Panda en de olie*magnaat
Gemeenten bij kapitaaluitgaven
onder curatele
Geen dodelijke verkeersongelukken
op de eerste „vrije zondag"
Zacht weer in aantocht
Wereldnieuws
Geen spade in de grond" zonder
toestemming van hogerhand
Protest uit Rotterdam
Garage DEN HOUT
De radio geeft dinsdag
Amsterdamse Beurs
Toch nog snelheidsrijders
op Zandvoorts circuits
Toch ió Aet zo
r~
J
Nieuwe fabriek in Oss
N.V. Bottelo zoekt vestiging
bij Den Haag
RENAULT 4
Export naar Zwitserland
overtrof import uit dat land
Suprapto beschuldigt
Nederlandse handelshuizen
van dumpingpolitiek
Amerika dekt drie-kwart
van Europees olietekort
„The Economist" over de
anti-inflatiepolitiek in
Nederland en België
Europese samenwerking
op landbouwgebied
Elfde economisch Benelux
congres te Maastricht
Ambonese vrouw in
woonoord vergiftigd
V.
"N
Elementen
MAANDAG 28 JANUARI 195 7
De minister van Binnenlandse Zaken heeft een circulaire aan de gemeentebesturen
gericht betreffende de financiering van investeringen van lagere publiekrechtelijke
lichamen. Deze heeft betrekking op de kapitaaluitgaven, waarvoor thans niet reeds
een bijzondere vergunning is vereist. In de circulaire wordt gezegd, „dat er geen
spade in de grond gestoken mag worden", voordat van Gedeputeerde Staten be
richt is ontvangen dat dit college tegen het voorgenomen werk geen bezwaar heeft.
De toestemming zal in het algemeen niet worden gegeven, indien geen zekerheid
bestaat, dat de financiering van het werk verzekerd is. In onvermijdelijke gevallen
kunnen Gedeputeerde Staten goedkeuring geven de grens der op te nemen kas
gelden te verhogen.
Voor kapitaalsuitgaven boven f 100.000 is de goedkeuring van de ministers van
Binnenlandse Zaken en van Financiën vereist.
Het gemeentebestuur van Rotterdam
heeft de minister van Binnenlandse Zaken
reeds zijn principiële bezwaren tegen de
inhoud van de circulaire kenbaar gemaakt.
B. en W. van Rotterdam zeggen onder
meer, dat door de door Gedeputeerde Sta
te af te geven „verklaring van geen be
zwaar" het gehele investeringsbeleid van
de gemeentebesturen in handen van dat
college wordt gelegd. Dit beleid wordt
zelfs overgeheveld naar de minister van
Binnenlandse Zaken en zijn ambtsgenoot
van Financiën in geval het kredieten be
treft van meer dan f 100.000,bij over
schrijding van de kasgeldnorm.
Hierdoor wordt bij circulaire het grond
wettelijk aan de gemeenteraad overgelaten
recht van regeling en het bestuur van de
huishouding der gemeente terzijde gesteld.
B. en W. van Rotterdam kunnen deze
maatregel te minder begrijpen, omdat het
beleid van de gemeentebesturen het eco
nomisch bestel zeker niet zodanig heeft
beïnvloed, dat een drastische investerings
beperking juist daar noodzakelijk is ge
worden. Zij protesteren dan ook met klem
tegen het voorschrift geen kapitaalsuit
gaven te doen voordat een verklaring van
Op het terrein van de n.v. Hartog te
Oss, onderdeel van het Unilever-concern,
is een aanvang gemaakt met de bouw van
een nieuwe fabriek voor de vervaardiging
van luchtdicht verpakte soep in droge
vorm. De n.v. Hartog bracht in 1950 voor
het eerste luchtdicht verpakte soep in
droge vorm op de markt. Voor de oorlog
was dergelijke soep nog maar in zeer ge
ringe mate bekend, maar thans is de situa
tie reeds zo dat de soepen in droge vorm
ruim een kwart uitmaken van de Neder
landse soepconsumptie. Er is een belang
rijke export naar België, Engeland en de
tropen, terwijl in Frankrijk en in de Scan
dinavische landen afzonderlijke fabrieken
opgericht werden.
Op het ogenblik worden besprekingen
gevoerd tussen de gemeente Den Haag en
n.v. Bottelo (Coca-Cola) te Schiedam over
de vestiging van een bedrijf op het grond
gebied van Den Haag, Rijswijk of Voor
burg. Men zoekt een terrein van 1000 m2
oppervlakte. Er zal een depot voor Coca-
Cola in worden gevestigd, met garages en
werkplaatsen voor een deel van het auto
park. Men houdt ruimte open voor het
plaatsen van een bottelinstallatie om na
verloop van tijd te kunnen overgaan tot
het bottelen van de drank dezer firma.
Voorlopig zouden veertig personen een
plaats in het bedrijf vinden.
ADVERTENTIE
Enige onderdelenprijzen: Voorruit 22.50.
Voor- of achterbumper 18.90.
Knaldemper 15.15.
HILVERSUM I, 402 m.
7.00 Nieuws. 7.10 Gym. 7.20 Platen. 7.50
Dagopening. 8.00 Nieuws. 8.15 Platen. 9.00
Gym. v. d. vrouw. 9.10 V. d. Vrouw. 9.15
Platen. 9.35 Waterst. 9.40 Morgenwijding.
10.00 Platen. 10.50 V. d. kleuters. 11.00 Lichte
muz. 11.30 Alt en piano. 11.50 Platen. 12.00
Elektronisch mandoline-ens. en solist. 12.30
Land- en tuinb.meded. 12.33 Hammondorgel
spel. 13.00 Nieuws. 13.15 Meded. of platen.
13.20 Promenade ork. 13.55 Koersen. 14.00
Platen. 14.40 Schoolradio. 15.00 V. d. vrouw.
15.30 Viool en piano. 16.25 Platen. 16.30 V. d.
jeugd. 17.20 De Dierenwereld en wij, caus.
17.30 Dansmuz. 18.00 Nieuws. 18.15 Piano-
sepl. 18.30 Mary Hunter, caus. 18.40 Lichte
muz. 18.55 Paris vous parle.. 19.00 V. d. kind.
19.05 Disco-causerie. 19.45 Filmpraatje. 20.00
Nieuws. 20.05 Gevar.progr. 22.15 De Ant
woordman. 22.30 Orgelconc. 22.55 Ik geloof,
dat.... 23.00 Nieuws. 23.15 Koersen. 23.16
Radiojourn. 23.3524.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 m.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.45 Morgenge
bed en lit.kal. 8.00 Nieuws en weerber. 8.15
Platen. 8.50 V. d. huisvr. 9.40 Lichtbaken,
caus. 10.00 V. d. kleuters. 10.15 Platen. 10.30
Schoolradio. 11.00 V. d. vrouw. 11.30 Platen.
11.50 Als de ziele luistert, caus. 12.00 Ange
lus. 12.03 Platen. 12.15 V. d. boeren. 12.30
Land- en tuinb.meded. 12.33 Gitaarspel. 12.55
Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en kath. nieuws.
13.20 Platen. 13.45 Idem. 14.00 Schoolradio.
14.20 Platen. 14.30 V. d. plattelandsvrouwen.
14.40 Gevar.progr. 15.50 Platen. 16.00 V. d.
zieken. 16.30 Ziekenlof. 17.00 V. d. jeugd.
17.40 Beursber. 17.45 Regeringsuitzending.
18.00 Lichte muz. 18.20 Sportpraatje. 18.30
Metropole ork. en solist. 19.00 Nieuws. 19.10
Platen. 19.15 Uit het Boek der Boeken, caus.
19.30 Cabaret. 19.55 Platen. 20.30 Act. 20.45
De gewone man. 20.50 De verraderspoort,
hoorsp. 22.30 Platen. 22.45 Avondgebed en
lit.kal. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00 Nieuwe
platen.
TELEVISIE (NTS)
20.30 Joum. en weerber. 20.45—22.10 Film
programma.
BRUSSEL, 324 m.
12.00 Platen. 12.30 Weerber. 12.34 Platen.
13.00 Nieuws. 13.11 Casinoconc. 14.00 School
radio. 15.45 Platen. 16.00 Koersen. 16.02 Or
gelspel. 16.30 Pianorecital. 17.00 Nieuws. 17.10
Platen. 17.15 Omr.ork. 17.45 Boekbespr. 18.00
Jeugd en muz. 18.30 V. d. sold. 19.00 Nieuws.
19 40 Lied v. d. week. 19.45 Platen. 19.50
Caus. 20.00 V. d. vrouw. 21.00 Omr.ork. en
solist. 22.00 Nieuws. 22.11 Klass.conc. 23.00—
23.05 Nieuws.
geen bezwaar van Gedeputeerde Staten is
verkregen.
B. en W. zeggen verder dat bij toepassing
van de circulaire in een gemeente als Rot
terdam óf het gehele werkprogram wordt
lamgelegd tot grote schade van de natio
nale economie, óf het verstrekken van de
verklaring van geen bezwaar een forma
liteit moet worden tot schade van het
prestige van Gedeputeerde Staten en de
betrokken ministers. Het is immers voor
Gedeputeerde Staten en de ministers ten
enenmale onmogelijk de talloze opdrach
ten, bestellingen, aanbestedingen, welke in
een gemeente als Rotterdam geregeld
plaats hebben, aan een juiste beoordeling
te onderwerpen zonder deugdelijke voor
lichting. Voor een deugdelijke afweging
van de belangen hetzij door Gedeputeerde
Staten, hetzij door de betrokken minister,
zou een omvangrijk apparaat in het leven
geroepen moeten worden, dat als een dou
blure zou moeten herhalen wat de voorbe
reidende diensten te Rotterdam reeds heb
ben verricht. Naar de mening van B. en W.
van Rotterdam zou het mogelijk moeten
zijn om althans met betrekking tot de
grotere gemeenten aan de plaatselijke
besturen vrijheid te laten tot het doen van
kapitaaluitgaven tot een bepaald percen
tage van het gemiddelde over de jaren
1953, 1954 en 1955 geïnvesteerde bedrag,
daarbij de woningbouw buiten beschou
wing latende. Om het percentage te be
palen zal het nodig zijn te weten welk be
drag aan investeringsbeperking in de sec
tor van de gemeenten wordt nagestreefd.
Een streefgetal zal toch ook moeten wor
den aangehouden als men de beslissing in
handen van Gedeputeerde Staten legt.
Hieromtrent worden de gemeentebesturen
volledig in het duister gelaten. Bij een der
gelijke eenvoudige oplossing -zullen de ge
meentebesturen in de gelegenheid blijven
binnen de eigen autonome sfeer te beslis
sen welke investeringen al dan niet door
gang moeten vinden, terwijl het gestelde
doel van de investeringsbeperking niet te
kort gedaan wordt. B. en W. van Rotter
dam verzoeken de minister een oplossing
in deze zin te bevorderen.
3-3 '4 °/o Nederl.'47
3 °/o Nedl. 1962 64
A. K. U
Calvé Delft
Van Gelder Zonen
K. N Hoogovens
Nederl. Ford
N Kabelfabriek
gew.Philips Gloeil
Claims Philips
pref.Philips Gloeil
Unilever
Wilton Fijenoord
Dordtsche Petrol
Konkl Petroleum
A'dam Rubber
Holl. Amer. Lijn
N. Scheepv. Unie
Phs. v Ommeren
H. V A
Verg Deli Mijen
Amsterd Bank
Ned. Handel Mij
Rotterd Bank
Twentsche Bank
Anaconda Copper
Bethlehem Steel
U. S. Steel
General Motors..
Shell Union
Tidewater
Slotkoers
vrijdag
85
207
298
195
282
320
278
248
24,80
140'%
344%
220
797 K
159,50
80%
181
173
283
97
105%
221
169
187
188
70%
183%
65%
4m
82%
36
Voorbeurs
koersen
204
248
24,50
342
159,50
BERN (U.P.) De Nederlands-Zwitserse
handel heeft in 1956 nieuwe recordcijfers
doen boeken, aldus is te Bern bekend ge
maakt. Zwitserland importeerde in 1956
voor 350 miljoen francs (81.760.000 dollar)
uit Nederland; Nederland voerde voor 252
miljoen francs (58.867.200 dollar) uit Zwit
serland in. Zwitserland heeft dus een de
ficit in de handel met Nederland van 98
miljoen francs.
„Liquideer de buitenlandse
bedrijven"
De Vereniging voor coördinatie van de
Indonesische nationale ondernemingen
heeft zaterdag critiek geleverd op de re
gering, omdat z(j „de nationale economie
niet heeft bevrijd van het buitenlandse
monopolistische kapitaal", na de opzegging
van de R.T.C.-overeenkomsten met Ne
derland.
De secretaris van deze vereniging,
Suprapto, deelde mede, dat door de Indo
nesische nationale ondernemers aan de re
gering was voorgesteld om de grote bui
tenlandse bedrijven in Indonesië te liqui
deren, omdat dit de enige weg was om het
hoofd te bieden aan de huidige situatie, nu
de vijf voornaamste Nederlandse im- en
exportbedrijven proberen de nationale on
dernemers te verlammen.
Kortgeleden werd gemeld, dat de „grote
vijf", zoals de Vijf grootste Nederlandse
handelshuizen worden genoemd, een poli
tiek van „dumping" toepasten om de Indo
nesische economie de baas te blijven. On
der de huidige economische structuur, al
dus Suprapto, zijn de nationale onderne
mers niet in staat om zich tegen deze me
thoden te verweren. Het bestuur betreurt
het, dat na de liquidatie van de verdragen
tussen Indonesië en Nederland geen maat
regelen zijn genomen om de activiteiten
van de Nederlandse banken in Indonesië
te beknotten.
Tenslotte zeide Suprapto, dat 1956 een
slecht jaar voor het nationale zakenleven
is geweest en dat hij met pessimisme de
toekomst tegemoet ziet, in verband met de
nieuwe wet inzake buitenlandse beleg
gingen en de wet inzake het mijnwezen,
die „naar kolonialisme in een nieuwe vorm
rieken".
Olieverschepingen verdubbeld
sedert sluiting Suezkanaal
WASHINGTON (Reuter) De oliever
schepingen uit Venezuela en de Verenigde
Staten zijn sedert de sluiting van het Suez
kanaal bijna verdubbeld en zullen in het
eerste kwartaal van dit jaar 75°/o van de
Europese behoeften dekken, zo is donder
dag bekendgemaakt door de president der
Socony Mabil Oil Company, Albert L.
Nickerson.
Hij deelde mede, dat de verschepingen
thans 1.187.000 vaten (barrels) per dag be
dragen. Naar hij opmerkte, kunnen on
danks de inspanningen der internationale
oliemaatschappijen, de tekorten in Europa
niet volledig worden gedekt.
Het werk der noodcommissie
In de eerste zeven weken van haar
werkzaamheid heeft de noodcommissie
Midden-Oosten (M.E.E.C.) ongeveer 594,000
vaten (barrels) olie per dag naar West-
Europa verscheept. Het oorspronkelijke
doel was 500,000 vaten per dag, zo werd
vrijdag te Washington bekendgemaakt. De
M.E.EX. bpgon haar werkzaamheden op 1
december, ongeveer een maand nadat het
Suezkanaal was geblokkeerd. Zij werd door
een groep van 15 grote Amerikaanse olie
producerende maatschappijen gevormd en
staat onder toezicht van de regering.
Het Engelse blad „The Economist" heeft
een artikel gewijd aan de economische om
standigheden van Nederland en België en
in hoeverre deze afwijken van die van de
rest van Europa. In het gezaghebbende
wekelijkse overzicht zegt het blad, dat Ne
derland en België anti-inflatoire maatrege
len nemen, terwijl zowel Engeland als
Duitsland de middelen voor kredietver
lening trachten te verruimen. Voor Ne
derland noemt het blad de exportvermin
dering door deflatoire maatregelen van-het
buitenland en de toeneming der binnen
landse bestedingen als de voornaamste
factoren van de moeilijkheden. Het blad
zegt dat belastingverhoging en het middel
van loon- en prijspolitiek in Nederland
het gebruikelijke deflationaire wapen is,
maar door vele voorstanders van grotere
economische vrijheid teleurstellend wordt
geacht.
In België heerst scherpe politieke oppo
sitie tegen de loon- en prijscontrole, die
geheel afwijkt in zijn huidige vorm van
de orthodoxe middelen. De oppositie uit
orthodoxe kringen wijst er op, dat in het
verleden niet de controle van lonen en
prijzen heeft geleid tot een gezonde econo
mie, maar juist het toestaan van hun vrije
loop aan lonen, prijzen én winsten.
PARIJS (AFP). - Vertegenwoordigers
van zestig internationale organisaties, die
zich bezighouden met de Europese land
bouw, zullen van 28 januari tot 2 februari
in Parijs bijeenkomen om een gemeen
schappelijk plan van actie te bestuderen.
Deze bijeenkomst welke wordt gehouden
op uitnodiging van de Franse regering
wordt georganiseerd door de Europese
commissie voor landbouw en de voedsel-
en landbouworganisatie van de Verenigde
Naties.
Het elfde economisch Benelux congres
zal dit jaar op 14 en 15 juni te Maastricht
in het gebouw van de „Maastreechter
Staar" worden gehouden. Nu het verdrag
van de Economische Unie naar alle waar
schijnlijkheid dit jaar zal worden gepara
feerd, zal het congres dit verdrag tot on
derwerp hebben.
HET PRIJSPEIL IN BELGIë
Vrijdagmiddag is een bijeenkomst ge
houden van het kernkabinet voor econo
mische coördinatie onder voorzitterschap
van eerste minister Van Acker. Daarin
werd het onderzoek van de aanvragen tot
prijsverhoging voortgezet. Het kernkabinet
keurde de prijsverhoging van sommige
grondstoffen goed.
Zandvoort herleefde gisteren, de eerste
zondag dit jaar, dat het autorijverbod niet
van kracht was. Het was alsof alle auto
mobilisten de badplaats als doel van hun
legale benzineverbruik hadden uitver
koren, want de drukte van het gemotori
seerd verkeer was overstelpend, met een
hoogtepunt tussen twee en vier uur. Op
vele plaatsen stond in het dorpscentrum
het verkeer soms minutenlang stil en de
rijen wachtende automobilisten op de
hoofdverkeerswegen hadden een bijna zo
merse lengte. Het was in de geest van mi
nister Zijlstra's oproep om zuinig te rijden,
dat juist deze zondag het circuit tot om
streeks half vier voor auto's gesloten was
door de plaatshebbende cycle cross van
de HSV „De Kampioen". Vele automobi
listen werd daardoor de verleiding be
spaard, om zich op het circuit aan het
snelheidsrijden te kunnen overgeven. Toch
werd na halfvier nog druk van deze ge
legenheid gebruik gemaakt.
Café's, restaurants en patates-frites-
bedrijven kwamen personeel te kort en
waren de gehele middag en vroege avond
overvol. In het dorpscentrum heerste een
drukte als op een hoogseizoendag. Zand
voort heeft door de opheffing van het
rijverbod „een beste dag" gemaakt, waar
over de neringdoenden zich méér dan te
vreden toonden. Vele bedrijven, die op
vorige zondagen hun deuren gesloten had
den, waren nu weer geopend en profiteer
den mee van deze buitengewone drukte,
die de s'töütstë' verwachtingen heeft Over-
trbffëiï. n >-i jk ïftm.i f ik.,
Op de eerste zondag sinds vele weken,
dat het benzine-gebruikend verkeer weer
is vrijgelaten, hebben vele automobilisten
Gisteren bevond ons land zich in een
krachtige westelijke luchtstroming, die in
stand gehouden werd door een hogedruk-
gebied boven Spanje en een depressie ten
noorden van Schotland. Een randstoring
van deze depressie trok gisteren in de mid
dag en avond met zware buien die met
hagel, onweer en hevige windstoten ge
paard gingen, over ons land. Op deze sto
ring volgde een rug van hogedruk die op
klaringen en een afneming van de wind
bracht.
Over de oceaan bewoog een nieuwe ac-
tige zuidwestelijke tot zuidelijke
lucht worden aangevoerd.
WEERRAPPORTEN
29 januari
Zon op 8.27 uur, onder 17.24 uur.
Maan op 7.1'6 uur, onder 16.25 uur.
Maanstanden
30 jan. 22.24 uur nieuwe maan.
Hoog en laag water in IJmuiden
Maandag 28 j&nuari
Hoog water: 2.18 en 14.35 uur.
Laag water; 10.14 en 22.36 uur.
Dinsdag 29 januari
Hoog water: 3.06 en 15.17 uur.
Laag water: 11.02 en 23.18 uur.
(De temperatuur is van
QD
M
hedenmorgen
7 uur, de
neerslag van
de laatste
d
24 uur.)
5 o
v c
u
O
cS
Stockholm
onbewolkt
wnw
-i
0
Oslo
licht bew.
nno
-5
0
Kopenhagen
on bewolkt
w
1
6
Aberdeen
geheel bew.
zzw
4
2
Dublin
regen
z
9
5
Londen
zwaar bew.
zw
5
2
Brussel
onbewolkt
zzw
2
1
Parijs
nevel
zzw
-0
0
Bordeaux
mist
zo
6
5
Grenoble
onbewolkt
windst.
-1
1
Nice
onbewolkt
nnw
4
0
Berlijn
regen
w
2
2
Frankfort
licht bew.
wzw
-0
4
München
geheel bew.
wnw
0
3
Zürich
zwaar bew.
w
9
1
Genève
onbewolkt
windst.
-1
0,1
Locarno
onbewolkt
ono
4
0
Wenen
geheel bew.
wnw
4
Innsbruck
sneeuwbui
no
-0
8
Rome
nevel
nno
4
0
Mallorca
onbewolkt
n
4
0
Amsterdam
onbewolkt
zw
2
2
Den Helder
onbewolkt
w
5
0,1
Ypenburg
onbewolkt
w
3
2
Vlissingen
onbewolkt
zw
3
4
Eelde
licht bew.
wzw
1
4
De Bilt
licht bew.
zw
2
1
Twente
onbewolkt
wzw
2
2
Eindhoven
onbewolkt
zw
1
5
Vlv. Z.-Limb. onbewolkt
zzw
1
3
32. Bij de aanblik van de opspuitende olie
was de heer Goudkraker zijn geestdrift
nauwelijks meer meester. „Kostelijk, kos
telijk!", stamelde hij. „De olie zomaar voor
het opscheppen! Dit is een miljoenen-zaak!
Wilt u mij dit veld verkopen?" „Hoogst
ongaarne...", antwoordde Joris aarzelend.
„Deze voorvaderlijke grond is me dierbaar
maar aan de andere kantwanneer
ik u daar nu zo'n groot genoegen mee kan
doenik vind het altijd moeilijk om een
sympathiek persoon zo'n kleine dienst te
weigerenU'moogt me er misschien een
aantal miljoenen voor geven, wanneer ge
daar nu beslist op staatEen brede
glimlach brak zich baan op het gelaat van
de heer Goudkraker. „Goed zo", zei hij
lovend. „Zaken zijn zaken! We zullen een
contract opmaken! Alles waterdicht! Ik
koop dit hele terrein van u - en over de
prijs worden we het wel eens. Wat wilt u
vooruit hebben, als voorschot, om de zaak
te beklinken?" „Voorschot? Welk een amu
sante gedachte!", glimlachte Joris. „Wel
- als ge dat aardig vindt, moogt ge me
vast een honderdduizendje vooruit beta
len „Die zaak is gemaakt!", riep de
heer Goudkraker, terwijl hij vlijtig bank
biljetten begon te tellen. „Dus u verkoopt
dit olieveld niet meer aan een ander, hè?"
„Op mijn woord van eer!", betuigde Joris
eenvoudig. Maar Panda, die dat alles uit de
verte zag en hoorde, mompelde binnens
monds: „En tóch vertrouw ik het niet!"
het verzoek van de minister van Econo
mische Zaken, om op deze dag kalm aan
te doen en zuinig te rijden blijkbaar zo
zeer ter harte genomen, dat er een gering
aantal ongevallen is gebeurd.
In Amsterdam was tot laat in de avond
geen ernstig auto-ongeluk gebeurd. Wel
kwamen op het hoofdbureau van politie
elf meldingen binnen van kleine botsingen
en waarin ook nog begrepen de ongelukjes
die bromfietsers of wielrijders veroorzaakt
hebben, maar er werd uitsluitend mate
riële schade veroorzaakt.
Rustig ook was het in 's-Gravenhage,
waar zich in de loop van de dag enige
kleine botsingen en ongevallen hebben
voorgedaan maar de ambulancewagens
hoefden niet uit de garage te komen. Dit
zelfde geldt voor Rotterdam, waar even
eens een gering aantal ongevallen van
weinig betekenis werden genoteerd. In
Utrecht echter was het aantal ongelukken
groter, dan op zondagen voordat het zon
dagsrijverbod werd ingevoerd, maar de
schade en euvelen die hierdoor werden
veroorzaakt waren onbetekenend.
Haarlem en Heemstede
In de omgeving van Haarlem heeft men
dat op de Zeeweg, waar anders nogal eens
flink op het gaspedaal wordt gedrukt, zeer
goed kunnen merken: er werd daar nu
over het algemeen zeer beheerst gereden.
De verkeersafdeling van de Heemsteedse
politie blijkt echter lang niet tevreden te
zijn over het gedrag van de gemotoriseer
de weggebruikers. Er werd zeer veel ge
jakkerd, zo constateerde men, met snel
heden van meer dan zeventig kilometer
per uur; ,er„.werden.bfeonder. veel, vsr-
keersovertredingen begaan, waarvan de
meeste door „slordig^rijden, vooral,bij
kruispunten. De grote file welke door
Heemstede trok was bestemd voor de
wedstrijd HaarlemADO. Tegen twaalf
uur kwamen de automobilisten uit de
richting Den Haag in grote getale opzet
ten om omstreeks vier uur terug te keren.
Bij de Heemsteedse verkeersgeleiders heb
ben deze bestuurders echter geen beste
beurt gemaakt.
I n het woonoord Schattenberg in de
gemeente Westerbork is dezer dagen een
Ambonese vrouw onder verdachte om
standigheden overleden. De justitie stelde
naar aanleiding van de geruchten, die in
het woonoord de ronde deden, een onder
zoek in. Er werd sectie verricht en daar
bij kwam vast te staan, dat de vrouw door
vergiftiging om het leven is gebracht.
Na een onderzoek in het woonoord is de
echtgenoot van de vrouw aangehouden en
te Assen in bewaring gesteld.
Opgeheven. De havenarbeiders van Liver
pool hebben een verbod op het laden
van ruwe rubber voor de Sovjet-Unie
opgeheven. Dit verbod werd in novem
ber uitgevaardigd als protest tegen het
Russische optreden in Hongarije.
Doodvonnis. Een Amerikaanse krijgsraad
in Frankfort heeft een 21-jarige neger
soldaat ter dood veroordeeld wegens het
aanranden en vermoorden van een
zeventigjarige Duitse vrouw.
Minderheid. Te Bolzano in Alto Adige is
opnieuw een bom ontploft, kennelijk be
doeld als een demonstratie van de Duit-
sprekende minderheid in Zuid-Tirol. Er
vielen geen slachtoffers.
Bezoek. De Westduitse bondspresident
Heuss heeft het afgelopen weekeinde
het Saargebied bezocht, dat sinds drie
weken bij Duitsland hoort.
Produktief. Radio-Boekarest heeft gemeld,
dat het Roemeense ministerie voor ver
plichte inlevering van landbouwproduk-
ten is opgeheven. Het personeel van het
ministerie zal „produktief werk" krij
gen.
Bezegeld. De Jordaanse regering heeft be
sloten een miljoen postzegels uit te
geven met afbeeldingen van koning
Hoessein, president Nasser van Egypte,
koning Saoed van Saoedi-Arabië en
president Sjoekri el Koewatti van Syrië.
President. Reinhard Gehlen is benoemd tot
„president" van de Westduitse inlich
tingendienst, aldus is in Bonn meege
deeld. Gehlen is een voormalig nazi-
generaal, die tijdens de tweede wereld
oorlog aan het hoofd stond van Hitiers
inlichtingendienst voor het Oosten. Hij
zwaait de scepter over 540 ambtenaren
en 641 employé's en geeft jaarlijks vijf
miljoen mark voor de staat uit.
Zuidpool. Op de Amerikaanse marine
luchtbasis te McMurdo Sound in het
Zuidpoolgebied, is de Amerikaanse
waarnemingspost, die daar ter gelegen
heid van het internationale geofysisch
jaar (I.G Y.) werd opgericht, geïnstal
leerd. Het waarnemingsstation draagt
de officiële naam „Amundsen-Scott IGY
South Pole Station" ter ere van de Noor
se en Britse ontdekkingsreizigers, die als
eersten de Zuidpool hebben bereikt.
Tegenspraak. De Noorse regering en het
Noorse hof hebben de hardnekkige ge
ruchten tegengesproken dat de 84-jarige
koning Haakon binnenkort zou abdi
ceren. Volgens een der Noorse bladen
was de melding die Nordlys, een krant
in Tromsoe, van de geruchten gemaakt
heeft, een proefballon.
Uitgebrand. Volgens Amerikaanse persbe
richten is vrijdag een onbestuurde raket
van de Amerikaanse luchtmacht, een
eerste proefexemplaar van het type
„Thor" met een bereik van 2400 kilo
meter, op het proefterrein bij Patrick
in Florida na geringe hoogte te hebben
bereikt, neergestort en uitgebrand.
Onevenwichtig. Een functionaris van het
Newyorkse departement van Gezond
heid heeft verklaard dat George Metes-
ky, de bommenmaniak die dezer dagen
na jarenlang speuren is gevat, geestelijk
onevenwichtig is en dat zijn kansen op
genezing gering zijn.
Afgewezen. Het Servische hooggerechtshof
heeft het beroep van Milovan Djilas, ge
wezen vice-president van Joegoslavië,
afgewezen. Hij is in december tot drie
jaar gevangenisstraf veroordeeld, op be
schuldiging van vijandige propaganda
bij de buitenlandse pers. Djilas was
vroeger lid van het politieke bureau van
de Joegoslavische communistische partij.
Koude golf. De felste koude, die de Ver
enigde Staten sinds jaren hebben on
dervonden, heerst thans ook in Califor-
nië. In het noordwesten aan de kust van
de Stille Oceaan, daalde de temperatuur
tot dertig graden beneden nul. Sneeuw
en mist belemmerden het verkeer aan
de oostkust, met name het luchtvaart-
verkeer bij New York.
Geen genoegen. De Zuidafrikaanse minis
ter van Vervoer, Schoeman, heeft de
werkgevers in Johannesburg verzocht
er geen genoegen mee te nemen als er
negers te laat op hun werk komen als
gevolg van het feit, dat zij de busdien
sten wegens een tariefsverhoging boy
cotten Aan automobilisten vroeg hij
geen negers mee te nemen. De bus
diensten in Johannesburg en omgeving
worden al drie weken door ongeveer
vijftigduizend negers geboycot omdat de
tarieven zijn verhoogd.
WE ZULLEN ons vandaag niet laten
verleiden tot een beschouwing over het
periodieke systeem, waaronder we moeten
verstaan het vernuftige systeem, waarin
alle elementen zijn gerangschikt naar hun
aard en eigenschappen. Dit is misschien
wel een al te summiere omschrijving, maar
we moeten daarmee maar genoegen nemen,
want het is voor vandaag voldoende te
weten, dat aard en eigenschappen van
ieder element bepaald wordt door de plaats
die dat element in het perio
dieke systeem inneemt. In
principe kan voorts gezegd
worden, dat de eigenschappen
van een chemische verbinding
een functie zijn van de atoom
nummers van de samenstel
lende elementen.
Ziezo, dat was dat. Maar we
mogen in ons streven naar beknoptheid
toch niet vergeten, dat het eerste element
in dit systeem gevormd werd door water
stof en dat de rij gesloten werd door het
inmiddels beroemd en berucht geworden
uranium, dat als 92ste de rij sloot. Tussen
nummer 1 en nummer 92 lagen alle andere
elementen, waarvan er uiteraard vele be
kend waren, maar waarvan enkele uit
sluitend en alleen op papier bestonden.
Zo waren de elementen, die in het perio
dieke systeem met de nummers 43, 61, 85
en 87 waren aangeduid, beslist zoek. Zij
bestonden niet en het vernuftige perio
dieke systeem vertoonde een paar lege
plaatsen, die iedere onderzoeker liefst zo
spoedig mogelijk door het aldaar behoren
de element zag ingenomen. (We laten bui
ten beschouwing, dat sommigen deze af
wezige elementen, of de sporen daarvan,
door fijnzinnige onderzoekingsmethoden
meenden te hebben gesignaleerd, want we
willen ons, zoals gezegd, niet met futili
teiten bezig houden).
Kort en goed, er waren wat elementen
zoek, maar omdat de moderne techniek
in staat is aanzienlijke reorganisaties in
het atoom te bewerkstelligen, moest het
in principe ook mogelijk zijn de bezetting
van het periodieke systeem te completeren.
Dit. gelukte het eerst met nummer 43, dat
in 1937 te voorschijn kwam doordat zijn
buurman, nummer 42 (molybdeen), aan een
sterke deuteronenstraling werd blootge
steld. Omdat dit het eerste synthetisch
vervaardigde element was, werd het ge
doopt met de naam technetium, een stof
waarvan op een congres in 1948 triomfan
telijk 5 milligram kon worden
getoond! Of men ook van op
schieten weet!
We zullen deze elementen-
fabricages niet op de voet vol
gen, maar verklappen alleen
dat sedert 1947 niet alleen alle
plaatsen in het periodieke
systeem volledig zijn bezet
(61 promethum; 85 astatium; 87
francium) maar dat men bovendien zó de
smaak van het vervaardigen van nieuwe
elementen te pakken, heeft gekregen, dat
er nog een fiks aantal is bijgekomen. U
zult zeggen, dat dit onmogelijk is, omdat
alle plaatsen nu immers bezet zijn. Maar
in een zaal die vergroot is, kunnen óók
meer bezoekers worden ondergebracht.
Men is dus het periodieke systeem gaan
uitbreiden na nummer 92, zodat de hogere
nummers een plaatsje konden krijgen. De
namen van al die nieuwe elementen inte
resseert de buitenstaander niet. maar het
element dat als 100 kan worden aangeduid
mag u toch niet vergeten. Het is centurium,
het twaalfde nieuwe element. En het einde
is nog niet in zicht.
Maar nu springen we over - wellicht
volgens een heel bijzondere gedachten-
associatie - naar een vraag van een lezer:
„Waarom vinden terechtstellingen meestal
bij zonsopgang plaats?'
Daarover morgen.
(Nadruk verboden)
u Pétillon
