President van Liberia met grote
hartelijkheid verwelkomd
Fridor naaimachines
Knittax breimachines
Sluiting van vliegveld Wahn voor de
K.L.M. door Duitse minister opgeheven
„Wervelstorm" bracht Rode Kruis-
colonnes in het geweer
De Haagse Comedie herdacht
Henrik Ibsen met „Spoken'
Stralend begin van staatsiebezoek
uit West-Afrika
F. C. Kuipers naai- en breimachines
Onder regie van Joris Diels
„The Great Sebastians"
6
Eden verdedigt Suez-beleid
op partijcongres in Wales
Vrede - doch niet tot
elke prijs
Twee doden en twee ernstig
gewonden in het verkeer
Oefening in Haarlemmerhout
R.-K. episcopaat tegen de
schoolinzamelacties
Kerkelijk Nieuws
De vogeltrek
Mist maakt de trek opnieuw
onmogelijk
DEMONSTRATIE
Noordholland gaat opnieuw
lening aan
Lou uit Muiden tot één dag
veroordeeld
MAANDAG 15 OKTOBER 1956
(Van een redacteur
Met alle officiële luister, die bezoeken van buitenlandse staatshoofden pleegt
te omringen, maar ook met een grote en hartelijke belangstelling van de zijde
van het publiek, heeft Amsterdam vanmorgen William Vacaranat Shadrach
Tubman, de vijftigjarige president van de Westafrikaanse negerrepubliek Liberia,
verwelkomd. Het zwarte staatshoofd, dat met zijn kleurrijke gevolg gisteravond
uit Hamburg vertrokken was, reisde in de Koninklijke trein naar ons land, die
om iets voor halfeen op het Centraal Station aankwam. Direct nadat de trein
langs het eerste perron voor de koninklijke wachtkamer tot stilstand was ge
komen en de president en mevrouw Tubman hun rijtuig verlaten hadden, werden
zij allerhartelijkst begroet door Koningin Juliana en door Prinses Beatrix die
gedurende de eerste dagen van dit staatsbezoek, tot de terugkeer van haar vader
uit Tanganyika, de honneurs voor Prins Bernhard waarneemt. Daarna volgde,
onder het spervuur van de persfotografen en filmjournaalploegen op het bekende
„schavotje", de voorstelling van de autoriteiten en de leden der respectievelijke
gevolgen, van wie vooral Willehmina Tubman, de dochter van de president, en
haar vrolijklachende vriendinnetje Bankie King zich in de belangstelling der
fotografen verheugen mochten.
Het afgezette gedeelte van het perron
was rijkelijk met bloemen en kleurige
tapijten versierd, die, tezamen met het
goud en zilver van de uniformen der hoge
dignitarissen, aan de stationshal een bij
zonder feestelijk aanzien gavên. De eer
bewijzen werden gebracht door honderd
man van de Koninklijke Luchtmacht in
gala-uniform, geflankeerd door de Lucht
machtkapel, die met de plechtige tonen
van de Liberiaanse nationale hymne en
van het aloude Wilhelmus deze vriend
schappelijke ontmoeting van twee staats
hoofden muzikaal symboliseerde.
Zonnige rijtoer
In de koninklijke wachtkamer werd ver
volgens door de hoge bezoekers kennis ge
maakt met de leden van de ministerraad,
de voorzitters der Eerste en Tweede Ka
mer, de Commissaris der Koningin en vele
andere landelijke, provinciale en stedelijke
autoriteiten. Direct daarna begaf het ge
zelschap zich naar het Stationsplein, waar
men, onder het gedreun van de schoten
van een saluutbatterij, in de gereedstaande
rijtuigen stapte. In het eerste koninklijke
rijtuig, bespannen met zes van de zadel
bereden paarden, namen de president en
zijn koninklijke gastvrouw plaats. Het
werd gevolgd door een tweede calèche met
mevrouw Tubman en Prinses Beatrix. Vier
rijtuigen met de leden van de respectieve
lijke gevolgen en erediensten, besloten de
stoet, die op zijn korte tocht naar het
paleis door dichte hagen van kijkers vrien
delijk werd1 begroet.
Op de Dam
Toen om ongeveer 1 uur de witgehelmde
rijkspolitiemannen die de stoet voorafgin
gen, op hun motoren de Dam opzwenkten,
gaf kapitein B. Friezeman de eerste com
mando's aan de erewacht van het Garde
regiment Jagers, die voor het Koninklijk
Paleis met het front naar het Nationale
Monument stond opgesteld. Links daarvan
stond de Koninklijke Militaire Kapel, on
der leiding van majoor R. van Yperen,
aangetreden.
Vele honderden hoofdstedelingen volgden
ook nu weer het strakke ceremonieel van
de eerbewijzen, de plechtigheid der volks
liederen, de inspectie van de wacht, de
groet aan het vaandel en het bestijgen van
de paleistrappen door de hoge personen in
haar fraaie toiletten en hun gala-unifor
men. Het hoogtepunt was uiteraard ook nu
weer het ogenblik waarop de bezoekende
president en mevrouw Tubman met onze
Vorstin en kroonprinses op het balkon
traden, om de samengestroomde menigte
toe te wuiven.
Eer aan de gevallenen
Reeds kort daarna verliet de president
met zijn gevolg en enkele leden van zijn
eredienst, het paleis om hulde te brengen
aan de gevallenen door het leggen van een
krans aan de voet van het Nationale Mo
nument. Langs erehagen, gevormd door
detachementen van studenten weerbaar
heidsverenigingen uit Amsterdam, Leiden
en Utrecht, arriveerde het gezelschap bij
het gedenkteken. Daar werd het begroet
door de minister-president, de burgemees
ter van Amsterdam en de gezant van
Liberia.
Na de kranslegging speelde de muziekkapel
van de Amsterdamse politie een koraal.
Vervolgens werd in de Troonzaal van het
paleis het noenmaal gebruikt.
LLANDUDNO (Reuter) De Britse
premier, Sir Anthony Eden, heeft zaterdag
op het congres van de conservatieve (rege-
rings) partij te Llandudno in Wales een
lange toespraak gehouden, waarbij hij de
meeste aandacht gaf aan het Suezkanaal.
Hij wees erop dat het in werkelijkheid niet
alleen om het Suezkanaal, doch om de on
aantastbaarheid van internationale ver
dragen gaat. Groot-Brittannië wil vrede
doch niet tot elke prijs. Onze militaire
voorzorgsmaatregelen hebben, in tegenstel
ling tot hetgeen van bepaalde zijde wel
wordt beweerd, juist een matigende in
vloed gehad. Ons standpunt is ongewijzigd
gebleven.
De scooterrijder K. uit Hengelo, die over
de nieuwe Rijksweg van Den Haag naar
Rotterdam ging, reed ter hoogte van
Delft tegen een vliegertouw. Hij viel en
werd ernstig gewond en in bewusteloze
toestand naar het oude en nieuwe gasthuis
te Delft overgebracht.
Het vierjarig zoontje van de heer L. Veld
huis te Winterswijk is, toen hij plotseling
de Vredenseweg te Winterswijk over
stak, door een motor overreden. In zorg
wekkende toestand werd het jongetje naar
het St. Elizabeth-ziekenhuis overgebracht,
waar hij aan de verwondingen is overleden.
De 24-jarige G. F. Hinderks uit Nieuwe
Pekela, die met zijn bromfiets aan het be
gin van Rijksweg 42 te Winschoten geval
len is, is in het akademisch ziekenhuis te
Groningen aan zijn verwondingen overle
den.
De 29-jarige motorrijder C. N. N. uit de
Snijdersstraat in Den Haag is ernstig ge
wond geraakt bij een ongeval dat hem gis
teravond op de Hofweg in Den Haag is
overkomen. Hij zou de 19-jarige wielrij
der M. N. B. uit Rijswijk van achteren
hebben aangereden toen deze van achter
een geparkeerd staande auto de Hofweg
opreed. De motorrijder kreeg letsel aan
zijn hoofd. Hij is overgebracht naar de
Ursulakliniek in Wassenaar.
ADVERTENTIE
De KLM heeft verleden maandag op
feestelijke wijze de bij Bonn en Keulen ge
legen Westduitse vlieghaven Wahn in haar
verkeersnet opgenomen, maar sedertdien
hebben zich buitengewoon grote moeilijk
heden voorgedaan, die deze nieuwe Neder
landse luchtverbinding even geheel onmo
gelijk dreigden te maken. Op dit NAVO-
vliegveld zijn niet de Duitsers, maar in
feite nog altijd de Britse militaire autori
teiten de baas. Tot dusver werd Wahn,
behalve door de Britse Royal Air Force,
gebruikt door de B.E.A., de Sabena, de
P.A.A. en de Westduitse Lufthansa. De
K.L.M. kwam er vorige week bij en ook de
Swiss Air zou vanaf 29 oktober op Wahn
gaan landen. De Britten hebben nu opeens
bepaald, dat de K.L.M. Wahn vanaf van
daag niet meer zou mogen aandoen. De
Het r.-k. episcopaat heeft zich uitgespro
ken tegen het betrekken van schoolkin
deren in allerlei acties, die met het onder
wijs als zodanig weinig of niets te maken
hebben. Het heeft de besturen van r.-k.
scholen als zijn oordeel te kennen gegeven,
dat deze besturen geen medewerking be
horen te verlenen aan zulke acties, ongeacht
het doel er van en de wijze waarop zij
worden georganiseerd. Aldus wordt mede
gedeeld in „Het Schoolbestuur", het tijd
schrift ten dienste van het r.-k. Bijzonder
Onderwijs. In deze mededeling wordt
voorts gezegd dat het episcopaat reeds eer
der zijn ernstige afkeuring uitgesproken
heeft over acties die ten doel hebben de
jeugd der scholen voor het inzamelen of
bijeenbrengen van gelden voor een doel,
hoe loffelijk ook, hetzij direct of indirect,
in te schakelen.
„Deze afkeuring geschiedde in de eerste
plaats om de jeugd tegen zichzelf in be
scherming te nemen en steunde voorts op
de overweging, dat het pedagogisch niet
verantwoord is, de jeugd te laten bedelen,
ook al is het voor een goed doel. De op
vatting, dat de bedoelde acties de offer
vaardigheid der kinderen zouden bevorde
ren, meent men te moeten afwijzen. In
tegendeel al te dikwijls werden en worden
hun beloningen in het vooruitzicht gesteld,
die wel de competitiezucht prikkelen, maar
die aan de beoefening van de deugd der
offervaardigheid niet ten goede komen."
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Papendrecht J. H. Cirkel te
Woudenberg te Marum H. J. E. Caron
te Bellingwoude.
Bedankt voor Muntendam J. Bruinsma te
Gaastmeer voor Waarder P. Bouw te
Ridderkerk voor Westbroek C. van Dop
te Huizen (N.H.).
Geref. Kerken
Aangenomen naar Heerjansdam C. J. van
der Meulen te Drijber.
Geref. Gemeenten
Beroepen te Benthuizen P. van der Bijl,
laatstelijk predikant bij de Chr. Geref Kerk
te Leerdam.
Toneelhuwelijk in Den Haag
Vanmorgen zijn op het stadhuis in Den
Haag Coen Flink, acteur bij de Haagse Co-
medie, en Ellen van Hemert, actrice in de
toneelsectie der Nederlandse Televisie
Stichting, in het huwelijk getreden. Cees
Laseur en Coba Kelling traden op als ge
tuigen. Ellen van Hemert zal binnenkort
de hoofdrol spelen in „Het dagboek van
Anne Frank", dat door de toneelgroep
„Theater" zal worden gespeeld. Coen
Flink speelt binnenkort „Hamlet", dat door
de Haagse Comedie ten tonele zal worden
gevoerd.
Helpsters en helpers van Rode Kruis-
colonnes uit het district Kennemerland heb
ben zaterdagmiddag tijdens een massale
oefening in de Haarlemmerhout bewezen,
bij een eventuele ramp paraat te zijn en
onmiddellijk hulp te kunnen verlenen. Zij
hebben zich bij een denkbeeldige ramp zo
goed mogelijk van hun menslievende taak
gekweten en het beste resultaat van zo'n
oefening is wel, dat bepaalde gebreken in
de hulpverlening aan het licht komen, die
een volgende keer te niet kunnen worden
gedaan.
Verondersteld werd, dat de Haarlem
merhout getroffen was door een wervel
storm. De oefening werd echter „beguns
tigd door mooi najaarsweer", zoals het heet,
en het milde zonnetje dwong de hulpver
leners dan ook de nodige fantasie op te
brengen. Het weer werkte dus dit keer niet
mee: beter was het geweest, als angstaan
jagende donderslagen langs de hemel rol
den, wat het effect zou dan des te groter
zijn geweest.
De verdere veronderstellingen luidde,
dat in de Haarlemmerhout slachtoffers van
de wervelstorm waren gesignaleerd. Die
slachtoffers waren ongeveer veertig pad
vinders, die daar vermoedelijk bezig waren
geweest, een ingewikkeld spoor op scherp
zinnige wijze te ontcijferen. Op verzoek
van de Haarlemse burgemeester nam de
afdeling Haarlem van het Rode Kruis de
hulpverlening ter hand en nam daartoe
vanuit het hoofdkwartier aan de Pavil
joenslaan de noodzakelijk geachte maat
regelen. Colonnes uit Zandvoort, IJmuiden,
Haarlemmermeer, Aalsmeer, Nieuwer-Am-
stel en Uithoorn werden ter assistentie op
geroepen. In totaal maakten honderdvijftig
personen deel uit van de hulpverlenende
colonnes. Het raimpterrein werd spoedig
na de alarmering, even na twee uur, door
verkenners doorzocht en ordonnansen
brachten de eerste berichten van de ramp
over naar het hoofdkwartier aan de Pavil
joenslaan.
Bij het rampgebied werden twee tenten
opgeslagen, als verzamelplaatsen voor de
gewonden, één achter „Dreefzicht" en één
bij de Herenweg. Ook het hoofdkwartier
van het Rode Kruis werd naar het ramp
terrein overgebracht en in een tent onder
gebracht. Inmiddels bleek, dat diverse „ge
wonden" er slecht aan toe waren en een
gedeelte van hen zou verpleegd moeten
worden in een noodziekenhuis, ingericht in
„Sarepta" aan de Hazepaterslaan. Been- en
armbreuken kwamen veelvuldig voor en
in de Hout zag men dan ook vele helpsters
en helpers bezig met het spalken van armen
en benen, terwijl anderen reeds verbonden
slachtoffers naar de verzamelplaatsen over
brachten, van waaruit de gewonden naar
het noodziekenhuis werden vervoerd.
In dit ziekenhuis waren enige zieken
kamers ingericht en ook een shock-afdeling,
waar binnen zeer korte tijd zo nodig bloed-
plasma kon worden toegediend. Hier was
ook de noodkeuken ingericht ter .verzor
ging van personeel en gewonden. Die ver-
zorgingsdienst werkte perfect: een paar
honderd kopjes koffie en bijna vijfhonderd
broodjes werden uitgereikt en typerend
was, dat het juist de „slachtoffers" niet aan
eetlust ontbrak. De oefening eindigde om
vijf uur, waarna de leden van de colonnes
zich in het noodziekenhuis verzamelden.
De commandant van het district Kenne
merland, dokter W. C. Kors, sprak hier een
nabeschouwing, waarin hij erop wees, dat
enthousiast was gewerkt en zich geen ern
stige storingen in de hulpverlening hadden
voorgedaan. Het afzoeken van het ramp
terrein kon nog beter worden georgani
seerd: dikwijls „stortten" de helpsters en
helpers zich op de eerste de beste patiënt,
terwijl de ernstigste patiënten niet het eerst
de aandacht verkregen. Ook 'het contact
tussen de verschillende onderdelen voldeed
soms niet en bij een volgende oefening zal
daarom met telefoon- en radioverbindingen
worden gewerkt.
De gewestelijke commandant van Noord
holland, dr. H. J. Jens te Bussum, zei ten
slotte, dat de oefening zeer nuttig was ge
weest en deelde mede, dat voor de ver
bindingen een groot bedrag beschikbaar
was gesteld. Bij de oefening, die volgend
jaar zal worden gehouden, kunnen de ver
bindingen dus worden geperfectioneerd.
Nadat mevrouw Nina Ponomareva, de
27-jarige Russische discuswerpster, die
zes weken geleden uit een warenhuis
te Londen vijf dameshoeden had mee
genomen zonder te betalen, aan boord
van het Russische schip „Vjatsjeslav
Molotov" was gegaan, werden door de
Britse immigratie autoriteiten de Rus
Alexander Chwastov en zijn dochter
tje Tanja van boord gehaald. De moe
der van Tanja, mevr. Helena Diecsok,
had de hulp van de Britse justitie in
geroepen omdat de vader het kind
naar de Sovjet-Unie wilde brengen.
Tanja en haar vader kwamen uit de
Verenigde Staten en zouden met deze
boot naar Leningrad vertrekken. Op
de foto links ziet men de glimlachende
mevrouw Ponomareva op de kade vlak
voordat zij zich inscheept. Op de rech
ter foto ziet men Tanja en haar vader
als zij het schip verlaten.
dienst van de Swiss Air zou helemaal niet
meer geopend behoeven te worden. Als
reden werd opgegeven, dat het opstijgen en
landen van de vele Britse militaire straal
jagers gedurig door het steeds toenemende
civiele luchtverkeer werd gestoord. Zij
konden voor de veiligheid van hun eigen
militaire luchtvaart niet meer dan tachtig
landingen van civiele toestellen toestaan en
deze zouden dan nog alleen des ochtends
tussen 6 en 9 uur en later tussen 18 en 19
uur moeten plaats vinden.
Door persoonlijke tussenkomst van de
Duitse minister van Verkeer, dr. Seebohm,
mag de Koninklijke Nederlandse Lucht
vaartmaatschappij in het vervolg toch ge
bruik maken van het vliegveld Wahn. De
directie van de luchthaven heeft medege
deeld, dat de Duitse „Lufthansa" nu niet
meer, zoals zij tot nog toe deed, voor de
route HamburgFrankfurtMadridLis
sabon op Wahn een tussenlanding zal ma
ken, maar via Dusseldorp zal vliegen. Dr.
Seebohm ging er bij het overleg met de
Britse luchtstrijdkrachten betreffende het
ruilen van de „Lufthansa" met de K.L.M.
van uit, dat men het verdrag met de Ne
derlandse maatschappij diende na te ko
men.
Over het lot van de luchtroute Wahn
StuttgartZiirich, die vanaf 29 oktober
door de „Swiss Air" in gebruik zou worden
genomen, zal nog beraadslaagd worden.
De K.L.M. zal van dinsdag af drie keer
per week van Amsterdam naar Wahn en
van Wahn naar Amsterdam mogen blijven
vliegen. Voor haar oorspronkelijk twee keer
per week toegestane luchtverbinding Am
sterdamWahnStuttgart zal de K.L.M.
een andere oplossing moeten zien te vinden.
Zondag was het aan de kust zonnig,
windstil weer. Wel hing er een grondnevel
waar de duintoppen juist bovenuit staken.
In het binnenland hing echter een dikke
mist wat wel de oorzaak geweest zal zijn
van de zeer geringe trek. Van zeven uur
tot half elf telden de waarnemers op de
post aan de boulevard bij de Zeeweg
slechts vierendertig spreeuwen, honderd
vijfentachtig vinken, veertien veldleeuwe
riken, drieëndertig graspiepers, honderd
zestig lijsters, waaronder merels, grote lijs
ters en merendeels jgm-
koperwieken, en- jf|ll
kele witte kwik
staarten en een
boomleeuwerik,
zeven bonte en
3 gewone kraaien
en honderdtien
ringmussen. Ver
der passeerden
nog steeds troep
jes pimpelmezen,
jaar meer
de vorige
Deze
op DINSDAG 16 en WOENSDAG 17 OKTOBER 's middags van 2—5 uur en 's avonds
van 7.3010 uur in het Gebouw van de Haarlemse Kegelbond-, Tempeliersstraat 35
Haarlem.
TOEGANG VRIJ
KLEINE HOUTSTRAAT 112 - TEL. 11142 - HAARLEM
zien we dit
en langer langskomen dan
jaren. Over zee vlogen
kleine mantelmeeuwen en een Jan
van Gent zuidwaarts. Vanmorgen stond
er een gunstige wind voor de trek, oost
zuidoost, maar de dichte mist maakte het
vliegen voor de vogels onmogelijk. Er pas
seerde dan ook niets. Wel was er evenals
gisteren beweging in de lucht en hoorde
men geregeld trekgeluidjes. Langs de zee-
reep in de vlierbosjes en in het duin vlo
gen de vogels steeds been en weer. Een
troepje van vijfentwintig groenlingen,
troepjes vinken, graspiepers en enkele me
zen scharrelden om de post. Zondag was
er in Bergeh ook geen trek, alleen werd er
een zwarte roodstaart gezien. In het Ken-
nemerduin zag men zaterdag een klap
ekster.
Het wil in ons land met de herdenking
van Henrik Ibsen, de vijftig jaar geleden
gestorven, even ongemotiveerde tegen
stand als overdreven bewondering ont
ketend hebbende Noorse toneelschrijver,
niet best vlotten. Over de in een zwakke
voorstelling resulterende belangwekkende
bedoelingen van „Puck" met diens twee
slachtige „Bouwmeester Solness" heb ik in
.deze kolommen reeds uitvoerig verteld.
Zaterdagavond heeft vervolgens de Haag
se Comedie een bijzonder teleurstellende
opvoering in de Haarlemse Schouwburg
van „Spoken" gegeven. Het wachten is nu
op het Rotterdams Toneel, dat aan het ein
de van deze week met het de laatste tijd
sterk in de publieke waardering gestegen
spel „De wilde eend" voor het voetlicht
komt. In vorige seizoenen hebben wij
„Hedda Gabler" door een Engels gezel
schap, benevens „Peer Gynt" en „Nora, een
poppenhuis" door eigen krachten te zien
gekregen. Men kan dus waarlijk niet zeg
gen dat er kalenderdwang is nodig ge
weest om de naam Ibsen op de affiches te
drukken. Trouwens: zijn invloed is nog
duidelijk waarneembaar in het grootste
deel van het huidige, laatnaturalistische
repertoire, speciaal in de ernstige van sym
boliek doortrokken Amerikaanse stukken.
Pas de jongste generatie begint zich daar
van te bevrijden, mede dank zij het inspi
rerende toedoen van de het speelvlak voor
nieuwe mogelijkheden zuiverende hervor
mers van de theaterpraktijk. Met Walter
Kerr ben ik van mening, dat wij thans aan
het einde van de in 1877 met „Steunpi
laren van de maatschappij" begonnen cy
clus van de burgerlijke-roman-in-drie-
bedrijven zijn gekomen. Dubbel zinrijk
ware daarom deze herdenking als ook de
leiders van het Nederlandse toneel besef
ten, dat deze tevens een afscheid van een
voorbije periode zou moeten betekenen.
Hoe dit ook zij, aan de voorstelling van
„Spoken" was daarvan niets te merken.
Integendeel. Hier werd een krampachtige,
averechts werkende poging gedaan om
nieuwe opvattingen toe te passen op wat
is samengesteld volgens oude conventies.
Men kan de werken van Shakespeare en
de zijnen, ja zelfs van de antieken, zo mo
derniserend behandelen als men wil zonder
daarmee het wezenlijke te schaden. Maar
bij Ibsen liggen de verhoudingen anders.
Zijn werk is volkomen bepaald door de
plaats van handeling en de tijd van ont
staan. Wat er aan „eeuwigheidswaarden"
in schuilt stijgt daar door de verdichting
bovenuit. Het is ermee als met „Madame
Bovary" van Flaubert, waarvan de duur
zaam te waarderen psychologie mede
voortkomt uit het streekkarakter. Men kan
nu eenmaal niet (zelfs niet bij Shake
speare, zoals de zonderlinge „King Lear"
uit Stratford heeft bewezen) het univer
sele vooropstellen. Dit kan alleen uit de
waarheidsgetrouwe omstandigheden wor
den afgeleid.
De behoefte om Ibsen op dezelfde ma
nier als zijn navolgers te behandelen laat
zich wel verklaren. In het programma van
de Haagse Comedie wordt een uitspraak
geciteerd van een jongeman, die van de
Noorse auteur alleen wist dat hij bakke
baarden had. Ik heb mij onlangs laten ver
tellen, dat nota bene een kandidaat bij het
toelatingsexamen voor de Toneelschool in
Amsterdam na enig nadenken verklaarde
dat Ibsen een komische figuur uit „Een
Midzomernachtdroom" van Shakespeare
zou zijn! Intussen is bevestigd wat ieder
een vermoeden kon: door het gebruik van
rudimentaire zetstukken bij wijze van
„tijdeloos" decor haalt men Ibsen niet
dichterbij. Men kon zelfs met een gedeelte
lijke omkering van een bekende Franse
zegswijze („Visible nulle part, présent par-
tout") constateren, dat hij nergens zicht
baar maar ook nergens aanwezig was.
Inderdaad is „Spoken" waarvan ik toch
echt de inhoud niet behoef na te vertellen?
in vele opzichten verouderd. Dit geldt
zeker wat betreft het thans melodrama
tisch aandoende verloop van Oswalds ge
slachtsziekte. Dit bleek bij deze „ontwor
telde" vertoning misschien nog sterker dan
ooit tevoren. En tegelijk daarmee ver
speelde men het essentiële, dat toch door
Een dezer dagen is de uitgifte te ver
wachten van een obligatielening van vijf
miljoen gulden tegen een rente van 4 yt
en een looptijd van dertig jaar ten laste
van de provincie Noordholland. De voor
waarden van deze lening zijn dezelfde als
die van de op 20 augustus j.l. uitgegeven
lening van tien miljoen gulden.
Het gerechtshof te Amsterdam heeft uit
spraak gedaan in de zaak tegen de 58-
jarige vroegere viskoopman Lou V. uit
Muiden, die op 5 maart geweigerd had als
getuige te verschijnen voor de rechter
commissaris in Amsterdam nadat hij ter
dagvaarding was opgeroepen.
Het hof legde deze verdachte, die zich
„de weergekeerde Christus met de nieuwe
naam en dat is Lou" noemt, één dag ge
vangenisstraf op. Het vonnis van de recht
bank werd bevestigd, behalve ten aanzien
van de strafmaat, want in eerste aanleg
had de rechtbank de verdachte twee we
ken gevangenisstraf opgelegd.
Het hof verwierp het verweer van ver-
dachtes raadsman, die op ontslag van
rechtsvervolging had aangedrongen, om
dat zijns inziens Lou geweigerd had als
getuige te verschijnen omdat een onweer
staanbare innerlijke drang dan wel een
waandenkbeeld hem dit verhinderde. Het
hof achtte dit beroep op overmacht echter
ongegrond.
de titel duidelijk tot uitdrukking wordt
gebracht.
Ibsen wilde beslist niet alleen medelij
den oproepen voor uit overerving voort
gekomen lichamelijke ellende, al heeft hij
daar naar het slot toe terwille van het to
neeleffect teveel de aandacht op gericht.
Zijn stuk is in de eerste plaats een door
mevrouw Alving in het tweede bedrijf on
der woorden gebracht protest tegen de spo-
kan van het verleden, dode levensvoor
schriften, die eveneens een erfenis vormen
van het voorgeslacht. Oswalds schreeuw
om de zon symboliseert kennelijk de roep
om verlichte denkbeelden. De betekenis
hiervan kwam in de ruimte te hangen door
de afwezigheid van de stoffering der pe
riode. De tweeslachtigheid van het stuk (de
uiteenlopende aard van scènes-a-faire en
diepere bedoeling) kwam daardoor uiter
aard ongewenst naar voren. De door regis
seur Joris Diels op een dwaalspoor ge
brachte medewerkenden wisten niet waar
zij thuishoorden (in historische kostuums
tussen „abstracte" entourage) noch waar
zij heen moesten. De zeer talentrijke acteur
Luc Lutz wist althans bij geen benadering
een samenhang tot stand te brengen tussen
zijn cerebraal verantwoorde levenshouding
als Oswald en de in die rol te pas komen
de emotionele uitbarstingen. Van het meng
sel van berekening en zinnelijkheid, dat
van Regina de „natuurlijke" dochter van
kamerheer Alving moet maken, liet Myra
Ward in een wat geknepen en veel te mo
derne trant slechts de ruwe grondstoffen
zien. De louche timmerman Engstrand met
zijn dubbele tong werd door Henk van
Buuren lang niet onverdienstelijk gespeeld.
Fie Carelsen demonstreerde, zonder een
geheim van haar geroutineerde begaafd
heid te maken, als mevrouw Alving weer
een heel eigenaardige opvatting van het
stuk. Zij speelde als het ware de gehele
rol, die daardoor ongewoon saai aandeed,
in de schaduw van de komende voltrekking
van Oswalds noodlot, dat in feite slechts
een illustratieve bijkomstigheid is. De ware
tragedie van het doorwerkende verleden,
die van de opoffering van haar persoonlijk
geluk aan een starre moraal, aan de door
een onwetende maatschappij voorgeschre
ven plicht, aan liederlijke vernedering ter-
wille van een valse schijn, verhuisde daar.
door naar het tweede plan. Wat zij nu sug.
gereerde was moederlijke bezorgdheid in
combinatie met weloverwogen verkondi
ging van een nieuwe moraal, in plaats van
een vurig idealisme om de vlam der le
vensvreugde in haar zoon brandende te
houden. Daardoor miste de trouwens on
gelukkig opgeloste slotscène iedere na
werking, als een losstaand geval bijna. Dat
men toch onder de indruk kwam van Ib-
sens knappe verbeelding was voor een
groot gedeelte te danken aan Max Croiset,
die als de in zijn dogmatische vooroordelen
verstrikte, naieve dominee Manders alles
leverde wat nu diende als tegenwicht van
het onvolledige. Dat was waarlijk een heel
bijzondere prestatie.
Samenwerking van twee auteurs zal
zelden of nooit een belangrijk kunstwerk
tot resultaat hebben. Maar evenals Kauf
man en Hart hebben Howard Lindsay en
Russel Crouse bewezen, in navolging van
de Franse toneelfabrikanten uit de vorige
eeuw of de Duitse kluchtleveranciers uit
een jonger verleden, dat zo'n combinatie
jarenlang voortreffelijk amusement kan
voortbrengen. Dit „team" maakte zich po
pulair met talrijke blijspelen en revues,
boekte een wereldsucces met een bewer
king van „Life with father" en verwierf
de Pulitzerprijs met „State of the Union"
in 1946. Ook het zondagavond door de
Haagse Comedie onder de prijzenswaar
dige regie van Paul Steenbergen in de
Haarlemse Schouwburg vertoonde blijspel
„The Great Sebastians" (merkwaardig hoe
onvertaalbaar de titels dikwijls zijn) heeft
veel verdienstelijks op een pretentieloos
niveau.
Het stuk speelt in een denkbeeldig land
tussen Oost en West in het jaar 1948, waar
de communisten de macht hebben overge
nomen. In de gegeven voorstelling van
zaken regeert onderling wantrouwen de
nieuwe regeerders. Eén van hen, de zich
ondanks zijn dictatoriale uiterlijk en op
treden niet bijster op zijn gemak voelende
generaal Otokar Zandek, komt op het
lumineuze idee een paar gedachtenlezers
uit een variététheater te engageren om tij
dens een feest te zijnen huize op te treden,
waarbij hij uiteraard hoopt op ontmaske
ring van mogelijke tegenstanders. Er zitten
in deze opzet alle elementen voor een dub
bele persiflage: van de charlatanerie in het
theater en van de ondemocratische politiek.
Jammer genoeg zijn deze elementen zo
door elkaar gehaald, dat er telkens net iets
minder wordt geboden dan aan de gewekte
verwachtingen kan beantwoorden. Niette
min is het, zeker voor de pauze, een heel
onderhoudend stuk met talrijke geestige
vondsten en een kostelijke proloog.
De titelrollen werden door het echtpaar
Ida Wasserman en Joris Diels op ideale
wijze vervuld. Ik zou hun afzonderlijke
kwaliteiten kunnen prijzen, hetgeen zeker
voor wat betreft de eerstgenoemde niet
nodig is, maar liever vestig ik de aandacht
op hun teamwerk, dat dat van de auteurs
in eensgezindheid en onverdeeldheid van
instelling gemakkelijk kon overtreffen. Met
charmante overdrijving van de chichi van
het amusementsbedrijf wisten zij hun
„nummers" kostelijk te verkopen. Van de
vele andere medewerkenden, die de bij
zonder aardige decors van Wim Vesseur
bevolkten, moeten speciaal Do van Stek,
Johan Valk, Jan Retèl en Chris Baay wor
den genoemd als uitblinkers in een plezie
rig ensemble.
David Koning
