DE VERBORGEN SCHOONHEDEN
IN DE KOP VAN ONS GEWEST
ggfWjg
aJS
ssB
■W
Wij gaan nimmer om de
kaasmarkt naar dit Alkmaar
TIPS voor
TRIPS
1 and vol vreugden
Noordliollaed en het Lido
Havenberichten
TUSSEN DE COCKSDORP EN DE EETHUISJES
9
1
D..^DAG 15 MEI 1956
NOORDHOLLAND heeft tussen zijn „top", ergens in de
klare stilte benoorden De Cocksdorp, op het eiland Texel,
waar de eenzame vuurtoren als laatste baken optorent tegen
de Noorderkim en de kleine eethuisjes van Amsterdams
Leidseplein, of de kronkelende fietspaden van Huizen naar
Bussum een onuitputtelijke reeks schoonheden opgetast, die
tezamen wel tien pagina's en méér zouden kunnen vullen.
Wij willen echter met enkele grepen uit de reeks speciaal
eer bewijzen aan dat deel van de provincie, dat boven het
Noordzeekanaal voor velen het onbekende land der polders
en boerenhoeven wordt geheten, omdat hier meer dan op
het Leidseplein de nadruk verdient te vallen van hen, die
stilte en schoonheid minnen.
Waar wilt ge heen? Gaat ge een paar dagen achtereen met
ons zwerven door het groene land achter de duinen, die
zich tot de Ilondsbosse zeewering in een steeds dunnere
reep verliezen langs de einder, of wilt ge elke dag op honk
terugkomen? Wij zullen proberen beide categorieën liefheb
bers van het „klein-toerisme" van dienst te zijn en vooral
hen te helpen, die deze zomer als vreemdelingen hun ge
west gaan ontdekken. Want er zijn vele vreemdelingen in
de If mond-immigranten uit andere landstreken, die nog niet
thuis zijn in hun eigen omgeving en die op een snipperdag
of een weekeinde willen profiteren van de mogelijkheden
in eigen omgeving, maar niet weten wat, hoe en waar.
Daarbij worden bepaald niet vergeten degenen, die de komende zomer te gast zijn
in de IJmond en die met hun gastheren er op uit gaan per bus, per brommer
of op de fiets. Goed we beginnen met een paar dagtochten. Met de bus.
Kent ge Purmerend, Edam of Oosthuizen,
gelegen in de vette klei van Waterland?
Er gaat een echte bus heen en ge kunt er
wat Purmerend betreft, het best een dins
dag voor kiezen, want dan is er markt in
het stedeke. En dat is geen geringe zaak
daar, want Purmerend telt mee in de rij
der Nederlandse marktplaatsen: het is de
derde! Ge zult het Purmerends museum
moeten gaan zien, wanneer het glanzend
stamboekvee u wellicht wat te rumoerig
naar de vrijheid of de melkershanden
staat te verlangen, maar ook het orgel in
de Hervormde kerk, dat een van de be
roemdste barokorgels is in het land. Ru-
dolf Carrels bouwde de kerk het is maar
dat ge het weet en zij dateert uit'1742.
Naar Edam
Naar Edam, voert de weg dwars door
het gezapige boerenland van de Beemster.
Edam, dat vol leven loopt als de dagen
weer gaan lengen en dat ge moet zien
middenin de groene landouwen van Noord
holland met zijn massieve, roodstenen
Grote of St. Nicolaaskerk, waarin de ge
brandschilderde ramen vonken tegen het
wit der spitsbogen.
Ge moet hier een bus overblijven om te
wandelen over de keitjes van het Spui en
de Kalverstraat, waarmee de stad Edam
laat weten, dat zij stad is, blijft en blijven
zal.
En Oosthuizen
In Oosthuizen staat het oudste kerk
orgel van Nederland (1521) en de klok, die
in de Hervormde kerk hangt, werd daar
voor al in 1511 gegoten door Gerhardus
de Wou.
En dan is uw dag om.
Maar er komt een volgende, die ge zoudt
kunnen besteden aan een trip naar plaats
jes als Grootschermer en De Rijp, Graft
of andere kleine, dromende steden in die
contreien, waar het land opwelt van melk
en honing en langs de rechte polderwegen
de boerenbehuizingen als tekenen van wel
vaart en welgedaanheid tronen.
Grootschermer (lijn F van Alkmaar af)
heeft een héél oud rechthuis uit 1639 en
een nóg ouder Hervormd kerkje.
Graft en de Rijp
En wie het aandurft, moet de drie kilo
meter naar Graft lopen, want daar rust
zegen op: Graft, dat met De Rijp zo vol
gestouwd is met oude gevels en landelijke
rust, dat het haast ondenkbaar is, dat het
daar niet wemelt van de toeristen. Geluk
kig maar voor u en ons, die de stadjes,
waar in vroeger eeuwen vele walvisvaar
ders woonden, thans ontdekken gaan.
De Rijp spant voor ons persoonlijk de
kroon, al was het alleen maar om zijn
smalle hoofdstraat, waar de gaslantaarns
overheen buigen als op een schilderij uit
het atelier van Vermeer. De Rijp, dat maar
één hele kilometer van Graft ligt en een
heerlijk raadhuisje rijk is.
Het werd dan ook door Jan Adrianus
Leeghwater daar neergezet en die kon er
wat van.
En het plaatsje heeft een kerk, waarvan
de toren gedeeltelijk in het schip is ge
bouwd, terwijl rondom de oude geveltjes
de zon van de zomer vangen en terug
kaatsen met de roodbruine gloed van
eeuwenoude bakstenen.
Naar de Hanze
W't fe verder: het is ons wel: we gaan
n - Hoorn met de bussen F, C en D.
\.r< M stadje met een verleden dat vei
in o 'lanzctijd teruggrijpt en daarvan
kond doet met een waag om te stelen
(1609), een laat-gotische Noorderkerk
uit 1441 en de wereldberoemde Bossu-
huizen, waar ge de historie beslist een?
van na moet slaan, na ze eerbiedig te
hebben bekeken.
En loop dan éven door naar de Ooster
poort (1578). Kunt ge niet even blijven?
Ak het vrrdaerpidrh'T -■> m-
Rodesteen folkloristische dansen geduren
de de periode van half juli tot eind augus
tus.
Maar dan ook gauw door naar Medem-
blik, de stede van Radboud, wiens kasteel
nog als een goed-geconserveerd juweel
tegen de zeedijk schuil gaat en waar alles
aan de glorie der verbonden Hanzesteden
herinnert. De drie klokken in de Boni-
faciuskerk aan de Breedstraat kunt ge be
zwaarlijk van dichtbij bekijken, al zou het
de moeite van het smalle trapje lonen,
maar de kerk ingaan kan wel en dan staat
daar een preekstoel, die uit 1555 dateert
en een menigte tafrelen uit de vaderlandse
geschiedenis in nobel houtsnijwerk doet
herleven.
Vervolgens wordt het ook tijd. huistoe te
gaan. Morgen zouden de voormalige Zui
derzeesteden desnoods allemaal „gedaan"
kunnen worden en dan kan Volendam
meegenomen worden, hoewel elk dezer
plaatsen een volle dag waard is.
Levenslang
Enkhuizen Zolang er nog een Noord
hollander rondloopt, die Enkhuizen niet
kent, zou men levenslange propaganda
voor deze bloesem aan de Zuiderzeedijk
moeten voeren in alle huizen die de pro
vincie telt.
Het is om het even, waar ge begint:
Enkhuizen is aan alle kanten mooi en on
vergetelijk, maar wilt ge met wat gegevens
gewapend zijn: hier zijn ze. Enkhuizen
heeft natuurlijk zijn Zuiderzeemuseum en
het is al zo vaak verteld, welk een schat
ten daar achter de kleine glasroeden zijn
vergaard, dat wij het u niet nogmaals
willen herhalen. Maar Enkhuizen heeft
veel meer: een Dromedaris uit 1540, die als
een vergeten bastion op de uitkijk over het
zilveren meer staat in ongelijke metsel
stenen en indrukwekkend-schone vorm.
Enkhuizen heeft zijn Zuiderkerk uit 1524
en zijn raadhuis, dat nagemaakt kon zijn
naar het model van het paleis op de Dam.
Daar moet ge even proberen binnen te
komen. Wie die hal niet gezien heeft, kent
Enkhuizen niet, maar laat hij dan even
doorlopen naar de stedelijke oudheidkamer
op de bovenverdieping.
En natuurlijk moet de Waag bezien wor
den de Waag van 1559, die een pracht
van een chirurgijnskamer bevat en daar
mee duidelijk maakt, dat de geneeskunst
onzer dagen echt wel wat veiliger wordt
beoefend.
In één dag
Ge kunt in één dag naar Den Helder en
de afsluitdijk komen ook, om de nieuwe
marinebasis en de Zuiderzeewerken te be
zien. De bus brengt u desgewenst de Wie-
ringermeer door, waar de nieuwe boerde
rijen de herinnering aan de inundatie heb-
ben weggewist. En wie van kris-kras
houdt kunnen wij een rit aanbevelen met
het NACO-bussennet van Alkmaar af naar
Egmond, „de parel der Noordhollandse
badplaatsen" (en laat Bergen dit niet ho
ren), via Egmond-binnen naar Castricum
met lijn AB en overstappen op lijn W, met
die bus naar Haarlem en vandaar met lijn
H via Spaarndam dwars door Assendelft,
waar de dopsstraat 8000 meters telt en een
menigte prachtige boerderijen aan weers
kanten, die stuk voor stuk hun eigen
bruggetje hebben om vervolgens via Wor-
merveer Purmerend te bereiken. Vart Pur
merend bijvoorbeeld naar Hoorn met bus E
en dan terug met KA via Berkhout Aven-
horn en Rustenburg o wondermooie
plak Noordholland met je onvergelijkelijke
stelphoeven naar Alkmaar.
Dan weet ge wel wat Noordholland is.
VL - a'
ËËÉSÉÈf A
sL NA
f"
Lnx.aM.ien de ..aoae stad. Niets is minder waar, want aan de voet van de
Dromedaris leeft het even fel en nijver als in de Gouden Eeuw, al liggen de verhou
dingen in het stadje wel even anders dan in de jaren van Hanze en
Oostindische Compagnie.
HA;,
WIJ ZOUDEN NIMMER om de kaasmarkt naar Alkmaar gaati, want wij zouden
weten, dat we lichtelijk genomen zouden worden. Omdat elke vrijdag weer de
berrie van een der kaasdragers-schouders glipt en de gele Edammers over de
klinkers knikkeren. Hoewel wij, dol op kaas zijn en de fleur van de kaasmarkt aan
de voet van de spits geboogde waag zeer wel weten te waarderen, ligt het kunst
matige dezer folklore ons niet. Harry from Oklahoma heeft de drie filmpjes
op verschoten en één extra, toen - „oh man, what a luck" - de kaasjes aan de rol
gingen. Hij weet dat niet zo en dat is maar plezierig, want nu hebben beide partijen
het naar hun zin.
Nee wij zouden gaan om de molen
van Piet en het Huis met de Schopjes, om
De Dieux-Lacroix en Het Moriaenshooft,
patriciërshuizen, zo gaaf als Nederland ze
te weinig meer heeft.
Boven Alkmaar steken twee kenmerken
de silhouetten uit: die molen met zijn
vreemde eigennaam en de grijze Grote
Kerk. Piet's molen verbergt geen enkele
geheimzinnigheid, want Piet heet het
molenaarsgeslacht, dat sinds mensen
heugenis deze kernachtige buitenkruier
rret zijn warme gele steen bewoont en
bemuldert.
VROEGER HAD de stad vele molens als
een krans van nijvere wieken op haar bol
werken. Toen de ponten echter verdwenen
en de wallen geslecht werden of tot par
ken afdaalden, bleef deze reus op het Ken-
nemerbolwerk staan oudtijds de „Molen
ae Groot nu de „molen van Piet.." En
dan de kerk, een gave driebeukige kruis
basiliek die in de noordelijke gotiek werd
opgetrokken, toen de vijftiende in de gou
den eeuw overging. Het is goed, daar enige
tijd binnen te gaan en de ruimtewerking
van het schip op zich in te laten werken:
bouwmeester Keldermans uit Mechelen
heeft op dit majestueuze godshuis het
stempel der eeuwigheid achtergelaten en
wie in het koor omhoog blikt, zal daar het
Laatste Oordeel zich zien voltrekken in de
gedoofde kleuren van de jaren 15101516:
Cornells Buys, de „meester van Alkmaar"
schilderde het en liet er zijn verbeelding
op draven.
EN DAN het kleine, pretentieuze orgel
in de kooromgang, dat daar wat verloren
tegen de spitsogen hangt: een kostbaar
werkstukje uit de zestiende eeuw, kost
bare pendant van Jacob van Campens
machtige schepping, het grote orgel, dat
tegen de westgevel van het schip troont.
BUITEN STRAALT de zon in de Lange-
slraat, waar wederom de taal der gotiek
wordt gesiproken door het stadhuis van
Alkmaar, dat binnen zijn sierlijke muren
een kostelijke verzamelplaats is van mid
deleeuwse relieken: de raadzaal, de hal met
de magnifieke Schermerkast, de Polder-
kamer en dan de sprong naar de stijl der
Renaissance in de kamer van B. en W. De
stad heeft méér: de stad heeft haar sfeer
volle centrum met water en gevels in
warmgetint samenspel langs de vele grach
ten, die samenkomen voor kaasmarkt en
waag.
Dat die waag oorspronkelijk als kerk
gebouwd is, zullen weinigen buiten Alk
maar weten, maar het is toch te zien: hier
werd oorspronkelijk een eenbeukige kruis
kerk van de H. Geest gebouwd, waarvan
de steunberen nog te zien zijn tegen het
westelijk deel van het schip met de ijle
.spitsboogvensters in het transept. Na de
hervorming kwam de vervorming: de kerk
w erd waag.
HET KOOR aan het oostelijk einde is
toen verbouwd en kreeg zijn mooie renais-
sancegevel en in 1599 was de tonen klaar,
die sterk doet denken aan de Amsterdamse
Oudekerkstoren. Melchior de Haze, een
Antwerpenaar, goot er een mooi, hoogge
stemd klokkenspel voor en rond die klok
hebben al honderdduizenden paren ogen
gezworven want aan de oostkant is een
speelwerk de beroemde Alkmaarse rui
tertjes, die menig kinderhart hebben ver
rukt en vele ouderharten daarbij. Voor
al op het hele uur, als de klaroenblazer de
trompet steekt.
AAN DE VOET van de waag spiegelt het
water, overspannen door de ophaalbruggen
en teruggevend het beeld van de reeksen
oude gevels uit 16e en 17e eeuw. Niet
alleen aan het water staat het architecto
nisch schoon te pronken, ook aan Oude
gracht en Langestraat zijn lijst- en klok-
gevels te vinden, die sierlijke herinnerin
gen oproepen aan een voorbije tijd, waar
in pruik en hoepelrok de smalle Alkmaarse
straten bevolkten en het eerzaam koop
mansgilde neerstreek in dit hart van
Noordhollands noorderkwartier.
WAT ACHTERAF is de Hof van Sonoy
te vinden op de gewijde grond, die in
de middeleeuwen het klooster van de witte
zusters droeg. Het klooster werd in de 16e
eeuw verwoest; het terrein raakte in 1572
deels in handen van jhr. Diederich van
Sonoy, de gouverneur van Willem van
Oranje; in de achttiende eeuw kwam het
complex in beheer bij de Nederlands Her
vormde Diaconie, die er een tehuis voor
ouden van dagen stichtte. Kijk eens om
hoog naar de tympanon van het poortje:
daar staat nog het kloeke wapen van de
regentenfamilie Barbes, die in 1590 het
complex bezat. Alkmaar, royaal 700 jaar
stad, heeft nog meer schoons. Maar dat is
niet samen te dringen in dit korte bestek
dat laat zich slechts bekijken.
Afgaand op de ervaring van de verschil
lende VW:s benoorden het Noordzee
kanaal kunnen wij van harte de volgende
uitstapjes door de provincie aambevelen. Zij
zijn natuurlijk ook gedeeltelijk te maken.
Als uitgangspunt is Alkmaar gekozen,
waarnaar ook de afstand is berekend. Elke
route biedt iets anders en veel afwisse
lends.
A. Egmond aan de Hoef, Egmond aan
Zee, Egmond Binnen, Castricum, Heems
kerk, Beverwijk, Wijk aan Zee, terug fiets
pad langs Hoogovens, Buitenhuizen (75
km).
B. Alkmaar, Bergen, Bergen aan Zee,
door Bergerbos naar Schoorl, Groet, Cam
perduin, Hondibosse Zeewering, Petten, St.
Maartenszee, langs Zwanenwater naar
Callantsoog, Julianadorp, Den Helder aan
Zee, De Kooi, Breezand, Anna Paulowna,
Oude Sluis, Schagerbrug, Schagén, Dirks-
Verspreid over heel Noordholland liggen
de lieve dingen van het verleden. In onder
staand nuchter lijstje is van die verspreide
bezienswaardigheden een opsomming ge
geven. Niet compleet uiteraard, maar wel
licht als wegwijzer voor de belangstellende
zwerver door de provincie toch wel
nuttig.
BLOKKER: Boerderij: „De Barmhartige
Samaritaan".
CALLANTSOOG: Zwanenwater gróót
ste dinuiiomeer van Europa; broedplaats
voor lepelaars.
CASTRICUM: Twtalfde eeuwse N.H. kerk,
pas gedeeltelijk gerestaureerd.
EGMOND-BINNEN: Benedictijner abdij,
AdalbertusakkerAdalbertusput.
EGMOND a/'d HOEF: Fundering van het
oude slot van de graven van Egmond.
HEEMSKERK: Kasteel Assumburg.
oooococooooccoocccoocccxxxxxxxxxxiccooocmcococcoccoooococococK
t w gct.it.' ,i deze zomer niet dit IJmuiden zien - het levendige beeld
van sluizen en schepen, wolken, wind en water? Wij, die eraan geviend zijn, maken
er tegenover elke vreemdeling een goede beurt mee. want IJmuiden heeft zijn eigen
schoonheid - een ruige, mannelijke schoonheid.
Verleden jaar in de hitte van de volle Italiaanse zomer is er op een
terrasje aan het Lido van Venetië een waar woord gevallen, gesproken
door een Zaandammer, die met zijn gade over het fonkelende icaler der
lagune naar de lichtjes in de baai keek. Hij zei: „En toch moet de haven
van IJmuiden op dit ogenblik ook mooi zijn". Hij had gelijk. Hem was
op dat moment duidelijk, dat niet allies, wat ver gehaald wordt, beslist
lekkerder smaakt dan de spijzen van vlakbij hij moet, toen zijn trein
hem terugvoerde langs Essen en Rotterdam het tevreden gevoel hebben
gehad, dat hij weer thuis was en dat „thuis" ook zijn charme heeft.
Misschien zit deze Zaankanter dit jaar aan de voet van de Waag van
Alkmaar op een zonnige dag en kijk hij uit over Mient en Luttik
Oudorp peinzend over de betekenis der goud-gesierde woorden in de
gevel van de oude waag: „S.P.Q.A. Restituit Virtis Ablatae Jura Bilancis"
hetgeen niets wijs is, maar alleen wil zeggen dat „moed en kracht aan
regering en burgerij van Alkmaar het verloren waagrecht weerschonken'
En als hij dan achter deze spreuk aandroomt en de geschiedenis van de
kaasstad van de gevels der oude huizen wil af gaan lezen, dan zal zijn
vakantiedag goed besteed zijn.
Voor zulke eenvoudige zielen, maar ook voor hen, die andere geneugten
van een vakantie in de eigen omgeving zoeken om redenen van beurs
of simpel om niet-mee-te-willen-doen-met-de-verre-reismode is deze pagina
geschreven en met een paar foto's opgesierd. Moge zij ettelijken de ogen
openen voor de ontelbare schoonheden van het eigen gewest en anderen
er voor het eerst op wijzen. Zij kan wellicht tot leidraad dienen voor
menig uitstapje in het komende seizoen.
OOOCXXXÏCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCOMOCIOOOOOOOOOODOOOOOCOOOOOOOOOODOOOOOOOOOOOOOCOOOOCX»»
ocooooooooooooooooooooooooooo
HEILOO: Witte kerk met St. Willebrordus-
put; natuurreservaat Heiloo'er bos.
DEN HELDER: Zoölogisch station der
Ned. Dierkundige vereniging met aqua
ria; monument „Helden de.r zee" met
klokkenspel; natuurreservaat „De don
kere duinen".
HOOGWOUD: „Paardjesdeur" is de oude
Westfriese boerderij „Willemshoeve"
(aan de Noorder Pade) Oud1-Westfriese
kamer met prachtige tegelschouw in de
hoeve van L. Glas aan de Gouwe. Doop
vont van Radboud in de N.H. kerk.
JISP: Natuurreservaat „De Baanakkers
met zeldzame flora en fauna.
KOEDIJK: Rijk viswater.
KOOG AAN DE ZAAN: Molenmuseum
(uniek in de wereld) Oliemolen „Het
Pink" met molenpanorama.
KROMMENIE: Mooie Zaanse gevels.
LANDSMEER: Zeldzame flora en fauna in
het moeraslandschap; veel viswater. Het
dorpje Watergang aan de weg Amster
damPurmerend is een der oudste en
gaafste Watevlandse dorpen.
LANGEDIJK: Rijk der duizenden eilanden.
LIMMEN: Hortus Bulborum, tulpentuin
daterend uit de 17e eeuw.
ST. MAARTENSVLOTBRUG: Natuurmo
nument „Wildrijk".
OOSTERLAND: Ned. Herv. kerk uit
1100 met fraai orgel en het „Zwaard van
Treslong".
SCHAGEN: Oude slottoren (1440) Histo
risch streekmuseum. In de zomer elke
maartdag' Westfriese markt met volks
dansen.
OPPERDOES: Oude kerk met eiken preek
stoel en koperen „doopboog". Prachtige
schilderachtige dorpsgedeelten met vele
bruggetjes.
OUDORP: Verschillende molentypes o.a.:
„De zes wielen" en ,,'t Rode Hert".
ST. PAJsTCRAS: Ideaal viscentrum.
TWISK: Zeer oud dorp met schilderachtige
kerk (15e eeuw) en een aantal oude
boerderijen.
UITGEEST: 12e eeuwse Hervormde kerk
met Hemonyklok.
WERVERSHOOF: Eendenkooi, Zwaagdijk
WIER1NGEN (Hippolytushoef) Dertiende
eeuwse kerk; Museum Bosker; Wierin-
ger oudheidkamer.
ZAANDAM: Czaar Peterhuisje aan het
Krimp. Molens: De held Jozua, De ge
kroonde Poelenburg, De Duinjager, de
Huisman.
WORMER: Raadzaal met prachtige schouw
en tegelwand.
De stijlvolle raadkamer van het
Hoornse stadhuis. Links een
schilderij van Rotius
xraooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo
horn, Oudkarspel, Noord-Scharwoudë,
Broek op Lanigendijk, Alkmaar (112 km).
C. Alkmaar, Stompetoren, Groot Scher
mer, Graft, De Rijp, Middenibeemster,
Zuidoost Beemster, Kwadijk, Edam, Volen
dam, per boot naar Marken, Monniken
dam, Ilpendam, Purmerend, Oost Graftdijk,
West Graftdijk, Boekei, Alkmaar (72 km).
D. Alkmaar, Heiloo, Limmen, Uitgeest,
i Krommeniedijk, Krommenie, Wormerveer,
Wormer, Jisp, Wijde Wormer, Neck, Pur
merend, Midden-Beernster, Noord Beem
ster, Schermerhorn, Ursum, Rustenburg,
Oterieek, Alkmaar (60 km).
Speciaal voor fietsers en bromfietsers;
startplaats Velsen.
A. Velsen, Buitenhuizen, Zaandam, Dur_
gerdam, Broek in Waterland, Monniken
dam, Manken, Volendam, Edam, Purme
rend, Ilpendaim, Zaandam, Buitenhuizen,
Velsen <72 km).
B. Velsen, Amsterdam, Het Schouw, Wa
tergang, Purmerend, Wijde Wormer, Zaan
dijk, Koog aan de Zaan, Zaandam, Buiten
huizenVelsen (58 km).
C. Velsen, Wijk aan Zee, Beverwijk,
Heemskerk, Castricum, Uitgeest, Wormer
veer, Zaandijk, Koog aan de Zaan, Zaan
dam, Hembrug, Amsterdam, Buitenhuizen,
Velsen (89 km.)
Op maandag kwamen in IJmuiden binnen:
Donata van Oskarshamn. Dieter Waltraud
van Hamburg. Roelf van Aarhus. Tosno van
Vendspils. Schie van Bremen. Codora van
Algiers. Bomma van Drammen. Ton S van
Swansea. Bittern van Liverpool. Brand VI
van Dover. Theano van Dublin, Borkum van
Portjo Roma. Sigborg van Helsingborg.
Westland van Hamburg. Werna van Stock
holm. Roelf Buisman van Parr. Henriette
Schulte II van Newport News. Fivelborg van
Swansea. Penmars van Basse Indre, Ulm-
bruder III van Norrköping. Texelstroom van
Liverpool. Evy Livanos van Hampton Roads.
Vertrokken zijn: Schokland naar Rotter
dam. Brand VI naar Oslo. Brasil naar Far-
breg. Netherlands Coast naar Rotterdam.
Helene naar Gdynia. Noorderhaven naar
Malmö. Theseus naar Bremen. Gunther naar
Brussel. Batavier naar Bohus. Gesina Hen-
drika naar Flensburg. Narwal naar Delfzijl
I Penza naar Tuapso.
