I Jmuidens bebouwing zou tot ver
voorbij Santpoort komen
Restauratie Hervormd kerkje in
Velsen Maat vier ton kosten
Cultuur-historisch monument kan
voor Kennemerland behouden blijven
Agenda voor
Velsen
I
IJmuider Courant
Veis en vraagt zich zorgelijk af, waarom
kanaal 300 meter breed moot worden
Aanmeldingsformulier
WOENSDAG 19 DECEMBER 1956
9
„KRUPP" EN STADSGROEI
Toegang tot IJmuiden-Oost dreigt te worden afgesneden
Velsens Ziekenfonds
spreekt over fusieplannen
Ter verduidelijking van de problematiek, die zich volgens het ontwerp-streek-
plan voor Zuid-Kennemerland in dit deel van het land gaat voordoen, heeft ir. D. M.
Dammers, directeur van het bedrijf voor Openbare Werken, gisteravond aan de hand
van een serie kaarten Velsens raadsleden voorgelicht over deze gecompliceerde ma
terie. Hij zag er geen revolutionaire ontwikkelingen in de oude woonkernen krijgen
de vorm, die globaal reeds in de uitbreidingsplannen was vastgelegd, al gaat Sant
poort-Noord deze perken wel enigszins te buiten en al zal Velsen-dorp door de tun-
neloutillage en een gemeentelijke outillage wellicht van een werf voor gemeente
werken behalve de al aangekondigde brandweerkazerne eveneens verder uitgroei
en. Op verkeersgebied zal de doorgetrokken spoorverbinding naar het strand een
wijziging opleveren ten opzichte van de huidige toestand en bovendien komen er
uiteraard vele nieuwe elementen door de tunnelbouw, beheerst door de nieuwe oos
telijke randweg om Haarlem, die de zijkanalen moet passeren via vermoedelijk
vaste bruggen.
Het belangrijkste element in zijn voordracht werd evenwel gevormd door een con
cretisering van de dreiging, die boven de IJmond hangt door de reeds gepubliceerde
plannen tot vestiging van een tweede basisindustrie, die een 300 hectare recreatie
gebied zou opslokken en een huizenareaal zou nodig hebben, dat tot bewesten de
gemeente Bloemendaal zou reiken. Dit toonde ir. Dammers aan op een kaart, die hij
van kartons voorzag, de industriële vestiging en de benodigde huizenbouw voorstel
lende.
'"züfy
„Mochten we nog twijfelen, dan heeft de
IJmuider Courant van zaterdag ons wel uit
de droom geschud", merkte hij op.
Hij kantte zich tegen de vestiging van
een basisindustrie, de consequenties na
gaande aan, de hand van een blauw „op-
legvel", dat een bedrijf van de helft van
de omvang van de Hoogovens van een
driehonderd hectare bezuiden IJmuiden,
moest voorstellen, wat dan nog maar theo
retisch gesteld was. De nieuwe IJmuiden-
se pieren zullen dan nieuwe insteekhavens
nodig maken naar het zuiden en uit een en
ander blijkt bijvoorbeeld, dat alle illusies
over het gebruik van het strand en de dui
nen vernietigd worden.
Daarnaast plaatste ir. Dammers ook nog
een illusoire papieren bevolkingsaanwas
op de kaart, om de arbeiders te kunnen
huisvesten is weer 400 hectare gebied no
dig, en weer 400 hectare duingebied min
der, waardoor de bevolkingsuitgroei voor
bij Santpoort zou komen.
Zolang het streekplan deze mogelijkhe
den openhoudt, houdt het ook de conse
quenties voor mogelijk. Consequenties, die
ook voor de visserij zwaar wegen en wel
licht dodelijk zullen zijn, zoals wij in onze
bespreking van het bezwaarschrift reeds
duidelijk hebben uiteengezet.
(Op pagina 6 geven wij- in ons raads-
verslag een nadere uiteenzetting.)
ADVERTENTIE
De plannen die er bij de centrale kerkvoogdij van de Her
vormde gemeente IJmond bestaan om over te gaan tot res
tauratie en uitbreiding van de kerk in Velsen-Zuid beginnen
vastere vormen aan te nemen. Een dezer dagen gingen name
lijk de subsidie-aanvragen in zee naar het ministerie voor
O., K. en W., de Provinciale Staten en de gemeente Velsen;
aanvragen waarop men in de toekomst een gunstig antwoord
hoopt te ontvangen zodat het mogelijk zal zijn dit cultuur-
1 historisch monument weer in ere te herstellen. Overigens zal
dit werk, waarvoor een bedrag van ongeveer vierhonderd
duizend gulden nodig zal zijnslechts in etappes uitgevoerd
kunnen worden aangezien uiteraard de kerk ook gedurende
de restauratiewerkzaamheden in gebruik moet kunnen
blijven. Het gehele werk zal onder leiding komen te staan
van de heer H. Korringa, architect B.N.A. De kerk te Velsen
behoort tot een van de vijf moederkerken boven de grote
rivieren en is gesticht door Engelmundus, de helper van
Willibrordus. Aanvankelijk was deze kerk gewijd aan Paulus
maar later deed deze kerk vooral dienst als bedevaartplaats
aangezien men in de veertiende eeuw meende dat juist in
Velsen de tandpijn uitstekend genezen kon. De heer Kor
ringa, die met zijn negenenzeventig jaren waarschijnlijk een
van de oudste nog werkende architecten in Nederland is,
heeft voor de restauratie van het Velsense kerkje een heel
plan opgesteld dat volkomen de instemming van monu
mentenzorg kon wegdragen. Overigens heeft de heer Kor
ringa zijn sporen op het gebied van de restauratiewerkzaam
heden aan kerken wel verdiend aangezien hij sinds 1926
reeds belast is met het toezicht op het restauratiewerk van de
Grote Kerk in Haarlem terwijl ook de werkzaamheden aan
de kerken in Heemstede, Spaarnwoudc Beverwijk onder
zijn supervisie geschieden.
Hedenavond wordt in het St. Josephhuis
aan de Banjaertstraat door het Ziekenfonds
Velsen en omstreken een algemene leden
vergadering gehouden inzake fusieplannen
van het Algemeen Ziekenfonds te Heems
kerk met het Ziekenfonds Velsen.
De beslissing hierover zal aan de leden
worden voorgelegd. Voorts komen versla
gen ter tafel van de financiële commissie,
het geldelijk beheer en het aanvullings-
fonds, waarnaast bovendien de contributie
voor de vrijwillige verzekering een punt
van bespreking zal vormen.
Over de huidige situatie in het zieken
fondswezen zal de heer H. J. van Gelder,
secretaris van de Centrale bond van onder
ling beheerde ziekenfondsen, een inleiding
houden.
KLAVERJASDRIVE VAN „ONDER ONS"
,1
In het clubhuis „Scheywijk" houdt de kla-
verjasclub „Onder Ons" op vrijdag 21 de
cember een kerst-klaverjasdrive. Voor de
winnaars zijn fraaie prijzen beschikbaar ge
steld.
De uit Haarlem-Noord „spruitende"
verbinding naar Zaandam kruist op den
duur waarschijnlijk zijkanaal B en daar
naast lag in het vooroverleg nog de moei
lijkheid gebed de aansluiting met het vis-
serijgebied langs het Noordzeekanaal.
Krupp en het duin
Het duingebied bezuiden het kanaal dat
eigenlijk recreatiegebied moet blijven,
(waar Krupp inmiddels een oog op
heeft laten vallen, redactie), komt later bij
de behandeling der bezwaren tegen het ge
hele streekplan aan de orde, zoals trou
wens uit de op deze voordracht volgende
discussie ook wel bleek.
De heer Dammers ontleedde vervolgens
de hoofdbezwaren tegen het concept-plan:
de kanaalverbreding, de tweede tunnel en
de tweede basisindustrie. Hij merkte op,
dat een spiegelbreedte van 300 meter een
groot deel van de bebouwing van Velsen-
dorp zal afsnijden en het dorp tot minie
me proporties zal terugbrengen. Hij zag
echter als winstpunt, dat een vrij schamele
bebouwing er door zal verdwijnen.
De werkelijke problemen beginnen ech
ter aldus de heer Dammers op het knoop
punt bij het Brinioplein en de bocht van
de Tunnelweg naar de Sluisweg. Het
kruispunt wordt daar „verergerd" door de
tweede tunnel, waarmee het streekplan re
kening houdt. Er zijn twee oplossingen:
een van de gemeente en één van de Rijks
waterstaat.
In het gemeentelijke schetsplan is het
nieuwe tunnelhaventjc iets teruggetrokken
IJMUIDEN
WOENSDAG 19 DECEMBER
Openbare leeszaal en bibliotheek, Heide-
straat, open van 1012.30, 14.3017.30
en 1921 uur.
I.v.A.O. afdeling Velsen, 20 uur, Cultu
reel Gebouw, lezing met film.
Ned. Chr. Vrouwenbond, afdeling IJmui-
den-West, 20 uur, Cultureel Gebouw,
kerstwijdingsavond.
Pieter Vermeulenmuseum, Cultureel Ge
bouw, open van 9.3012 en 1416.30
uur.
Thalia, 20 uur, „Nachtdienst vrouwen-
politie".
Rex, geen opgave.
Willem de Zwijgerschool, 19.30 uur, Pa
tronaatsgebouw, feestavond.
DONDERDAG 20 DECEMBER
Pieter Vermeulenmuseum, als woensdag.
Openbare leeszaal en bibliotheek, Heide-
straat, open van 1012.30 uur.
Thalia, 20 uur, „La Strada".
Rex, geen opgave.
Willem de Zwijgerschool, als woensdag.
VELSEN
Raadhuis, 10—12 uur, spreekuur wet
houder van sociale zaken; 9.3012 uur,
spreekuur wethouder van openbare wer
ken.
Burgemeester Kwint en wethouder
Verbeek van Velsen, hebben in de
raadsvergadering van dinsdagavond de
bezwaren tegen het vestigen van een
tweede zware basis industrie in de
IJmond laten toelichten. Het linkse
grote vlak no. I laat de oppervlakte
van de tweede basis industrie zien,
vlak no. II geeft de grote van de daar
mee samenhangende bevolkingsuit
breiding (die dus tot voorbij Santpoort
uit de oeverlijn van het Noordzeekanaal;
daarnaast wordt een behoorlijke vrije toe
gang onder de spoorweg door naar IJmui-
den-Oost verkregen. Rijkswaterstaat zag
echter de verbreding beoosten de huidige
Tunnelweg veel groter, waardoor de pont
haven dieper landinwaarts zou komen te
liggen. In beide oplossingen is echter de
tweede tunnel nog niet verwerkt, die dus
naast - of onder de gedachte oplossing zal
moeten worden verwezenlijkt - met alle
problemen van dien.
De kanaalverbreding zal dus, aldus ir.
Dammers, van rampzalige aard moeten
worden geacht voor de vrije toegang tot
IJmuiden in het oosten; het Noordzeeka
naal zou daar te diep in het land happen,
daar de verbreding van 110 tot 300 meter
inderdaad een aanzienlijke vergroting
van de waterspiegelbreedte moet heten.
Zonder schade zou men tot 175 meter
kunnen gaan, zodat de gemeente ^ich af
vraagt, waarom het meteen 300 meter moet
worden, temeer, omdat er geen enkele do
cumentatie ter ondersteuning van deze ri
goureuze maatregel is aangevoerd.
Het is bovendien nog de grote vraag, of
de tweede tunnel in de bestaande ruimte,
zowel ten zuiden als ten noorden, gelegd
kan worden, waarbij dan het concept-
streekplan wel rekening houdt met nieu
we technieken, maar nog geen enkel po
sitief antwoord geeft op de daaromtrent
rijzende vragen, hoe het dan precies moet.
Tenslotte blijft de vraag over, waaróm
hier een tunnel zal moeten komen: hij zou
voor lokaal verkeer moeten dienen, maar
men kan het interlokale verkeer moeilijk
afstoten. Bovendien blijft de vraag over, of
er twee autotunnels vlak bij elkaar nodig
zijn, mét het probleem van de aansluiting
naar Beverwijk in het noorden.
De drie verbindingen, die er mettertijd
alvast komen: tunnel, pont en sluisweg,
welke laatste verbinding voor verbetering
vatbaar is, is een equivalent van de Rot
terdamse oeververbindingen, hetgeen wel
voldoende wordt geacht, zelfs wanneer
men het doorgaande verkeer versterkt
denkt. Als er echter dan een tweede tun
nel moet komen, dan zou in commissoriaal
verband, naar meermalen is benadrukt,
ook nog wel naar een andere plek kunnen
worden gezocht bijvoorbeeld aansluiten
op de Haarlem-Zaandamverbinding of el
ders.
Het streekplan laat de mogelijkheid van
een tweede basisindustrie open, meende de
heer Dammers: het is duidelijk, dat het
niet gelukt is, de bestemming „recreatie"
definitief op een groot stuk van het duin
ten zuiden van IJmuiden te leggen.
De kerk behoort tot de oudste bouwwer
ken van Kennemerland. Als bouwtijd van
het oudste gedeelte van de kerk zijn ver
moedelijk de elfde en de twaalfde eeuw
aan te houden. Deze eerste bouw, in Ro
maanse stijl in tufsteen uitgevoerd, bestond
uit een rechthoekig schip met zeer kleine
rondboogvensters. De westgevel en een ge
deelte van de noordgevel zijn daarvan nog
overblijfselen. De rond boogvensters in de
noordgevel zijn later dichtgemetseld en
door spitsboogvensters vervangen. De om
trekken van de vroegere rond boog vensters
zijn in de gevel nog duidelijk zichtbaar.
Het tufstenen gedeelte van de toren da
teert vermoedelijk uit de twaalfde eeuw,
de toren is in de zestiende eeuw in bak
steen verhoogd.
In de vijftiende eeuw of in het begin vain
de zestiende eeuw is de kerk uitgebreid
met een zijbeuk aan de zuidzijde, een recht
hoekig gesloten koor aan de oostzijde en
een sacristie. Deze uitbreidingen waren in
de Gotische bouwtrant van „kloostermop
pen" opgetrokken. De scheiding tussen het
oude schip en de zijbeuk werd gevormd
door achtkante pijlers, overspannen door
spitsbogen.
Vermoedelijk is tijdens de Spaanse oorlog
bij het beleg van Haarlem de kerk groten
deels verwoest. Het koor, de zijbeuk en de
sacristie bleven voorlopig als ruïne staan.
Het oude schip is in de zeventiende eeuw
weer hersteld. Vermoedelijk is toen ook het
dak verhoogd en zijn toen, als gevolg daar
van de gevels hoger opgetrokken, waarvoor
klein formaat baksteen gebruikt werd.
De intercolumniën, de ruimtes tussen de
pijlers aan de zuidzijde van het schip en
de boog zijn daarbij dichtgemetseld 'en van
spitsboogvensters voorzien. Het onderge
deelte van de muren van de zijbeuk was in
tact gebleven en vormt nu nog de afslui
ting om een binnenhof.
In het laatst van de achttiende eeuw is
de kerk aan de oostzijde vergroot. In die
zelfde tijd zijn de tegenwoordige houten
ramen aangebracht, ter vervanging van
Ook het torentje van het Hervormde
kerkje in Velsen zal gerestaureerd
worden.
Of£
de gemetselde,, met glas-in-lood bezette
spitsbodgvenst'ers, die mogelijk in verval
waren geraakt. Op de zolders van de con
sistorie zijn nog resten van een dezer Go
tische vensters te zien.
„Lappen deken"
Bij al deze veranderingen heeft ook de
tand des tij dis de kerk niet onberoerd gela
ten. De muren zijn hier en daar scheefge
zakt of uitgeweken, de tufsteen op ver
schillende plaatsen diep uitgesleten, terwijl
tal van reparaties er op wijzen dat het
muurwerk in verval was geraakt. Deze re
paraties zijn op weinig consciëntieuze wijze
uitgevoerd, waarbij veelal steen werd ge
bruikt die men toevallig bij de hand had,
waardoor de gevels er hier en daar als een
lappendeken uitzien.
Als gevolg van deze verbouwingen ver
toont de kerk hier en daar een merkwaar
dige architectuur, in het bijzonder is dit het
geval met de zuidgevel. De pijlers en schei
bogen die vroeger tot de binnenordonnantie
behoorden, zijn door het wegvallen van de
zijbeuk buiten-architectuur geworden. Be
halve door deze pijlers en bogen wordt
men ook nog aan de vroegere zijbeuk her
innerd door dichtgemetselde sleuven in de
muur, waarin zich eertijds de muurstijlen
van de kapgebinten bevonden en door na
tuurstenen kraagsteentjes, waarop deze
muurstijlen rusten.
Hoewel in mindere mate dan de kerk,
heeft ook de toren in de loop der tij-den
veranderingen ondergaan. Zoals reeds ge
zegd is, is deze in de zestiende eeuw in bak
steen verhoogd. Ook het dak van de toren
heeft niet altijd de tegenwoordige vorm ge
had. Oorspronkelijk zal dit wel een zadel
dak geweest zijn. Vroeger was de toren
ruimte op de begane grond d-oor een kruis
gewelf overkluisd. Dit gewelf is vermoede
lijk met het oog op het plaatsen van het
orgel afgebroken, aanzetten van dit gewelf
zijn in de hoeken van de toren nog aan
wezig.
Eertijds was het kerkhof omringd door
een lage muur waarin zich een viertal
poortjes bevonden. Deze muur is vermoe
delijk in d-e vorige eeuw gesloopt e-n ver
vangen door het tegenwoordige simpele
ijzeren hek, waardoor de beslotenheid ver
loren ging.
Restauratie
Wat de restauratie en uitbreiding van de
kerk betreft stellen kerkvoogden zich hét
volgende voor: het herstellen van de gevels,
waarbij weer gemetselde spitsboogvensters
met glas-in-lood bezetting zullen worden
aangebracht; het herstellen van het dak en
vernieuwen van de goten; het slopen van
de lelijke oude consistorie en bouwen van
een nieuwe iets meer naar het oosten,
waardoor de binnenhof aanmerkelijk kan
worden verruimd en waardoor de zuidmuur
als belangrijk onderdeel van de kerk beter
zal gaan spreken; het vernieuwen van de
ommuring van de binnenhof met gebruik
making van de oude kloostermoppen; het
afbreken van het in de achttiende eeuw aan
de oostzijde aangebouwde gedeelte van de
kerk en het bouwen van een nieuw koor op
de plaats van het oorspronkelijke, waarvan
de fundamenten in 1955 door de Rijksdienst
voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek
zijn blootgelegd en tenslotte het maken van
een nieuwe lage ommuring met een drietal
poortjes om het kerkhof.
Verplaatsing preekstoel
Zal daardoor het uitwendige aanmerke
lijk wijziging ondergaan, ook het inwen
dige beeld wordt totaal veranderd. De
preekstoel wordt verplaatst naar d-e noord
oosthoek van het schip, waar het nieuwe
koor zich, gescheiden door een spitsboog,
bij de kerk zal aansluiten. Dit nieuwe koor,
i
i i iXirtÉnTi»*'-'—-------
waarvan de vloer drie treden hoger komt
te liggen dan de vloer van het schip, zal be
stemd worden tot viering van het Heilig
Avondmaal. De eenvoudig bewerkte doch
zeer fraaie eiken kerkbanken worden in
verband met de gewijzigde plaats van de
preekstoel anders opgesteld, zodat ze weer
naar de preekstoel gericht zijn.
Het ligt in d-e bedoeling van kerkvoogden
om, wanneer tot uitvoering van het werk
wordt overgegaan, met d-e bouw van de
nieuwe consistorie te beginnen, omdat het
pas daarna mogelijk zal zijn de gevels te
restaureren.
Wat de toren aangaat stelt het gemeente
bestuur zich voor de muren in-en uitwen
dig te herstellen, de rommelige betimme
ringen als kasten, trap enz. bij de entrée
van de kerk op te ruimen en weer een ge
welf aan te brengen, waardoor de toren
weer in zijn oude luister zal zijn hersteld.
De uitgebreide plannen zijn er dus en in
het belang van Velsen is het te hopen dat
de gevraagde subsidies over niet al te lange
Het interieur van de Hervormde kerk
in Velsen zal met de restauratie be
langrijke wijzigingen ondergaan.
tijd verleend zullen worden waardoor de
mogelijkheid bestaat dat een cultuur-histo
risch monumenet voor Kennemerland ge
spaard en hersteld zal worden.
Overigens zien niet alleen de kerkvoog
den het begin van de restauratiewerkzaam
heden met belangstelling tegemoet aange
zien ook de heer Glazema van de Rijks
dienst voor het oudheidkundig Bodem
onderzoek bijzonder geïnteresseerd is in
deze kerk, aangezien van de Engelmundus-
kerken nog maar uitermate weinig be
kend is.
KERSTTULPJES
Op de maandag gehouden bloemenveiling
te Beverwijk, was er een buitengewoon
grote aanvoer van rode kersttulpjes. De prij
zen waren maar matig; er werd rond de vijf
cent per stuk betaald.
Ondergetekende:
Naam:
S.traat:
Plaats:
wenst zich met Ingang van
te abonneren op
k f 7.15 per kwartaal// 0.55 per week
Handtekening:
Doorhalen wat niet verlangd wordt.
Zij die zich met ingang van 1 januari 1957 per kwartaal abonneren, ontvangen
de nummers tot en met 31 december 1956 gratis. Dit geldt alleen voor nieuwe
kwartaalabonné's dus niet voor omzetting van week- in kwartaalabonnementen
