De hoofdprijs was een auto
GEEN MAN OVERBOORD
jsMXKSfsesvt
ïmshet 2enderpark me'acht ton r s r
Elia Kazan, sober en gestreng
BOODSCHAPPEN DOEN IN MONTPARNASSE
Speurderromans van
W. H. van Eemlandt
NIEUWE BOEKEN
•fc in zakformaat
RUSSISCHE ANECDOTE NAVERTELD DOOR JAN VAN RHIJN
S3 alTST ge^aSnd met fESS'berSSe, wil de wagen nu wel voor drieduizend heel mooi en niet ÏÏ£u3£l' Integendeel, want reeds nu
Onze Puzzle
Voor de
T.V. camera
Utrechts Byzantijns koor
IEDEREEN DROOMT in zijn jeugd wel eens van een
grote toekomst. Ik wilde graag minister worden. Mijn
vriend Vanya was tevreden met het directeurschap van
een chocoladefabriek en Sonja wilde de vrouw van Maxim
Gorki worden. Onze vriend Kolja was de enige, die zijn
jeugdideaal trouw bleef. Als kind wilde hij al een auto
hebben en dat verlangen behield hij. Het had geen zin
hem erop te wijzen, dat slechts ministers en de voor
zitters van de plaatselijke sovjets auto's hadden, die bo
vendien nog eigendom van de staat waren. Deze wagens
vervielen aan hun opvolgers, als zij in de gevangenis te
rechtkwamen.
Kolja bleef aan zijn droom vasthouden en liet geen
middel onbeproefd. Eigenlijk bestond er slechts één me
thode: een auto te winnen in de staatsloterij. De kans
hierop was één op honderd millioen. Kolja kocht voor elke
loterij zóveel briefjes als hij zich maar kon veroorloven,
vaak tegen een kwart van de prijs, daar zijn medeburgers,
aan wie de briefjes door functionarissen van de partij wa
ren opgedrongen, maar al te blij waren tenminste iets van
hun geld te redden.
En toen gebeurde het ongelofelijke:
Kolja won een auto. Hij kwam hijgend ons
kantoor binnen, sleepte me de gang op en
fluisterde: „Ik heb 'm! Hier heb ik de trek-
kingslijst en dit is mijn briefje". Ik verge
leek de cijfers. Het klopte.
„Misschien heb je gelijk", zeiden ze op
het loterijkantoor, „maar we zullen dit
briefje naar Moskou moeten sturen om er
zeker van te zijn, dat het niet vals is. Als
ze het hebben nagegaan, zullen ze je wel
een auto sturen als ze er tenminste een
beschikbaar hebben".
Kolja verloor iets van zijn optimisme en
werd melancholiek. Hij vond alleen maar
troost bij Sonja dezelfde Sonja, die de
vrouw van Maxim Gorki had willen wor
den, doch van gedachten was veranderd.
Onze pessimistische verwachtingen bleken
ongegrond: ongeveer een jaar later werd
hem werkelijk een auto gestuurd. Toen
een besluit ging naar de directeur en zei: bezoek gehad. Hij zag de auto en vond die
heel mooi en toen hoorde hij van iemand,
MET VIER onlangs bij „Het Wereldven
ster" in Baarn uitgegeven boeken (De
Odeon-moorden, Gevaarlijk ijs, Cod'e dui
zendpoot en Duister duel) besluit W. H.
van Eemlandt een serie van twaalf detec
tive-verhalen over de opsporingen van
commissaris Aart van Houthem van de
Amsterdamse recherche. Twaalf boeken,
die elkaar in een verbijsterend tempo heb
ben opgevolgd en die bovendien bijzonder
weinig van elkaar verschillen. Steeds weer
wordt er een eenvoudig probleempje ont
worpen, dat volgens de regelen der kunst
door Van Houthem wordt opgelost, zonder
dat er veel schokkende dingen gebeuren.
Dat is namelijk bij het werk van Van Eem
landt, naar onze mening, het grote nadeel.
De verhalen zitten logisch in elkaar, wor
den logisch opgelost en dan is het afge
lopen. Vrijwel voortdurend weet de lezer
wat er op de volgende bladzijde gaat ge
beuren en het wachten is steeds op het
moment, dat de pientere Van Houthem in
derdaad doet wat men van hem verwacht-
Van Eemlandt laat daarbij zijn lezers nooit
in de steek en hij waakt er wel tegen de in
andere detectiveromans zo vaak gebruikte
onwaarschijnlijkheden te hulp te roepen.
In „Odeon-moorden" laat hij zijn lezer
nog geruime tijd in onzekerheid over de
identiteit van de misdadiger, maar in „Ge
vaarlijk ijs" en „Code duizendpoot" kan de
met detectiveverhalen enigszins vertrouw
de lezer na enkele hoofdstukken de dader
al aanwijzen. „Duister duel" tenslotte is het
verhaal van een merkwaardige wedden
schap tussen twee schrijvers van detective-
boeken en naar onze mening is dit laatste
werk van de reeks wellicht het meest ge
slaagde, omdat hierin op dikwijls smake
lijke wijze een geheel nieuw probleem, nu
eens zonder gewapende overvallen en nut
teloze moorden, wordt beschreven.
Van Eemlandt gaat na deze twaalf uitin
gen van zijn schier ontembare schrijflust
naar het station toeen. stonden wii ver- roebel verkopen, maar zonder een +Q inton worden er twee in het voorjaar 1956 te ver-
naar het station togen, stonden wij ver- roe?el verhopen, maar «u ua u«directeur t' ]aten worden er twee in het voorjaar
steld. Daar zagen wij de wagen nieuw, vv!eIen'_,d®.st,frter en de boigl arresteren De directeur werd zo bang, dat schijnen boeken aangekondigd,
naar Moskou commissaris echter plaats
maken voor een amateur-detective, die
zwart en glanzend. Hij blonk met het licht
van een onmogelijk geachte droom.
Kolja reed de auto naar het huis, waar
in hij een kamer had. Tot laat in de avond
stond een grote mensenmenigte voor de
deur. Onderwijl stroopten wij de stad af,
op zoek naar benzine. Dat was niet gemak
kelijk. Het is waar, dat je benzine kunt
kopen in de staatswinkels, maar die is
zeer duur en met water verdund. Op dit
mengsel zou de auto slecht lopen. Daarom
moesten we benzine zien op te scharrelen
in garages en fabrieken en dat viel niet
mee. Toch slaagden we erin een liter of
vijftien op de kop te tikken en Kolja ging
wi
zijn gestolen'.
„Verdenk je iemand?" vroeg de direc- hij de mspecteur de auto
waarin ae
heeft moeten
teur.
meegaf'
Jus-
„Absoluut niet», antwoordde Kolja. Kilja glimlachte tevreden en enigszins luistert naar de schone naam
„Hij is me in die staat maar vijfentwin- opgelucht: niemand had hem blijkbaar met lus Ongewoon. ...n - g H de Qr
de inspecteur uit Moskou zien praten.
tighonderd waard".
„Verkocht", zei Kolja grif.
Hij besteedde drie snipperdagen aan de
montage. Toen kwam de nieuwe chauffeur
van de directeur met wiel, starter en bou
gies. Kolja ontving het geld en trouwde
nog dezelfde dag met Sonja.
Tegen sluitingstijd op Zaterdag kwam de
secretaris van de directeur bij Kolja en
vertelde hem in het striktste vertrouwen:
in het vervolg met zijn wagen naar kan- »We bebben een controleur uit Moskou op
toor. Onderweg pikte hij ons dan op.
's Avonds maakte hij tochtjes met Sonja.
EEN PAAR WEKEN later had een on
prettig incident plaats. Kolja werd bij de
directeur geroepen en deze zei: „Je gaat
in een auto naar je werk terwijl ik moet
lopen. Dat wijst op gebrek aan eerbied".
„Maar ik heb die wagen gewonnen", zei
Kolja. „Hij is wettelijk van mij".
..Dat interesseert me niet. Je ondermijnt
mijn gezag. Als er iemand rijdt, ben ik dat.
Ik wil de wagen voor drieduizend roebel
overnemen".
„Die auto is tienduizend waard!" riep
Kolja verontwaardigd.
„Niks mee te maken. Ik heb de zaak al
met Moskou opgenomen en ik mag niet
meer dan drieduizend roebel betalen. Denk
er maar eens over na".
Kolja was nu wel genoodzaakt te voet
naar kantoor te gaan. Eerlijk gezegd speet
ons dat niet. We hoefden nu niet meer
achter benzine aan en lopen hadden we
ons hele leven gedaan.
Ook aan de ritjes van Kolja en Sonja
kwam een einde. Toen wij eens met hein
van kantoor kwamen, zagen wij al uit de
verte, dat de wagen, die voor zijn huis
stond, op een vreemde manier scheef
hing. Hij had nog maar drie wielen. Nie
mand wist wie het vierde wiel had gesto
len. Er liepen in onze stad slechts drie
wagens van dat type, maar deze waren in
gebruik bij zulke hoge personages, dat hij
er niet aan kon denken een onderzoek te
laten instellen. Hij was zeer van streek
en zelfs Sonja stond machteloos tegen
over deze stemming.
De volgende dag waren de starter en de
bougies verdwenen. Kolja moest een hele
Zondag opofferen aan het demonteren van
zijn auto. Alle onderdelen, die konden wor
den losgemaakt, kregen een plaatsje in
zijn kame*: Wij hielpen hem en de sfeer
was bijna zo plechtig als bij een begrafe
nis. Ondanks onze inspanning kregen wij
het werk die Zondag niet af en Kolja
moest de hele week elke nacht in de wa
gen doorbrengen. Eindelijk kon hij vrijer
ademen. De onderdelen stonden in zijn ka-
met opgestapeld. Hij had er veel last van,
maar buiten viel er niets meer te stelen.
Sonja maakte aan het probleem een
einde. Zij zouden spoedig trouwen, maar
zij weigerde een kamer te betrekken, waar
men onophoudelijk over auto-onderdelen
struikelde. Vreemd genoeg reageerde hij
heel kalm op dit ultimatum. Hij kwam tot
somber in deze dagen. In plaats van een groot deel van de dag een uitzondering.
niscne Kosten cioor ae veiueienxig dl Vri ,hnn<. nn het
N?et aUeen zal er dus niets kunnen komen zend bedraagt - de mnmg vandckUk-
woord (Fr.), 14 lied, 16 bekende afkorting, eS^Sheld zijn - is er nog geen
17 doornachtige plant, 18 bijwoord, 20 hetgei ook al sprake van, dat er een armeen je voelde
Horizontaal: 2 vrucht, 6 rivier in Zwit
serland; 8 eerste vrouw, 10 levenwekken
de kracht, 12 stuur van een schip, 13 lid-
vorm van het werkwoord enten, 21 boom,
23 maal, 25 voedsel, 27 priem, 29 vreemde
munt, 30 aardappel (Vlaams).
Verticaal: 1 ruime kamer, 2 vlaktemaat,
3 habijt, 4 jongensnaam, 5 munt in Turkije,
7 vaarwel, 9 huisdieren, 11 grote smids
hamer, 12 interest, 15 bijwoord, 18 put-
emmertje, 19 hevig, 21 achting, 22 vlug,
24 boom, 26 voorzetsel, 28 sint (afk.).
Om in aanmerking te komen voor een
van de drie geldprijzen ad f 7,50, f 5,en
f 2.50 dient men uiterlijk Dinsdag 17 uur
de oplossing in te zenden aan een van onze
bureaux: in Haarlem: Grote Houtstraat 93
en Soendaplein; in IJmuiden: Kennemer-
aan 186.
De oplossing van de vorige puzzle, het
kryptogram, luidt:
Horizontaal: 1 Perron, 6 briest, 11 Mao,
12 era, 13 rem, 15 as, 17 oder, 19 naar, 21
ar, 22 sub, 24 Eli, 25 alk, 26 glij, 27 blom,
29 knaap, 31 dief, 32 ree, 34 gal, 35 kan, 36
Medusa, 39 radios, 41 stadion, 42 Borneo,
45 lokaas, 49 ion, 50 ego, 52 nor, 53 oven,
55 steek, 57 trap, 59 Eem, 60 Ath, 61 val,
63 esp, 64 de, 65 haai, 66 eter, 68 ei, 69 pos,
70 eer, 71 nar, 73 Bartok, 74 sisser.
r~
weer in tegenstelling is met de bij de N.T.S.
heersende opinie, dat
ter handhaving en zo
mogelijk opvoering
van de programma
kwaliteit de gemid
delde programma
kosten van f 2500 tot
f 3500 per zenduur verhoogd zouden moe
ten worden In Bussum wordt deze situatie
funest geacht voor de ontwikkeling van de
TV in Nederland. Men meent, dat men op
het punt staat de publieke belangstelling
te winnen, maar dat, om de beslissende
slag te leveren, het nodig zal zijn dat de
NTS op royaler schaal acte de présence in
de Nederlandse huiskamers geeft dan
thans het geval is. Er is echter reden om
zich af te vragen of men in Nederland ten
aanzien van de televisie zijn eisen niet te
hoog stelt in verhouding tot de artistieke
en financiële mogelijkheden welke er zijn.
In landen met vergelijkbare omstandig
heden, zoals bijvoorbeeld de Scandina
vische, is men ook pas zeer aarzelend met
televisie begonnen. In België moet men
voor de programma's ook leentjebuur spe
len. In Frankrijk zal het tot 1959 duren
voor het gehele land door televisiezenders
wordt bestreken. In Italië, waar TV een
artistiek en technisch zeer hoog niveau
heeft bereikt, is het aantal zenduren toch
Verticaal: 2 Em, 3 R.A.O., 4 rode, 5 ne
ring, 6 banaal, 7 Irak, 8 eer, 9 s.m., 10 gas
bom, 14 drijfijs, 16 sul, 18 elk, 20 alp, 21
ale, 23 bord, 26 Gini, 28 meu, 30 aardige, koord
31 dad, 33 Essen, 35 kanon, 37 E.D.O., 38
A.T.O., 39 rol, 40 ora, 42 bloede, 43 riem,
44 non, 46 kot, 47 arre, 48 sappig, 50 ethiek,
51 oevers, 54 vee, 55 sta, 56 kat, 58 Ase, 60
aast, 62 lens, 65 hor, 67 ras, 69 pa, 72 re.
De prijzen werden na loting als volgt
toegekend: mevrouw M. Vennik-Van der
Horst, De Gcnestetlaan 39, Driehuis (f 7.50);
F. W. H. van Emmerik, Frans Halsplein 1,
Haarlem (f 5.en L. G. Kooren, Kcnne-
merbeekweg 37, Bennebroek (f2.50).
behoefte bestaat aan het plaatjes kijken
in de huiskamer. Nog steeds is televisie
meer curièue dan belangwekkend. Die
genen die met alle geweld nu toch in Ne
derland de TV tot ontwikkeling willen
brengen, zouden er goed aan doen de
financiële basis daartoe niet te willen ver
breden door een voortdurend en steeds
veeleisender beroep op de publieke mid
delen.
Men kan immers trachten de televisie
zelf renderend te maken door het commer
ciële element daarin te exploiteren. Dit be
hoeft geen uitlevering van de TV aan
commerciële belangen te betekenen. De
NTS kan immers zeer goed zelf program
ma's ontwerpen en die aan eventuele ge
gadigden in handel en industrie aanbieden.
Uitgaande van de hierboven gegeven ge
middelde programmakosten van f 3500 per
uur en van een zeer aanvaardbare ver
houding van drie minuten reclame op een
uur zenden kan men tot een aantrekke
lijke tariefsbepaling komen die zeker bin
nen het bereik van een groot aantal onder
nemingen ligt. Het onlangs opgerichte „Co
mité de patronage" voor een commerciële
televisie in Nederland bewijst, dat er zowel
in kringen van handel als industrie als bij
hen die een rijke ervaring hebben op be
stuurlijk en cultureel terrein grote belang
stelling voor deze wijze van TV-exploitatie
bestaat. Wanneer de NTS verstandig is
gaat zij eens met deze heren praten.
En wanneer dit tot verbetering leidt van
de materiële mogelijkheden voor de Neder
landse televisie, is er door de huidige moei
lijkheden in elk geval geen man over
J. H. B.
TWEE NEDERLANDSE MUSICI
CONTEREN IN ENGELAND
De blokfluitist Kees Otten en de clave-
cinist Jaap Spigt geven op 2 November
een recital in Edinburgh bij de opening
van een tentoonstelling van Nederlandse
kunst. Verder concerteren zij te Londen
en staat er een recital voor de BBC op het
programma.
ELIA KAZAN doet wel van zich spre
ken. Na zijn knappe schildering van de
arbeidsverhoudingen in de New Yorkse
haven „On the waterfront" is er
thans een film van hem te zien naar de
roman van „East of Eden" van John
Steinbeck. Het is het verhaal van een door
het leven gedesillusioneerde vader, die
twee zoons heeft, Cal en Aron. Zijn liefde
gaat geheel naar de oudste, Aron, uit.
Rechtschapen en alleen maar oog hebbend
voor de gerechtigheid, trekt hij deze zoon
in alles voor, zich niet bewust van het feit,
dat zijn passiviteit ten opzichte van Cal
is gebaseerd op de sprekende gelijkenis
van de jongen met zijn moeder. Deze moe
der is in de letterlijke zin dood verklaaid.
Zij drijft een minder gunstig bekende
nachtclub niet ver van de plaats waar de
vader en zijn zoons wonen. Cal ontdekt
dat geheim. Hij begint te begrijpen waar
om zijn vader hem zo weinig liefde geeft.
Hij tracht de liefde van zijn vader te win
nen. Hij doet dat op zijn manier: onbe
holpen, ruw en niet volgens de wetten der
vaderlijke eerlijkheid en welvoegelijk-
heid. Wanneer de eerste wereldoorlog uit
breekt heeft Cal met de verkoop van bo
nen tegen exhorbitante prijs een winst ge
maakt van vijfduizend dollar, die hij zijn
vader schenkt om hem het verlies van zijn
geld bij een experiment met diepvries
groenten te vergoeden. Maar de vader
weigert het geschenk. Aron verwijt zijn
broer zelfs dat hij slecht en zondig is. Nu
onthult Cal aan Aron het zo goed bewaar
de geheim. Dat is de brave Aron te veel.
Hij gaat helemaal overstag, bedrinkt zich
cn tekent als vrijwilliger voor het leger.
Vergeefs probeert zijn vader hem nog te
gen te houden. Een beroerte treft hem.
Dat is het ogenblik, waarop Arons meisje,
Abra, heeft gewacht om de vader het ver
keerde van zijn handelwijze te doen in
zien. Ze houdt van Cal. Ze pleit voor hem.
Met de belofte van een verbeterde ver
standhouding in de betrekkingen tussen
vader en „verdorven" zoon eindigt de
film.
ZO IN HET KORT verteld, met dc
reeks ingrijpende gebeurtenissen aan het
eind, krijgt de lezer misschien de indruk,
dat hij hier heeft te doen met de zoveelste
draak, die hij straks in de bioscoop moet
overwinnen. Toch is dat beslist niet waar.
Ik zou er Elia Kazan juist om willen
prijzen, dat hij dat gevaar heeft weten te
bezweren, ook al is het slot een concessie
en helt het verhaal daar sterk over naar
de sentimentele kant. De soberheid, waai-
mee Kazan Steinbecks romangegeven
uitwerkt, is er een, die prachtig past Dij
de klank der Bijbelse namen en de hc-
roïsch-rechtvaardige vaderfiguur: die so
berheid is soms Bijbels van allure. De as
sociatie met het Boek der boeken is wat
do manier van vertellen betreft beslist
opmerkelijk. Een belangrijk element
daarbij vormt de kleur. Die is vaak
functioneel toegepast. Ze is bepalend voor
de toonwaarde van vele scènes. De belich
ting ook al opvallend in „On the wa
terfront" draagt daar het hare toe bij.
De technische middelen zijn evenzovele
dramatische middelen geworden en hun
rol te vermelden mag hier dan ook niet
achterwege blijven.
Dat is nog niet alles. Waarin de film
vooral zo is geslaagd is de karakterise
ring van de hoofdfiguur, de jongen Cal.
Gedachte en daad zijn bij hem één. Hij is
handig en gewiekst. Hij neemt het niet
nauw met de eerlijkheid zoals die in de
bijna burgerlijke zin van het woord wordt
verstaan. Hij heeft soms iets van een dier,
in zijn hartstochten en in zijn gedragin
gen. Maar hij heeft een heel gevoelige na
tuur. Hij is ondernemend en zorgeloos en
toch bezorgd voor wie hij liefheeft. Hij
hunkert naar liefde. Veel heeft hij niet
nodig, maar hij hecht eraan als een kind.
Deze jongen in heel zijn mengeling van
dierlijkheid, mannelijkheid en kindsheid,
wordt ons in de persoon van James Dean
op een verbazingwekkende natuurlijke
wijze voor ogen gevoerd. Elia Kazan deed
met hem een uitnemende greep. Want
deze jongen speelt voor een goed deel
zichzelf en wordt door Kazan telkens in
het beeld gebracht met juist die accen
tuering van eigenschappen, welke hem zo
van zijn omgeving onderscheidt. James
Dean is enige weken geleden bij een auto-
ongeluk om het leven gekomen. In „East of
Eden" kan men constateren dat een
waardevol acteur met hem is verloren ge
gaan en tegelijk vaststellen, dat niemand
beter dan hij voor de rol van Cal ge
schikt was. Zijn eerste en zijn laatste film
rol, maar een die ge niet zult vergeten!
Zo is „Ten Oosten van Eden" vooral
door de vertolking van James Dean en het
fraaie spel van Elia Kazan met zijn su
jetten een film geworden, welke waard is
genoemd te worden onder de goede van
het ogenblik. Zij is een exempel van
vloeiend camerawerk, zoals men dat al
leen van de beste regisseurs kan ver
wachten. Maar de technische bedreven
heid, welke erin wordt tentoon gespreid,
stoelt op een gevoel voor dramatiek, dat
de boventoon voert Daardoor wekt zij
vele verborgen roerselen tot leven en
woelt het innerlijk om als de boer de aar
de. Krachtig, gestreng en gevoelig.
P. W. FRANSE
lllllillllllllllllilllllllliliilillilliiiiillillllllllllllilllliillliilllliilllllillllllll
Twee scènes uit cle film „Ten Oosten
van Eden" door Elia Kazan naar John
Steinbeck's gelijknamige roman. Links:
Cal (James Dean) tegenover zijn vader
Adam Trask (door Raymond Massey
gespeeld). De foto rechts toont een ro- |j
mantische ontmoeting tussen Cal en
Julie Harris (als Abra).
llllllilllllllliiillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIHilllllllllllllllliÜ
VAN JOSEPHINE Tey - de in 1952 overleden
schrijfster van „Brat Farrar" en „The fran
chise affair" verscheen haar laatste verhaal
over Inspecteur Grant onder de titel The
singing sands. Een dode passagier in de trein,
waarmee de befaamde speurder naar zijn va-
cantieverbïijl reist, benevens een op het oog
zinloos brok poëzie in een krant, die hij in han
den krijgt, zijn voor hem aanleiding zijn plan
nen te wijzigen. Zijn pogingen om het mysterie
te ontdekken, dat achter lijk en poezie door
hem vermoed wordt, brengt hem een heel
eind van zijn voorgenomen route af. Uiteinde
lijk duikt hij op met een zeer vernuftige op
lossing van een gecompliceerd geval, die zijn
reputatie waardig is.
Of het waar is, dat er sinds „Lost horizon
geen ander boek geschreven is zo vol roman
tiek en avontuur als Lost island van Graham
Mc Innes? Dat beweert de uitgever tenminste.
Wat het publiek in ieder geval zal beamen, is
dat de auteur, zoon van Angela Thirkell en
neef van Rudyard Kipling, schrij versbloed in
de aderen heeft cn het vak verstaat. Het thema:
Jonge piloot neergestort op onbekend en schijn
baar onbewoond tropisch eiland, is op zichzelf
tamelijk afgezaagd. Voor Mc Innes is het ook
niet meer dan een aanloop voor een uitermate
boeiende, wonderlijke liefdesaffaire tussen een
man ,die enige uren tevoren nog volop ge
klemd zat tussen het raderwerk der moderne
maatschappij en een in de primitiviteit van een
weelderige natuur opgroeiend meisje.
Heel wat gecompliceerder zijn de figuren m
Chandler Brossard's AU passion spent, waarin
men een omvangrijke staalkaart van wat de
auteur noemt „marginale Persoonlijkheden
voorgelegd krijgt. Hetzelfde is het geval met
The cobweb van William Gibson, een roman
over de werkkring van een knappe psychiater
en de conflicten die voortspruiten uit zijn
zakelijke en persoonlijke contacten met patiën
ten en medewerkers. A.M.
Ter gelegenheid van de viering van het
duizendjarig bestaan van het Christendom
in de Oekraine zal het Utrechts Byzan-
nyns Koor op Zaterdag 29 October ver
trekken voor een concertreis naar Frank
rijk, waar in Straatsburg en Metz en aan
tal uitvoeringen gegeven zullen worden.
Op Zondag 30 October zingt het koor in de
kathedraal van Straatsburg een plechtige
liturgie in de Slavisch-Byzantynse ritus,
's Avonds volgt een groot herdenkings
concert in het feestpaleis dat door Radio
Straatsburg zal worden opgenomen.
EEN FRANS BOEKJE over Nederland, dat ik in Parijs kocht,
had mij reeds duidelijk gemaakt, dat een Hollandse huisvrouw
het toch maar erg gemakkelijk heeft. Alle' leveranciers komen
aan de deur, zelfs de man van de kattenbakcentrale. Dit vond
de schrijver een onvolprezen bak. Bijna zo goed als het verhaal
van de verjaardagskalender, die bij de Hollanders op de W.C.
hangt. Dat vinden ze ook om te gillen.
Nee, leveranciers aan de deur kent men in Parijs niet. Dus
too° ik er elke morgen met m'n boodschappennet op uit om het
nodige in te slaan, want dit doen de mannen in Parijs evengoed
als de vrouwen. De bakkerswinkel gaat 's morgens al om kwart
over zes open en heeft dan heerlijke verse broodjes. De cafes
uit de omtrek komen ze reeds bij mandenvol halen. Een "u.rt->e
later zijn alle andere winkels ook open. Toch ziet men u bij de
fruithandelaar liever niet al te \roeg.
De prijzen wijzigen zich met de dag en
zo 's morgens vroeg is de koers nog
niet precies bekend. Die hangt af van
de aanvoer en de verkoop in de groen
tehallen. Nee, de fruithandelaar is nog
met zijn uitstalling bezig en vei koopt
liever nog niet. Waarom hij fruit van
de vorige dag voor de toen geldende
prijs verkoopt, is mij nog niet helemaal duidelijk. Maar er heeist
een enorme concurrentie in de drukke winkelstraat en men kan
niet halverwege de dag van prijs veranderen, naar het schijnt.
De Frangaises lopen er op de vroege morgen in Montparnasse
over het algemeen zeer verzorgd bij. Ze hebben haar schoen
tjes met hoge hakken al aangetrokken en er is voor een man
maar een heleboel om te zien. De Franse vrouwen zijn gewend
dat er bewonderend naar haar gekeken wordt. Ze verwachten
niet anders. Maar men moet ze als buitenlander toch maar niet
aanspreken, geen praatje over het mooie weer beginnen en zelfs
cle weg niet vragen. Men loopt dan kans als antwoord te krijgen:
„Ben ik soms van de politie?" In de winkel echter, wanneer
blijkt dat de koopman u al kent, maakt dit weer een heel ver
schil. Dan willen ze wel eens over goederen en prijzen praten.
Ze geven altijd de raad om het duurste en het beste te kopen.
Zo zijn er bijvoorbeeld vijf soorten boter, waarvan de beste wer
kelijk erg duur is. Vraag ook niet zonder meer een pakje thee,
want ze'komen met het allerduurste aandragen. Eenmaal heb
ik een klein pakje thee, ongeveer de helft van wat we thuis
kopen, voor twee gulden meegebracht. Het was prima, daar niet
van, maar als men op een koopje in Parijs wil leven moet men
zo niet beginnen. Natuurlijk drinkt men in Frankrijk wijn, ook
thuis bij het eten. U kunt al een heel grote fles bij Felix Potin
kopen voor 78 francs, maar het is verstandiger om een iets be
tere soort te nemen.
Voor mensen met een sterke maag is het aantal mogelijkneaen
op culinair gebied onuitputtelijk in Parijs. Zelf hoor ik niet tot
deze gelukkigen. Wat zou ik graag van alles geprobeerd hebben
in de winkel met Italiaanse gerechten! En dan al che Franse
kaassoorten, wat moet dat ook een plezier zijn. Ik heb lang
moeten zoeken, voor ik een Franse kaassoort vond. die ik kon
verdragen. Wanneer u naar een zachte, niet scherpe kaas zoekt
in Parijs moet u vragen naar Edam-Frangaise: deze combinatie
maakt ongeveer de indruk van een Parijzenaar op klompen,
maar de benaming is officieel en de kaas nog betrekkelijk goed-
koop ook. Het is jonge Edammer kaas, die in Frankrijk nage
maakt wordt. U kunt ook wel „EdanT'-import krijgen, maar dan
betaalt u zich blauw.
Weer een ander nieuwtje zijn de aardappels, die men niet ai-
leen geschild in een cellophaan zakje kan kopen, maar che in
onze buurt ook gekookt verkocht worden. Ze worden dan op
geschept uit grote gamellen, gloeiend warm. Direct mee naar
huis genomen, blijven ze warm genoeg om direct gegeten te
worden. Een kilo ongeschilde aardappelen kost veertien cent,
maar geschild en gekookt kwamen ze op vijftig cent per kilo.
Voor kunstschilders, die midden in hun werk zitten, vlug wil
len eten zonder veel geld uit te geven, is dit toch wel een op
lossing. De Fransen eten niet veel. Soms zag men een schilder,
die in een pannetje een pond gekookte aardappelen kwam
halen. Daar had hij genoeg aan.
Zondagsmorgens was de winkelstraat eveneens op volle toe
ren. Dan verscheen ook een man met hoge laarzen en een klep-
pet op. Hij had een houten kistje over zijn schouder hangen,
blies op een fluitje en werd gevolgd door twee bokken, vier
geiten en een hond. Deze man zocht een goed plekje op, ergens
op het trottoir. Zodra hij stilstond ging de bokken-en-geiten-
familie liggen, terwijl de hond een waakzaam oogje op hen
hield. De7?e man verkocht geitenkaas. Het waren maar kleine
stukjes, in cylindervorm en netjes verpakt. Zo'n stukje kostte
honderd francs. De zwakste maag kan deze kaas verdragen. Het
bleek echt een delicatesse te zijn. Ik kon mijn buurman, de
Russische schilder, geen groter genoe
gen doen dan hem te tracteren op zo'n
stukje geitenkaas. De koopman ver
kocht zijn waar vlot. Wanneer er eens
even geen klanten waren gaf hij een
nummertje op zijn fluit weg en dan
kwamen ze weer gauw genoeg. Toen
zijn voorraad uitverkocht was hief hij
een soort mar? aan op zijn blaasin
strument, waarop bokken en geiten opstonden en de stoet de
straat uit marcheerde, in vorm gehouden door de zenuwachtiöe
h°Daar we op onze kamertjes geen gas hadden waren we vaste
klanten in het winkeltje van huishoudelijke artikelen. Hier koch
ten we petroleum, benzine, spiritus en allerlei zaken waarom
wij verlegen zaten. De eigenares van dit winkeltje was een ge
zellige moeke, die mij uitvoerig inlichtingen gaf over degoed
kope adressen in de buurt. Ze wist een blanchisseuse diemijn
overhemden wilde wassen en strijken voor honderd francs per
stuk. Als ze korte mouwen hadden voor vijf en tachtig. Dit was
verreweg het goedkoopste adres in de buurt.
Wanneer alle boodschappen gedaan waren gingikmijn twee
de kopje koffie drinken in het buurtcafé tje. Niets is leuker
dan stamgast in een Parijs café'tje te worden. Naeent'jd^
wordt de eigenaar een goede bekende en zo n relatieis niet te
versmaden. Als ik ergens mee zat, waar zelfs mijn buren of d
juffrouw uit het winkeltje-met-huishoudelijke-artikelen geen
raad mee wisten, dan brachten de caféhouder of een u:n zijn
vaste klanten altijd wel uitkomst. Men kon in ditcaféook po t
-.egels kopen en wedden op paarden. Dit laatste heb ik ma
niet gedaan. Niet dat ik er niet van houd, maar lk pa^rd'
waarvoor ik mij interesseer, toch maar liever zelf lopen. Mer
kon in het café'tje ook loten van de Franse staatsloterij kopen.
Een dame met een prachtig geblondeerde pruik ging daarover.
Ik weet nu alles over staartnummers, geluknummeis, enzo
voorts. Natuurlijk zat ik ook veel buiten op het .trotto'^,
behoeft men zich niet te vervelen. Een politieagent passeeide p
een scooter met een grote antenne erop. Even laterwanneer
hij juist uit het zicht is hebben we vlak voor de deur een klem
verkeersongevalletje. Een oude rammelkast-van-een-au'to imoet
stoppen voor het verkeerslicht en wordt van a.ch^ren ju» °i t
reden door een keurige Hollandse luxe wagen, d z
remmen kon. De eigenaar van het wrakke karretje stapt uit en
oöp?naar de Hollfndse bestuurder, die hem met bezorgdheid
ziet aankomen. Deze heertjes kunnen hun woordje over he
algemeen nogal goed doen. De gebruikelijke scheldpartij blijft
achterwege. De aangereden automobilist staat te schudden
he? lachen. Wanneer hij eindelijk kan praten zeg 1h« „Voor
mii is die aanrijding niet erg. Maar voog u! Hij heeft genjic.
Aan het bouwvallige wagentje van hem valt niets bijzomiersw
te merken, maar de Hollandse wagen .s ielijk gesch amd^ Oc.
de eigenaar van deze wagen neemt het gevalspoi tief op e
onder veel gelach zet de stoet zich weer inbejvegmg. He..wrak
ke karretje rijdt met veel gerammel aan de kop. De best-iuid
grinnikt nog steeds. PAUL CHR. VAN WESTERING
