Van dag tot dagj DONDERDAG 24 JANUARI 1957 3 f Brits-Franse bergingsvloot uit Port Said vertrokken Joegoslavische critiek op leninisme-marxisme t Het Pelsken 4^% 0p raatótoel Hoofdredacteur voor balie van het Lagerhuis Wie krijgen de meeste benzinebonnen? Transito via Israel ter vermijding van Kaaproute Het ophefmakend woningnoodgeval in Haarlem, waar een gezin enkele nachten doorbracht in een portiek, heeft ook lande lijk grote aandacht getrokken. Het blijkt echter noodzakelijk enkele misverstanden over deze kwestie te signaleren misver standen die ook telkens weer worden her haald in vele brieven aan onze redactie. Het heeft weinig zin deze brieven te publi ceren, integendeel, dat zou aanleiding zijn tot een nog grotere verwarring. Enige op heldering over deze aangelegenheid zal wellicht velen ervan weerhouden, ook in de pen te klimmen en meningen over deze aangelegenheid ten beste te geven, die niet in het belang zijn van de goede zaak. De goede zaak is: de voorziening in be hoefte aan woningen de zo spoedig mogelijke huisvesting van de urgente ge vallen en een versnelde woningbouw ten behoeve van allen, die voor de stichting of de instandhouding van hun gezin een wo ning nodig hebben. Men dient deze zaak niet door, bijvoorbeeld, nü de bereidwil ligheid tegenover de Hongaarse vluchte lingen te laken, zoals velen doen. Het vo lume aan woonruimte dat deze mensen innemen, staat in geen enkele verhouding tot de totale behoefte. En bovendien wanneer men eerst betoogt, een offer te willen brengen, blijft er van die offerge zindheid weinig over als men later pro testeert tegen het feit, dat het werkelijk een óffer blijkt te zijn. Het grootste misverstand over het Haar lemse portiek-geval zit echter in de wijze, waarop „men" een remedie voor dit ge val meent te moeten adviseren. De brief schrijvers variëren in hun opinies, doch het merendeel kan niet begrijpen dat de gemeente Haarlem niet een huis kan vor deren om deze mensen onderdak te brengen. Men moet echter eerst begrijpen, dat het hier een demonstratie geldt. Niemand be hoeft de nacht op straat door te brengen, wanneer hij dat niet wil. De mogelijkheden voor onderdak zijn echter verre van ideaal politiebureau (in dit geval reeds tot de uiterste termijn gebruikt), logementen, te huizen van sociale aard, hotels, pensions, enzovoort. Zij betekenen scheiding van ge zinsleden en abnormale kosten en omstan digheden. Wanneer men dan, uit protest tegen de noodsituatie, op straat gaat bi vakkeren, is men op publiciteit uit. En wanneer het huisvestingsbureau zou capi tuleren voor deze demonstratie, zou het een woning in mindering moeten brengen op de voorraad, die voor andere, nog ur genter gevallen bestemd is. Het zou een aansporing zijn voor anderen om ook dit middel toe te passen en de ongewenst- heid daarvan zal niemand willen ont kennen. Het Huisvestingsbureau kan men niet verwijten, dat het „zijn hart sluit" voor deze grote nood. Het ging tot het uiterste voor zover de voorschriften dit toelieten en verleende het „portiek-gezin" een huur- machtlging. Daarmee bereikte het de grens van de voorhanden zijnde mogelijkheden. Wie zou willen betogen dat er moeilijk een urgenter geval kan worden aange wezen dan het onderhavige, heeft nooit inzage gehad van de dossiers der Huis vesting. De schrijnende situaties en de werkelijk volkomen onhoudbare toestan den op woninggebied die daaruit zouden blijken en waarbij mensen betrokken zijn die niet willen demonstreren zou den hun de ogen openen. De nood is groter en ontstellender dan men vermoedt. Doch men moet de rechte weg blijven bewan delen en de rechtvaardigheid blijven be trachten. Iedereen heeft het recht tot de monstratie, doch demonstratie geeft geen recht op voorkeur. Wanneer men dit be denkt, begrijpt men dat dergelijke demon straties enkel betekenis hebben voor het algemeen belang, doordat zij een nieuwe ■aansporing tot uiterste bouw-inspanning zijn, doch dat zij voor de oplossing van dat ene, gedemonstreerde geval geen gewicht in de schaal mogen leggen. LONDEN (Reuter/A.F.P.) Het laatste vaartuig van de Brits-Franse bergings vloot heeft Port Said verlaten, na de vol tooiing van zijn door de UNO aangewezen taak. Volgens de Britse admiraliteit te Londen heeft de Brits-Franse bergingsvloot tussen 7 november en 23 januari dertien wrakken verwijderd met een totale ton nage van 17.000 ton. De Britse minister van Staat voor Buitenlandse Zaken Ormsby- Gore heeft in het Lagerhuis verklaard dat Groot-Brittannië zal bijdragen aan de kos ten, verbonden aan het weer bevaarbaar maken van het Suezkanaal. Met toestemming van de UNO is, op advies van L. Smit en Co's internationale sleepdienst te Rotterdam, die de centrale administratie voert, ook de Joegoslavische bergingsmaatschappij „Brodospas" uit Split toegelaten tot de werkzaamheden in het Suezkanaal. Joegoslavië stelt vier vaar tuigen ter beschikking. De Nederlandse bergers hebben voorbe reidingen getroffen voor het lichten van de sterkste kanaalsleepboot ter wereld, de „Edgar Bonnet", die twee jaar geleden op de werf „De Noord" te Alblasserdam werd gebouwd ten behoeve van de Suezkanaal- maatschappij. Zij werd bij Ismailia tot zinken gebracht. Reeds liggen de bergings vaartuigen „Zeehond" en „Bruinvis" langszij. Uit Suez komen optimistische berichten, die men te Rotterdam echter noch beves tigen noch ontkennen kan. De verwachting is gewettigd, dat alles volgens plan ver loopt en het eerste deel van de opruimings werkzaamheden zoal niet eind februari, dan toch begin maart gereed zal zijn. De bergingsautoriteiten van de UNO heb ben bekendgemaakt, dat tot op heden zestien van de 44 wrakken zijn opgeruimd. Tien hiervan waren vorig jaar reeds door de Britse en Franse bergingsvloot ge borgen. Dreigement Chaled Moheiddin, een neef van de Egyptische minister van Binnenlandse Zaken, zegt in een artikel in het blad „Al Massaa", waarvan hij hoofdredacteur is, dat Egypte het schoonmaken van het Suezkanaal zal doen staken als Israel zich niet „achter de bestandslijn" terugtrekt. BELGRADO, (Reuter) In een artikel in het Joegoslavische blad „Borba" wordt gezegd dat de socialistische wereld, bevrijd van de stalinistische persoonsverheerlij king, nu wordt bedreigd door een dogma tisering van het leninisme. Het artikel is geschreven door een bestuurslid van de Joegoslavische liga van communisten, Pu- nisa Perovic. Het is de vraag, zo schrijft hij of Lenin's stellingen voor de tegenwoor dige tijd voldoende zijn. Er is iets in het marxisme en leninisme dat eeuwig is, al dus Perovic, maar er is ook iets tijdelijks in, dat alleen voorziet in de behoeften aan een bepaalde periode. Men mag niet aan alle uitspraken van Lenin een blijvende waarde toekennen, hetgeen thans veel ge daan wordt, aldus de schrijver. Perovic zegt, dat Lenin nooit heeft be weerd dat hij een eigen leer samenstelde, onafhankelijk van Marx. Onder Stalin wa ren de marxistische leerstellingen een dood dogma „zonder ziel" geworden. Zij werden gebruikt als dekmantel voor „de afzichte lijkste daden". De schrijver is van mening, dat het stalinisme niet zonder strijd plaats zal maken voor de nieuwe denkbeelden die berusten op het marxisme en de moderne praktijk. ADVERTENTIE De glorieuze doop van het nieuwe reu- zenschip onzer koopvaardij, de „Staten dam", kan niet de bedenkelijke indruk weg nemen dat de Nederlandse scheepsbouw- nijverheid bezig is terrein te verliezen in internationale kring. Een overzicht van Lloyds leert, dat de produktie van schepen in de twee voormalige autocratische „As- landen" Duitsland en Japan tot record hoogte is gestegen en dat het derde nog voormaliger As-land, Italië, boven Neder land is gekomen wat betreft het aandeel in het totaal op de wereld gebouwde aan tal schepen, gerekend over de laatste vijf tien maanden. De scheepsindustrie is een zeer belang rijk bestaansmiddel voor Nederland. Niet alleen voorziet zij de Nederlandse koop vaardij van noodzakelijke tonnage voor de evenzeer belangrijke buitenlandse handel, doch tevens levert zij een gerenommeerd exportprodukt. De outillage en de kundig heid, die haar in Nederland ten dienste staan, rechtvaardigen een produktie die in ieder geval boven de Italiaanse en Duitse zou moeten liggen. Het is moeilijk na te gaan, waar de teruggang zijn oorzaak vindt. Doch in het kader van de toenemen de verslechtering onzer economische positie op buitenlandse markten maakt deze sta tistiek een alarmerende indruk. Kent u Helena Fourment met 't Pelsken? U kunt haar bewonderen in het kunsthis torisch museum in Wenen, als u daar dezer dagen in de buurt mocht komen. Zij is zestien jaar en zeer spaar zaam gekleed alleen maar in een „pelsken", dat haar losweg om de welgevulde schouders hangt. Helena met het pelsken werd geschilderd door een man, wiens kwaliteiten nim mer het onderwerp van een twistgesprek zullen uitmaken, namelijk Petrus Paulus Ru bens. Zij werd in 1630 met of zonder pelsken zijn echt genote en men kan zich voor stellen dat Rubens, die toen al 63 was, zijn zestienjarige bruid met grote trots en grenzenloze bewondering op het doek vereeuwigde. Doch daar gaat het net om. Rubens, die men toch zeer zeker geen gebrek aan goede smaak of ongevoeligheid voor de toen heersende normen der esthitica mag verwijten, schilderde een portret van de zestienjarige Helena, dat men in 1957 of daaromtrent met zeer gemengde gevoelens be schouwt. Helena heeft onmiskenbaar de benen van Abe Lenstra en de bovenarmen van Bep van Klaveren. Haar ogen zijn af gebeeld op een wijze, waar op heden ten dage nog slechts de wezenstrekken van spie geleieren worden weerge geven. Het „pelsken" bedekt vormen, die in onze tijd zelfs een man van middelbare leef tijd zouden misstaan en wat het pelsken niét bedekt, maakt daarop geen uitzon dering. Moeten we aannemen, dat heer Rubens zich door de vervormende glazen van de bril der liefde heeft laten misleiden, toen hij Helena als een symbool der schoonheid uitbeeldde? Waarschijnlijk niet. Want dan zou hij die bril ook moeten hebben ge dragen terwijl hij zijn enge len schilderde op talrijke machtige taferelen. Deze en gelen zijn namelijk in hun spierpartijen zodanig uit de kluiten gewassen, dat men zou vermoeden met gevleu gelde boerenzoons te doen te hebben. Er rest slechts één conclu sie: wat Rubens en andere groten uit het verleden der schilderkunst als het toppunt der lichamelijke schoonheid beschouwden, is door de ont wikkeling der schoonheids begrippen achterhaald. Wat wij mooi vinden, gold in hun tijd als wanstaltig. Wat wij wanstaltig vinden, was in hun tijd aanvaard als geijkte streling voor het oog. Het is jammer dat er in de tijden van de zeventiende en daarvóór gelegen eeuwen geen fotografen bestonden. Want misschien zouden deze dan hebben aangetoond, dat de beeldende kunstenaars het lichaam van de mens naar eigen visie vervormden tot de bolle vleesmassa's, die zij binnen de ramen van hun schilderijen wrongen, en dat de arme Helena Fourment in werkelijkheid een welge vormd en ook naar onze be grippen bekoorlijk wezentje was. Natuurlijk zouden Ru bens en consorten voet bij stuk hebben kunnen houden wat de engelen betreft, aan gezien deze ook in onze tijd nooit te fotograferen zijn ge weest. Doch zij zouden wat betreft de mensen van vlees en bloed hebben moeten er kennen dat zij uit welke overweging dan ook in ieder geval de werkelijkheid geweld hadden aangedaan met tevéél vlees. Ongetwijfeld heeft de eeuw van foto en film de ogen van de „verbeelders der werke lijkheid" geopend en mede gewerkt aan het ontstaan van een nuchterder kijk op de na tuurlijke schoonheid, waar door ook de schilders zich meer en meer gingen richten tot de onopgesmukte vormen. Doch evenzeer als men Ru bens en zijn tijdgenoten on recht aandoet door hun de artistieke visie op het voor werp of de persoon te ver wijten, evenzeer begaat men onrecht door van de schilders onzer dagen te eisen dat zij nauwkeurig de normen van foto en film blijven volgen bij het weergeven van datgene, wat zij als realiteit hebben leren kennen. Want juist door foto en film heeft die realiteit in de kunst afgedaan. Geen schilder kan nauwkeuriger en bekoor lijker weergeven wat de eer ste de beste cameraman met een druk op de knop aan lichamelijke schoonheid kan vastleggen. De kleurenfoto grafie overtreft het gamma van de kunstenaar der ver ven. De stereografie vangt de werkelijkheid der perspecti- viteit volmaakter dan welk penseel ook vermag. Men kan zeggen dat de realiteit der lichamelijke schoonheid tot in haar diepste mysteries is ont huld. De mens staat in de af beeldingskunst ten voeten uit en tot in de kleinste details volkomen en onbedekt weer gegeven; zoals hij is. Maar de Kunst staat ner gens stil. Zij ontmoet nooit een drempel, omdat zij van de eeuwigheid is gedropen als een schitterende zuil van calcietkristallen in de druip steengrotten. Zij is niet een zuster der techniek, zelfs geen ver familielid. Zij is van andere orde, van een andere wereld, uit andere dichtheden geweven en van andere ma terie geboren. En daarom staat zij niet stil voor het ogenschijnlijk zo muurhechte feit, dat de schoonheid van de mens en van de natuur tot onveranderlijke werkelijk heden zijn uitgepeld. Zij wendt zich af van deze wer kelijkheid om verder te dwa len in de onbegrepen, ver nevelde verten van het leven, waarin natuur en mens ten slotte slechts verschijnselen zijn. De Kunst kijkt door de gladde, gebronsde huid van de mannen en vrouwen der twintigste eeuw heen zij ziet de bronnen der gedach ten in hun binnenste, de don kere diepten van het gemoed, de geheimzinnige spelonken van ontstaan en bëstaan, waar de vormen van natuur en lichaam hun eerste aanleg krijgen. Zij ziet reeds vaag de raakpunten tussen materie en geest, waar vonken over springen die een tafereel van adembenemende wijdheid be lichten: het tafereel van de voedingsbodem des levens, waar atomen en gedachten elkander omarmen om te pa ren tot een gestalte en een wezen. Dat is het, waarover men in kunstkringen vaak ruzie maakt. Het is een nutte loze ruzie, wanneer men er kunsttheorieën voor prak tische toepassing uit zou wil len beluisteren. Het is een ruzie van groots allure, wan neer men haar zou willen zien als een symbool van de Kunst, die een drempel over schrijdt. Soms noemt men de moder ne verschijningsvormen der schilderkunst abstract. Zij zijn nochtans niet meer of minder abstract dan die van Rubens. Zij is niet anders dan de inleiding tot een nieuwe werkelijkheid, die zich ver bergt achter het uitgepuurde portretteren van wat de ogen zien, en zich voortzet in de portretten van diepe levens geheimen. In de wirwar van punten, kuben en strepen ziet men soms de portretten van elektronen, hyperonen, meso nen, neutronen en protonen, wier gestalten niet door de wetenschap doch door de kunstenaar het eerst zijn ont dekt. In de onbegrepen en onbe grijpelijke uitspattingen van het penseel moet een nieuw heelal zijn zelfportret aan het verbeelden zijn, zoals het ligt uitgestrekt door de zichtbare en onzichtbare grenzen van mensen en dingen heen, alles en allen omvattend in een nieuw-ontdekte eenheid, groeiend en bestaand in de enkele mens zowel als in de mensheid. Men kan de Kunst niets ontnemen, aangezien zij alles bezit. De Kunst heeft de mens verworpen, zoals hij zich voordeed in Helena Fourment en Sophia Loren. Nu Helena geworden is tot Sophia, vindt de Kunst in het menselijk lichaam geen materiële ge heimen meer. Doch zij heeft ontdekt dat de atomen van Helena en die van Sophia de zelfde zijn. En zij is verder- geschreden met intuïtieve wetenschap, naar de ruimten achter het stoffelijke gordijn, nadat de foto en de film dat gordijn als de laatste muur van de uitbeeldingskracht hadden geprezen. Dit is geen apologie voor alle voortbrengselen der mo derne, anaturalistische kunst of voor onmachtige naboot singen daarvan. Het wil slechts een signaal zijn voor oplettendheid, terwille van degenen die een schilderij slechts een schilderij noemen wanneer zij er bomen, koeien en mensen op herkennen. Want de Kunst is ons altijd vooruit. Zij was aan de kern splitsing toe voordat de eer ste atoom onder de hand van de wetenschap uitbarstte. Zij heeft de universaliteit van de natuur ontdekt, voordat in de laboratoria het ene element in het andere werd omgezet. En zij heeft het portret van het atoom gegeven, voordat een elektronenmicroscoop doordrong in de oneindigheid van het kleine. Wie het portret van een atoom niet mooi vindt, be hoeft het niet aan de muur van zijn salon te hangen. Ik zou er Helena Fourment ook niet gehad willen hebben. Doch hij moge bedenken dat latere mensen in komende eeuwen andere normen voor de beeldende kunst zullen aanvaarden, die voorgoed zullen hebben afgerekend met de ongeopende taberna kels der menselijke gestalten, en moeizaam voort zullen gaan met het verbeelden van wat daarbinnen leeft, ageert en bloeit, tot grotere levens wijsheid van allen die dors ten naar de waarheid achter de waarheden. Of, om het symbolisch uit te drukken, naar de échte Helena achter het pelsken. J. L. Het bontjasje. Ontdekking Vanmorgen lag tussen de post een micro- enveloppe met twee kaartjes er in. Dit gaf aanleiding tot beschouwingen aan tafel. „Wat gek toch, uitte een van de gezins leden zich, jarenlang leeft een mens tus sen medemensen, heel gewoon. Gaat met de een naar school of naar college, tennist of roeit met een ander, maakt muziek met weer een ander. Bijna al zijn tijd vergaat in omgang met mensen en opeens doemt er tussen die honderden gestalten één op, waar hij plotseling alles in ziet, die hij beschouwt als het hoogste goed en zonder wie hij zich niet kan voorstellen gelukkig of zelfs maar tevreden verder te kunnen leven. En deze waan werkt in een be paalde richting aanstekelijk want zij heeft de neiging om beantwoord te worden. Dat het een waan is zie je meteen, want ook tussen de gewoonste mensen voltrekt zich dit proces. Een wezen, dat door anderen nauwelijks wordt bekeken krijgt voor een bepaald persoon plotseling de ereplaats." Bij de discussie, die op deze uitlating volgde, vertelde een ander nog van een plaatje, dat hij eens in een oud boek had gezien. Een student, netjes opgedirkt en een fraai bouquet in de hand, nadert een bescheiden woning en vraagt aan het bij de voordeur spelende jongetje: „Is je aan biddelijke zuster ook thuis?" Waarop het ventje alleen maar zegt: „Mie krabt kro ten". Ofschoon we er de hele maaltijd over hadden gepraat, was, toen wij verzadigd opstonden, het vraagstuk nog niets dich ter bij een oplossing gebracht. Toen we 's avonds weer aan tafel waren verenigd, nu om warme schotels, nam tij dens een pauze in het gesprek een van de jongeren onverwacht het woord. „Het is anders dan wij vanmorgen dach ten, met die verliefdheid, sprak zij. Ieder mens is het wonder. Van alles wat bestaat is de mens het hoogste en het geweldigste. In hem weerspiegelt zich de hele wereld en al wat in de wereld werkt werkt in hem door, in ieder van ons. Dat wij dit van elkaar niet meer zien is een afstomping, een ver blinding. En als het nog eens een enkele keer wél gebeurt, als twee verliefd zijn, dan is dat geen waan en geen waanzin maar dan zijn zij de enigen die van de ander de werkelijke waarde beseffen. De verliefden hebben gelijk en jullie niet!" Belcampo (Van onze correspondent in Londen) De hoofdredacteur van het Britse zon dagsblad „Sunday Express" moet vandaag oor de denkbeeldige balie van het Lager huis (aangegeven door een brede streep op de vloer) verschijnen, om zich ten over staan van de volksvertegenwoordiging te vefantwoordeh wegens een hoofdartikel in zijn blad waarin de indruk werd gewekt, dat de leden van het Lagerhuis zich, ten koste van de gemeenschap op onrechtma tige wijze hebben bevoordeeld met benzine bonnen. De commissie voor de parlemen taire privileges is van mening, dat de eer en goede naam van het Lagerhuis door het artikel in opspraak zijn gebracht. Het Lagerhuis kan in zulke gevallen als tribunaal optreden en de schuldige horen en berispen. Iemand, die de eer van het Lagerhuis te na komt, kan zelfs in een cel in de klokketoren onder de Big Ben wor den opgesloten. Maar dat is sedert het ein de van de vorige eeuw niet meer gebeurd. Het Lagerhuis wil de persvrijheid hoog houden, maar smaad kan het moeilijk over zijn kant laten gaan. Afgescheiden van de oirbaarheid der verdachtmaking vindt een groot aantal Lagerhuisleden de toewijzing die zij krijgen met het oog op hun bezoe ken aan kiesdistricten te hoog. Volgens hen komt het niet te pas iemand die dit aan de kaak heeft gesteld zijn verontschuldigin gen te laten aanbieden. De manier waarop dit is geschied kan echter niet door de beugel. Het weekblad heeft het doen voorkomen alsof het Lager huis zich opzettelijk bevoordeeld heeft. Ook de BBC heeft in het Lagerhuis een veeg uit de pan gekregen, omdat in een discussie-program eveneens beweerd is, dat de enige mensen die, voldoende ben zine krijgen Lagerhuis leden en Lagerhuis kandidaten zijn. Een Londens avondblad, dat een spotprent had afgedrukt met de zelfde strekking, ontsprong de dans, omdat het nadat het Lagerhuis hierop had gerea geerd, de plaat in zijn volgende edities liet vervallen en een verontschuldiging van de hoofdredacteur publiceerde. Scheepvaartmaatschappijen, spoorwegen en douane-autoriteiten hebben een plan uitgewerkt voor doorverscheping van Europese vrachten via de Israëlische ha ven aan de Golf van Akaba naar Afrika en het Verre Oosten. Volgens het plan zul len goederen uit Europa worden gelost te Haifa, vanwaar zij per spoor naar Beer- sheba zullen worden overgebracht. Van daar zullen zij per vrachtauto naar Eilath worden vervoerd, in welke haven zij wor den geladen in de schepen, die de goede ren naar hun bestemming zullen brengen. Volgens voorlopige berekeningen zal het vervoer van goederen van Marseillen en Genua via de landroute HaifaEilath naar Masawa en Dzjiboeti slechts een maand in beslag nemen, terwijl het vervoer om Kaap De Goede Hoop ten minste twee maanden duurt. Ondanks de overslagkosten is het vervoer via de route HaifaEilath een kwart goedkoper dan om de Kaap. De spoorweg van Haifa naar Beersheba zal worden doorgetrokken tot Eilath, waar door de besparing nog groter zal worden. Tot duverre hebben tien Europese be vrachters zich bereid getoond tot verzen ding van hun goederen via de route Haifa Eilath. Naar verwachting zullen de plan nen spoedig ten uitvoer worden gelegd. Op deze wijze zal, zij het op beperkte schaal, een nieuwe route worden geschapen ter vervanging van het Suezkanaal. Israel maakt van de route reeds gebruik voor zijn eigen behoeften, hoofdzakelijk voor het vervoer van goederen van havens aan de Indische Oceaan naar het binnenland. Ook buitenlandse verschepers kunnen van de route in beide richtingen gebruik maken.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1957 | | pagina 5