Vrije Universiteitsdagen
Mr. dr. J. Donner: Bestaansrecht
V.U. van doorbraak zijde bedreigd
Openbare universiteiten streven ook
naar eigen geestelijk stempel
een goed horloge
't Silver Stoepke
VOLVO
NAAIMACHINES
„Belgische biggen op onze markten
een groot gevaar"
Abdoel en het Vliegende Tapijt
FATALE
v
DIAMANTEN
Nieuwe hoogleraren
Vijf jongens overvielen
Zwolse taxichauffeur
Aardappelexporteurs
in moeilijkheden
Godsdienstonderwijs op
openbare scholen
ïweeluifse*
Franse parachutisten
in Marokko geland
i
Niet het hoogste
aantal cijfers
Varkenshandelaren in Hillegom bijeen
FEUILLETON
R. HASSBERGER
Tweejarig knaapje viel uit
zolderraam en overleed
Brand in Soesterberg toen
brandweer in Hedel was
J. Edel 25 jaar bij P.E.N.
Hekjes langs Amsterdamse
grachtenwallen
Voor kredietverlening
is 8 miljoen nodig
Amsterdam verleent
subsidie aan het I.K.O.S.
Vlees-„oorlog" in Bun
schoten; slagerswaren
zeer goedkoop
TIMfM Friese beschuit
Italiaans-W estduitse
besprekingen geëindigd
Busmaatschappij staakt
haar diensten
Examens
DONDERDAG 5 JULI 1956
De Vrije Universiteitsdagen in Haarlem
werden hedenmorgen voortgezet met de
jaarvergadering van de Vereniging voor
Hoger Onderwijs op Gereformeerde grond
slag in het Concertgebouw. De leiding was
dit jaar opgedragen aan de president-cura
tor, mr. dr. J. Donner, president van de
Hoge Raad. In zijn openingswoord herin
nerde dr. Donner aan de herdenking van
het 75-jarig bestaan van de Universiteit,
die verleden najaar onder belangstelling
uit velerlei kring werd gevierd. „Deze her
denking moet ons onszelf nog eens doen
bezinnen op het voortdurend bestaansrecht
der Vrije. Universiteit. Er is sedert haar
oprichting in het geestelijk klimaat ten
aanzien van de wetenschap zo veel ver
anderd. Toen heerste in de wetenschap een
positivisme en materialisme in rechtstreek
se strijd met het christelijk bewustzijn.
Sinds is die hoogmoed en zelfverzekerd
heid gelogenstraft; voor de betekenis van
geestelijke waarden ook voor de beoefe
ning der wetenschap gingen de ogen open."
Symptomatisch achtte hij bijvoorbeeld een
streven naar zelfstandigheid voor de open
bare universiteiten met vrijheid voor deze
een bepaald geestelijk stempel te aanvaar
den. Zo heeft het standpunt van de Vrije
Universiteit het leven uit een beginsel
formeel erkenning gevonden. Maar dit
betekent allerminst dat ook materiëel
ons standpunt wordt aanvaard. Integendeel
deelt de V.U. in het verzet hetwelk juist
ook uit christelijke kring van de zijde van
de doorbraak rijst tegen alles wat institu
tioneel het christelijk merk wil dragen.
„Daartegenover willen wij volharden in wat
wij als een ons van God opgelegde taak
zien, die wij ten bate van ons nationale
leven, hoe zwak en gebrekkig ook, uit het
geloof hebben te volvoeren. Moge ook de
jaarvergadering van heden, strekken om
dit temeer bewust te doen zijn," aldus dr.
Donner.
Hierna deed de vergadering enkele huis
houdelijke zaken af. Zij keurde het in druk
verschenen jaarverslag goed en dechar
geerde de penningmeester. Het aftredende
bestuurslid notaris J. D. F. van Halsema te
Hilversum (niet herkiesbaar) werd als
directeur vervangen door mr. D. Schut te
Amsterdam. De vergadering verzond een
telegram van hulde en trouw aan de Ko
ningin en zong daarna staande twee cou
pletten van het Wilhelmus.
„Liefde en trouw"
In de morgenvergadering hield ds. J. B.
v. d. Sijs, Gereformeerd predikant te Bre-
devoort, een toespraak getiteld: „Liefde en
trouw." Deze spreker ving zijn toespraak
aan met er aan te herinneren dat toen Pier-
son verwachtte, dat een billijker staats
regeling de deugden van zedelijke overtui
ging, wilskracht en toewijding zou aanmoe
digen bij die burgerklasse die een univer
siteit stichtte, hij er van uitging dat die
burgerklasse innerlijk zó aan de zaak van
haar universiteit was gebonden, dat als
ADVERTENTIE
maar de wijze waarop het EXAMEN
gedaan is moet voor u de maatstaf
zijn voor de waardering hiervan.
EEN MOOIE BELONING is nog steeds
waar ze jaren veel plezier van beleven.
Wij hebben een pracht collectie, o.a.:
een PONTIAC v.a. 55.
een INDUS v.a. ƒ49.75
een PRISMA v.a. 49.75
een ZENTRA v.a. ƒ45.—
Grote Houtstraat 49 - Telefoon 20049
De kleine zaak met de grootste keuze
Zijn jongere zusje, eerder uit zelfde
raam gevallen, inmiddels hersteld
In de Daalstraat te Utrecht is een twee
jarig jongetje, Hannes Baegen, van acht
meter hoogte uit een zolderverdieping op
straat gevallen. Het kind, dat op een voet
ganger viel, is 's avonds in het stads- en
academisch ziekenhuis overleden.
Vijf weken geleden is een nog jonger
zusje uit hetzelfde gezin op dezelfde wijze
omlaaggestort. Dit ongeval liep goed af;
het toen gewonde meisje is inmiddels her
steld.
grotere mogelijkheden werden geopend
die deugden des te schitterender naar voren
zouden komen. Hij stelde echter de vraag:
Is dat zo? Stellig zat achter die rijke jubi-
leumgave van vorig jaar van meer dan een
miljoen overtuiging en wilskracht en toe
wijding. Eigenlijk kan dit ook niet anders
worden verwacht bij een volk, dat gelooft
in Jezus Christus, die alle krachten en
mogelijkheden van dit leven nu ontsluit tot
de volle ontplooiing van zijn geweldig
koninkrijk. „Maar als allerwegen een in
zinking van het élan is te constateren, dan
moeten wij in verband met de V.U. die ge
varen ook zien. Denk eens aan de verslapte
belangstelling van de ouders voor het on
derwijs, terwijl de school toch altijd nog
behoort aan de ouders. Daarom moeten
v/ij," aldus de spreker, „in liefde en trouw
innerlijk verbonden blijven aan onze uni
versiteit. Dan zal het uitvoeren van het
nieuwe plan van actie niet zijn als het be
stormen van een vesting maar als het oog
sten van vruchten, die gerijpt zijn. In onze
liefde en trouw," aldus de spreker, „heb
ben directeuren van de vereniging, nadat
wij een bijzonder groot cadeau hebben ge
geven recht op het wekelijkse huishoud
geld."
In de middagvergadering zou het woord
worden gevoerd door de heren prof. mr.
W. F. de Gaay Fortman van 's-Gravenhage
over: „De samenhang der wetenschap" en
Ad. Kuiper, directeur van het Gerefor
meerd Jeugdcentrum te Huis ter Heide,
over: „Jeugd 1956 naar de Vrije Universi
teit."
Tot buitengewoon hoogleraar in de fa
culteit der Letteren en Wijsbegeerte voor
het onderwijs in de Culturele Anthropolo
gic aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
is benoemd dr. L. Onvlee. Dr. H. Brunsting,
conservator van het Rijksmuseum van
Oudheden te Leiden, is benoemd tot bui
tengewoon hoogleraar in de faculteit der
letteren en wijsbegeerte voor het onder
wijs in de klassieke en germaanse ar-
chaeologie.
De gemeenteraad van Amsterdam heeft
mr. J. Th. de Smidt uit 's-Gravenhage met
algemene stemmen benoemd tot gewoon
hoogleraar in de inleiding tot de rechts
wetenschap en in de grondslagen van het
oud-Nederlandse recht aan de universi
teit van Amsterdam. De raad benoemde
prof. dr. G. H. van der Kolff, wetenschap
pelijke medewerker van het Koninklijk
Instituut voor de Tropen te Amsterdam,
tot buitengewoon hoogleraar in de oosterse
economie.
Terwijl leden van de Soesterbergse
brandweer aan een brandweerdemonstratie
te Hedel in Noord-Brabant deelnamen, ont
plofte in het loodgieters- en elektriciens-
bedrijf van de firma J. Th. Pas te Soester
berg een benzineblik, met als gevolg dat de
werkplaats in enkele momenten in lichter
laaie stond. De agent van politie G. van
der Weerd belde de brandweer uit Soest.
Geheel alleen sleepte hij drie flessen gas
en een aantal benzineblikken uit de vuur
zee.
De heer A. W. Kaandorp, die de brand
ontdekte, begaf zich naar binnen en sleepte
een brandend benzineblik naar buiten. Me
vrouw Pas, de echtgenote van de eigenaar,
kwam met een emmer water naar buiten
om een brandend benzineblik te doven,
maar op het moment dat zij dit wilde doen,
was er een explosie in de werkplaats,
waardoor zij met emmer en al in een li
gusterhaag geslingerd werd. Zij werd
echter niet gewond. De heer Kaandorp, die
zich op het moment van de ontploffing nog
in de werkplaats bevond kreeg enkele ern
stige brandwonden.
De brandweer uit Soest was de vuurzee
spoedig meester
Op vrijdag 6 juli zal de heer J. Edel,
technisch ambtenaar A bij het PEN, wo
nende te Beverwijk, de dag herdenken,
waarop hij voor vijfentwintig jaar bij dit
bedrijf in dienst trad.
Amsterdam krijgt langs zijn grachten
lage hekjes op de walkanten ter bescher
ming van de daar geparkeerd staande
auto's, waarvan er jaarlijks enige honder
den in het water glijden. De proeven met
deze hekjes hebben dermate voldaan, dat
de Amsterdamse raad heeft besloten de
vier hoofdgrachten (Prinsen-, Keizers-,
Herengracht en Singel) alsmede die delen,
waar veelvuldig geparkeerd wordt, van
hekjes te doen voorzien over een totale
lengte van twintig kilometer. De kosten be
dragen ruim een miljoen gulden. Het werk
zal in drie jaar worden uitgevoerd.
Voor de Zwolse rechtbank hebben vijf
jongemannen terecht gestaan die op de late
avond van 9 april van dit jaar een overval
hebben gepleegd op de taxi-chauffeur P.
Land te Zwolle. De verdachten, allen ont
vlucht uit het psychologisch-paedagogisch
instituut De Dreef te Wapenveld, hadden in
Zwolle de chauffeur gevraagd hen naar
Nunspeet te rijden. Nabij Oldebroek ver
zochten zij de chauffeur even te stoppen.
Daar overmeesterden zij hem, bondien hem
vast en mishandelden hem, waarbij hij een
ernstige hoodwonde opliep. De jongeman
nen reden met de taxi naar Beekbergen,
waar zij de chauffeur in het bos achter
lieten na hem te hebben vastgebonden en
een prop in zijn mond gestopt te hebben.
Met de taxi reden ze daarna in de richting
van de Belgische grens.
De volgende dag kon de politie vier van
hen arresteren in België. De taxi lag bij de
grens in een sloot. De vijde jongeman, de
achttienjarige A. B. uit Amsterdam, had
zijn kornuiten in Arnhem verlaten en was
naar zijn ouderlijk huis gegaan. Samen met
zijn moeder had hij de politie gewaar
schuwd. De chauffeur had zich intussen
weten te bevrijden en ook reeds de politie
in kennis gesteld met hetgeen hem over
komen was.
De officier van Justitie eiste tegen B. een
jaar gevangenisstraf, waarvan vijf maan
den voorwaardelijk. De 25-jarige schoen
maker W. V. uit Breda hoorde een jaar en
zes maanden gevangenisstraf en ter be
schikkingstelling tegen zich eisen. Over L.
F. van D., een 20-jarige slopersknecht uit
Schalkwijk vroeg de officier een nieuw
psychiatrisch rapport. De 23-jarige chauf
feur P. W. V. uit Ede hoorde twee jaar en
ter beschikkingstelling tegen zich eisen.
Tegen de 19-jarige los arbeider H. P. J. L.
te Tilburg werd tweeëneenhalf jaar geëist,
door te brengen in een bijzondere jeugdge
vangenis. Op 18 juli zal de rechtbank uit
spraak doen.
In een vergadering van het bestuur van
het Produktschap voor Aardappelen heeft
de voorzitter, ir. T. P. Huisman, medege
deeld dat besloten is een onderzoek in te
stellen naar de exportstop. Het produkt
schap heeft zich bereid verklaard een kre
diet van vier miljoen gulden beschikbaar
te stellen in de hoop, dat de regering met
een gelijk bedrag zal bijspringen. De be
doeling is de exporteurs, die in nood zitten,
te helpen met kredieten tegen rente en in
bijzondere gevallen met renteloze kredie
ten. Uit de voorlopige gegevens is op te
maken, dat men met acht miljoen gulden
aan kredieten wel een eind zal komen,
maar niet ver genoeg. Aan de dringendste
gevallen zal enige voorrang moeten worden
verleend in het belang van de export. Men
onderzoekt voorts wat gedaan kan worden
om de vorderingen op Engeland binnen te
krijgen.
De gemeente Amsterdam gaat het gods
dienstonderwijs op de openbare lagere en
uitgebreid-lagere scholen subsidiëren. De
gemeenteraad van de hoofdstad heeft be
sloten de Nederlands Hervormde Kerk van
1 januari 1957 af een subsidie toe te ken
nen voor het doen geven van dit gods
dienstonderwijs. Deze subsidie is mede ten
behoeve van de Nederlandse Protestanten
bond, de Lutherse, de Doopsgezinde en de
Remonstrantse Gemeente, die bij de ver
zorging van dit onderwijs met de Hervorm
de Kerk samenwerken in het I.K.O.S., het
interkerkelijk overleg in schoolzaken.
Hoewel Gedeputeerde Staten van Zuid-
Holland een soortgelijk raadsbesluit van
de gemeente Rotterdam hebben vernietigd,
was de Amsterdamse gemeenteraad alge
meen van gevoelen dat de Onderwijswet
deze subsidiëring wel toelaat.
Het voorstel van B. en W. werd na een
uitvoerig debat goedgekeurd met 22 tegen
12 stemmen. Tegen stemden de gehele
communistische fractie en vier leden van
de Partij van de Arbeid.
'V J
t
'n tip. rijdt
■t i. V/ V -
in
hoofd-agent ËËJ
OVERVEEN
ADVERTENTIE
topkwaliteit
rayon Haarlem
Tel. K 2500 - 18997 - 25455 - 11125
De laatste dagen is er enige beroering te
Bunschoten-Spakenburg. Als antwoord op
het verkopen van vlees en vleeswaren on
der de geldende prijzen door een van de
slagers heeft thans een ander zijn prijzen
drastisch verlaagd. Hij bracht de prijs van
vlees met veertig cent per kilo omlaag.
Ook de prijs van boeren-metworst werd
verlaagd en wel met f 1,20. Vet spek werd
met zestig cent per pond verlaagd. Deze
slager verklaarde desgevraagd dat het zijn
bedoeling is de klanten te houden die hij
heeft. Het gaat er om wie de langste adem
heeft, zo zei hij. Deze slager zag voorlopig
ook geen oplossing van het conflict.
In ieder geval kunnen de huisvrouwen
in Bunschoten-Spakenburg thans zeer
goedkoop vlees krijgen.
ADVERTENTIE
Alle merken, dus ruime keuze
ENGEL, Gr. Houtstr. 181, Tel. 14444
Te Hillegom heeft de Nederlandse bond
van Varkenshandelaren zijn jaarvergade
ring gehouden in Treslong. De voorzitter,
de heer J. Lok, sprak in zijn openingsrede
over het vraagstuk der branchevervaging.
De ontwikkeling daarvan in de vorm van
supermarket staat een gespecialiseerd vak
manschap in de weg, een vakmanschap dat
gelukkig in ons land nog op hoog peil staat.
„Wij dreigen onder te gaan aan efficiency
die niet altijd meer op doelmatigheid ge
lijkt en in vele gevallen ook niet meer is".
De Europese integratie is nog steeds geen
feit op agrarisch gebied, zo vervolgde de
heer Lok. De buitenlandse markt is voor
ons nog moeilijk bereikbaar door hand
having van tolmuren en tarieven. Ondanks
de roep die opgaat om een Europese eco
nomische eenheid, een eenheid die steeds
urgenter wordt, is men daarvoor nog steeds
bang. Spreker vervolgde: „De hudige ont
wikkeling en vooral ook de ingewikkeld
heid op het gebied van vee en vlees eist
voortdurende studie van de dagelijkse gang
van zaken, die slechts door insiders kan
worden beoordeeld, welk oordeel ook veel
al snelle beslissingen vraagt, die het cri-
tische publiek blijkens perspublikaties niet
altijd waardeert maar ook niet kan over
zien".
De voorzitter van het produktschap voor
vee en vlees, de heer J. de Veer, hield een
rede over „Vee- en vlees-politiek". Na een
schets gegeven te hebben van de econo
mische ontwikkeling en uitkomsten der
laatste jaren en te hebben vastgesteld dat
bij schommelingen op de buitenlandse af
zetmarkten de binnenlandse consumptie
slechts weinig correctief werkt, besprak de
heer De Veef de positie van ons land als
vleesexporteur. Hij drukte daarbij de fok
kers op het hart slechts hoogwaardig fok-
materiaal te gebruiken en toe te zien op
goede voeding en verpleging. Spreker
merkte daarbij in het bijzonder op de
enorme gevaren die aanwezig zijn in de
verschijning van Belgische biggen op onze
Abdoel en Mobah vielen in slaap. Tegen elkaar aan geleund zaten ze te snurken;
de maan stond aan de hemel boven de donkere zee. Het geruis van de golven was
alles, wat men hoorde.
Toen, enkele uren later, werd Abdoel wakker... Hij rilde en klappertandde van de
kou! En ook Mobah bibberde als 'n juffershondje.
„Heb jij het ook z-z-zo k-k-koud?"vroeg Abdoel.
„Jahoe zou dat k-k-komen?"f zei Mohab.
Dat zouden ze straks wel merken
34-35
veemarkten. Reeds een drietal gevallen
van mond en klauwzeer onder deze dieren
werd ter kennis van het produktschap ge
bracht. Na nog gesproken te hebben over
de aanstaande liberalisatie van de vlees-
invoer in Engeland per 1 oktober met een
daaraan gepaard gaande verhoging van in
voerrechten besloot de heer De Veer zijn
rede met te zeggen dat in de door het pro
duktschap gevolgde politiek alle belangen
moeten worden afgewogen en dat de te
nemen maatregelen daarmee zo veel moge
lijk in overeenstemming dienen te zijn. Het
publiek moet dan echter beseffen dat het
zich tenslotte zal moeten aanpassen aan het
nationaal belang, aldus de heer De Veer.
RABAT (AFP/Reuter/UP) Uit Franse
bron is vernomen, dat woensdag zonder
incidenten Franse troepen met parachutes
zijn geland te Foum El Hassane, honderd
zeventig kilometer ten zuidoosten van Aga-
dir. In officiële Marokkaanse kringen ver
klaarde men woensdag, dat de Marokkaan
se gendarme in Foum El Hassane opdracht
gekregen heeft niet tussenbeide te komen,
doch alleen de Franse bevelhebber die de
operatie leidt, te wijzen op het feit dat de
post aan de Marokkaanse regering toebe
hoort. De Marokkaanse ministerraad heeft
woensdagmiddag, onder voorzitterschap
van de sultan, besloten prins Moelai Has
san donderdag met troepen naar het ge
bied van Agadir en in het bijzonder naar
Foum El Hassane te zenden om bezit te
nemen van de posten die de Fransen bezet
hebben. Voorts is uit officiële Marokkaanse
bron vernomen, dat Marokkaanse eenhe
den in het gebied van Agadir geconsig
neerd zijn en dat de bevolking, die op het
ogenblik in staking is, op verscheidene
punten de wegen geblokkeerd heeft.
Ook de commandant der Franse troepen
in Marokko, generaal Cogny, zal zich don
derdag naar Agadir begeven. Het is nog
niet bekend of hij daar een ontmoeting
met prins Moelai Hassan zal hebben.
Ondanks de algemene proteststaking te
Agadir werken de belangrijke diensten en
bedrijven, zoals ziekenhuizen, bakkerijen
en elektriciteitsvoorziening, normaal.
Franse alpinisten hebben in de Kabylie-
,bergen tien rebellen gedood en 35 gevan
gen genomen in een kort gevecht bij Bogh-
ni, honderdvijftig kilometer ten zuiden van
Algiers. In de streek van Constantine wer
den in de afgelopen vierentwintig uur ne
gentien opstandelingen gedood en achten
veertig gevangen genomen.
Minister Lacoste heeft woensdag de
„Union Frangaise Nord-Africaine" verbo
den wegens pogingen „om het leger op te
zetten tegen de openbare macht". Vier be
stuursleden van de vereniging zijn voor
ondervraging aangehouden. Het gebouw
van de „Union" is doorzocht.
Protest
Tunesië heeft verklaard, dat het zal
voortgaan met het uitzenden van radiobe
richten tot steun van de Algerijnse rebel
len. Het heeft geprotesteerd tegen het feit,
dat de Franse politie „de Tunesische sou-
vereiniteit had geschonden door het arres
teren en het fouilleren van de Libische
ambassadeur in Tunis".
ADVERTENTIE
grote brosse
beschuiten in één rol
ROME (Reuter) In een Italiaans-
Westduits communiqué, dat woensdag na
dat besprekingen tussen de regeringleiders
van beide landen is uitgegeven, wordt
bnder meer verklaard, dat men volledige
overeenstemming heeft bereikt over de
doelen, die binnen het kader van de Noords
atlantische Verdragsorganisatie zullen wor
den nagestreefd en over de gemeenschap
pelijke pogingen om het proces der Euro
pese eenmaking te versnellen.
Bondskanselier Adenauer en zijn minis
ter van Buitenlandse Zaken, Von Brentano,
hebben een bezoek van drie dagen aan
Italië gebracht en in die tijd besprekingen
gevoerd met premier Segni en diens minis
ter van Buitenlandse Zaken, Martino.
De staatslieden bevestigen in het com
muniqué dat de toepassing van concrete
ontwapeningsmaatregelen vergezeld moet
gaan van de oplossing van hangende poli
tieke problemen, waaronder als eerste het
vraagstuk der Duitse hereniging. Een alge
mene ontwapeningsovereenkomst zou doel
treffender controlemaatregelen moeten
omvatten.
Martino en Von Brentano tekenden een
protocol waarbij een Italiaans-Duitse com
missie in het leven wordt geroepen die
economische problemen moet bestuderen
die voor beide landen van belang zijn.
Martino verklaarde na de ondertekening,
dat de regeringsleiders op economisch ge
bied onder meer hadden gesproken over de
investering van Duits kapitaal, dat de arme
gebieden van Zuid-Italië moet helpen ont
wikkelen.
President Gronchi van Italië heeft een
uitnodiging van Adenauer om als gast van
president Heuss een bezoek aan de Bonds
republiek te brengen, aanvaard. Er is nog
geen datum voor het bezoek vastgesteld.
TALLAHASSEE, Florida (Reuter/United
Press) De stedelijke busmaatschappij van
Tallahassee, financieel gedupeerd door de
reeds vijf weken durende boycott door de
negers, heeft haar diensten gestaakt.
Het stadsbestuur heeft de eisen van de
interstedelijke nege-rraad om de rassen
scheiding in de bussen op te heffen afge
wezen. De negers op hun beurt hadden een
tegenvoorstel, waarbij slechts drie plaat
sen in bussen op de hoofdzakelijk door
negers gefrequenteerde lijnen voor blan
ken dienden te worden gereserveerd, vain
de hand gewezen. De negers eisen aanstel
ling van neger chauffeurs en de instelling
van een commissie van twaalf blanken en
twaalf negers, die de twist over de rassen
scheiding op deze busdienst zou moeten
oplossen.
In Asbury Park, New Yersey, brak in
een overvolle danszaal een vechtpartij uit
tussen jonge negers en blanken, waarbij
met vuisten en messen werd gevochten.
Tenminste vier jongelui werden na afloop
in een ziekenhuis opgenomen. De plaatse
lijke politie, bijgestaan door de staats
politie en manschappen uit naburige ge
meenten, wisten de ongeregeldheden pas na
twee uur te bedwingen.
Amsterdam. Gemeente Universiteit. Kandi
daatsexamen Politieke en Sociale Weten
schappen: mej. H. R. Kramer, Amsterdam.
Kandidaatsexamen Rechten: H. F. Waller,
Amsterdam. Doctoraal examen Rechten: mej.
M. v. d. Berg, Amsterdam.
Kandidaatsexamen Economie: H. W. Hij
mans, Arnhem; J. Th. M. Woudenberg, Haar
lem. Doctoraal examen Engels: mej. E. C.
Kortenbout v. d. Sluys en de heer D. P.
Leem it, beiden te Amsterdam.
Nijmegen. Doctoraal examen Klassieke
Taal- en Letterkunde: pater V. B. Stuiven-
wold, Kaatsheuvel. Doctoraal examen
Rechten (vrije studierichting): J. G. M. Hege-
ner, Eindhoven; mej. M. B. J. Roelofs,
Enschede. Kandidaatsexamen Rechten: J. A.
M. Hoekx, Tilburg; A. J. M. Kerstens, Til
burg; C. A. Nolet, Warmerhuizen. Doctoraal
examen Rechten: Th. F. M. Holland (cum
lande), Tilburg; H. P. A. van Wensen (cum
laude) Vught; mej. T. Ch. H. M. Fokkelman,
Den Bosch. Kandidaatsexamen 2e gedeelte
Geneeskunde: Th. W. J. Derksen,. Wychen;
B. Dwidjono, Nijmegen; W. Th. Evers, Nij
megen; H. O. Th. Finkensieper, Zetten; E.
C. Freriks, Ewijk; J. C. van Grafhorst, Bilt-
hoven; V. G. H. J. Kirkels, Horn; W. C. J.
Kouters, Brunssum; H. D. de Lang, Nijmegen;
S. H. H. M. van der Meer, Nijmegen;
H. M. Fr. de Ni veile, Eindhoven;
B. J. Stalmeier, Hoensbroek; Tan Lip
Bian, Nijmegen; J. J. de Wit, Grotebroek; W.
G. M. Witkam, Goes; mej. M. W. Mandigers,
Eindhoven; mej. A. J. M. Penders, Gemert;
Th. A. M. Ran akers, Geleen; M. A. Roes
(cum laude), Nijmegen.
Delft. Gepromoveerd tot doctor in de Tech
nische Wetenschappen de heer P. R. van
Haga op een proefschrift getiteld: Bijdrage
tot de Kennis der Biosynthese van de Alka
loïden bij Atropa Belladonna L.".
's Gravenhage. Notarieel examen eerste
gedeelte: C. G. H. Bodewes, Groningen.
Idem tweede gedeelte: mr. P. W. S. M. Rem
mers, Breda; K. Kuipers, Musselkanaal.
(Copyright Cosmospresse, Genève)
Gebaseerd op historische
gegevens door
19)
Allengs werd 't de Geneefse politie duide
lijk, dat dit de veelomstreden verdachte van
het schandaalproces in Frankrijk was. En
na vele verwikkelingen, die nodig waren
om de internationale verhoudingen niet te
verstoren en de politie, die de goede vangst
iad gedaan, niet in moeilijkheden te ver
nikkelen, werd Réteaux op 26 maart aan
^.uidor uitgeleverd, waarna korte tijd later
•/éér een speler toegevoegd werd aan het
gezelschap in de Bastille. Een belangrijke
speler, die het mogelijk maakte het proces
te voltooien.
De berechting begon nu pas goed op
dreef te komen en de situatie werd allengs
duidelijker.
De schuld concentreerde zich op Jeanne
de la Motte. De Rohan daarentegen werd
steeds meer een lachwekkende blijspel
figuur. De rechtbank kwam meer en meer
onder de charmes van Oliva, die een be-
toveringwekkende indruk van onschuld
gaf, en Réteaux verstond meesterlijk de
kunst om zich voor te doen als de oplichter,
die een waardeloze kliek van intriganten,
waaruit het hof bestond, aan de kaak had
gesteld. Dat laatste had vooral veel succes,
gezien de stemming onder het volk, waar
uit later de revolutie zou voortvloeien.
Jeanne de la Motte verdedigde zich met
aJle middelen, die zij ingenieus wist te
hanteren en met een raffinement, dat een
betere zaak waard zou zijn.
Ze aarzelde ook niet van taktiek te ver
anderen als dat nuttig leek. En zo begon
zij te laten doorschemeren, dat ze inder
daad niet de waarheid verteld had, maar
dat haar dit onmogelijk was omdat anders
belangrijke persoonlijkheden zouden wor
den gecompromitteerd.
Haar tegenstand stortte evenwel volledig
ineen toen zij op 12 april geconfronteerd
werd met Oliva en Réteaux en deze hun
verklaringen naar waarheid voor
haar herhaalden. Haar dolzinnige woede
kende toen geen grenzen. Na een furieuze
scheldpartij, waarin zij de gaven, die zij in
haar jongste jeugd ontwikkeld had, nog
eens ten volle ontplooide, zakte zij bewus
teloos in elkaar.
En van dat ogenblik af verschanste ze
zich achter een halsstarrig zwijgen. Ze kon
zei zij slechts iets ter verdediging
aanvoeren, namelijk door het prijsgeven
van staatsgeheimen, maar dat verboden
haar eer en haar liefde voor het land.
De hoofdbehandeling voor het parlement
vond van 22 tot 31 mei plaats, de openbare
verhoren geschiedden op 30 mei. Op die
dag bleek duidelijk, hoezeer De Rohan zijn
stelling had weten te verdedigen. Men ge
leidde hem voor de verhoren naar een ge
makkelijke zetel, waarin hij mocht blijven
rusten, terwijl de rechtbank hem de vra
gen stelde. Sensaties vielen er bij die ver
horen niet meer te vermelden. Alleen mis
schien dat Oliva in haar volslagen verwar
ring geen woord wist uit te brengen. De
verdediger Blonael, een vriendelijke, aan
trekkelijke jongeman, trachtte vergeefs
haar te kalmeren.
De volgende ochtend om zeven uur be
traden de rechters weer het gebouw van de
volksvertegenwoordiging om zich te' be
raden over de vonnissen.
Vóór het gebouw hadden zich minstens
tienduizend mensen verzameld, die gedul
dig en in spanning vijftien uren lang
wachtten tot men tot een besluit was ge
komen.
Laat in de avond werden de vonnissen
bekend. Réteaux de la Villette werd ver
oordeeld tot levenslange verbanning uit
Frankrijk op grond van zijn vervalsingen.
Jeanne de la Motte kreeg als straf open
bare geseling, brandmerking op beide
schouders en levenslange gevangenisstraf.
Nicolas de la Motte werd bij verstek
veroordeeld tot geseling, eenzelfde brand
merking en levenslange galeistraf.
Cagliosto, De Rohan en Oliva werden
vrijgesproken.
De vonnissen werden door het grote pu
bliek geestdriftig toegejuicht, een geest
drift die nog overtroffen werd door het ge
juich, als een van de rechters het gebouw
verliet. Stormachtige ovaties braken echter
los, toen De Rohan en Cagliostro naar de
rijtuigen werden geleid om, in afwachting
van de bekrachtiging en het in werking
treden van de vonnissen, weer naar de
Bastille te worden teruggebracht.
In die enorme mensenmenigte, die deze
historische gebeurtenissen meemaakte, be
vond er zich niet één, die niet begreep dat
de vrijspraken een vonnis inhielden van
andere aard: een veroordeling van Marie
Antoinette, de koningin van Frankrijk.
Ook in Versailles kon men die betekenis
niet negeren. Het parlement had ondubbel
zinnig getoond, dat straffeloos met de waar
digheid van de koningin kon worden ge
speeld. Marie Antoinette was van dit mo
ment af vogelvrij voor beledigers en vijan
den.
Nog steeds had intussen de koning de
mogelijkheid, de vonnissen te vernietigen.
Hij kon het besluit van de volksvertegen
woordiging nietig verklaren en haar ont
binden. Maar Lodewijk XVI was gewoon
alles maar half te doen.
Op 3 juni verscheen minister Breteuil
persoonlijk bij De Rohan om hem mede te
delen, dat hij afstand diende te doen van
zijn waardigheid als grootaalmoezenier,
dat hij zich als in ongenade gevallen moest
beschouwen en zich moest vervoegen bij
de abdij van Chaise, waarheen hij verban
nen werd. Op dezelfde dag werd Cagliostro
levenslang uit het land gestuurd.
Het lot, dat zich aan Marie Antoinette
voltrok, kan bekend worden verondersteld.
Van de dag van uitspraak in het collier
proces, 31 mei 1786, liep een rechte lijn
naar die fatale zestiende oktober 1793, toen
zij als slachtoffer van de guillotine viel.
De enige acteur in de affaire, over wiens
verder lot niets bekend geworden is, was
Réteaux de la Villette. Met zijn verdwij
ning uit Frankrijk op grond van zijn ver
banning, eindigde het spoor van deze door
trapte, maar toch niet onsympathieke
zwendelaar.
De juweliers Böhmer en Bassanger over
leefden zakelijk de affaire, maar wisten
hun onderneming begrijpelijkerwijze nim
mer meer tot de bloei van voorheen te
brengen. In 1789 gaf Böhmer het op. Hij
begaf zich naar Duitsland. In het jaar daar
na besloot Bassanger in Holland opnieuw
te beginnen.
Böhmer heeft de spanningen niet het
hoofd kunnen bieden. Reeds spoedig na het
proces begonnen zich tekenen voor te doen
van geestelijke onevenwichtigheid. In 1794
sloot hij voorgoed de ogen. Hij was toen
geestelijk volkomen gestoord. In de laatste
jaren van zijn leven hoorde men hem dik
wijls mompelen over een diamant met een
zwarte vlek in de vorm van een zwaard.
Bassanger voerde verbitterde processen
met De Rohan, die borg had gestaan voor
de betaling van het collier. Zijn erfgenamen
zetten die juridische strijd nog lange tijd
voort, tot in 1860 een nietszeggend com
promis gesloten werd op grond van het feit,
dat een praktisch redelijk resultaat toch
niet meer verwacht kon worden. De Rohan
heeft nog de inkomsten van de abdij Saint
Waast aan de juwelier verpacht, doch in
totaal zag Bassanger toch niet meer dan
400.000 livres van de enorme som, waarop
hij meende aanspraak te mogen maken.
Louis de Rohan mocht in 1788 naar zijn
slot in de Elzas terugkeren, waar hij als
een koning verwelkomd werd. Het enige,
wat hem daarbij nog telkens pijnlijk trof,
was de bijnaam, die men hem gegeven had:
„kardinaal collier".
Vrijwel onmiddellijk na zijn terugkeer
in de Elzas werd De Rohan afgevaardigd
naar een vergadering in Parijs, waar hij
scherp van leer trok tegen de anti-kerke
lijke maatregelen van de volksvertegen
woordiging. Hij vluchtte daarop naar de
Elzas terug, en kon zo nog juist een arres
tatie voorkomen, die ongetwijfeld tot nóg
dramatischer gevolgen zou hebben geleid
dan die op 15 augustus 1785. Op zijn bui
tengoed bij Ettenheim-Münster sleet hij
rustig de laatste twaalf jaren van zijn.
leven. Hij overleed op 17 februari 1803.
Slot volgt.
1
A
