V.S. gaan „atomische" koopvaarders bouwen De culturele aspecten van de vormgeving Zuiderzeepolders Eerste commerciële atoomschip loopt in 1960 van stapel Preadviezen voor aanstaand congres MAANDAG 5 NOVEMBER 1956 10 Voorbarig Onderwatervloot A toomschip-model Zwaar, duur, gevaarlijk Opheffing beursdwang voor schippers Scheepvaart in de modecorner (Van onze correspondent in Washington) President Eisenhower heeft thans op dracht gegeven zo spoedig mogelijk een koopvaardijschip te bouwen, dat door atoomkracht zal worden voortgestuwd. Dit eerste atoomschip zal commercieel nog niet rendabel zijn, maar het tweede of derde schip waarschijnlijk wel. De Amerikaanse marine heeft, zoals men weet, reeds een duikboot, de „Nautilus", die door atoomkracht wordt voortgestuwd. Dit schip kan vrijwel onbeperkte tijd onder water blij.ven. Tot dusverre heeft de Ame rikaanse commissie voor atoomenergie ge weigerd gegevens bekend te maken om trent voortstuwings-reactoren, maar daar komt thans verandering in. President Eisenhower heeft bekend gemaakt, dat zo wel Amerikaanse als buitenlandse inge nieurs zich volledig op de hoogte mogen stellen van de reactor, die het koopvaardij schip zal voortbewegen. Het is bekend, dat dit een hoge-druk-water-reactor zal zijn. Het eerste koopvaardijschip, dat op deze manier voortbewogen zal worden, wordt ten dele een demonstratie-schip, doch voor het overige wordt het een vaartuig, dat de normale functies kan vervullen van een vracht- en passagiersschip. Het krijgt acco- modatie voor ongeveerd honderd passa giers en ruimte voor 12000 ton lading. Het motorvermogen zal 20.000 paardekrachten leveren die het schip een kruissnelheid van 21 zeemijlen zullen geven. De lengte van het schip zal tweehonderd meter bedra gen. Er is over dit onderwerp enige strijd ge voerd tussen de commissie voor atoomener gie en wat men zou kunnen noemen: het ministerie voor scheepvaart. De commissie achtte het nog te vroeg om zulk een koop vaardijschip op stapel te zetten, de scheep vaartmensen daarentegen wilden niet lan ger wachten. Men heeft zich tot doel gesteld in het voorjaar van 1960 proefvaarten met het atoomschip te kunnen maken. Reeds thans weet men dat dit vaartuig niet rendabel kan zijn. Ook is men er zich van bewust, dat het reactor-type, dat men gaat gebrui ken, in 1960 min of meer verouderd zal zijn. Heeft het dan toch zin, dit schip te bou wen? Stellig. Er is behoefte aan een „drij vend laboratorium", en bovendien is het van belang dat er zo langzamerhand een internationale regeling tot stand komt be treffende die toelating van dergelijke sche pen in-de wereldhavens. Men kan zich bijvoorbeeld voorstellen, dat in zulk een regeling eisen gesteld zul len worden aan de afscherming van de reactor. Voorts is het niet ondenkbaar, dat in de toekomst de atoomschepen in be paalde havens ondergebracht zullen wor den, ver van dichtbevolkte stadsdelen. Deskundigen in Amerika zijn van oor deel, dat atoom-schepen binnen tien jaar ekonomisch verantwoord zullen zijn. Aan wat voor schepen denkt men? Vooral aan grote passagiersschepen en meer nog aan grote tankboten. Een tanker kan snel laden en lossen. In vergelijking met andere vaartuigen ligt het daarom weinig stil. Juist in zulk een schip is het daarom ver antwoord een „motor" te bouwen, die zo veel kost. Zulk een dure machine kan maar weinig renteloos staan. Voorts is een atoom-reactor het meest geschikt voor de vaart op lange afstanden. De betekenis van het Suez-kanaal zal aanzienlijk dalen, in dien dergelijke tankschepen in de vaart komen. De Amerikaanse autoriteiten denken echter reeds verder vooruit. Zij hebben zes studie-contracten getekend met industrieën, die scheepsreactoren willen ontwerpen van een meer modern type. Het tijdperk van de atoomschepen is begonnen. Het klinkt fantastisch, maar deskundigen overwegen ook reeds de mogelijkheid om onderwater-vrachtschepen te gaan bou wen Een atoom-duikboot biedt veel meer laadruimte dan een ouderwetse en in geval van oorlog is een onderwater-vracht schip natuurlijk uitermate praktisch. Men denkt echter niet alleen aan oor- logsgebruik. Het zou mogelijk zijn, aldus een onzer zegslieden, om atoom-sleepduik- boten te bouwen, die een sleep van onder water-vrachtschepen zouden voorttrekken. Een van de grote voordelen daarbij is dat het onder water niet stormt. Vliegtuigen vliegen thans reeds „boven het weer", wie weet, misschien vaart men in 1970 „onder het weer". De Newport News Shipbuilding en Dry- docking in de Verenigde Staten heeft reeds enkele jaren geleden in opdracht van de Amerikaanse regering een model van een „atoomschip" vervaardigd. Een replica van dit model is thans te bezichtigen in Am sterdam en wel in het „Gezamenlijk Centrum" van het Instituut voor Scheep vaart en Luchtvaart en het College „Zee- manshoop" aan de Weteringschans no. 16. Aanschouwelijk wordt hier voorgesteld, hoe thans een kernreactor zou kunnen wor den ingebouwd in een schip van het type „Mariner" snelvarende vracht- en troepen transportschepen van 13.500 b.r.t. met een vaarsnelheid van 20 mijl per uur, waar van de V.S. er momenteel reeds een 35-tal bezitten. De normale apparatuur van deze „Mariners" bestaat uit een oliemotor met stoomturbine. De met olie gestookte ketels kunnen, zonder ingrijpende wijziging van de machinekamer, door een atoomreactor worden vervangen, die met uranium 235 en zwaar water „gestookt" werd. Het scheepsmodel en de bijbehorende wer kingsschema's maken duidelijk, welke voor- en nadelen er aan de toepassing van kernenergie voor dit doel verbonden zijn. De belangrijkste nadelen zijn: het grote gewicht van de reactor met haar loden be schermingsmantel; de aanschaffingskosten (een reactor van het in Amsterdam ge toonde model zal rond 15 miljoen dollar kosten: dertig maal zo duur als e'en ge wone ketelinstallatie!) en het gevaar voor „besmetting" van een havenbassin en zelfs van open water, wanneer een atoomschip ernstige averij zou oplopen of zinken. Men heeft berekend dat het vergaan van zulk een schip in de Noordzee het oppervlak van de gehele zee voor lange tijd gevaarlijk radio-actief zou maken! Om dezelfde reden zouden er speciale ingewikkelde service stations moeten worden gebouwd in de Voor het congres over de culturele as pecten van de vormgeving in de Zuider zeepolders, dat zaterdag 10 november in Krasnapolsky te Amsterdam zal worden gehouden, is een viertal preadviezen uit gebracht door prof. dr. H. de Vries Reilingh, de heer Th. G. Verlaan, ir. G. A. Overdij- kink en prof. C. W. Willinge Prins-Visser. Prof. De Vries Reilingh zegt in zijn ad vies over „Cultureel leven en nederzet- tingsvorm" dat de onderlinge afstanden der dorpen in de Zuiderzeepolders niet groter mag zijn dan zes kilometer. De structuur van de nederzettingen dient ge concentreerd te zijn in kernen met een duidelijke komvorming, en de agrarische bevolking, als permanente bewoners de eigenlijke dragers van het vermogen tot regeneratie, moet zoveel mogelijk in of an ders dicht bij deze woonkernen gevestigd zijn. De zaak is echter, dat deze zienswijze dwars ingaat tegen de moderne practijk, zoals die in het verleden door de ruilver kaveling gestalte heeft gekregen, aldus prof. De Vries Reilingh. Alle land rondom het dorp, direct gren zend aan het dorpsplan, moet in langduri ge pacht worden uitgegeven, aldus meent de heer Th. G. Verlaan in een volgend pre advies, die een beschouwing gaf over de dorpen in de nieuwe' landaanwinningen. Daardoor wordt het onmogelijk gemaakt het dorp in het land te laten „uitlopen" of het later uit te breiden. Op die wijze ont staat een scherpe scheiding tussen de woonkern en het platteland. De heer G. A. Overdijkink brengt een preadvies uit over het landschap en de be plantingen, waarin hij oftder meer betoogt, dat de plaats, die voor beplanting wordt ingeruimd, blijvend moet kunnen zijn. Een weg, die te smal is kan worden verbreed, sloten kunnen worden verlegd, doch de beplanting kan niet verschuiven. De be woners van de nieuwe polder verlangen naar beperking van de veelal onafzienbare grote ruimte, maar daarnaast vooral ook naar beslotenheid en luwte. Het is dan ook van belang de woonstede zo gauw mo gelijk te helpen aan enige luwte. Dus zijn windbeschuttende beplantingen noodzake lijk. Het laatste preadvies over het wonen in C. W. Willinge Prins-Visser. Zij komt tot de conclusie, dat de woning gelegenheid moet geven tot afscheiding van de buiten wereld, overeenkomstig de zelfstandigheid van het gezin, contact met de buitenwereld en met de buurtgenoten mogelijk moet maken, dat in de woning het inwendig één zijn overeenkomstig de eenheid van het gezin dient te worden beleefd, doch dat de woning daarnaast aan de gezinsleden de mogelijkheid van afzonderig moet geven. Dit verlangen zal volgens haar in de mo derne boerengezinnen, die in de polder wonen, wellicht sterker zijn dan vroeger. Tijdelijke incidentele maatregel, zegt minister Door het besluit, de beursdwang voor enkele belangrijke schippersbeurzen tijde lijk op te heffen, is het principe van de evenredige vrachtverdeling in de binnen landse wilde vaart niet prijsgegeven, ook niet gedeeltelijk. Dit heeft de minister van Verkeer en Waterstaat geantwoord op vragen van het Tweede Kamerlid de heer Van de Weering (C.H.). Slechts is ter incidentele voorzie ning in de bestaande en nog te verwachten moeilijkheden bij de bevrachting ter beur ze een maatregel genomen, welke is be perkt naar tijd, plaats en tonnage, aldus de minister. Deze maatregel beoogt ver snelling van de bevrachting en verbete ring in de positie van de verladers, die tot aan het besluit van 8 oktober gedwongen waren al hun ladingen ter beurze te doen afroepen. Toen reeds reageerde de schip perij, in het bijzonder die der grotere ton nages, op sommige beurzen niet op de aan geboden ladingen en hield zich derhalve niet aan het systeem der evenredige vrachtverdeling. De prijspolitiek van de regering wordt niet doorbroken, aldus de minister, aange zien de maatregel alleen betrekking heeft op reizen, waarvan de praktijk heeft aan getoond, dat zij op de betrokken beurzen veelal worden vrijgegeven. Voor deze vrij gegeven reizen geldt het beurstarief niet en de vrachtprijzen daarvan ondergingen toch reeds de invloed van de ontwikkeling in de internationale vaart. Bij het overwegen van de genomen maatregel zijn de belangen van de verla ders en van de schippers ernstig tegen el kaar afgewogen. De minister was van oor deel, dat aan de bezwaren van de verla ders een groter gewicht moet worden toe gekend dan aan die van de schippers, die, naar het hem voorkomt, voornamelijk in gegeven zijn door vrees voor misstanden, welke volgens de minister niet gerechtvaar digd is. De maatregel is uitdrukkelijk be perkt tot en met 15 januari 1957. Een model van het eerste Amerikaanse atoomschip met de bouw waarvan men spoedig hoopt te beginnen. havens, waar de reactorlading veilig kan worden ververst. Daartegenover staan echter ook grote voor delen: men heeft geen brandstof ruim te meer nodig en boekt dus grote winst aan laadruimte. Ook"het tijdrovende bunkeren kan vervallen, terwijl atoomschepen boven dien minder bedieningspersoneel en een eenvoudiger behandeling vergen. Nog be langrijker is de besparing aan brandstof kosten. Een Marinerschip van 20.000 pk, dat 48 etmalen lang met een constante snelheid van 20 mijl vaart, zou in die tijd nog geen 3 kg uranium verbruiken, doch aan brandstofolie ruim 4,7 miljoen kilo gram. De kostenbesparing aan brandstof zou in diezelfde periode voor het atoom schip 133.000.bedragen. En als de „Willem Ruys" met een kernreactor zou zijn uitgerust, zou zij voor een reis van Rotterdam naar Djakarta niet meer dan 7/8 kg uranium 235 nodig hebben. Inmiddels is uit Amerika bericht, dat men daar een der kernproblemen van de atomische voortstuwing: wat te doen met de radioactieve afvalproducten van een „atoom-motor", thans vrijwel opgelost heeft. De afvalstoffen zouden volgens dit nieuwe procédé volkomen geneutraliseerd worden. Het model van het atoomschip is in het gebouw aan de Weteringschans nog de gehele maand november te bezichtigen en wel op werkdagen van 9 tot 13 uur, op za terdagmiddag bovendien van 1416 uur en op de dinsdag- en donderdagavonden van 19 tot 21.30 uur. Deskundigen zullen de werking van de reactor toelichten. Alcyone, 4 te St. Vincent verw. Alnati, 3 te Santos. Amstelmeer, 1 v. Longview n. Singapore. Antonia, 3 te Singapore verw. Agamemnon 3 v. New York n. Port Au Prince. Akkrumdijk, 5 v. Norfolk n. Trinidad. Alderamin, 2 v. Aden n. Colombo. Alkaid, 5 te Bahia. Amerskerk, 4 v. Marseille n. Antwerpen. Angolakust, 3 v. Dakar n. Freetown. Aldabi, verm. 8 v. Rotterdam n. Buenos Aires. Alnati, 8 te Montevideo, 10 te Buen. Aires verw. Alcyone, 4 te Sao Vincente v. Vitoria. Argos, 3 v. Calamata n. Tunis. Annenkerk, 3 te Rotterdam verw. Alphard, pass. 3 Wight n. Rotterdam. Batjan, 4 te Belawan. Bennekom, 3 v. Port of Spain n. Rotterdam. Billiton', 4 te Hollandia. Borneo, 5 te Cochin. Bloemfontein, 7 te Kaapstad verw. n. Durban. Boskoop, verm. 15 v. Amsterdam n. Maracaibo. Blommersdijk, 3 330 m. o. Halifax n. New York. Britsum, 2 550 m. w.z.w. Flores n. Londen. Breda 4 te Rotterdam verw. Baarn, 3 v. Amsterdam n. West-Indië. Bonaire, 2 te Amsterdam. Caltex Utrecht, 4 v. Palermo n. Sidon. Congokust, 5 te Accra. Camerounkust, 2 160 m. n.o. Ouessant n. B'deaux. Coryda 5 te Balikpapan. Cradle of Liberty, 5 te Mena Al Ahmadi. Cottica, 5 v. Amsterdam te Georgetown verw. Charis, 2 v. New Orleans n. Maracaibo. Castor, 2 240 m. n.o. Barbados n. Rotterdam. Caltex Rotterdam, 3 174 m. o. Aden n. Rotterdam. Camitia, 3 280 m. w.n.w. Auckland n. Auckland. Diemerdijk, 4 te Vancouver. Dorestad, 4 te Geelong. Drente, 5 te Genua. Duivendijk, 5 te Bermuda. Delft, 4 te Sanguan. Dordrecht, 2 v. Philadelphia n. Liverpool. Esso Amsterdam, 5 v. Sidon n. Antwerpen. Etrema, 4 v. Pta. Cardon n. Buenos Aires. Eemland, 3 te Las Palmas v. Bahia. Eemland, 3 te Las Palmas. Esso Den Haag, pass. 3 Finisterre n. Antwerpen. Farmsum, 2 te Amsterdam. Gaasterkerk, 4 v. Singapore n. Manilla. Gaasterland, 4 te Santos. Giesseftkerk, 4 te Genua. Ganymedes, 3 v. Blackriver n. Kingston. Graveland, 5 te Bahia. Groote Beer 10 v. New York te Rotterdam verw. Hydra, 3 te Ciudad Bolivar. Houtman, 3 te Mombasa Hoogkerk 4 v. Shanghai n. Hsingkang. Isis 2 v. Londen n. Antwerpen. Ittersum, 3 te Montreal verw. Japara KRL, pass. 5 Gibraltar n. Las Palmas. Jason, 3 te Pto. Cabello. Jagersfontein, 15 te Las Palmas verw. n. A'dam. Karimata, 2 230 m. z.z.w. Ouessant n. Amsterdam. Kenia, 3 te Las Palmas verw. Kinderdijk, 3 te Hamburg. Kenia, 4 v.Las Piedras n. Landsend. Kieldrecht, 3 te Genua. Kylix, 3 te uragao. Keizerswaard, 2 te Rotterdam. Kinderdijk, 2 v. Rotterdam 3 te Hamburg. Kota Gede, pass. 2 Key West n. Newportnews. Linge, 2 v. Zaandam n. Port Lyautey. Langkoeas, pass. 4 Sabang n. Las Palmas. Larenberg, 4 te Antwerpen. Leopoldskerk, 3 te Ummsaid. Liberty Bell, 3 te Philadelphia. Limburg, 4 v. Surabaja n. Tegal. Loenerkerk, pass. 3 Finisterre n. Liverpool. Loosdrecht, 4 te Khorramshar. Lombok, 8 te Kaapstad verw. Luna, 3 te Amsterdam. Mirzam, 2 10 m. z.o. Tacoradi n. Accra. Marpessa, 4 te Rotterdam verw. Maashaven 4 te Antwerpen. Maaslloyd, 5 te Belawan. Mapia, 4 te Marseille. Mentor, 2 390 m. z.w. Fayal n. Port of Spain. Modjokerto, 4 te Rastanura ten anker. Murena,' 3 te Miri. Merwede, 4 te Lagos v. Port Harcourt. Maasdam, 3 te Le Havre. Noordam, 5 v. New York te Rotterdam verw. Notos, 1 te Gothenburg. Osiris, 2 te Zeebrugge. Ouwerkerk, 2 v. Penang n. Kaapstad. Overijsel, 2 te Antwerpen. Ootmarsum, 5 te New Orleans. Oranje, verm. 8 v. Tj. Priok n. Amsterdam. Oranjefontein, verm. 16 v. Amsterdam n. Durban. Oranjestad, 11 te Plymouth verw. v. Cristobal. Ommenkerk, 3 te Amsterdam verw. Prins Willem IV, pass. 3 Vlissingen n. Antw. Prins Willem V, 2 v. Quebec n. Le Havre. Prins Frederik Hendrik 4 te Glasgow. Prins Frederik Willem, te Montreal. Prins Philips Willem, 4 v. Montreal n. Toronto. Prins Willem II, 5 te Milwaukee, Polydorus, 4 te Tjilatjap v. Surabaja. Polyphemus, 3 te Galveston v. Mobile. P. G. Thulin, 3 te Pto. La Cruz verw. Peperkust, pass. 3 Kaap Palmas n. Freetown. Raki, 4 te Balikpapan. Rondo, 4 v. Pt. Swettenham n. Singapore. Rotula, 5 te Curagao. Rijndam. 10 te Rotterdam verw v. New York. Riouw, 3 te Makassar. Roggeveen, 3 te Durban. Rijnland, 3 te Amsterdam. Rijnkerk, 2 v. Genua n. Las Palmas. Seberoet, 4 te Bangkok v. Singapore. Schiedijk, 4 te Mobile. Schouten 3 v. Hongkong n. Kobe. Stad Leiden, pass. 3 Finisterre n. Antwerpen. Straat Cook, 5 te Durban. Straat Torres, 4 te Karachi. Sibajak. verm. 5 v. Surabaja n. Tj. Priok. Soestdijk, 2 te Antwerpen. Stad Amsterdam, 3 te Newcastle on Tyne. Saidja, 3. te Bukum. Stanvac Djirak, 3 te Sungeigerong v. Bangkok. Stanvac Pendopo, 16 te Noumea verw v. Sun geigerong. Straat Malakka, 4 te Belawan. Sunetta, 3 te Calcutta. Stad Schiedam, 3 v. Civita Vecchia n. Bone. Stad Arnhem, 4 te Rovla verw. Tamo, 4 te Rio de Janeiro. Ternate, pass. 4 Finisterre n. Le Havre. Tero, 3 te Antwerpen. Theobaldius, 4 v. Djibouti n. Dakar. Tibia, 4 te Curagao. Tjinegara, 4 v. Durban n. Mauritius. Tiberius, 2 v. Belize n.Port Au Prince. Trajanus, 5 te Jacksonville verw. v. St. Kitts. Tomini, pass. 2 Kp. Florida n. Baltimore. Utrecht, 4 nog te Siain. Vlist, 5 te Baltimore. Weltevreden 5 te Surabaja. Wonorato, 4 v. Cebu, 8 te Singapore verw. Waterman, 11 v. Amsterdam te Kaapstad verw. Westerdam, 3 v. Rotterdam n. New York. Willem Ruys, verm. 6 v. Rotterdam n. Tj. Priok. Willemstad, 8 te Trinidad verw. n. Pto. Limon. Waikelo 3 te Singapore. Witmarsum, 6 te Hamilton verw. Waal, jbass. 3 Finisterre n. Tunis. IJssei, 5 te Amsterdam. Zeeland KRL, 4 te Surabaja. Zuiderkruis, 4 te Melbourne. Zuiderzee, 4 v. Baltimore n. Savannah. Zijpenberg, pass. 4 Finisterre n. Melilla. KLEINE VAART Albiergen per sleepboot v. Brixham n. Cardiff. Daniël, 1 v. Stettin n. Antwerpen. Henrica B, 2 v. Vasteras te Treport verw. Herman Buisman, 1 v. Naestved te Karlshamn. Jans, 1 v. Cork n. Gloucester. Jonan, 1 Ceuta gepass. n. Napels. Leendert B, 1 v. Gothenburg te Sarpsborg. Marjan, 2 v. IJmuiden te Dieppe verw. Moby Dick, 1 v. Huelva te Goole. Myfem, pass. 2 Kiel n. Rouarfn. Pegasus, 1 v. Rotterdam te Malmö. Poortvliet, 2 v. Kasko te Stangate. Santa Lucia, 2 v. Kopenhagen n. Gothenburg. Stella Maris, verm. 2 v. Munkedal n. Randers. SLEEPVAART Ebro 2 550 m. n.w. Flores bij ,,Helga Bolten'\ Oostzee, 2 100 m. o. Ras Fartak n. Karachi. Titan, 3 v. Rotterdam n. IJmuiden. Tyne, 31 te Colombo. (l^ W m hoiM im Nog méér modieuze modepas mogelijkheden vüS-Së&t'. Speciale Voordeel Aanbieding (waarmee Uf 15.- spaart) Zo'n pittige all-round shorty-coat - die de Pa- rijse vrouw paletot noemt - ontbreekt in geen enkele Amerikaanse garderobe. Modepas-houdsters kopen dit kostelijk warme modieuze jasje (bij af stempeling van f. 100.- in de modepas) van f. 55.» voor f. 40.- Deze aanbieding is geldig tot 9 November a.s. Modecorner-fans dat zijn zij, die er een prettige gewoonte van hebben ge maakt, élke week even dit knusse afdelinkje binnen te wippen - OP GELET zo'n long torso truitje met vleer muis-mouwen geeft 'n typisch Italiaans accent aan uw uiterlijk g y 50 AMSTERDAM Kalverstr. 45-47 EINDHOVEN Rechtestr. S0 UTRECHT Oude Gracht 143 AMERSFOORT langestraat 52 NIJMEGEN-Eroerstr. 16 MAASTRICHT Grote Staat 22 (WéBé) van die puur wollen wevenit creaties! daar droomt U dag en nacht van Tweedelig is dit ont- wapenend-charmante pakje. Ontelbaar de lof uitingen voor uw goede smaak, waar uw figuur van profiteert 75.- De plissérok geeft iets uitbundigs aan dit slank- makende jurkje met strak bovenstuk. Een speelse nieuwigheid is de cein tuur f gg 75

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1956 | | pagina 8