie naar huis
gegaan? Door zich vrijwillig te onderwer
pen aan internationale demagogie werkt
men het anti-Europese blok in de UNO in
de hand. De regering moet mr. Luns en de
delegatie ten spoedigste naar huis tei-ug-
roepen," meende de heer Weiter.
IVdar om onvoldoende
woningbouw
De heer Weiter heeft voorts een be
wogen betoog gehouden over de woning
nood. „Ons kundig en energiek volk heeft
knappe en grote dingen gedaan, maar vol
doende huizen kunnen we niet bouwen.
Waai'om kunnen wij niet doen wat de eer
ste plicht jegens ons volk is?", vroeg hij. Hij
bepleitte de instelling van een staatscom
missie met de opdracht op korte termijn
voorstellen te doen om tè komen tot de
bouw van 100.000 woningen per jaar'.Als
dat niet kan, wat zijn dan de redenen
waardoor een dergelijke woningbouw on
mogelijk is? Thans weten we niet waarom
het niet kan. Indien de loonpolitiek een
belemmering is voor voldoende woning
bouw of het aandeel van de lonen in de
bouwkosten, heeft het Nederlandse volk ex-
recht op dat te weten. Het volksbelang kan
niet worden opgeoferd aan „een geheim,
ook niet indien dat een gevolg is van de
arbeidspolitiek van de regering, aldus de
heer Weiter.
De provincie Gelderland wil een bedrag
van 8500 beschikbaar stellen, teneinde
daarmede aan het Economisch-Technolo-
gisch Instituut voor Gelderland een com
pensatie te verlenen voor de over dit jaar
gederfde gemeentelijke bijdragen.
De raden van in totaal vierentwintig
(van de 112) Gelderse gemeenten hebben
wegens bezwaren tegen de wijze van voor
ziening in de directeurs-vacature bij het
ETI in 1954 besloten over 1955 geen sub
sidie aan het ETI te verlenen. De moge
lijkheid wordt echter niet uitgesloten ge
acht, dat enkele van deze gemeentebestu
ren nog op hun besluit zullen terugkomen.
Op Dinsdag 11 October zal dr. J. C. A.
Fetter, Remonstrants Predikant te Den
Haag, zijn laatste Dagopening via de
VPRO-microfoon uitspreken. Dr. Fetter
zal ongetwijfeld nog wel eens incidenteel
zijn stemgeiuid via de aether in de huis
kamers laten horen. De eerste uitzending
van deze bekende rubriek vond plaats op
Dinsdag 21 October 1947, waarbij ds. Fet
ter tot „allen die gaan, staan of zitten te
ontbijten" sprak. Met slechts enkele korte
ondex-brekingen heeft hij acht jaar lang
dit voor zo velen zinvolle woord kunnen
spreken.
De procureur-generaal bij het gerechts
hof te Amsterdam, mr. A. S. de Muinck
Keizer, heeft bevestiging van het vonnis
der rechtbank, te weten 250 boete of 30
dagen hechtenis gerequireerd tegen de
68-jarige Amsterdamse journalist J. H. J.
L., die was veroordeeld wegens „het zich
In het openbaar bij geschrift opzettelijk in
beledigende vorm uitlaten over het open
baar gezag."
De journalist, die onder de naam Fas-
tjuino in „De Telegraaf" dagelijks een kro
niek schrijft moest zich verantwoorden
voor een artikel in het dagblad van Z Fe
bruari 1955, getiteld „De Schietdiender".
In dit stuk kantte de schrijver zich tegen
ambtenaren van politie, indien dezen van
hun vuurwapenen gebruik maken, met ter
beveiliging van eigen of andermans leven
of goed, doch slechts om te verhinderen,
dat een vluchtende misdadiger ontkomt.
De verdachte was in hoger beroep ge
komen, omdat: hij de hoofdredacteur ver
antwoordelijk acht voor de publicatie; de
opzet tot belediging met aanwezig acht; de
dagvaarding nietig zou zijn wijl de be
ledigende passages hierin niet aangegeven
zijn en tenslotte omdat hij met iemand is,
die in het algemeen tegen het openbaar
gezag is.
Na het horen van drie getuigen a de
charge, onder wie de hoofdredacteur van
het betreffende dagblad, ging de verdedi
ger mr. W. Broertjes uitvoerig op deze
punten in. Hij vroeg vrijspraak, eventueel
ontslag van rechtsvervolging.De procureur-
generaal was van mening, dat het vonnis
terecht was gewezen en zei, dat de rubriek
die verdachte verzoi-gt, een zeer persoon
lijk karakter draagt en dat de toon en de
bewoordingen in het bewuste artikel'
„krenkend en grievend" zijn.
Het hof zal Dinsdag 18 October a.s. arrest
wijzen.
Dinsdag is bij de manoeuvres te Den
Oever een dodelijk ongeluk gebeurd. Tij
dens het duiken nabij de schutsluizen in
de Afsluitdijk geraakte een kapitein der
mariniers, ingedeeld bij de „kikvorsman
nen", onder water verward in naar men
vermoedt aldaar uitgezette visnetten.
Hoewel het slachtoffer spoedig op het
droge kon worden gebracht bleken de
levensgeesten reeds geweken. Het slacht
offer is de 33-jarige kapitein der mari
niers, K.M.R.O.V. (Koninklijke Marine Re
serve Onbepaald Verband), A. Th. Haf
kamp uit Doorn.
Kapitein Hafkamp ontsnapte in 1943 uit
bezet Nederland via België, Frankrijk,
Spanje en Portugal naar Gibraltar. Hij
verwierf het kruis van verdienste.
Kapitein Hafkamp laat een echtgenote
en twee kinderen na.
Genève, (Reuter). Onder de hoede van
de economische commissie voor Europa
van de UNO (ECE) zijn te Genève ruim
130 tweezijdige handelsbesprekingen be
gonnen tussen deskundigen uit de landen
van Oost- en West-Europa. Tijdens deze
ondei-handelingen zullen vertegenwoordi
gers van achttien West-Europese landen
.besprekingen voeren met vertegenwoord.i-
gers der communistische landen van Eu-
ropa.
Gelijktijdig is een werkcommissie van fi
nanciële deskundigen uit de 26 landen van
de ECE besprekingen over betalingsvraag
stukken begonnen, waarvan het doel is
bij te dragen tot verhoging van het alge
mene niveau van de handel.
In het matig bezette Gebouw voor Kun
sten en wetenschappen in Den Haag is
Dinsdagavond de korte Nederlandse tour-
née van de onder bescherming van Prins
Takamatsu staande groep Kabuki-spelers,
voornamelijk uit de dynastieën Azuma en
Bando, met een vrij afwisselend program
ma begonnen. Dit door Tokuho Azuma IV
geleide ensemble telt dertien dansers en elf
musici, allen van grote reputatie in hun
vaderland, erfgenamen van eeuwenoude
tradities, waarin zij van jongsaf zijn op
geleid.
Het heeft betrekkelijk weinig zin om
hier een historische verhandeling te hou
den over de verzetsbeweging tegen het
klassieke No-drama, waaruit voornamelijk
door toedoen van O-Kuni, de eerste vrouw
die in Japan het toneel betrad, omstreeks
1600 het Kabuki-theater ontstond. Deze ge
schiedenis vertoont een merkwaardige
overeenstemming in vele opzichten met die
van het Europese ballet, bij alle verschillen
die er tussen Oost en West vallen aan te
wijzen. Nu zijn die echter in onze ogen
niet zo groot als met de Chinese opera, die
hier nog maar kort geleden zo'n sensatie
heeft verwekt. Dit komt in de eerste plaats,
geloof ik, omdat de Japanners veel meer
realisme hebben toegelaten, waardoor
echter bij alle stylistische verfijning
de primitiviteit van de verhalende inhoud
sterker uitkomt. Daarvan is dan weer het
gevolg, dat men er toch met grote bevreem
ding naar kijkt en zelden of nooit tot meer
dan uiterst koele bewondering bewogen
gerige vlinders door grote speelgoedmodel
len aan lange, dunne stokken,, die door twee
„toneelassistenten" werden bediend. Iets
dergelijks deed zich ook voor in de (overi
gens buitengewoon fraaie) imitatie van het
vermaarde Japanse poppenspel, waarbij de
bewegingen van de „marionet" werden ge
leid door twee in het zwart geklede mani
pulators, die aldus verondersteld werden
onzichtbaar te zijn en die bij voorbeeld ten
teken van brandstichting vonkenschietende
lucifers afstreken!
Voor de liefhebbers van bewegingskunst
is er in het optreden van dit Kabuki-thea
ter veel moois te zien. De gestyleerde pan
tomime in schitterende costuums wekt door
het lijnenspel herinneringen aan oude
prentkunst. Het hoogtepunt van de voor
stelling is naar mijn mening het grand-
guignol-achtige spel (Kasana) der moorden,
die het gevolg zijn van een noodlottige
liefde. Voor het eerst ziet men een her
kenbare innerlijke verandering zich in
houding en gelaatsmimiek weerspiegelen.
De rol van de titelheldin werd hierin ver
tolkt door Tokuho Azuma, die zich indei--
daad als de ster van het gezelschap wist
te onderscheiden. Ook Tsurunosuke Bando
bewees over een formidabel expressief
talent te beschikken, speciaal in het ope
ningsnummer, waarbij het jammer was, dat
niemand in de zaal bemerkte dat het op
een gegeven moment afgelopen was
Bij het afzonderlijk optreden van het
orkest oogstte vooral het spel van Shinichi
Yuize op de dertiensnarige koto, een soort
liggende harp, door in onze oren als een
verademing klinkende herinneringen aan
Bach en Scarlatti waardering. Naarmate
j de avond vorderde werd het publiek trou-
j wens guller met applaus. Er groeide een
I verstandhouding, zou men kunnen zeggen.
1 DAVID KONING
ADVERTENTIE
Boeiende stands en demonstraties plus
nieuwe attracties en festiviteiten A oc
Dagelijks geopend van 10—17.30 en
19.30 tot 22.30 uur.
Zondag van 12 tot 17.30 u. en 19:30 tot 22.30 u.
Twee Kabuki-danseressen in een
karakteristieke attitude.
wordt. Het zijn voornamelijk mythologi
sche gegevens, die hier uitbeelding vonden
en het zinnebeeldige werkt nu eenmaal
op het verstand, dat hier te lande over het
algemeen in deze materie niet geschoold
is. Zodat niet alleen de reacties van het
gevoel uitbleven, maar men ook lang niet
altijd alles begreep, ondanks de met mono
tone zangerigheid gesproken commentaren.
Het Kabuki-theater is een mengvorm
van toneel, opera en dans. Allerlei symbo
lische transformaties spelen er een grote
rol in. Het is opvallend hoeveel minder
hiei-bjj aan de fantasie wordt overgelaten
dan bij de Chinezen het geval was. Men
denke slechts aan de prachtige boottocht
op de rivier, die volkomen op illusie be
rustte. De Japanners werken daarentegen
met talrijke requisieten en gebruiken voor
de gedaantewisselingen hetzij dubbele cos
tuums (de tovenaar die uit de huid van een
reusachtige kikvors springt) of twee per
sonen, zoals bij de prinses de schoonheid
die in een leeuw het beest ver
andert. In deze laatste scène zag men
trouwens nog een ander voorbeeld van
primitief-realisme: het voorstellen van pla-
Amsterdam. Vrije Universiteit. Candi-
daatsexamen geneeskunde: de dames C. A.
Bakker, Velsen; A. J. ter Weel, Deventer*
de heren W. G. Buist, Haarlem; G. van dei-
Hoek, Harderwijk; H. R. Kriek, Amsterdam;
C. Versluys, Hillegom.
Van onze parlementaire redacteur)
Thans heeft ook de Eei-ste Kamer haar televisiedebat gehad. Evenals dat in Maart in
de Tweede Kamer was gebeurd werd het gehele debat over het ontwerp op het kijk
geld en de gedachtenwisseling over het televisiebeleid door de televisie uitgezonden.
Over de.voordelen, maar ook over de mogelijke gevaren van dit middel om de massa
te bereiken en eventueel te beïnvloeden is het een en ander gezegd. Wat de be-
invloeding van de massa betreft hebben onze senatoren zich keui-ig gedragen, want zij
hebben zich tegenover de kijkende en luisterende burgerij geen haar beter voorge
daan dan zij gewoonlijk zijn. De redevoeringen waren weinig boeiend. Zelfs hebben de
afgevaardigden zich er van onthouden naar buiten een grotere ijver te vertonen dan
zij anders aan de dag leggen. De avondvei-gadex-ing, waarin minister Cals het woord
voerde, was zelfs zo slecht bezocht, dat de aanwezigen zich terstond konden ver
enigen met het voorstel van mevrouw Verwey-Jonker (P.v.d.A.) de verdere
behandeling maar aan te houden tot de eerstvolgende vergadering.
Het televisiedebat bleef dus onvoltooid.
Het zal over veertien dagen bij de dan te
houden replieken worden voortgezet. Hei
ovei'igens nauwelijks aangevochten wets
ontwerp op het kijkgeld, waarvan, naar de
minister meedeelde, de heffing met 1
Januari zal beginnen, ging er zonder hoof
delijke stemming door, met aantekening
van het communistische tegen.
Een door mevrouw Vei-weyJonker in
gediende motie beoogde de minister te be
wegen alsnog in het ontwerp-Televisiebe-
sluit de mogelijkheid te openen voor kerk
genootschappen zendtijd toegewezen te
krijgen voor kerkelijke uitzendingen en
niet slechts, zoals het ontwerp-besluit thans
wil, voor de uitzending van kerkdiensten.
Minister Cals ontried aanneming van
deze, mede door mr. Wendelaar (VVD)
en prof. De Zwaan (C.H.) onderteken
de motie, aangezien hij het aangeven van
de grens tussen wat wel en wat niet als
een kerkelijke uitzending zou kunnen gel
den, niet goed mogelijk achtte.
De heer Algra (A.R'.) voelde ovex-igens
weinig voor televisie, maar wat het
bestel aangaat, had hij zijn hart verpand
aan het „zuilenstelsel," dus aan een dooi
de omroepverenigingen te verzorgen ge
zamenlijk programma.
Mr. Wendelaar (VVD) wilde een
heid voor een nationale televisieuitzending
onder leiding van een college van onafhan
kelijke personen. Hij bestreed de motie-
VerweyJonker met nog heel andere ar
gumenten. Hij vond het staatsrechtelijk on
elegant, dat eenzelfde motie als destijds
door de Tweede Kamer verworpen was, nu
in de Kamer van Vijftig ter tafel kwam.
Voorts meende hij, dat moties met betrek
king tot een door de regering uit te vaar
digen algemene maatregel van bestuur mis
plaatst waren.
M r. Witteman (KVP) riep de minis
ter toe, dat deze meer vertrouwen in de
omroepverenigingen moest stellen.
Minister Cals was met mevrouw Ver-
weyJonker ertegen, dat commerciële in
stellingen televisieuitzendingen zouden be
heersen. De rede van de minister was wel
zeer mat en vlak doordat hij een soort
eierendans uitvoerde om de uiteenlopende
meningen over een algemeen of een ge
zamenlijk pi-ogramma zoveel mogelijk te
sparen.
De vogeltrek
Hedenmorgen meldden de beide posten
geen trek. Zondag waren er behalve de
sterke vinkentrek nog verplaatsingen ge-
constateei'd van koolmezen en pimpel
mezen. kneuen, sijsjes en ringmussen. Te
vens kwamen ex-
enige roofvogels
langs, onder meer
enkele sperwers en
een buizerd. Over
zee trokken gere
geld kapmeeuwen
en enkele zilver
plevieren naar het
Zuiden en om acht
uur zag men een
troep van vijfentwintig Jan van Genten.
Van de Engelse medewerkers ontving de
vogpwerkgroep bericht, dat daar de gras-
piepertrek normaal was ingezet. In het
Westen van Engeland was de piepertrek
echter nog zwak.
(Va?i een verslaggever)
ZATERDAG over een week zullen vier
duizend Nederlanders van allerlei rang,
stand en richting in de grote aula van het
Instituut voor de Tropen, zo hoopt men, de
geboorte van een nieuwe bizondere kalen
derdag vieren: de zogenaamde Taaidag.
Dit massale congres, georganiseerd door
het Genootschap Onze Taal, is bedoeld ais
een openbare aansporing tot een goed ge
bruik van onze moedertaal, die inderdaad
door velen in den lande op een allertreu
rigste manier mishandeld wordt. En het
zijn heus niet alleen de minst-ontwikkelden
die daarvoor te laken zijn, ook mensen met
een middelbare schoolopleiding, studenten
en academici maken zich er schuldig aan,
hoewel hün taalzonden van een ander
(maar niet minder bedenkelijk) allooi ple
gen te zijn.
Want het eenvoudige dorpswinkelmeisje
dat het verschil tussen kennen en kunnen
niet weèt en dat haar klanten misschien
verwelkomt met een allerminzaamst „Wat
lxaddu gehad wille hebbe?" is in feite pi*e-
cies even „schuldig" als de bedrijfs
econoom die mr. dr. voor zijn naam mag
zetten, maap wiens coi-reppondentie noch
tans doorspekt is met barbarismen als
bottlenecks, public, ï-elations, service de
partment en wat dies meer zij. Men kan
zelfs beweren en met reden dat het
leentjebuur spelen van de erudieten tot
sneller en grondiger taalbederf leidt dan de
stuntelige fouten van ons winkelmeisje,
omdat de eei-stgenoemden door hun gro
tere maatschappelijke aanzien maar al te
grif nageaapt worden door de massa, voor
al als dat naapen het klakkeloos overne
men van vreemde woorden betreft, hetzij
uit gemakzucht, hetzij uit gewichtigdoene
rij, Het lijdt dan ook geen twijfel, dat het in
de eerste plaats de academici, de deskundi
gen en de vaklieden op ieder gebied zijn
die de verantwooi-ding dragen voor het
ontstellende aantal vx-eemde smetten, waar
mee onze taal langzaam maar zeker bedor
ven wordt.
AAN DE Technische Hogeschool te Delft
b.v. was het zo erg geworden dat de hoog
leraren zelf er een stokje voor zijn gaan
steken door de instelling van een-commis
sie welke, na kennisneming van het be-
droevende proza der studentenscripties en
-dictaten, nu geadviseerd heeft tot de aan
stelling van een speciale taalzuiveraar dxe
de alumni de weg zal moeten wijzen naar
een beter taalgebruik.
De onlangs ingestelde Centrale Taalcom
missie voor de Techniek, opgericht door
het Koninklijk Instituut voor Ingenieurs,
heeft met haar woordenlijsten in dit op
zicht eveneens nuttig werk verricht, ter
wijl daarnaast ook door verschillende be-
BONN (A.N.P.) Reeds bij voorbaat
hebben twee politieke partijen in Bonn
verzet aangetekend tegen een eventuele
verklaring van de Franse en West-Duitse
regeringschefs ten gunste van het om
streden Saarstatuut. Zowel de socialistische
partij als de tot Adenauers coalitie beho-
rened liberale partij hebben zich scherp
tegen zulk een verklaring uitgesproken.
Beide partijen hadden zich voordien reeds
zonder voorbehoud achter de tegenstanders
van het Saarstatuut in het Saargebied ge
schaard.
Deze laatsten hebben een missie naar
Bonn gezonden om te trachten de Duitse
pers te mobiliseren tegen een nieuwe ver-
klai-ing van dr. Adenauer ten gunste van
het statuut. De voornaamste woordvoerder
der drie samenwerkende pro-Duitse par
tijen aan de Saar, dr. Schneider, zei, dat
premier Faux-e en bondskanselier Adenauer
vanmiddag in Luxemburg een laatste po
ging willen doen om het Saarstatuut van
een wisse dood te redden. Volgens Schnei
der staat driekwart van de Saarlanders
achter de Duitsgezinde partijen. Hij kon
digde aan, dat zijn partij bij de Europese
commissie voor de volksstemming bezwaar
zal aantekenen tegen een Frans-Duitse ver-
klaring, die als een inmenging in de volks
stemming moet worden beschouwd.
In Bonn twijfelt men er niet aan, dat
de netelige situatie, waarin het Saarstatuut
geraakt is, de voornaamste reden is, die
Faure en Adenauer naar Luxemburg heeft
geroepen.
drijven een interne taalcontröle is ingesteld
die incidenteel reeds bijvoorbeeld bij
Philips en de Hoogovens tot grote ver
betering geleid heeft.
OOK HET Genootschap Onze Taal, oor
spronkelijk bedoeld, zoals zijn voorzitter ir.
J. T. Duyvis het gisteren op een bespre
king met hoofdredacteuren en redacteuren
van 33 Nederlandse dagbladen en pers-
bureaux uitdrukte, „als een bescheiden
onderonsje van gelijkgezinde taalzui
veraars", heeft in de kwarteeuw van zijn
bestaan ijverig en op velerlei wijze meege
werkt aan, en aangezet tot sanering van
het Nederlands. Aanvankelijk was zijn
strijd in hoofdzaak gericht tegen de bin
nendringende germanismen, later is het of
fensief uitgebreid tot alle vreemde inslui
pers, terwijl terzelfdertijd „op het thuis
front" gevochten werd tegen de derde
colonne: het taalbederf van binnen-uit,
door onwetendheid, door laksheid en door
ontoereikend onderwijs. Dat laatste vooral
is een teer punt dat door verschillende
woordvoerders gisteren in het volle dag
licht gesteld is. Een der bestuursleden van
Onze Taal moest b.v. getuigen dat er bij
het onderwijs slechts bedroevend weinig
belangstelling is voor het streven naar een
beter taalgebruik en de hoofdredacteur
van een der grootste landelijke dagbladen
formuleerde het nog scherper: het taalon
derwijs op de middelbare scholen, de litte-
rair-economische HBS niet uitgezonderd,
blijkt vaak uitei-mate zwak te zijn. „De
meeste leraren Nederlands en zelfs de
professorale Neerlandici hebben weinig op
met wat leken als wij op dit gebied berei
ken willen", zo werd er voorts achter de
bestuui-stafel geconstateerd. En dat is
eigenlijk niet eens zo vreemd als men be
denkt dat ook deze taalspecialisten onder
ling het meestal oneens zijn over wat bij
voorbeeld wel, en wat geen ingeburgerde
leenwoorden zijn. En ook dat is logisch
want de taal die wij spreken en schrijven,
élke taal, is geen statisch dood instrument
dat men aan wetten en voorschriften kan
binden maar een levende materie die
steeds in beweging is en zichzelf voortdu
rend wijzigt.
MAAR HEEFT het dan nog wel zin te
spreken van, laat staan te ijvei-en voor een
goed taalgebruik, wanneer vaak blijkbaar
niet eens vaststaat wat „goed" en wat
„fout" is?
De mensen van „Onze Taal" menen van
wel en wij geloven het met hen. Er is na
melijk ook nog zo iets als „taalgevoel"
het welhaast intuitieve kiezen van het
juiste Nederlandse woord en de idem zins
bouw. Dat taalgevoel begint pas, althans
hoort te beginnen, waar de grammatica op
houdt, maar zeer velen in den lande krij
gen (door te weinig of te eenzijdig onder
wijs) reeds in hun vormingstijd onvol
doende gelegenheid, hun taalgevoel te ont
wikkelen en te verfijnen, ofwel zij zijn
daar ronduit te gemakzuchtig voor, met
alle reeds genoemde gevolgen van dien.
Daarom èn vanwege het feit dat deze taal
verbastering en taalontluistering in ons
land welhaast epidemische omvang heeft
aangenomen, heeft het Genootschap „Onze
Taal besloten, zich wat luider te gaan roe-
ren dan tot nog toe. Daarom organiseert
het ook volgende week de Taaidag in Am
sterdam, waar hoogleraren als prof. W. F.
J. M. Krul, uit 'Delft, prof. dr. G. A. van
Es, van Gi-oningen en px-of. dr. Garmt
Stuiveling, die aan de Amsterdamse ge
meente universiteit taaibescherming do
ceert, de verschillende facetten van een
verantwoord taalgebruik zullen toelichten.
Er zijn vierduizend uitnodigingen ver
zonden aan vex-tegenwoordigers van alle
maatschappelijke kringen om het congres
bij te wonen, maar ook niet geïnviteex-den
zijn hai-telijk welkom. Laten wij hopen,
mèt de organisatoren, dat de grote zaal
van het Instituut voor de Tropen nog te
klein zal blijken om alle belangstellenden
te bevatten, want dit is een probleem dat
iedere Nederlander ter harte moetgaan.
DENVER (Reuter) De artsen van pre
sident Eisenliower hebben een bulletin uit
gegeven, waarin gezegd wordt, dat de pre
sident zich na een nacht goede slaap „uit
gerust verfrist" voelt. De toestand van de
patiënt wordt zonder complicaties bevredi
gend beter.
Eisenhower kreeg gisteren van zijn dok
toren toestemming zich een minuut of tien
bezig te houden met staatszaken van on
dergeschikt belang die geen uitstel konden
lijden.
