Talrijke oorzaken doen de
bouwkosten stijgen
PANDA EN DE MEESTER-VERZAMELAAR
Wereldnieuws
De radio geeft woensdag
Teek ió Itet zo
Afstanden
J
Vragen van Kamerlid
beantwoord
Krachtige Kost voor het Kind!
Nederlands emigrantje in
Australië voor hersen
operatie naar Stockholm
Amerikaanse jazz-musici
naar Nederland
Boerderijbrand te Sinderen
gezin redde zich met moeite
Bouw van aluminium
smelter te Suriname
Het Trajanus-beeldje
Engelse museumdirecteuren
bezoeken Nederland
Britse jeugdpelgrims in
Nijmegen en omgeving
Tienduizend Nederlandse
boompjes naar New Yörk
Wrak bij Deense kust niet
het Hollandse „Brederode?"
Derde arrestatie bij
Haagse politie
A gent pleegde zes diefstallen
Verzoek om uitstel van de
behandeling Garantiewet
KNIL-militairen
Verfilming van het boek
„Sil de Strandjutter"
Besprekingen over
de loonsverhoging
Maximum is 6 pet met
inbegrip van secundaire
verbeteringen
Dr. E. H. Krelage herdacht
ti jdens de bollenbeurs
Vergoeding voor extra
werk bij P.T.T.
r~
DINSDAG 10 APRIL 1956
Op vragen van het Tweede Kamerlid de
heer Van Vliet over de aanhoudende stij
ging der bouwkosten van woningen, heb
ben de ministers van Wederopbouw en
Volkshuisvesting en van Economische Za
ken geantwoord, dat een onderzoek inzake
de aanbestedingen voor woningwetbouw in
Gelderland, Zuid-Holland en Noord-Bra
bant hebben aangetoond, dat de gunnings-
prijzen op 1 januari 1955 6 a 7 pet. boven
het op 1 januari 1954 aanvaardbaar geachte
prijspeil lagen, welk laatste peil zodanig
was, dat de grote meerderheid der aanbe
stedingssommen daarbeneden bleet. In de
loop van 1955 steeg het peil verder tot 15
a 17 pet. boven dat van 1 januari 1954. Het
gemiddelde peil der laagste inschrijvings
prijzen bij niet geslaagde aanbestedingen
lag nog 10 punten hoger. Uit dit verloop
valt een duidelijke stijging der aanbeste-
dingsprijzen waar te nemen.
Tegenover de sterke stijging der bouw
kosten in de jaren 1955 en 1956 staat slechts
een betrekkelijk geringe prijsstijging der
materialen.
De laatste jaren zijn in de bouwmateria-
lensector verschillende gevallen van prijs
verhoging geconstateerd, welke, bedrijfs
economisch gezien, niet strikt noodzakelijk
konden worden geacht. Dit is voor de mi
nister van Economische Zaken aanleiding
geweest in 1954 en 1955 overleg te plegen
met de daarbij betrokken industrieën, het
geen tot resultaat heeft gehad, dat de reeds
ingevoerde prijsverhogingen geheel of ge
deeltelijk werden teruggenomen. De prijs
bewegingen in deze sector worden sinds
dien nauwlettend gevolgd. Indien blijkt,
dat door overleg niet de gewenste stabili
satie kan worden bereikt, wordt overge
gaan tot het nemen van prijsmaatregelen.
Voor kalkzandsteen werd een prijsstop af
gekondigd.
De prijskartellering in de bouwmateria-
lensector heeft de bijzondere aandacht van
de minister van Economische Zaken. In
bepaalde gevallen heeft dit inmiddels in de
bouwmaterialensector reeds geleid tot om
zetting van minimumprijsregelingen in
maximumprijsregelingen. Voorts herinne
ren de ministers eraan dat de lonen sedert
1950 zijn gestegen.
Op 1 januari 1955 trad een technische
herziening van de wet op de omzetbelas
ting in werking, welke een bouwkosten
stijging van 2 a 3 pet. ten opzichte van de
bouwkosten in 1950 veroorzaakte.
ADVERTENTIE
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws en SOS-berichten. 7.10 Gewij
de muziek. 7.45 Een woord voor de dag. 8.00
Nieuws en weerberichten. 8.15 Platen. 9.00
Voor de zieken. 9.25 Voor de huisvrouw. 9.35
Waterstanden. 9.40 Lichte muziek. 10.00 Pla
ten. 10.30 Morgendienst. 11.00 Platen. 11.10
„Mans", hoorspel. 12.10 Pianoduo. 12.30
Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33 Ne
grospirituals. 12.53 Platen of actualiteiten.
13.00 Nieuws. 13.15 Amusementsmuziek. 13.40
Platen. 15.00 Metropole-orkest. 15.35 Cello
en piano. 16.00 Voor de jeugd. 17.20 Platen.
17.40 Beursberichten, 17.45 Orgelspel. 18.15
Platen. 18.25 Koper-ensemble. 18.45 „Spec
trum van het Christelijk Organisatie- en
Verenigingsleven", causerie. 19.00 Nieuws en
weerberichten. 19.10 Oude muziek. 19.30
Buitenlands overzicht. 19.50 Platen. 20.00
Radiokrant. 20.20 Marinierskapel, mannen
koor en soliste. (21.00-21.30 Reportage). 22.15
Fide-Schaaktoemooi. 22.20 Platen. 22.30 Vo
caal ensemble. 22.45 Avondoverdenking.
23.00 Nieuws. 23.15 Sportuitslagen, 23.20
24.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Gymnastiek. 7.20 Platen
8.00 Nieuws. 8.18 Platen, 8.50 Voor de huis
vrouw. 9.00 Gymnastiek voor de vrouw. 9.10
Platen. 9.35 Platen. 10.00 Boekbespreking.
10.05 Morgenwijding. 10.20 Voor de vrouw.
11.00 Gevarieerd programma. 12.00 Muziek
van Hawaii. 12.30 Mededelingen. 12.33 Voor
het platteland. 12.38 Instrumentaal kwintet.
13.00 Nieuws. 13.15 Tentoonstellingsagenda.
13.18 Accordeonorkest en 9olist. 13.45 Medi
sche kroniek. 13.55 Filmmuziek. 14.30 Voor
de jeugd. 16.00 Voor de zieken, 16.30 Platen.
17.00 Klarinet-ensemble. 17.15 Promenade
orkest. 17.50 Regeringsuitzending: Rijksde
len Overzee: Een bezoek aan de Nederland
se Antillen. Jeugduitzending onder leiding
van Yvette Ecurie. 18.00 Nieuws en commen
taren. 18.20 Pianospel. 18.30 Actualiteiten.
18.40 Hammondtrio. 19.10 Toespraak. 19.25
VARA-Varia. 19.30 Voor de jeugd. 20.00
Nieuws. 20.05 Tussen de regels door. 20.15
Gevarieerd programma voor de militairen.
20.55 Elektra, treurspel. 22.15 Lichte mu
ziek. 22.45 Bestrijding van insekten, causerie.
23.00 Nieuws. 23.15 Socialistisch nieuws in
Esperanto. 23.20 Hammondorgelspel. 23.40
24.00 Platen.
TELEVISIE (V.A.R.A., N.T.S.)
17.0017.30 Voor de kinderen, 20.3022.00
Eurovisie: Voetbalwedstrijd Zwitserland
Brazilië te Zürich.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.30 Weerberichten. 12.34
Filmmuziek. 13.00 Nieuws. 13.15 Mozartpro-
gramma. 14.00 Platen. 14.30 Vlaamse muziek.
15.15, 15.30 en 15.50 Platen. 16.00 Koersen.
16.02 Platen. 16.30 Omroeporkest. 17.00
Nieuws. 17.10 Kamerorkest. 17.25 Zang en
piano. 17.50 Boekbespreking. 18.00 Causerie.
18.30 Voor de soldaten. 19.00 Nieuws. 19.40
Platen. 20.00 Hoorspel. 21.15 Omroeporkest
en solist. 22.00 Nieuws. 22.15 Strijkkwartet.
22.55-23.00 Nieuws.
Op 1 januari 1954 was een regeling inge
voerd, welke het prijsrisico voor de mate
rialen voor een belangrijk gedeelte op de
aannemer legt. De verwachting, dat de
prijsfluctuaties zeer beperkt zouden blij
ven, is niet bewaarheid. Daarom wordt een
steeds hoger risicopercentage in de aan
nemingssom opgenomen.
Aangezien de vraag naar bouwvakarbei
ders over het algemeen groter is dan het
aanbod, ontstaat bij aannemers de neiging
zich door het bieden van gunstige voor
waarden van arbeiders te voorzien. Ook
trachten de aannemers veelal de arbeiders
met het oog op toekomstige werken vast te
houden, gedurende perioden, waarin men
hen vroeger, wegens het aflopen van het
werk, ontslag zou hebben aangezegd. Ook
deze niet verrekenbare verhogingen van de
loonpost leiden uiteraard tot hogere bouw
kosten.
Tenslotte veroorzaken stagnaties in de
aanvoer van bouwmaterialen een onregel
matig verloop der werkzaamheden. De aan
nemer voelt zich vaak genoopt buitenge
wone maatregelen te nemen om zich toch
van materialen te voorzien, waarmede
meestal extrakosten gepaard gaan.
Indien door onvoorziene omstandigheden
de geraamde risicoposten worden over
schreden en daardoor verlies of belangrijke
beperking van de winstmarge ontstaat, zal
de aannemer uiteraard pogen zo spoedig
mogelijk deze nadelen op de volgende wer
ken te verhalen.
Voorts moet rekening gehouden worden
met het feit, dat door de sterke en snelle
uitbreiding van de omzet per jaar voor de
meeste aannemers kapitaalsmoeilijkheden
ontstaan, waarbij de onkosten en de risico's
voor het bedrijf stijgen. Pogingen om deze
situatie snel te saneren leiden weer tot stij
ging van de aannemingssommen.
Tenslotte wijzen de ministers op de ten
dens de uitbreiding van machines en ma
terieel, nodig voor nieuwere produktie-
methoden, spoedig af te schrijven met het
oog op de wisselende kansen in het bouw
vak.
Marieke van Dijk, het negenjarige doch
tertje van een Nederlandse emigranten
familie in Australië, zal binnenkort voor
een hersenoperatie naar Stockholm kun
nen worden overgebracht, dankzij het feit
dat de burgerij van Melbourne vrijwillig
het reisgeld heeft bijeengebracht. In het
hulpfonds voor Marieke werd ook bijna
2400 gulden gestort vanuit Nederland.
De totale reiskosten voor Marieke, haar
moeder en haar 4I/2-jaar oud broertje be
dragen bijna 16.000 gulden. Al dit geld is
nog niet bijeen doch de organisatoren van
de hulpactie zijn van mening dat genoeg
geld is ontvangen om de reis te rechtvaar
digen. Marieke en haar begeleiders ver
trekken op 19 april uit Melbourne.
Op het lustrum van de Haagse Jazz Club
heeft impresario Lou<van Rees medege
deeld, dat hij contraeten -.heeft., afgesloten
met verschillende belangrijke jazz-musici
uit Amerika. Zo zal op 22 september Count
Basie naar ons land komen, in oktober en
november Lester Young, Miles Davis en
Errol Garner.
Op 29 april concerteert Stan Kenton met
zijn orkest in Nederland.
Zondagmorgen omstreeks vijf uur is de
boerderij van de landbouwer Bulsink te
Sinderen (bij Varsseveld) tot de grond toe
afgebrand. De brand werd ontdekt door een
der kinderen, die wakker werd. Het ach
terhuis stond toen al in lichterlaaie. De
brandweren uit Varsseveld en Silvolde
hebben het vuur geblust, doch zowel het
achterhuis als het woongedeelte waren toen
geheel uitgebrand.
Twee zeugen met biggen en een kalf
kwamen in de vlammen om. De huishoude
lijke inboedel kon voor een deel worden
gered. Omdat de brand vrij laat werd ont
dekt, had het gezin de grootste moeite om
zich in veiligheid te stellen. De landbouwer
was verzekerd. De oorzaak van de brand
is vermoedelijk kortsluiting.
De Surinaamse regering heeft bekend
gemaakt, dat besprekingen met de ALCOA
en de Nederlandse Alumiummaatschappij
ertoe geleid hebben, dat overeenstemming
is bereikt omtrent de basis, waarop onder
handelingen met Suriname zullen worden
gevoerd om te komen tot de bouw van een
aluminiumsmelter, die de energie kan krij
gen van de hydrocentrale van Brokopondo.
De onderhandelingen zullen tegen het eind
van de maand beginnen.
Naar wij vernemen wordt het bijna 2000
jaar oude Trajanus-beeldje, dat is opge
graven uit de Rijn, nog altijd bewaard in
een safe in het Rijksmuseum Kan te
Nijmegen. De Nijmeegse antiquair, die er
van wordt verdacht medeplichtig te zijn
aan de bedriegelijke verkoop van dit waar
devolle beeldje via het gemeentebestuur
van Nijmegen aan het rijk, is op verzoek
van zijn verdediger mr. Sassen uit de de
tentie ontslagen. Hangende het onderzoek
was hij op last van de officier van justitie
te Arnhem tijdelijk in bewaring gehouden.
Naar wij van deskundige zijde vernemen,
is nog steeds niet uitgemaakt of het beeldje
op Duits of Nederlands gebied is opgegra
ven.
Ook naar Haarlem
Van 27 juni tot 1 juli zullen leden van
de Engelse vereniging van directeuren van
musea (Museums Association) en leden
van Engelse gemeentebesturen een bezoek
aan ons land brengen, waar zij in samen
werking met de vereniging van directeu
ren van Nederlandse musea genaamd
„De Museumdag" in Amsterdam een
conferentie zullen houden. Van Engelse
zijde zullen driehonderdveertig en van Ne
derlandse zijde honderd personen aan de
conferentie en verdere activiteiten deelne
men.
Op de eerste dag van het bezoek wordt
in het Koninklijk Instituut voor de Tropen
een conferentie gehouden, waar de direc
teuren van de Engelse en Nederlandse
vereniging het woord zullen voeren en
waar prof. E. K. Waterhouse een verhan
deling zal houden over „Engelse verzame
lingen en Hollandse kunst". Later op de
dag zullen bezoeken worden gebracht aan
Amsterdamse musea, 's Avonds ontvangt
de regering de deelnemers in het Rijksmu
seum.
De volgende dagen worden besteed aan
het volgen van lezingen en verhandelingen
in het Instituut voor de Tropen en het be
zoeken van musea en andere bezienswaar
digheden in verscheidene steden van ons
land, zoals Den Haag, Rotterdam, Haarlem,
Arnhem, Utrecht, Enkhuizen, Leeuwarden,
Zwolle, Leiden, Gouda en Delft.
Het Nederlandse Oorlogsgravencomité
heeft dezer dagen weer een aantal Engelse
oorlogspelgrims ontvangen. Donderdag
kwam een vijftigtal Engelse oorlogswezen
naar Nijmegen, waar de kinderen bij par
ticulieren werden ondergebracht. Vrijdag
bezochten zij met hun Engelse en Neder
landse begeleiders de graven van hun
bloedverwanten in Nijmgeen (Jonker
bosch), Bergen op Zoom, Borne, Neder-
weert, Overloon, Oosterbeek, Bergen (L.),
Valkenswaard en andere plaatsen. Overal
legden de jongens en de meisjes klaproos
kransjes op de graven. Zaterdag was ont
spanningsdag met een tocht naar Burgers
Dierenpark in Arnhem.
Zondag was de kerkelijke herdenking.
Tegen het middaguur werd de herdenking
der doden gehouden op 't Engelse oorlogs
kerkhof op Jonkerbosch bij Nijmegen.
Uit dank voor hulp bij de
overstromingsramp 1953
Een gift van tienduizend jonge bomen
is in New York uit ons land aangekomen.
De Holland-Amerika Lijn heeft voor hef
vervoer zorg gedragen. De bomen zullen
geplant worden in openbare parken van
de steden Hartford, Southbridge, Trenton,
New Jersey, Ellenville, East Stroudsburg
en Woonsocket. Deze gemeenten werden
verleden jaar door overstromingen getrof
fen en de gave is een gebaar van erkente
lijkheid voor de Amerikaanse hulp bij de
Nederlandse stormramp in 1953.
Het wrak dat volgens bepaalde instan
ties afkomstig zou zijn van het in de
zeventiende eeuw vergane schip Brede
rode en dat voor de kust van Noord See-
land in Denemarken ligt is niet van Hol
landse oorsprong, verklaarde de Deense
duikkampioen Ove Scharff tegen een cor
respondent van United Press. Het is waar
schijnlijk het wrak van een Zweedse boot.
„Ik ben verleden jaar ettelijke malen bij
het wrak geweest, waarvan beweerd wordt
dat het een zeventiende-eeuws Hollands
oorlogsschip is", zei hij, „en ik zou het hele
schip in een middag op kunnen duiken,
dat wil zegger.: wat er nog van over is,
want het is nonsens te beweren dat het
schip nog gaaf zou zijn. Het ligt op een
diepte van ongeveer vijftien meter en de
vorst heeft de afgelopen eeuwen genoeg
ijsvorming en drijvende ijsvelden er om
heel gevormd om het volslagen onmogelijk
te maken dat er meer dan wat verspreid
houtwerk en wat losse resten ijzerwerk
te vinden zijn".
ADVERTENTIE
c
Nadat enige tijd geleden reeds twee
hoofdagenten van de Haagse politie wegens
diefstallen, tijdens hun nachtelijke sur
veillances gepleegd, waren aangehouden,
is onlangs de 35-jarige agent L. P. van het
hoofdbureau van de Laan Copes gear
resteerd en voorgeleid voor de officier van
Justitie. P. heeft bekend tijdens nachtelijke
diensten tot zesmaal toe voorwerpen uit
geparkeerde auto's te hebben gestolen, de
laatste maal een filmtoestel en een foto
apparaat.
De arrestatie van de twee hoofdagenten
heeft aanleiding gegeven tot een grondig
onderzoek bij het politiepersoneel, dat op
het hoofdbureau dienst doet. Een discipli
nair onderzoek tegen agent P. leidde tot de
ontdekking, dat deze zich de afgelopen
twee jaar meermalen aan diefstal had
schuldig gemaakt, de laatste maal eind
vorig jaar.
Het ontvreemde en door P. verkochte
filmtoestel en de ^fotocamera konden wor
den achterhaald en in beslag genomen.
Tussen de serie diefstallen, die door agent
P is gepleegd en die van de twee reeds
aangehouden hoofdagenten schijnt geen
enkel verband te bestaan. Anderhalf jaar
geleden werd P. op het hoofdbureau te
werk gesteld, voordien had hij dienst ge
daan op het bureau Archimedesstraat, in
welke periode hij zijn eerste diefstal
pleegde.
Uiteraard hebben deze recente ontdek
kingen tot gevolg gehad, dat de controle
op het politiepersoneel, dat 's nachts op
de straat dienst doet, zeer scherp is. De
commissaris van de Haagse recherche, de
heer C. Abbenbroek, heeft de leiding van
het voortgaande onderzoek.
De vier organisaties van oud-KNIL-mi-
litairen, de Nederlands-Indonesische offi
ciersvereniging, de verenigingen „Bendor",
„Ons Belang" en „Madjoe", hebben, teza
men met de stichting Rechtsherstel Indi
sche Ambtenaren (C.C.V.), aan de Eerste
Kaïmer verzocht om het Wetsontwerp tot
Wijziging van de Garantiewet-Militairen
KNIL te willen verwerpen, althans dit
wetsontwerp buiten behandeling te laten
totdat in hoogste ressort zal zijn beslist
over-de plicht van de Staat der Nederlan
den tot betaling der salarissen aan de oud-
KNIL-militairen en hun nagelaten betrek
kingen over de tijd der Japanse krijgsge
vangenschap.
In het verzoekschrift wordt, onder over
legging van het op 26 maart 1956 door de
Haagse rechtbank gewezen vonnis, erop
gewezen, dat de regering door middel van
voormelde wetswijziging het aanhangige
rechtsgeding ten voordele van de Staat wil
doen beslissen, hetgeen een aantasting is
van de grondslagen van de rechtsstaat en
in strijd is met zuivere staatsrechtelijke
verhoudingen, daar immers ook de Staat
onderworpen is en behoort te blijven aan
het recht en dus ook aan de rechtspraak
van de onafhankelijke rechter.
Standardfilms N.V. te Leiden heeft zich
de filmrechten verworven van de roman
„Sil de Strandjutter". In Hilversum is het
contract getekend door de auteur Cor
Bruijn en de directeur der vennootschap,
de heer J. A. L. Kemps.
Naar wij vernemen beschouwt men de
verfilming als een Nederlandse aangele
genheid. Voor de opnamen, die begin sep
tember op Terschelling zullen beginnen,
zal men samenwerken met Italiaanse vak
lieden. Voornamelijk zal dit betrekking
hebben op regisseur en cameraman. Als
cameraman zal optreden Gabor Pogany,
Hongaar van geboorte.
5. Toen Panda en de verzamelaar zich
naar de uitgang begaven, kwam opeens
een oud heertje hen tegemoet, dat ook een
speldje van de Voorname Verzamelaars
Club droeg. „Hallo, van Ekster, ouwe jon
gen!", riep hij hartelijk, „verzamel je
goed?" „Uitstekend, Hamsterman, ouwe
jongen", antwoordde Panda's metgezel, „en
verzamel jij ook goed? Prachtig. Prachtig!
Ikzelf heb juist de hand weten te leggen
op een stel alleraardigste restauratie-kop
jes. Ik zal ze je even laten zien". Hij open
de zijn koffertje, dat goed gevuld bleek
te zijn en beide heertjes bogen zich ver
rukt over de inhoud. Hun opgewonden ge
babbel verstoorde de rust van een zwer
ver, die op een stationsbank een slaapje
deed. „Dat hinderlijke geklets", bromde
hij, terwijl hij onrustig bewoog onder de
kranten, die hem tol deken dienden, „foei,
foei! Die lieden behoorden te weten, dat
een station geen conversatiezaal is. Wat
heb ik aan een rustbank, als ik er geen
rust op kan vinden?" Maar het gepraat
ging onafgebroken door. De verzamelaar
vertelde hoe Panda hem had geholpen
door de koffie te drinken. „Dat was anders
helemaal zo moeilijk niet", merkte Panda
op. „Ei, ei", bromde de zwerver onder zijn
kranten, „als mijn oren mij niet bedriegen,
hoorde ik daar het stemmetje van mijn
vriendje Panda! Vox Panda, zoals wij la
tinisten zeggen!" De kranten verschoven
ende listige snuit van Joris Goedbloed
dook er uit op.
De voorzitter van het College van Rijks
bemiddelaars, het bestuur van de Stichting
van de Arbeid en minister Suurhoff heb
ben nogmaals vergaderd ter bespreking
van de passage uit het communiqué van
19 maart betreffende de tussen regering en
werkgevers- en werknemersorganisaties
overeengekomen richtlijn voor loonsver
hogingen. Er zijn volgens minister Suur
hoff geheel ten onrechte onderling mis
verstanden gerezen over de vraag of bij
de toekenning van 6 percent loonsverho
ging in bepaalde bedrijfstakken in deze 6
percent de eventuele verdere verbeteringen
van secundaire arbeidsvoorwaarden zijn
begrepen of dat boven die 6 percent nog
een percentage aan secundaire verbete
ringen mag komen.
Volgens minister Suurhoff is er geen
enkele reden voor dit misverstand aan
wezig en is het communiqué volkomen
duidelijk. De minister is van mening dat
het communiqué in overleg met werk
gevers- en werknemersorganisaties is op
gesteld en dat duidelijk is, dat de zes
percent niet overschreden mag worden.
Men kan echter na overleg met het Col
lege van Rijksbemiddelaars tot een ver
gelijk komen. Zo heeft het overleg in de
metaalnijverheid er toe geleid dat onge
veer een half percent boven de 6 percent
mocht worden uitgegaan bij de vaststelling
van de nieuwe c.a.o.
Dit houdt echter niet in dat men zes
percent loonsverhoging mag gaan geven
en daarboven met een aantal geheel
nieuwe secundaire verbeteringen kan ko
men. Dit zou tegen de voorschriften en
het standpunt van de regering indruisen.
In principe is dus het maximum zes per
cent.
e>i
Maandagmiddag om drie uur, toen vele
leden van de Koninklijke Algemene Ver
eniging voor Bloembollencultuur in het
Krelagehuis te Haarlem bijeen waren ter
gelegenheid van de wekelijkse beurs, werd
een ogenblik stilte verzocht. Voor de micro
foon sprak de heer Jac. B. H. M. Roozen,
lid van het dagelijks bestuur, een kort
woord ter nagedachtenis van dr. E. H. Kre
lage, in leven erevoorzitter van de Konink
lijke vereniging. Na de toespraak werd een
minuut stilte betracht.
Het PTT-bedrijf is de eerste der rijks
diensten, die een toeslag voor onregel
matige diensten aan het personeel zal ver
strekken. Betaling zal geschieden voor
werk op werkdagen tussen 6 en 8 uur, op
maandag tot en met vrijdag tussen 18 en
22 uur, op zaterdag tussen 13 en 22 uur en
op zondagen en erkende feestdagen. De
toeslag bedraagt voor de werkdagen 20
percent en voor zon- en feestdagen 40 per
cent. Voor de nachturen is een aparte
regeling getroffen.
Protest. Pakistan heeft bij India gepro
testeerd tegen het samentrekken van
Indiase troepen aan de Pakistaanse
westgrens „buiten hun legerplaatsen in
vredestijd."
Levenslang. Een gerechtshof in Nicosia
heeft drie jonge Griekse Cyprioten ver
oordeeld tot levenslange gevangenis
straf wegens illegaal wapenbezit. Zij
hebben bekend dat zij in het bezit zijn
geweest van een zelfgemaakte bom.
Aanvulling. President Eisenhower heeft
het Amerikaanse Congres 547 miljoen
dollar gevraagd als aanvulling van de
defensiebegroting voor het begrotings
jaar dat 1 juli aanvangt. Dit geld is
voornamelijk bestemd om de produktie
van B-52 bommenwerpers op te voeren
en om bases aan te leggen voor deze
vliegtuigen.
Bescherming. President Eisenhower heeft
bij het Amerikaanse Congres een pro
gram ingediend, dat voorziet in een
betere bescherming der burgerrechten.
Amerikaanse burgers die menen dat
hun grondwettelijke rechten zijn ge
schonden, zouden zich rechtstreeks kun
nen wenden tot een federale rechtbank.
Men moet thans eerst voor de recht
bank der staten procederen. Tevens
wordt voorzien in de benoeming van
een commissie, bestaande uit vertegen
woordigers der twee partijen, die moet
onderzoeken in welke gevallen grond
wettelijke rechten zijn geschonden.
Afkomst. In antwoord op een Sovjet-nota
waarin werd verzocht om terugzending
naar de Sovjet-Unie van „een zeer groot
aantal buitenlandse uitgewekenen van
Sovjet-Russische afkomst," die „tegen
hun wil in Westduitse kampen en ge
vangenissen worden vastgehouden,"
heeft de Westduitse regering medege
deeld bereid te zijn 31 wegens misdrij
ven veroordeelde vreemdelingen op
vrije voeten te stellen en naar de Sov
jet-Unie terug te zenden. In de West
duitse nota wordt gezegd dat de enige
buitenlanders van Sovjet-Russische af
komst, die zich in Westduitse gevange
nissen bevinden, veroordeelde over
treders van de Duitse wetten zijn.
Goodwill. Het Westduitse bedrijfsleven
overweegt een economische goodwill-
missie naar het Nabije Oosten te zenden.
Men is van oordeel dat het met het oog
op de activiteit, die de landen van het
Sovjet-blok, alsmede Groot-Brittannië
en Japan ontplooien, aanbeveling ver
dient een missie te zenden naar Syrië,
de Libanon, Irak, Jordanië, de Soedan
en Egypte.
Clandestien. De Franse veiligheidspolitie
heeft drie communisten, twee vrouwen
en een man aangehouden, die er van
worden beschuldigd, het in België ge
drukte clandestiene blad „Résistance
Algérienne" in Frankrijk te hebben
verspreid en hierdoor gepoogd hebben,
het leger te demoraliseren.
Strafmars. Van een groep van 75 Ameri
kaanse mariniers, die bij een „straf
mars" in de duisternis door een moeras
nabij hun kamp in het kustgebied van
Zuid-Carolina werden gevoerd, zijn er
vjjf om het leven gekomen. Een mari
nier wordt nog vermist. De sergeant,
die de strafmars had geleid, is hangende
het onderzoek in hechtenis genomen.
De opperbevelhebber van het korps
mariniers, generaal Pate, is naar Zuid-
Carolina vertrokken om de kwestie te
onderzoeken.
Redding. Drie werklieden, die zaterdag
■door steenval in een onderaardse gang
van een krachtstation nabij Martigny,
in Zwitserland, van de buitenwereld
werden afgesneden, zijn maandagoch
tend, na meer dan 54 uur geïsoleerd te
zijn geweest, ongedeerd bevrijd.
Opstand. De inwonenden van een tehuis
voor ongehuwde inheemse arbeiders bij
Johannesburg zijn in opstand gekomen
om klachten over slechte voeding
kracht bij te zetten. Zij staken de ge
bouwen in brand en vielen de politie en
de brandweer aan met ijzeren staven.
In de gevechten werden vier van hen
gedood.
Staking. Drieduizend Marokkaanse bur
gers, werkzaam op Amerikaanse lucht-
bases in Marokko, zijn maandag in
staking gegaan. Zij eisen hoger loon en
betere arbeidsvoorwaarden.
DE STERRENNEVELS in het heelal be
staan uit vele miljarden aparte sterren, die
samen een zwak-wazig lichtende massa
schijnen. Zij vertonen zich aan het oog van
de waarnemer niet als een concentratie
van afzonderlijk lichtende puntjes, maar
als één vlek, alléén omdat ze zo uitzonder
lijk ver van de waarnemer verwijderd
zijn. Toch is het met de moderne reuzen-
telescopen gelukt sommige van deze lichte
vlekken op te lossen in miriaden kleine
lichtpuntjes, de individuele sterren voor
stellend, waaruit deze ver verwijderde
sterrenstelsels zijn opgebouwd.
Zodra de astronomen tot de
ontdekking waren gekomen dat
die zwakke lichtvlekjes aan de
hemel in werkelijkheid gigan
tische sterrenstelsels waren
wilde men natuurlijk wel eens
weten hoe ver dergelijke ga-
laktische nevels van ons eigen
melkwegstelsel verwijderd wa
ren. Deze afstanden werden gemeten door
toepassing van de wet die vertelt dat de
schijnbare helderheid van een lichtbron
afneemt met het kwadraat van de afstand,
en op grond hiervan werd de afstand van
de dichtst bijzijnde sterrennevel - de An-
dromedanevel - op een half miljoen licht
jaren geschat. De verst verwijderde nevel,
die nog juist met de grootste telescopen
kon worden waargenomen, moest onge
veer een half miljard lichtjaren van ons
vandaan zijn, zodat het zichtbare heelal
bestond uit een bol met een straal van
5000 triljoen km.
Bij deze - uiteraard zeer vereenvoudigde
voorstelling - kan zich echter een moeilijk
heid voordoen, waarmee de astronomen
destijds geen rekening hebben gehouden.
Het is de moeite waard eens te bedenken,
dat het licht van de verst verwijderde ster
rennevel bijvoorbeeld zo'n 500.000.000 ja
ren heeft nodig gehad om ons oog - zij
het dan via de telescoop - te bereiken. Een
half miljard jaren geleden werden de
lichtdeeltjes door de nevel uitgestoten,
reisden met een snelheid van 300.000 km.
per seconde door de ruimte, en vertellen
ons van de toestand waarin die sterren
nevel zich een half miljard jaren geleden
bevond. Het licht van de Andromedanevel
licht ons echter in over een periode die
slechts een half miljoen jaren achter de
rug ligt. Of in andere woorden, de twee
sterrennevels die we beschouwen, verschil
len 499.500.000 jaren van dit moment af
gerekend. Zijn de sterrennevels gelijktijdig
ontstaan, dan zien we de verst verwijderde
op een aanzienlijk jeugdiger leeftijd dan
de Andromedanevel.
Indien nu ook sterrenne
vels in de loop van hon
derden miljoenen jaren veran
deringen ondergaan die in
vloed hebben op hun licht
sterkte, spreekt het bijna van
zelf, dat we de lichtsterkte
van sterrennevels niet zon
der méér met elkaar mogen
vergelijken om daaruit hun onderlinge af
standen te berekenen. In deze zin uitte de
Nederlandse astronoom prof. J. H. Oort
zich reeds 20 jaar geleden, en de Duitse
sterrenkundige A. Behr heeft enkele jaren
geleden de moeite genomen het gehele ter
rein van de sterrennevels op technische
bijzonderheden te onderzoeken en kwam
door zijn kritische studiën tot de conclusie
dat de werkelijke afstanden der melkweg
stelsels ongeveer tweemaal zo groot moe
ten zijn als tot nu toe werd aangenomen.
Daardoor komt de verst verwijderde ster
rennevel op 1 miljard lichtjaren afstand
van ons te staan en is de straal van het
zichtbare heelal eveneens 10.000 triljoen
km. uitgebreid, waardoor de inhoud acht
maal zo groot geworden is.
Mogen we, in verband met deze correctie
geringschattend neerzien op de resultaten
die met betrekking tot de afstand aarde-
maan en aarde-zon in de oudheid zijn ge
maakt?
Daarover morgen.
(Nadruk verboden)
H. PéTILLON.
