India toomt woeste rivieren in
achter dammen en dijken
Whiston
'n
Overheid bevordert inenting tegen
kinderverlamming voorlopig niet
KING SIZE
^"Hoe is het ontstaand
h-e-t-e-r-e
Enorm!
Prinsessen-van-de-armoe in de lopende band
Dorre jungle lest
haar dorst
Onzekerheid omtrent doelmatigheid
van het Salk-Vaccin te groot
m-
3
Noodtoestand afgekondigd
voor Oost-Pakistan
Prinses Irene verbleef
een week in Parijs
Steun aan Koningin
Wilhelminafonds
toegenomen
Adenauer en Mollet op
4 juni in Luxemburg
Nederland bestudeert
bereiding nieuw vaccin
Verkiezingen gehouden in
West-Nigeria
Stassen in verzet tegen
groot luchtmachtvertoon
de
m*
Tito wordt zaterdag in
Moskou verwacht
HEINDE EN VER
Duitse documenten in
Londen gepubliceerd
Duitse documenten in
Washington gepubliceerd
Poging om isolationisme
in 1940 aan te wakkeren
DINSDAG 29 MEI 1956
(Van een speciale verslaggever).
Een vierhonderdvijftig kilometer ten wes
ten van Calcutta takt een enkel-spoorlijn
tje van een kilometer of vijftig lengte naar
het zuiden af van de hoofdlijn Calcutta-
Bombay. Het eindpunt van dit lijntje heet
Sambalpoer een districtshoofdplaats.
Men moet er zich niet te veel van voor
stellen.
In 1945 stapte een groep Indiase inge
nieurs met hun assistenten in Sambalpoer
uit de trein. Zij hadden meetinstrumenten
fototoestellen, kaarten en papieren bij zich.
Zij trokken te voet het land in, een bar,
door afwisselende overstromingen en droog
ten verworden land. Wegen waren er niet.
Armelijke dorpjes van enkele strooien en
lemen hutten lagen verspreid in de rossige,
stoffige jungle, waarop de bewoners in een
hard, ononderbroken gevecht een bestaan
aan de rand van de honger veroverden.
De ingenieurs gingen naar Heirakoed,
een eilandje in de rivier Mahanadi. Dat
was van Sambalpoer een dagtocht.
Brug over de Mahanadi nabij de Heirakoeddam
Om die Mahanadi was het hen begonnen.
Dat is een verschrikkelijke rivier, zoals
trouwens bijna alle Indiase rivieren. Winter
en zomer ligt hij ingedroogd en tam in een
brede, stoffige bedding zonder het droge,
dorre land enig soelaas te schenken. Maar
in de moessontijd raast hij langs de oevers,
waar de mens met schrikogen zijn geweld
meet. De rivier is de symbolische verbeel
ding van India's klimatologische zorgen,
het is er te veel of te weinig, te droog of
te nat.
De Mahanadi heeft ruimschoots zijn deel
bijgedragen tot de geschiedenis van leed en
ellende, die India achter zich heeft. Men
spreekt nog van de rampjaren 1865'66.
De regen was schaars en te vroeg geweest
in 1865, en dat betekent misoogst. Bij hon
derdduizenden stierven de mensen van
honger in de staat Orissa, waarvan het dis
trict Sambalpoer deel is en waar de Maha
nadi doorheen stroomt. Het volgende jaar
kwam het water, waaraan men zo bitter
tekort had geleden. Maar toen kwam het
in kolkende stromen. De rivier raasde over
het land en verwoestte en doodde wat de
droogte nog had overgelaten. En zo ge
beurde het weer in 1937 en 1953.
Daar op en om dat eilandje Heirakoed,
in de dorre, stoffige jungle, waar de tijgers
hongerig rondslopen, begonnen de inge
nieurs hun strijd tegen de rivier.
Kolonies
Van Sambalpoer rijdt men nu met de
auto in een uur naar Heirakoed. De weg
is smal, maar zeer behoorlijk. De tijgers
zijn verdwenen ginds in en achter die
heuvels, zo wijst men de bezoeker, daar
wemelt het er nog van. Hier zijn ze weg
gevlucht toen in 1951 de eerste dynamiet-
ladingen in de rotshellingen ontploften. De
dynamietladingen, die het ruwe fatsoen in
die rotshellingen moesten brengen voor de
bouw van de Heirakoeddam, de eerste van
een reeks dammen, die de Mahanadi moe
ten temmen en dienstbaar maken aan de
mens. In 1951 de eerste ontploffingen
dit jaar in augustus komt het werk gereed.
Nog ligt rondom de roestig-bruine jungle
met zijn weerbarstige bekleding van ruig
struikgewas, waaruit hier en daar een
slanke palmboom oprijst. Nog sluipen hier
de hyena's en jakhalzen om de armelijke
dorpen. Maar aan weerskanten van de dam
liggen de arbeiderskolonies, die 33.000 man
herbergen, velen met hun gezin. Er zijn
scholen en hospitalen verrezen. Vieren
twintig uur van de dag en de nacht ratelen
de betonmolens, rijden de trucks af en aan.
's Nachts staat een onwezenlijke gloed van
schijnwerpers boven de wijde, duistere
vlakte en op grote afstand hoort men het
gegrom van deze gigantische werkplaats in
de open lucht.
De dam is bijna gereed. Dwars over het
rivierbed ligt de hoofddam van ruim vijf
kilometer lengte, waarvan 1200 meter in
beton en metselsteen. Rechts en links slui
ten op de hoofddam aarden dijken aan van
twaalf en tien kilometer lengte. Ruim een
miljoen kubieke meter beton en metsel
werk, ruim achttien miljoen kubieke meter
aarde, opgeworpen in deze verlaten vlakte.
Onder het betonnen gevaarte van de cen
trale dam ligt het krachtstation, dat 160.000
kilowatt-uur elektrische stroom zal toevoe
ren aan steden en dorpen in een gebied van
honderden kilometers doorsnee en, in een
nabije toekomst, aan de industrie, die zal
ontstaan, waar vijf jaar geleden de tijgers
nog rondslopen. Het plan voor een alumi-
niumfabriek in Heirakoed ligt al gereed.
Dat wordt de gangmaker.
Een deel van de rivier is getemd. Het
kunstmatige meer verzamelt zijn water, zo
dat zij het niet meer in verwoestende stro
men over het land kan smijten. Straks zakt
dat water langs een stelsel van kanalen
het land in om het te bevloeien.
Kunstwerk
Een modern kunstwerk, zoals India er
op het ogenblik vele onderhanden heeft.
De nachtploeg werkt
Amerikaanse en Duitse fabrieken hebben
er de modernste machinerieën en werktui
gen voor geleverd. Een cementfabriek is op
een goede honderd kilometer afstand ge
bouwd om de hongerige betonmolens te
voeden. Een kolenkrachtstation moest ge
bouwd worden om de stroom te leveren.
De Indiase ingenieurs (bij dit werk zonder
buitenlandse hulp) hanteren een technisch
apparaat, dat in de Amerikaanse Tennes
see Valley niet uit de toon zou vallen.
Maar tegen de enorjne helling van de dam
op beweegt zich de lopende band van het
puin-, zand- en betonstransport. Met recht
de lopende band: een rij zonder eind van
vrouwen en meisjes met mandjes en me
talen bakjes op het hoofd. Ze zijn gekleed
in kleurige sari's, bont geweven lappen, die
voornaam-sierlijk om het lichaam zijn ge
drapeerd. Aan de armen en in de oren dra
gen zij zilveren ringen, velen hebben een
sieraad in de neus.
Als sierlijke prinsessen van dit eens zo
stille oosten schrijden zij door het razende
tumult van dit westers-moderne arbeids
terrein. Honderden kleurige prinsessen-
van-de-armoe in een rij zonder eind, met
een mandje of bakje op het hoofd: bukken
om het mandje te vullen, schrijden tegen
die inheemse helling op, bukken om het
mandje te ledigen, schrijden de helling af.
's Nachts schrijden er prinsesjes in het wit
te schijnwerperlicht en hun sari's vlam
men en hun sieraden schitteren. Anderhal
ve roepie per dag: één gulden twintig.
President neemt gezag over van de
provinciale gouverneur
KAR ATS JI. (Reuter). President Iskan-
der Mirza van Pakistan heeft de voor het
oosten des lands geldende grondwet bui
ten werking gesteld krachtens de grond
wettige bepalingen tijdens een noodtoe
stand. De president heeft hiertoe besloten
na ontvangst van een rapport van de gou
verneur .van Oost-Pakistan, Fazlal Hoek,
dat het niet langer mogelijk was deze pro
vincie overeenkomstig het in de grondwet
bepaalde te besturen. President Mirza
heeft alle bestuursbevoegdheden over
Oost-Pakistan en het gezag van de gou
verneur aan zich getrokken.
De moeilijkheden, welke hiertoe hebben
geleid, zijn vorige week in de oost-
pakistaanse volksvertegenwoordiging, bij
een stormachtig begrotingsdebat, begon
nen. Toen de Oostpakistaanse premier en
minister van Financiën Sarkar, leider van
de regeeringspartij van het Verenigde
Front zijn begrotingsrede zou houden,
stelden sprekers van de oppositie punten
aan de orde, waarin het regeringsgezag
werd aangevochten. De bijeenkomst der
volksvertegenwoordiging werd door de
voorzitter voor onbepaald tijd verdaagd.
Hongersnood
De voedselsituatie in Oost-Pakistan, waar
41 miljoen mensen wonen, is „catastro
faal", zo heeft de leider van de oppositio
nele Awami-liga, Soehrawardy, bij aan
komst in de hoofdstad van Pakistan Ka-
ratsji uit Dacca verklaard. De voedselcri-
sis is volgens hem meer het gevolg van een
slecht georganiseerde voedseldistributie
dan van een tekort aan graan. De Pa
kistaanse premier, Mohmamad Ali, heeft
verklaard, dat alles in het werk wordt ge
steld om voedsel naar Oost-Pakistan te
zenden, dat meer dan 1600 kilometer van
West-Pakistan is verwijderd.
Prinses Irene is met zes klasgenootjes,
twee leraressen en een leraar van haar
school van maandag tot zaterdagmorgen
in Parijs geweest. Het gezelschap logeerde
in het, overigens nog steeds niet officieel
geopende, „Institut Néerlandais" in de Rue
de Lille, vlak bij het Franse parlement.
Misschien zou een mechanische trans
portband goedkoper en sneller zijn, maar
dit is India. Er zijn te veel lege handen en
lege magen. Waar men handen en magen
kan vullen, denkt men niet over mechani
sche transportbanden. De prinsesjes ver
slaan iets van hun armoede in het gevecht
tegen de rivier, die de armoede van hun
vaders zo dikwijls tot stervens toe heeft
vergroot.
Dit is India, het heel oude, piepjonge In
dia, zoals het werkt aan zijn toekomst. De
Heirakoeddam is één van de werkplaatsen.
Er zijn er vele. Wat ze voor het land be
tekenen, is nauwelijks te schatten.
In het jaarverslag van de Nederlandse
Vereniging tot Steun aan het Koningin Wil
helminafonds voor de Kankerbestrijding
wordt gemeld, dat de vereniging in 1955
een hoger bedrag heeft kunnen afdragen
aan de stichting.
Over de wijze, waarop de vereniging
tracht de nodige fondsen te verzamelen
wordt gezegd dat het resultaat van de ac
tiviteit der afdelingsbesturen en contact
personen zich demonstreerde in onder meer
een belangrijk verhoogde collecte-opbrengst
en een toename van het ledental met 11700
(van 57.018 tot 68.710) en van het aantal
contribuanten met 25.000 (van ca 45.000
tot 70.000). De postzegelactie heeft netto
bijna 190.000 opgeleverd.
Meer gemeentebesturen gingen er toe
over het jaarlijkse subsidie aan de vereni
ging te brengen op basis van een cent of
meer per inwoner. Ultimo 1955 steunden
van de 1004 gemeenten, in Nederland' 592 de
vereniging op deze wijze, 374 gemeenten
subsidieerden de vereniging op basis van
een halve cent per inwoner, slechts 38 ge
meentebesturen, aldus wordt in het jaar
verslag meegedeeld, bleken niet bereid' om
de subsidie-aanvrage van de vereniging in
te willigen. Evenals vorige jaren verstrek
ten tien van de elf provincies een subsidie,
alle gebaseerd op een halve cent per in
woner.
Ook de personeel actie ter verkrij
ging van een vaste basis van inkomsten
heeft tot verder succes geleid. Driehonderd
duizend werknemers steunen thans de actie.
De totaalcijfers van de in het verslag
opgenomen „balans" en „staat van ba
ten en lasten" over 1955 tonen aan dat
de inkomsten 1.948.599,95 (vorig jaar
1.534.305,39) bedroegen.
BONN (Reuter). De Westduitse bonds
kanselier dr. Adenauer en de Franse pre
mier Mollet zullen maandag te Luxemburg
beraadslagen over het Saargebied. Te
vens zullen Mollet's besprekingen te Mos
kou ter sprake komen.
De bijeenkomst was oorspronkelijk op 2
juni vastgesteld.
Naar van Franse zijde is verklaard is het
doel van de bijeenkomst officieel, het leg
gen van de laatste hand aan een Frans-
Duitse overeenkomst over het Saargebied.
Maar volgens Duitse kringen in Parijs wil
Adenauer hoofdzakelijk uit de eerste hand
vernemen wat er tijdens het bezoek van
Mollet in Moskou is besproken, zulks met
het oog op zijn aanstaande bezoek aan de
Verenigde Staten waarheen hij op 8 juni
vertrekt voor een vriendschapsbezoek. Hij
zal het weekeinde van 9 en 10 juni in New
York doorbrengen en op 11 juni de ere-
doctorstitel van de Yale universiteit ont
vangen. Op 12 en 13 juni zal de bondskan
selier in Washington zijn waar hij met
president Eisenhower en minister Dunes
een noenmaal zal gebruiken waarop een
bespreking op het State Department zal
volgen. Op 14 juni houdt de kanselier een
toespraak voor de „Raad voor buitenlandse
betrekkingen" te New York en op 15 juni
ontvangt hij een ere-doctorstitel van de
Marquette-universiteit te Chicago. Op 15
juni wordt de terugreis naar Bonn aan
vaard.
DE DIRECTEUR-GENERAAL van de Volksgezondheid, prof. dr. P. Muntendam,
acht nog zovele onzekerheden aan de vaccinatie tegen kinderverlamming verbonden,
dat van overheidswege voorlopig deze inenting in ons land niet kan worden be
vorderd. Dat men in Engeland dit jaar er wel toe is overgegaan een half miljoen
kinderen te enten met een in het land zelf bereid vaccin brengt geen wijziging in
het standpunt van de Nederlandse overheid. Het verdere wetenschappelijk onder
zoek naar een doelmatig werkend vaccin en een immuniteitsonderzoek bij de Neder
landse bevolking zullen worden gestimuleerd, evenals het scheppen van doeltreffende
mogelijkheden tot behandeling van de patiënten in het acute stadium en bestrijding
van de gevolgen der ziekte. Prof. Muntendam komt tot deze conclusies op grond
van het advies dat een commissie uit de gezondheidsraad aan hem over de inenting
tegen kinderverlamming heeft uitgebracht. Prof. Muntendam heeft zich met dit
advies verenigd.
Gedurende 1955 zijn in Amerika, in
Canada en in Denemarken massa-inentin
gen tegen kinderverlamming uitgevoerd.
Vooral de vaccinatie in Amerika kan be
schouwd worden als een experiment met
bemoedigende resultaten. Men heeft daar
voornamelijk kinderen van zeven en acht
jaar geënt en .nen heeft gemeend te mogen
concluderen, dat in hetzelfde jaar van de
inenting hiervan een zekere beschuttende
werking uitging. In Nederland komt tot nu
toe vijfenzeventig percent van de kinder-
verlammingsgevallen beneden de leeftijd
van vijf jaar voor en het is niet bekend
hoe deze leeftijdsgroep op inenting met het
Salk-vaccin zal reageren, zo zegt de com
missie uit de Gezondheidsraad in haar
advies.
Na de ongelukken, die zich in 1955 in
Amerika met het Salk-vaccin hebben
vooi gedaan, zijn strengere eisen aan de
bereiding en de controle van het vaccin
gesteld. Nadien hebben zich met dit vaccin
geen onaangename gevolgen meer voor
gedaan, hoewel de vraag is gerezen of de
beschuttende kracht van het vaccin hierbij
dezelfde is gebleven.
Over de duur van de beschermende
werking heeft men zich nog geen scherp
oordeel kunnen vormen. Uit het onderzoek
van het bloed blijkt, dat naar alle waar
schijnlijkheid na een half jaar de onvat
baarheid sterk is afgenomen, zodat ver
moedelijk herinenting na een of twee jaar
nodig zal zijn. Of de mens op deze her
inentingen met een overgevoeligheid zal
reageren is nog niet bekend.
reiden, dat niet zoals het Salk-vaccin een
gedood virus bevat, doch een levend, on
gevaarlijk virus. Aan de bereiding van een
dergelijk vaccin wordt ook in ons land de
volle aandacht besteed.
Mede door de nog onbekende factoren
inzake de duur van de beschuttende wer
king is het bezwaarlijk het tijdstip te be
palen, waarop een vaccinatie zou moeten
plaats hebben. Zou deze kort voor een
epidemisch voorkomen der ziekte geschie
den, dan is het niet uitgesloten, dat door
deze inenting juist het optreden van kin-
derverlammingsgevallen zou kunnen wor
den bevorderd. Doet men het te lang voor
een epidemie, dan weet men niet of de
beschuttende werking nog voldoende is.
Tijdens het voorkomen van gevallen van
kinderverlamming, is de verwekker dezer
ziekte zo algemeen aanwezig, dat vele kin
deren ongevoelig worden, zonder ziek te
zijn geworden. Deze onvatbaarheid laat
zich door bloedonderzoek bepalen en de
commissie beveelt dan ook aan, dat een
nader onderzoek naar de immuniteitstoe-
stond van de kinderen wordt ingesteld.
Mocht te zijner tijd een vaccin bereid kun
nen worden, waarvan verwacht mag wor
den, dat het een langduriger beschuttende
werking kan geven, dan zullen de gegevens
over de immuniteitstoestand mede kunnen
bepalen, welke leeftijden in de eerste
plaats voor inenting in aanmerking komen.
LAGOS (Reuter) In de Britse Afri
kaanse kolonie West-Nigeria zijn zaterdag
verkiezingen gehouden voor tachtig zetels
in de volksvertegenwoordiging. Er waren
Een vraag, die zich voor Nederland voor- twee miljoen stemmers, waarvan de helft
vrouwen. De verkiezingsstrijd is met fel
heid gevoerd.
De regeringspartij de „Actiegroep"
verwierf volgens voorlopige uitslagen 41
zetels (in het oude parlement bezat zij er
zestig). De „Nationale Raad van Nigeria"
en die der „Inwoners van Kameroen" kre
gen 25 zetels, twaalf meer dan in het oude
parlement.
doet, aldus de commissie, is tevens, of men
door de inenting met een vaccin, dat een
kort durende immuniteit veroorzaakt, de
kans loopt de ziekte te verplaatsen naar
een hogere leeftijdsklasse. De ervaring
leert, dat het verloop der ziekte bij oudere
kinderen en volwassenen vaak ernstiger is
dan bij jonge kinderen. Het is mede daar
om gewenst te trachten een vaccin te be-
WASHINGTON (Reuter) President
Eisenhowers adviseur in ontwapemimgs-
zaken, Harold Stassen, heeft medegedeeld,
dat gedeeltelijk door zijn toedoen d'e
Amerikaanse luchtmacht verleden week
zondag een demonstratie van straallbom-
menwerpers boven Washington heeft be
perkt. Voor de televisie zei Stassen, dat het
niet het ogenblik was voor een dergelijke
demonstratie. Zijn houding was mede be
paald door de aanwezigheid van president
Sukarno in Washington en de Amerikaan
se proeven met de waterstofbom.
De Amerikaanse luchtmacht had aanvan
kelijk 216 bommenwerpers van het type
B-47, d'ie atoombommen kunnen vervoe
ren, boven Washington willen laten vlie
gen. Tenslotte werd het aantal beperkt
tot 45.
Volgens het centrale meteorologische
observatorium van Japan, is er zondag
avond in het gebied van de Bikini-atol in
de Stille Oceaan een waterstofbom tot ont
ploffing gebracht.
Het observatorium zegt abnormaal sterke
luchttrillingen en een lichte aardschok te
hebben waargenomen. De Amerikanen zijn
bezig met een serie atoomproeven in het
gebied van Bikini.
ADVERTENTIE
mil*
I
Méér
rookgenot door
de „filterende" Whiston-lengte
BELGRADO (Reuter/UP). - President
Tito van Joegoslavië zal zaterdag met zijn
echtgenote in Moskou aankomen voor een
officieel bezoek van drie weken aan de
Sovjet-Unie, zo is in Belgrado bekend ge
maakt. De Joegosavische minister van
Buitenlandse Zaken Popovitsj heeft ver
klaard, dat het bezoek van groot belang
zal zijn voor het vinden van nieuwe wegen
en methoden ter verzekering van een blij
vende vrede en internationaal vertrouwen
Het bezoek van Boelganin en Kroesjtsjev
aan ons land is van groot belang geweest
voor de regeling van problemen van de
eerste orde tussen onze twee landen en
voor de wereldvrede. De gezamenlijke ver
klaring van Tito en Boelganin heeft vorig
jaar de Joegoslavisch-Russische betrekkin
gen op een hechte basis geplaatst, waarbij
het beginsel van onafhankelijkheid, ge
lijkheid, samenwerking en niet-inmenging
in de binnenlandse aangelegenheden werd
onderschreven, aldus Popovitsj.
Tito zal na besprekingen in Moskou ver
scheidene andere Russische steden bezoe
ken, waar hij wetenschappelijke instituten,
industriële projecten, culturele en sociale
instellingen zal bezichtigen. Hij zal verge
zeld worden door de vice-president Kardelj
en Popovitsj.
Heinde, in het Middelnederlands ook:
hende, is een bijwoordelijk gebruikte
derde naamval van het woord: hand en
betekent dus letterlijk: bij de hand in
de zin van: vlakbij. Terecht zei men
vroeger: heinde óf ver, maar de beteke
nis van het woord heinde is steeds meer
verzwakt en die van: ver is meer en
meer op de voorgrond gekomen. Thans
betekent heinde en ver ongeveer: alom,
zover men zien kan en: van heinde en
ver is: van alle kanten, van wijd en zijd.
Bijvormen van hende zijn ghehende
en behende, welk laatste woord voort
leeft in: behendig dat ook: bij de hand
betekent, maar nu in de zin van: listig,
^gevat, bedreven. j
LONDEN (United Press) Voor de
tweede wereldoorlog heeft Duitsland een
groot aantal geheimen van het Britse
ministerie van Buitenlandse Zaken in han
den gekregen, zo heeft het Foreign Office
onthuld. De Duitse ambassadeur Von Dirk-
sen had een „betrouwbare bron" gehad, die
hem inlichtingen gaf van de meest ver
trouwelijke aard. Deze onthulling werd ge
daan in een publicatie van officiële Duitse
documenten over de Duitse buitenlandse
politiek, getiteld „de laatste maanden van
de vrede."
Terwijl Groot-Brittannië en Frankrijk
in 1939 met Rusland onderhandelden over
een alliantie die Hitier gedwongen zou
hebben aan twee fronten strijd te leveren
was Von Dirksen bijna dagelijks in staat
aan Berlijn rapport over die onderhande
lingen uit te brengen.
Deze rapporten stonden ter beschikking
van de Duitse minister van Buitenlandse
Zaken Von Ribbentrop, toen deze bespre
kingen begon met de Russische minister
van Buitenlandse Zaken Molotov, die
leidden tot het Russisch-Duitse non-ag-
gressiepakt van augustus 1939.
In de documenten wordt gezegd dat het
eerste sein dat Rusland bereid was met
Duitsland tot een akkoord te komen, het
vervangen van Maxim Litwinov als minis
ter van Buitenlandse Zaken door Molotov
op 3 mei 1939 was. De mogelijkheid van
een politieke overeenkomst kwam bij de
Duitsers kennelijk niet eerder op dan toen
Molotov te verstaan gaf dat er een „poli
tieke grondslag" voor enige economische
overeenkomst moest zijn.
Een maand lang vlotte het niet erg.
Iedere partij verdacht de ander van be
drog, maar terwijl Molotov een tactiek van
dralen en uitstel volgde in zijn onderhan
delingen met Groot-Brittannië en Frank
rijk, duurden de Duits-Russische bespre
kingen voort. Tegen het einde van juni be
spraken Duitsland en Rusland de „norma
lisering" van hun betrekkingen in „vriend
schappelijke geest," een non-aggressiepakt,
een „gemeenschappelijke oplossing" van
de „Poolse kwestie" en van de Sovjet-be
langen in de Baltische staten. De Britse
regering werd onkundig gelaten van de
Duits-Russische besprekingen, hoewel de
Britse ambassadeur in Berlijn, Sir Neville
Henderson, melding maakte van geruchten
waaraan het Foreign Office echter geen
geloof hechtte.
WASHINGTON (Reuter/A.F.P.) Het
Amerikaanse departement van Buiten
landse Zaken heeft 54 Duitse documenten
uit de periode van 18 maart tot 22 juni 1940
gepubliceerd als negende deel in de serie
publicaties over de Duitse buitenlandse
politiek in de periode van 1918 tot 1945.
Volgens deze documenten werkten nazi
propagandisten samen met een bekend
Republikeins Amerikaans Congreslid in
een poging om de Republikeinse nationale
conventie van 1940 een isolationistisch
programma te doen aannemen. De docu
menten vermelden geen naam maar in een
voetnoot wordt verwezen naar een adver
tentie waaronder de handtekening van
Hamilton Fish, een toenmalige Republi
keinse afgevaardigde van New York, voor
kwam en waarin gewaarschuwd werd
buiten de oorlog te blijven. Fish verklaarde
in commentaar hierop, dat hiervoor geen
cent Duits geld was gebruikt.
Hans Thomsen, de Duitse ambassadeur
te Washington seinde op 12 juni 1940 naar
Berlijn, dat de isolationisten het klaarblij
kelijk gingen afleggen. De Duitse ambas
sadeur te Washington verzocht het Duitse
ministerie van Buitenlandse Zaken 20.000
dollar toe te staan als hulp voor het ver
schijnen van vijf boeken met isolationisti
sche strekking, van de hand van bekende
Amerikaanse schrijvers. Dit verzoek werd
ingewilligd.
Goed gezien
In een telegram van de Duitse ambassa
deur te Madrid, Storher, aan de Duitse
minister van Buitenlandse Zaken Von Rib
bentrop, wordt gezegd dat Franco, toen hij
op 10 mei 1940 van de Duitse inval in Ne
derland en België hoorde, zei: „De Duitsers
zien het goed. Zij vinden altijd de juiste
plaats op het juiste moment."
De Russische minister van Buitenlandse
Zaken, Molotov, „wenste Duitsland vol
ledig succes toe bij zijn Noorse en Deense
campagne."
Tegenspraak
Christian Guenther, die tijdens de oorlog
minister van Buitenlandse Zaken in Zwe
den was, heeft een bericht tegengesproken,
dat hij Duitse diplomaten in de oorlog
heeft toevertrouwd, dat een neutraal Zwe
den „in zijn hart" en „uit traditie" aan de
Duitse kant stond. Volgens de documenten
zou Guenther dit verklaard hebben tegen
een functionaris van de Duitse afdeling
voor economische politiek in Stockholm,
een zekere Schnurre. Volgens Guenther
zijn de Duitse berichten uit Stockholm in
het voorjaar van 1940 „een walgelijke be
vestiging van het feit, dat Hitlers ge
zant in Stockholm, de prins van Wied, mij
en andere Zweden op een wijze hebben
aangehaald, die niets met de werkelijkheid
te maken had." Guenther ontkent ooit din
gen gezegd te hebben, die de prins en
Schnurre aan Berlijn hebben gerappor
teerd. „Ik heb nooit gezegd, dat Zweden
misschien met Duitsland in de oorlog zou
gaan. Ik heb er herhaaldelijk de nadruk op
gelegd, dat wij neutraal zouden blijven en
iedere mogendheid, die ons zou willen
dwingen onze neutraliteit prijs te geven,
als onze vijand zouden beschouwen."
