Speciale Verkoop
Amateuristische muziekbeoefening
„Birdland '56" een uitdaging
in Haarlems Concertgebouw
Belangwekkend congres in Utrecht
De radio geeft dinsdag
Opvoering Belgische
opera „Beatrijs"
Wereldnieuws
och ió het
zo
BERYL
2
Enkele wensen
Muziekuitvoeringen
Verkeersslachtoffer
geïdentificeerd
Barrault en Lenaud geven
hier vijf voorstellingen
Duitsers bleken de beste
mondharmonikaspelers
Cabaretprogramma
van „De Cirkel"
SLECHTS 3 DAGEN
anda en de Meesteivmaöiër
en
karpetten
Koop
liever
gegarandeerde
kwaliteiten
wyers
MAANDAG 5 NOVEMBER 1956
De overheidsbemoeiingen inzake de Ne
derlandse toonkunst hebben in de eerste
plaats de muziekbeoefening in de ruimste
zin door beroepskunstenaars betroffen.
Echter is in enige gevallen de wenselijk
heid gebleken ook de amateuristische mu
ziekbeoefening in de overheidsaandacht te
betrekken. Wij hebben hier echter niet te
doen met een eenvoudige aangelegenheid.
Talrijk zijn de problemen die zich hierbij
aandienen, zo talrijk zelfs, dat de noodzaak
van een oriëntering in die problemen als
zeer urgent werd gevoeld. Het Centraal
Beraad Amateuristische Muziekbeoefening
heeft daarom zaterdag in het Gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen te Utrecht een
congres belegd, waarop de problemen wer
den besproken. Als voorzitter van het con
gres fungeerde mr. H. J. Wijtema, burge
meester uit Alkmaar, aan wiens voortref
felijke leiding het mede te danken was, dat
het resultaat der besprekingen in een aan
tal concrete punten werd vastgelegd.
De eerste spreker was de heer E. A.
Schüttenhelm, chef van de afdeling Jeugd-
vorming en Volksontwikkeling van het
ministerie van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen, die een historisch overzicht
gaf van de muziek-beoefening in het alge
meen en daarna langer stil stond bij de
toestand in onze tijd, sinds het jaar 1945,
toen de overheid metterdaad de toonkunst
in ruime zin begon te steunen. Thans is
ook de tijd gekomen om aan het amateu
risme te denken. De overheid heeft hierbij
een taak. Zij moet een gunstige besteding
van vrije tijd mogelijk maken en zich in
deze verantwoordelijk weten, aldus de heer
Schüttenhelm.
Wouter Paap hield een belangrijke inlei
ding over het onderwerp „De amateur in de
muziekbeoefening". Naast de tallozen, die
de muziek in passieve zin ondergaan op
concerten, door de radio en grammofoon,
bestaan er velen die de muziek actief wil
len beoefenen. In de negentiende eeuw was
het concertpodium de machtige magneet,
waardoor de jonge kunstenaars werden
aangetrokken, waar prestaties moesten
worden geleverd en waar voldaan moest
worden aan zware eisen van techniek en
muzikaliteit. Aan die eisen kwam de ama
teur over het algemeen niet toe. Er kwam
een reactionaire beweging op deze virtuoze
muziekbeoefening. De blokfluit, de gitaar
en ook de gamba beleefden een renaissance.
Er ontstond een nieuw muziekleven, dat
eigen vormen zocht en vond. Niet zelden
met behulp van belangrijke componisten
Prof. Van der Leeuw achtte dit activeren
de grondslag voor het Nederlandse Muziek
leven. Men kan niet meer alleen op „het po
dium" bouwen. Dat is men steeds meer
gaan beseffen in ons land. Inderdaad, men
moet weer plezier gaan krijgen in het een
voudige zingen en musiceren, maar op een
kunstzinnig niveau. De componisten heb
ben wat dit betreft een belangrijke taak.
Er moet een nieuw type muziekpedagoog
komen, die zijn weg vindt naar de ama
teurs en die niet als een eenzelvige zonder
ling „aan de kant van de weg" gaat zitten.
De voorzitter van het Centraal Beraad,
de heer W. ter Burg, behandelde in zijn in
leiding enkele problemen, die met de ama
teuristische muziekbeoefening samen
hangen, zoals subsidies, functionarissen,
zalennood, schoolmuziek, die nuttige aan
wijzingen en richtlijnen werden voor de
discussies, die daarop in drie groepen wer
den gehouden.
In de groep van functionarissen van
overheidsinstellingen waren de meningen
verdeeld over het toekennen van subsidies
op grond van vrije tijdsbesteding of op
grond van prestaties op een zeker niveau.
Men was enigszins beducht voor de rem
mende werking van de overheidsbemoeiing
en ontwikkelde principiële bezwaren tegen
het beperken van de vrijheid. Men wenste
dat de financiële opofferingen door de
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.45 Morgengebed
en liturgische kalender. 8.00 Nieuws en
weerbericht. 8.15 Plechtige hoogmis. 9.40
Lichtbaken, causerie. 10.00 Voor de kleuters.
10.15 Platen. 10.30 Platen. 11.00 Voor de
vrouw. 11.30 Platen. 12. Angelus. 12.03 Pla
ten. 12.15 Voor boeren en tuinders. 12.30
Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33 Pla
ten. 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en
katholiek nieuws. 13.20 Dansorkest. 13.50
Platen. 14.00 Schoolradio. 14.20 Platen.. 14.30
Voor de plattelandsvrouwen. 14.40 Gevari
eerd programma. 16.00 Voor de zieken. 16.30
Ziekenlof. 17.00 Voor de jeugd. 17.40 Beurs
berichten. 17.45 Regeringsuitzending: Rijks
delen Overzee: B. van der Sluis: De be-
stuursschool te Hollandia. 18.00 Lichte mu
ziek. 18.20 Sportpraatje. 18.30 RVU: Dr. H.
Groot: Hoe oud is de wereld en hoe weten
we dat? Eerste lezing. 19.00 Nieuws. 19.10
Platen. 19.15 Uit het Boek der Boeken. 19.30
Platen. 20.30 Actualiteiten. 20.45 De gewone
man. 20.50 Pianorecital. 21.15 Kampvuren
langs de Evenaar, causerie. 21.35 Radiophil-
harmonisch-orkest en solisten. 22.45 Avond
gebed en liturgische kalender. 23.00 Nieuws.
23.15-24.00 Nieuwe platen.
BRUSSEL, 324 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Gymnastiek. 7.20 Platen.
7.50 Dagopening. 8.00 Nieuws. 8.15 Platen.
9.00 Gymnastiek voor de vrouw. 9.10 Voor
de vrouw. 9.15 Platen. 9.40 Morgenwijding.
10.00 Platen. 10.50 Voor de kleuters. 11.00 Zi-
geunermuziek. 11.30 Tenor en piano. 11.50
Platen. 12.00 Lichte muziek. 12.30 Land- en
tuinbouwmededelingen. 12.33 Twee piano's.
13.00 Nieuws. 13.15 Mededelingen of platen.
13.20 Metropole-orkest. 13.55 Koersen. 14.00
Platen. 14.40 Schoolradio. 15.00 Voor de
vrouw. 15.30 Clavecimbelrecital. 15.55 Harp
Kwintet. 16.30 Voor de jeugd. 17.20 De Die
renwereld en wij, causerie. 17.30 Wereld
kampioenschappen mondharmonica 1956.
18.00 Nieuws. 18.15 Piano. 18.30 „Op u komt
het aan", causerie. 18.40 Lichte muziek. 18.55
„Paris vous parle". 19.00 Voor de kleuters.
19.05 Disco-causerie. 19.45 „De plaats van
Nederland in het huidige Europa", causerie.
2O.C0 Nieuws. 20.05 „De Miljoenste", ge
varieerd programma. 22.15 De Antwoord
man. 22.30 Viool en altviool. 22.55 Ik geloof
dat.... 23.00 Nieuws. 23.15 Koersen. 23.17
Radiojournaal en New York Calling. 23.35-
24.00 Orgelconcert.
TELEVISIE (N.T.S.).
20.30 Journaal en weerberichten. 20.45-
22.30 „Zolang jij bij mij bent", film.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Omroeporkest. 12.30 Weerberichten.
12.34 Tuinbouwkroniek. 12.40 Platen. (Om
12.55 Koersen). 13.00 Nieuws. 13.11 Platen.
14.00 Schoolradio. 15.45 Platen. 16.00 Koer
sen. 16.02 Orgel. 16.30 Platen. 17.00 Nieuws.
17.10 Platen. 17.45 Boekbespreking. 18.00
Voor de jeugd. 18.30 Voor de soldaten '9.00
Nieuws. 19.40 Platen. 19.50 Syndika' ':ro-
niek. 20.00 Maandelijkse radiokronie1 '.1.00
Omroeporkest en solisten. 22.00 Nieuws.
22.11 Kamermuziek. 22.50-23.00 Platen.
amateurs wat groter konden worden. De
verschillende vormen van amateurbeoefe-
ning dienen scherp te worden gescheiden.
Voor het muziekonderwijs op de lagere
school zouden de eigen onderwijzers moe
ten worden aangesteld en geen vakleer
krachten van buiten de school.
De sectie voor bestuurders en leden van
amateurgezelschappen gaf als wensen op:
de opheffing van belasting op uitvoeringen,
verzorging van nieuwe edities door uit
gevers, minder huiswerk op scholen. En de
derde groep (musici, componisten, diri
genten) onderschreef de noodzaak van al
gemeen vormend muziekonderwijs op de
lagere scholen, scheiding van verschillen
de secties van amateurmuziek en de op
richting van een centraal documentatie-
bureau.
De conclusie en de richtlijnen waartoe
men op deze dag gekomen is hebben dit
eerste congres van „Centraal Beraad" ge
maakt tot een gebeurtenis, waarop een be
langrijke grondslag werd gelegd.
Op deze congresdag werden door drie
amateurgezelschappen muziekuitvoeringen
gegeven. Het waren het Blokfluit-orkest
van de Amsterdamse Volksmuziekschool,
de r.k. Accordeonvereniging uit Helmond
en de Mandolinevereniging „Caecilia" uit
Amsterdam, die qua muzikaal gehalte nog
al uiteenlopende stukken ten gehore brach
ten. Al deze amateurs toonden een verdien
stelijke beheersing van kun instrument en
een merkbare muzikale ambitie. Het is
hier niet de plaats om daar verder in cri-
tische zin over te schrijven, maar wel zou
ik er op willen wijzen, dat hun optreden de
noodzaak van een „Centraal Beraad" heeft
aangetoond op een wijze, die geen twijfel
daaraan toestaat.
P. ZWAANSWIJK
De dame, die vrijdag op de kruising
Rijksweg 9-Hoofdstraat onder Santpoort
door een achteropkomende auto werd dood
gereden, is zondagochtend geïdentificeerd.
Het blijkt de 61-jarige ongehuwde mej. T.
van der Ley van het Weltevredenplein in
Haarlem-Noord te zijn, naaister van beroep.
Zij werd dank zij een foto door een buur
man herkend. Diens schoonmoeder is ten
gevolge van de schrik bij het zien der af
beelding plotseling overleden.
Met Molières „De Misantroop"
De data van de tournee van het gezelschap
Jean-Louis Barrault en Madeleine Renand in
Nederland zijn thans definitief vastgesteld.
De première zal gegeven worden op 10 de
cember in Den Haag, waar op 11 december
nog een tweede voorstelling volgt. Op 12 de
cember treedt het gezelschap op in Amster
dam, op 13 en 14 december respectievelijk in
Rotterdam en Utrecht. Van het voornemen
om in genoemde plaatsen twee stukken te
spelen moest worden afgezien omdat ner
gens in een weekeinde schouwburgruimte
ter beschikking is. Het zal dus alleen moge
lijk zijn om het gezelschap te zien in de in
1954 gecreëerde voorstelling van „De Misan
troop" van Molière, door de Franse pers een
toneelevenement genoemd. Het gezelschap
komt uit Londen en zal de avond na het op
treden in Utrecht reeds weer in Rijssel
spelen
Onder auspiciën van de „Federation inter
nationale de l'harmonica" zijn zondag in de
Beatrixzaal en de schouwburg te Rotterdam
de wereldkampioenschappen mondharmo-
nika 1956 gehouden. De deelnemers hieraan
zijn gekozen op wedstrijden door de lande
lijke organisaties, die zijn aangesloten bij ge
noemde internationale federatie. De eerste
drie winnaars waren afkomstig uit Duits
land. De best geplaatste Nederlander was A.
van Wijngaarden uit Dordrecht, die op de
zevende plaats eindigde.
ADVERTENTIE
'n Kwaliteitsproduct van de Wybert-Fabrleken. 70 en 90 ct. alléén bij Apothekers en Drogisten
Oscar Bie begon de inleiding van zijn
standaardwerk over de opera met de uit
spraak: „De opera is een onmogelijk kunst
werk". Hij zou zijn mening ongetwijfeld
in krassere termen, in fellere bewoordingen
hebben geuit, indien hij had moeten afgaan
op de indrukken van de opera „Beatrijs"
van Ignace Lilien, zaterdagavond door ue
Koninklijke Opera van Gent in het gebouw
van Kunsten en Wetenschappen in Den
Haag opgevoerd. Hij had waarschijnlijk
niet meer de moeite genomen om zijn om
vangrijk boek te schrijven omdat het hier
dan zou gegaan zijn om een hopeloos geval.
De componist van deze „Beatrijs" heeft,
geleid do6r een Optimistisch idealisme, ge
tracht de fijnzinnige legende van de mid
deleeuwse non in muzikaal-dramatische zm
vorm te geven, maar hij is daarbij geko
men tot een kwetsende concretisering, die
het met zoveel zuiver psychologisch be
grip, zo men wil met psychologische in
tuïtie opgebouwde verhaal, een meester
werk van vertelkunst naar beneden heeft
gehaald en gebracht in het vlak van een
ontstellende, drakerige volksdramatiek. Er
is niet veel overgebleven van het karakter
van drama „Ik dien" van Herman Teir-
linck, waaraan het libretto van deze „Bea
trijs" is ontleend. Dat was trouwens wel
te voorzien, want nimmer kan muziek de
oneindige variatie van de expressiemoge
lijkheden van de spreekstem evenaren, die
in een toneelwerk het karakter moeten
geven van de optredende figuren en de
daarmede inharente reacties. Lilien heeft
gezocht naar een vorm van dramatische
uitbeelding, maar het resultaat van zijn
zoeken is een verwarrende mengeling van
symboliek en realismen geworden, waar
van de typerende begrenzingen vaag zijn.
De opvoering zelve heeft er allerminst
toe bijgedragen het werk te redden. Er
werd over het algemeen slecht gezongen,
zowel door het koor als de solisten. Van
de tekst was zo goed als niets te verstaan,
mede door een te sterke orkestrale bege
leiding. De relatief beste zanger was nog
Jules de Mulder, die de duivel uitbeeldde.
Maar zijn actie was irriterend door over
dreven gebarenspel zonder fantasie en
werking, wat trouwens voor de meeste der
gespeelde rollen als een bezwaar gevoeld
werd. De reeks taferelen uit het wereld
lijke leven van Beatrijs hadden een bedroe
vende oppervlakkigheid en de geestelijke
ommekeer van deze menselijke figuur werd
daardoor allerminst overtuigend. Het was
jammer, dat juist déze opvoering gegeven
moest worden om mede het tienjarig be
staan van het Nederlands-Belgisch Cul
tureel Akkoord officeel te vieren.
P. Zwaanswijk
De Kenmemer toneel- en cabaretgroep
,De Cirkel" neemt onder de amateuren-
sembles toch wel een bijzondere positie in.
Want de meeste dilettantengroepjes bieden
bij Hun optreden slechts een flauwe weer
gave van het grote cabaret, waarbij dan
allerlei bekend geworden nummers wor
den vertoond, die de herinnering aan vroe
gere opvoeringen door gerenommeerde ar
tiesten alleen maar geweld aandoen. In
dergelijke gevallen is elk spoor van oor
spronkelijkheid heel ver te zoeken.
Maar bij „De Cirkel" is voor deze beden
kingen gelukkig geen plaats. Het program
ma voor dit ensemble is overwegend uit
eigen teksten samengsteld. Dat voor de za
terdag in „De Leeuwerik" te Haarlem ge
houden cabaretavond vermeldde zelfs alleen
de namen van eigen leden. Hiervan neemt
Bob de Buisonjé ongetwijfeld het leeuwe-
deel voor zijn rekening en ook de door hem
in liedjes en sketches verwerkte vondsten
zijn stellig het meest origineel. „De Min
streel" bijvoorbeeld, waarmee het program
ma voor de pauze werd afgesloten, was
een bijzonder geestige persiflage op de
middeleeuwse abele spelen, waarvan de
kolder nog werd onderstreept door het ge
bruik van een soort verbastering van de
oud-Nederlandse taal. Alleen de tekst hier
van was al een originele proeve van be
kwaamheid. Het milieu van de sportwereld
werd in „De Wielerclub" eveneens op een
amusante wijze getypeerd, al was de pointe
niet de sterkste zijde van dit nummer.
Jammer is het, dat Bob de Buisonjé niet
aan de eisen beantwoordt, die aan een vlot
conférencier dienen te worden gesteld. In
dit opzicht is zijn optreden enigszins stroef,
ofschoon ik niemand in dit overigens op
merkelijke amateurensemble zou kunnen
aanwijzen, die wel over de capaciteiten be
schikt hem te vervangen. Een ensemble
dat verder bestaat uit Jeanne Seijfferr
Resy d'Arnoud de Callavon, Wil Snoek,
Anneke Goosens, Henk Stuurman, Jan
en Henk Goosens en Hans van den Burg.
Van hen willen wij tenslotte nog vermel
den het uitstekend gearticuleerd voorge
dragen „Welstand", door en van Jeanne
Seyffer; de amusante satire op de moderne
dichter door Henk Stuurman, eveneens op
een eigen tekst en de lichtelijk wijsgerige
bespiegelingen van achter de strijkplank
door Anneke Goosens, waarvan de tekst
weer door Bob de Buisonjé geschreven was.
Deze cabaretavond, die mede door de ten
nisclub „Brederode" was georganiseerd,
werd voor „De Cirkel" een verdiend succes.
J. v. D.
ADVERTENTIE
STOFFEN
ZIBELINE, zuiver wollen japonstof met moderne
ruit- of streepeffecten in 6 schitterende najaarstinten,
130 cm. breed, voor de exceptioneel
voordelige prijs van
Gr. Houtstraat 54-60 Haarlem Tel. 11955
Ruim dertienhonderd adepten van de jazz
waren zaterdagavond in de grote concert
zaal te Haarlem bijeen (plaatsen van f 4.30
en f 6.30) voor een spectacle coupé, waar
aan drie solisten en twee combo's mede
werkten. Het betrof hier niet het zoveel
ste voorbeeld van een aantal jongelui,
met voorbedachte rade bijeengekomen om
zich te laten opwinden door stampende
syncopen en insinuerende neusklanken.
Integendeel, de ingetogen, bijna devote
aandacht, waarmee het programma gevolgd
werd, vormt een veel groter raadsel dan
de losbandigheden waarover de laatste
tijd nogal wat te doen geweest is.
In zoverre leek mij de inleiding door de
voorzitter van de Haarlemse Jazz Club,
waarin hij er met nadruk op wees dat deze
muziek in volmaakte rust beluisterd diende
te worden, enigszins overbodig, dat zelfs
de grootste heethoofd nog niet een muis
zou molesteren na een programma als dat
van zaterdag. Wat verklaart na.deze extase
die ook, zoals thans het geval was, naar
binnen gericht kan zijn tegenover een
muziek die op haar best de kracht heeft
van een directe opwelling, maar in dat ge
val ook alle onigevormdheid, ieder gebrek
aan werkelijke verfijning daarvan? Mis
schien is de hele „Jazz-business" waar
aan artiesten, impresario's en grammo
foonplaatmaatschappijen rijk worden
wel gebouwd op rancune: de rancune van
de neger tegen de blanke door wie hij niet
als mens erkend wordt en die hij toch klein
weet te krijgen met de „nep" van een
vercommercialiseerde muzikale mythologie.
En rancune van de jongeren tegen de oude
ren: w ij, teenagers tot vijfentwintig jaar,
hebben onze eigen muziek die door jullie
voor rommel wordt uitgemaakt en die ons
daarom alleen nog des te liever is.
Nu weet ik wel dat de ware liefhebbers
onmiddellijk zullen opmerken dat ik niet
tot oordelen bevoegd ben en dat de krant
niet een musicus uit de „klassieke" sector
naar hun bijeenkomsten mag afvaardigen.
Ik houd dit echter te enenmale tegen: de
muziek is een ondeelbaar natuurverschijn
sel en etiketten als jazz, klassiek, tonaal,
atonaal, vooruitstrevend, conservatief, die
nen alleen de artistieke boekhouders en de
zwakken. Wanneer ik hoor hoe een pianist
als Bud Powell op een (kwasi:?) onbehol
pen mander over de toetsen hobbelt recht
toe recht aan op het syncopisch stoppaard-
je, zorgvuldig iedere modulatie vermijdend,
aangezien dit hem op terreinen zou voeren
waarop hij het waarschijnlijk zou afleg
gen tegen een derdejaars conserva tori urn -
leerling, een armoede aan muzikale fan
tasie en een gebrek aan muzikale eruditie
maskerend met geschoksehouder en zoge
naamd leuke pasjes over het podium, heb
ik als musicus ook tegenover de fans het
recht dit voor een zielige vertoning uit te
maken, in zijn soort even verwerpelijk als
de slaperige trouwhartigheid waarmee
collega's aan de culturele zijde van de de
marcatielijn de paradepaarden hunner
vaderen jaar in jaar uit berijden. Wat in
vredesnaam Miles Doris stempelt tot een
musicus met een „geweldige ideeënrijk
dom" zoals het programmaboek in het
bekende 200 %-jargon dat in deze beschrij
vingen blijkbaar noodzakelijk is, wil doen
geloven ontgaat mij. .In ieder geval
blijft hij qua toonvorming „miles" bene
den Louis Armstrong, wiens wellicht sa
tanisch gehuil boeiender is dan de onbe
wogen bordpapieren toon van de belang
rijkste trompettist in de moderne jazz. Het
zelfde geldt van Lester Young: beweging
loos al een totempaal maar helaas zonder
de magische krachten daarvan. Zijn spel
(„cool jazz") is technisch perfect en ziel
loos.
Rest de „clou" van de avond: het Modern
Jazz Quartet, aangekondigd als de be
langrijkste moderne combo van het ogen
blik. Wat deze vier (vibrafoon, piano, bas,
drums) ten gehore brengen heeft tenmin
ste karakter, dit is supersnobisme voor mu-
49. Panda begreep nu, dat Joris de tover
kracht van meneer Plutanus wilde gebrui
ken, om makkelijker te kunnen stelen.
Maar helaas was het nu te laat, want Joris
gaf de kans niet meer, om er iets tegen
te doen. „Ge zijt weer veel te opgewonden,
manneke", zei hij, terwijl hij Panda in een
kast duwde, een korte opsluiting zal heil
zaam voor u zijn". „Laat me los!", gilde
Panda. „Meneer Plutanus, help me!" „Wat
is er met de jonge uiterling aan de hand?",
vroeg Plutanus. „Jeugdstuipjes"ant
woordde Joris. „In deze wilde uiterlingen-
wereld is helaas te weinig innerlijke rust.
Hierdoor raken onze jonge uiterlingen
vaak uit het evenwicht". „Ik heb geen
stuipjes!", gilde Panda. „Luister toch, me
neer Plutanus! Joris wil stelen enne
Verder kwam hij niet want Joris duwde
de kastdeur dicht en draaide de sleutel om.
„Waar heeft hij het toch over?", vroeg de
wereldvreemde magiër verward. „Wat is
stelen?" „Stelen is een vorm van bezits-
spreiding", antwoordde Joris. „Een zeer
interessante vorm, die ik u thans gaarne
even zal demonstreren".
zikale paupers: handgeschilderde ornamen
ten op Chinees porselein als schablone ge
bruikt voor versiering van plastic artike
len, Er wordt gekoketteerd met Bach in
melodieën met de inslag van een Alleman
de of Sarabande, in het gebruik van se-
quenzen en markante „vierkante" afslui
tingen, waarbij door een bewust toege
paste polyfonie naar nieuwe toonkleuren
gezocht wordt. Erg opzienbarend is dit alles
niet en de vier executanten kunnen (mu
zikale bastaardkinderen van Strawinsky
zijn, wiens neo-klassicisme zich tot deze
jazz verhoudt als Mondriaan tot een ont
werper van moderne keukengordijnen.
Tweemaal kondigt de arrangeur John
Lewis de toepassing van een canon aan in
een bepaald nummer, zonder dat deze
kunstgreep ook maar ergens te bekennen
is. Opmerkelijk is een voorkeur voor va
riatie over oude volksmelodieën: eenmaal
wordt een Engelse „Carol" en tweemaal
een „ballad" aangekondigd. Wat hiermee
gedaan wordt getuigt van een zeker ge
voel voor klankschakering zowel door
stemvermenging op vibrafoon en piano als
door chromatische verrijking van de ak
koorden. Ook onderscheiden zich verschil
lende nummers door een goede proportie
en is het klankvolume afgeremd op een
mezzo-piano dat niet zelden terugloopt tot
pianissimo. De wijze waarop dit alles ge
bracht wordt, is als het ware het nega
tief van „show". Juist de gewilde sober
heid en discretie van een enkele vibra-
foontoets, van een achteloos weggeworpen
pizzicato op de stringbas zijn hier de ele
menten der suggestie.
„Birdland '56" een tournée van jazz
musici uit de gelijknamige nachtclub van
Morris Levy te New York is, om de
dodelijke ernst waarmee zulk een optreden
door de „rijpere jeugd" beleefd wordt,
een uitdaging aan de muzikale opvoeders.
Hierop nader in te gaan, zou buiten het
bestek van dit artikel vallen. Maar wij ko
men terug.
Sas Bunge
PREMIèRE „RICHARD DE DERDE"
De Nederlandse première van Laurence
Olivier's verfilming van Shakespeare's „Ri
chard de Derde" is vastgesteld op 9 novem
ber in het Alhambra-theater te Amsterdam.
De film werd opgenomen in vistavision
en technicolor. De Nederlandse bewerking
is van Jan Spierdijk.
ADVERTENTIE
filMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIMII
KIRAS
YOEROEK
HimJim/llllllllJIJIMIlJIJIIIOnlïM
afd. tapijten
Levering via Uw woninginrichter
Bom. Een tiental mensen werd gewond in
Tripolis in Libië toen daar zondag in een
Engels bankgebouw een bom ontplofte.
Zaterdag werden ook al bomaanslagen
gepleegd op Brits bezit in Libië.
Levend. Vijfennegentig van de 113 onder
de grond opgesloten mijnwerkers in een
mijn te Springhill (Nova Scotia - Cana
da) zijn levend aangetroffen door red
dingsploegen. Er zijn nu 14 doden ge
borgen. Na 76 uur werden de ingeslo
ten mijnwerkers door reddingsploegen
bereikt.
Wanhoop. De jongste oproep van Sukarno
tot de Indonesische partijleiders om te
overleggen over de opheffing van alle
politieke partijen is vandaag een „poli
tiek van wanhoop" genoemd door Im-
ron Rosjadi, een lid van het bestuur
van de Nadatul Ulama. Hij zeide, dat de
president tracht te vluchten uit de hui
dige moeilijkheden in de politieke toe
stand in Indonesië. Rosjadi zeide, dat het
houden van nieuwe verkiezingen een
oplossing' kan vormen voor deze moei
lijkheden.
Dankbaarheid. Koning Hoessein van Jor
danië heeft president Eisenhower een
boodschap gezonden waarin hij zijn op
rechte dankbaarheid uitspreekt voor
diens „steun voor recht en rechtvaardig
heid". De koning refereerde aan de
Amerikaanse resolutie in de UNO en zei
dat dit Amerikaanse optreden nooit zal
kunnen worden vergeten.
Teleurstelling. Mohammed Natsir, voorzit
ter van de gematigde Islamietische re
geringspartij, Masjumi, heeft medege
deeld, dat hij gelijkluidende telegram
men heeft gezonden naar de sultan van
Marokko, de Bey van Tunis, de Alge
rijnse vertegenwoordiging in Caïro en
de Islamietische wereldconferentie in
Damascus, waarin de teleurstelling van
de Masjumi tot uitdrukking gebracht
wordt over de arrestatie van de Alge
rijnse leiders door de Franse autoritei
ten.
Afgewezen. De federale commissie van
Zwitserse vakverenigingen heeft „met
verontwaardiging" een Russische uitno
diging afgewezen, naar de Sovjet-Unie
te komen „om te zien hoe de vakver
enigingen in de U.S.S.R. werken". De
Zwitserse afwijzing is gebaseerd op „de
bloedige Russische interventie in Hon
garije".
Vrijwilligers. Indonesische parlementsleden
die vorige maand een tournee door com
munistisch China hebben gemaakt, heb
ben vandaag verteld dat leider Mao Tse
Toeng hun verteld heeft, dat hij een
vrijwilligersleger naar Egypte wiide stu
ren als de imperialisten zouden aan
vallen.
Misverstand. Een territoriaal commandant
van het Indonesische leger heeft gerap
porteerd, dat zich nog 12 Japanse sol
daten uit de Tweede Wereldoorlog
schuilhouden in de wouden op het Oost-
Indonesische eiland Morotai.
Verontwaardiging. De president van Syrië,
Sjoekri El Koeatli, is zondag uit Simfe
ropol op de Krim naar zijn land vertrok
ken na een kort bezoek aan de Sovjet-
Unie, aldus heeft het Sovjet-persbureau
Tass gemeld. In een te Moskou uitge
geven bekendmaking na de besprekin
gen van president Koeatli met Russische
leiders wordt uitdrukking gegeven aan
„verontwaardiging over de gewapende
tussenkomst van buitenlandse mogend
heden in Egypte".
Onvriendelijk. Westduitse douane-beamb
ten, die langs de Tsjechische grens op
patrouille waren, zijn zondag bescho
ten door Tsjechische soldaten, die bezig
waren loopgraven aan te leggen en bo
men te rooien. Men is door deze „on
vriendelijkheid" waarschijnlijk een
teken van ongerustheid bij de Tsjechen
erg verbaasd, omdat kortgeleden de
grensformaliteiten verminderd werden.
Het enige. Een groep van vooraanstaande
geleerden uit alle delen van de wereld,
bijeen in de UNO-commissie inzake
atoomstraling, heeft te kennen gegeven,
dat een diepgaand onderzoek naar de
gevolgen van atoomstraling voor de
mensheid noodzakelijk is. Dit is het
enige wat is bekendgemaakt uit het
eerste rapport van de commissie.
Aanslagen. Op Cyprus zijn zaterdag, blij
kens een officiële mededeling, vier
Britse militairen door aanslagen van
Cyprische verzetslieden om het leven
gekomen. Nadat een vierde Britse mi
litair nabij Polis, in West-Cyprus, door
een aanslag om het leven war gekomen,
werd rondom een dorp aldaar een kor
don getrokken om nasporingen te doen.
Een Cyprioot, die poogde hier doorheen
te breken, werd doodgeschoten.
Gevechten. Franse troepen hebben zater
dag in twee korte gevechten, die respec
tievelijk in het departement Constantine
en in het Aurès-gebergte werden gele
verd, 46 opstandelingen doen sneuvelen.
Aan Franse zijde werden „verscheidene
militairen" gewond.
BERYL IS een mineraal. Deze mede
deling zal op zichzelf niet aantrekkelijk
genoeg zijn om te boeien. Doch hierin kan
verandering komen, door er bij te voegen,
dat de doorzichtige heldere beryllen edel
stenen, althans halfedelstenen, in verschil
lende variëteiten opleveren. Men kent de
edele beryl, die geel van kleur is, voorts
de rose beryl en dan nog de
aquamarijn, onder welke naam
de lichtblauwe beryllen wor
den samengevat.
Dat is al bijna een inventa
ris voor een beginnend juwe
lier en er moet aan worden
toegevoegd, dat al deze varië-
teiten worden gerekend tot de
beste halfedelstenen. Maar daar komt nog
iets bij, want ook de smaragd, verreweg
de kostbaarste aller beryllen, moeten we
aan deze verzameling toevoegen. Dit is de
enige edelsteen, die de typische donker
groene „smaragdkleur" bezit (allicht), toe
te schrijven aan een geringe bijmenging
van chroom. De andere variëteiten danken
de lichte kleur vermoedelijk aan een bij
menging van ijzer, met uitzondering van
de rose beryl van Madagaskar, die cerium
bevat.
Waarom deze overdreven breedvoerig
heid over een steensoort die de meesten
van ons toch niet bezitten? Omdat onze
bril ten nauwste met de beryl verwant is,
althans met de doorzichtige heldere beryl
len, waarover we daarstraks spraken. We
weten, dat in de middeleeuwen geslepen
glas als beryl werd aangeduid. Aan de
andere kant vertelt de Romeinse historicus
Plinius dat keizer Nero de gevechten der
In
gladiatoren in de arena door een smaragd
bekeken zou hebben.
De samenhang tussen een en ander lijkt
nu wel verklaarbaar. De doorzichtige beryl
kan, op een bepaalde wijze geslepen, als
lens, of laten we liever zeggen, als oogglas
dienst doen. We kunnen nu in het midden
laten of keizer Nero bijziende, dan wel
vérziende is geweest, maar
in ieder geval zal de heldere
en op bijzondere wijze ge
slepen beryl hem het bloe
derige schouwspel in de
arena duidelijker voor ogen
hebben gebracht. En daar ging
het de keizer - zoals alle
toeschouwers - toch maar om.
navolging hiervan, werden de ge
slepen glazen in de middeleeuwen even
eens met de naam beryl aangeduid, hoewel
de stof waaruit het glas gemaakt was met
de minerale beryl natuurlijk niets uit
staande had. Maar de geslepen glazen kon
den een hulpmiddel zijn om beter te zien,
evenals de beryllen, voldoende reden dus
om beide objecten met dezelfde naam aan
te duiden.
De naam beryl zelf schijnt uit Egypte
afkomstig te zijn, zodat de veronderstel
ling geenszins gewaagd is, dat keizer Nero
zijn gewoonte om door een beryl te kijken
van de Egyptenaren had. Zekerheid dien
aangaande bestaat er echter niet, zodat
het uitsluitend een veronderstelling moet
blijven.
Maar hoe staat het nu met de beryllen
in de middeleeuwen?
Daarover morgen.
H. Pétillon
