NOGMAALS SUZANNA
„OORLOG EN VREDE"
Goed jubileumprogramma
Nederlandse Radio-Unie
Samenspraak met Marnix Gijsen
nu door Yvonne de Man
Litteraire
Kanttekeni ngen
De negen Muzen
De tragiek van
het misverstand
Film laat schone illusie van het
boek niet teloor gaan
Een halve hooibergals ontbijt
5
Bruno Walter neemt ook
afscheid in Europa
Parijs métrostation
als kunstgalerij
MARTIN UITTENBOGAARD
Repertoire toneelgroep
„Het Masker"
Kerkelijk Nieuws
Duitse colonne verzonken
in Boheems Duivelsmeer
Bernard Haitink leidde
het feestconcert
Lage eierprijzen
ZATERDAG 2 MAART 1957
OOK WIE met de litteraire voorgeschiedenis van „Een vrouw met name Suzanna"
(Stols) onbekend is, zal deze tweede roman van Yvonne de Man - haar eerste: „Ons
dagelijks brood" ontging mij helaas - niet anders dan volmondig kunnen roemen. Het
is een voornaam boek, deze bekentenis van de deugdzame Suzanna, geschreven met
een zeldzame toewijding, een indrukwekkende soberheid en een bewonderenswaardig
evenwicht van gevoel en verstand. Het is een rijp en een schoon boek, niet verzonnen
maar bezonnen, niet opgetuigd met historische franje, maar ingetogen in zijn des
ondanks levendige verbeelding van een stad, een landschap, een cultuur, een mensen
leven, waarvan vijfentwintighonderd jaren ons scheiden en v/aaraan we niettemin
als tijdgenoot deelhebben.
Babyion - „de mooiste, de afschuwelijk
ste, de zoetste, de wreedste, de grootste stad
der aarde" - herleeft, met zijn weelde en
slavernij, zijn lichtzinnigheid en zijn ar
moede, zijn geleerdheid en zijn priesterlijk
dogma, zijn aan Ishtar gewijde extatische
vruchtbaarheidscultus en zijn eerbied voor
de schone kunsten. Hier woonde Suzanna,
woonde Joachim, zong de jonge dichter-
profeet Daniël zijn lyrisch hooglied en be
schuldigden de twee wellustige grijsaards
Nabu en Akkad de kuise Suzanna, het
toonbeeld van deugdzame schoonheid en
schone deugdzaamheid, lasterlijk van over
spel. Men kent de geschiedenis. Rembrandt
verbeeldde haar - geniaal. Marnix Gijsen
herdichtte haar - meesterlijk. Esther de
Raad heeft diens Joachim in een vurig
vertoog harde waarheden gezegd. Van Da
niels gevoelens kan men lezen in wat S.
Palder kort daarna in zijn „Brief van
Daniël" te berde bracht. En hier, bij monde
van Yvonne de Man, spreekt Suzanna zich
opnieuw uit - als de „historische Suzanna",
maar meer nog als „een" vrouw met name
Suzanna. Ze rechtvaardigt zich en mèt zich
zelf het vrouwelijke van edel gehalte, dat
met hoge verwachtingen het huwelijk tege
moet treedt, als minnares en als toekom
stige moeder, wier teerste verlangen zonder
weerklank, wier stem zonder echo, wier
hart zonder antwoord moest blijven. Ze
lamenteert niet, Suzanna, ze beschuldigd
niet. Ze verklaart. Ze belijdt, al lijdend:
zo was ik en zo zag ik hem. Ze getuigt van
het noodlottige misverstand, van de Baby
lonische spraakverwarring der harten, van
de tragische menselijke onmacht om het
diepste geheim van de ander te peilen en
van de eenzaamheid, waarin de mens, zélf
onbegrepen, onvermijdelijk gestoten wordt.
Ze schrijft niet alleen haar geschiedenis,
maar die van de vrouw, van de mens, om
heind door - zoals Walter Pater het noem
de - „de dikke muur der persoonlijkheid".
Kent men óóit elkanders motieven? Doet
men, hoe goedwillend, ooit anders dan het
beeld dat men zich van elkander heeft
gevormd, te fixeren, terwijl „leven" niets
dan „veranderen" is? Joachim houdt het
ervoor, dat zijn Suzanna als volmaakte
schoonheid en opperste deugd tot onvrucht
baarheid is gedoemd en zijn liefde slaat om
in haat. En Suzanna, vol echtelijke bereid
heid, voelt zich in haar liefdesverwachting
ontgoocheld en ziet met de jaren in de ge
sloten Joachim enkel „de geplaagde ziel",
die zich uit hoogmoed en ijdelheid meer om
de geest dan om het lichaam bekommerde
en met zijn sceptisch vernuft de impuls
van zijn hart doodde. Wat weten zij van
elkanders verleden, verzwegen gedachten,
gekoesterde idealen, gekrenkte gevoelens?
Misverstand leidt tot onbegrip, onbegrip
tot verkoeling, verkoeling tot vervreemding
en miskenning - zo is het lot van Suzanna
en dat van Joachim tevens. Rakelings gaan
beiden soms langs elkander heen, mijlen
ver blijven ze van elkaar verwijderd. Hóé
ver, dat beseft men pas, als men deze stem
van Suzanna als tegenstem hoort van Mar
nix Gijsens Joachim.
Want het boek van Yvonne de Man is
een wederwoord. Letterlijk sluit zij bij de
tekst van Gijsens Joachim aan. Het is nóg
eens Joachim die spreekt, maar zoals Su
zanna hem verstond - nóg eens Suzanna
die spreekt, maar zoals Joachim haar nooit
heeft gehoord. Zij weet, wat voor hem een
geheim moest blijven: dat hij het is, die
onvruchtbaar is. Hèm is bekend, wat aan
haar moest voorbijgaan: de twijfel aan de
zin van dit bestaan, de wanhoop, de levens
angst, de diepe onvree met de onvolkomen
heid van het menselijk bestek. Niet zij
heeft de waarheid aan haar kant, noch hij.
Ieder kent zijn waarheid, niet meer - en
kan niet meer kennen dan dat: zo wil het
de tragiek van het misverstand, het kleine
en het grote. Pas uit woord en wederwoord,
zang en tegenzang, onthult zich iets van de
achtergronden, die als schikgodinnen ver
hinderden, dat de een tot de ander kwam.
Uitwisselingsconcert. In het Konink
lijk Conservatorium voor Muziek in Den
Haag wordt dinsdagavond 12 maart een
uitwisselingsconcert gegeven door leerlin
gen van het Koninklijke Conservatorium
voor Muziek in Brussel. De medewerken
den zijn: Jean Baptiste Petit (zang), Joseph
Conrath (viool) en André Schmidt (piano).
Tournee Het Utrechts Motetgezel
schap heeft weer een uitnodiging uit het
buitenland gekregen, dit keer voor een
tournee door de Elzas. Tussen 18 en 24 mei
zullen onder leiding van Willem Mudde
zeven concerten worden gegeven in Boux-
willer, Colmar en Straatsburg. In Straats
burg zal het tevens voor de radio zingen.
Misschien juist omdat ik de beide boeken,
het oude van Gijsen en het nieuwe van
Yvonne de Man, na elkaar en soms dóór
elkaar heb gelezen^ is dit boekenpaar voor
me gaan klinken als een klaagzang, waarin
beide stemmen tot hun menselijk recht
komen. De één verheft de ander - ze zul
len, in hun wederzijdse tragiek, onafschei
delijk blijven: de vróuw Suzanna, de man
Joachim - niet die van Babyion enkel, maar
die van alle tijden.
Het is in dit beknopte bestek ondoenlijk
om anders dan met enkele voorbeelden
duidelijk te maken, hoe voortreffelijk
Yvonne de Man haar roman heeft afge
stemd op de tekst van Gijsen (zonder daar
mee het geringste aan oorspronkelijkheid
te verliezen). Laat staan, dat het mogelijk
NEW YORK (UP) De Amerikaanse
dirigent dr. Bruno Walter, die dezer dagen
in New York officieel afscheid nam van
het openbare muziekleven, zal in het voor
jaar naar Europa komen voor enkele af
scheidsconcerten. De dirigent vertrekt op 3
mei naar Londen. Zijn afscheid van Euro
pa begint op 28 mei in Bazel met werken
van Bruckner en Mozart.
Op 31 mei, 1 en 2 juni zal hij het Ber-
lijns Filharmonisch Orkest leiden, waarna
op 8 en 9 juni concerten in München en op
25 en 26 juni concerten in Lausanne vol
gen. Zijn laatste concert in Europa is vast
gesteld op 28 juli, waarop hij tezamen met
bet Weens Filharmonisch Orkest in Salz
burg zal optreden.
Na het concert in Salzburg vertrekt
Bruno Walter weer naar de Verenigde
Staten.
(Van onze correspondent in Parijs)
In de afgelopen nacht heeft zich onder
de grond in Parijs een gebeurtenis afge
speeld van half-plechtig en half-mondain
karakter, die enig is in de annalen van de
Franse hoofdstad. In het métrostation
Franklin Roosevelt had na het vertrek
van de laatste ondergrondse trein, de ver
zou zijn meer dan een vluchtige indruk te i mssege plaats van een tentoonstelling van
geven van de tragiek, die in deze wissel
werking tussen woord en wederwoord aan
de dag treedt. Na het beruchte schandaal
van Suzanna's zogenaamd overspel en haar
eerherstel verlaten beiden, Joachim en zij,
de wereldstad Babyion. Suzanna houdt
haar kameel wat in, blijft achter, ziet om
en neemt afscheid: van de stad, haar jeugd,
haar heimelijke liefde voor Rab-Mugi, haar
vrouwelijkheid, haar levensvreugde. „De
lucht", schrijft ze, „trilde van warmte. De
hoge tempeltorens waren als overgoten
door het ziedende, golvende zonnegoud.
Mijn tranen deden het beeld nog vervagen.
- Ik had de pracht van Babyion voor altijd
in mijn geheugen geprent. - Joachim had
niets gemerkt." Aldus Yvonne de Mans
Suzanna. En hier spreekt Joachim, in de
taal van Gijsen: „Ik kon moeilijk van deze
stad scheiden. Zo uitnemend was haar luis
ter -. Maar Suzanna spoorde haar traag
rijdier en keek hardnekkig op zij, weg van
Babyion en zijn pracht." Wat wist op dat
beslissende ogenblik de een van de ander?
En elders: Suzanna - in gewetensstrijd,
omdat het door haar koket toedoen is, dat
de beide „boeven" Nabu en Akkad haar bij
het baden verrasten en ten slotte onder de
beulshand vielen - kan niet nalaten hun
beider namen te noemen. Ze waren, in het
bewustzijn van haar medeschuld, een ob
sessie voor haar geworden: „Ik moest die
namen bezweren". En wat getuigt Joachim
in zijn afschuw van Suzanna's deugdzaam
heid?* ,-,E)eze <twee nar»en," zegt hij, *wa»en
onmisbaar voor Suzanna's glorie" - ziedaar
het misverstand, dat als een boosaardige
ziekte aan het hart van deze liefde teerde.
Yvonne de Man, Suzanna's zuster, heeft
zich waardig naast Gijsen, Joachims broer,
gesteld. Hun samenspraak klinkt de pro-
fundis - uit de diepte van het leed der
eeuwen.
C. J. E. Dinaux
werken van Picasso, Van Gogh, Dufy, Cé
zanne en andere grote meesters, in aan
wezigheid van ongeveer drieduizend voor
aanstaande Parijzenaars, onder wie Zizi
Jeanmaire, de vermaarde danseres die nu
definitief naar 't variété is overgestapt, en
de filmactrice Franpoise Arnoul. Maar be
halve door de plaats van handeling van
deze kunstgebeurtenis en door de talrijk
heid der aanwezige beroemdheden, was
dit evenement ook nog om andere redenen
van bijzonder belang. In het gerestau
reerde métrostation, dat in luxueuze uit
bundigheid nu bijna met de Moskouse on
dergrondse gangen kan wedijveren, werd
deze nacht een nieuwe publiciteitsmetho-
de ingewijd, waarbij reprodukties van be
faamde kunstwerken „functioneel" wor
den toegepast. Zo zal in de toekomst
Soutine's „Le petit patissier" de ver
diensten aanprijzen van de produkten van
een fabrikant van een bekend gebaks-
merk, terwijl Manet's „Nana" zich gewillig
in dienst stelt van een grote zaak in
dames-lingerie en Van Gogh's „Le café"
de métroreizigers probeert aan te moe
digen meer spuitwater te drinken, afkom
stig uit een met name vermelde plaats. De
kunst in dienst derhalve van de commer
ciële propaganda volgens het voorbeeld,
dat Amerikaanse en andere televisie- en
radiostations al sinds vele jaren hebben
gegeven. Wanneer de initiatiefnemers van
dit experiment in hun omzetcijfers zullen
menen te kunnen bespeuren, dat Manet
of Picasso hun geld ook als publiciteits-
chef of verkoopspromotor waard zijn, dan
zal dit systeem in alle Parijse métrosta
tions worden toegepast, zodat het publiek
voor de bevrediging van zijn behoeften
aan moderne kunst het museum van die
naam dan nauwelijks meer behoeft te be
zoeken,- Of zal,, misschien,het mes ,aa.n
twee kanten snijden? En zullen de reizi
gers door die publiciteitsreprodukties nu
•wel juist worden opgewekt ook"eens met
de originele doeken te gaan kennis ma
ken? En met die (kleine) mogelijkheid voor
ogen zullen we er ons in dit verband dan
ook maar van onthouden nu reeds van
een nieuwe aanslag op de kunst en van
ontoelaatbare profanatie te spreken....
ADVERTENTIE
MARTIN UITTENBOGAARD
VERLOVINGSRINGENSPECIALIST
Waaraan tnoet de ring voldoen
De ring moet rekbaar zijn.
De ring moet zonder reparatie
te vernauwen zijn.
De ring mag niet te hard zijn.
De ring mag niet te zacht zijn.
De ring mag geen krassen vertonen.
De ring mag niet aanslaan, ook niet
als men er met z'n adem boven komt
Dan pas is 't zuiver goud.
De ring moet gekeurd zijn.
Zulke ringen hebben wij van de be
roemde A.S. Alles Spanninga-fabriek
uit Joure. Wij hebben 't juiste model
(kogelmodel).
Dames en Heren die niet voor 6 uur
kunnen komen kunnen met ons 'n af
spraak maken.
Komt u 'n beetje vroegtijdig, u weet
't is met de Pasen bij ons altijd
vreesTijk druk met verlovingsringen
verkoop. 'n Beetje vroeg is prettig
met 't oog op graveren.
Geluk en Welvaart met ringen van
MARTIN UITTENBOGAARD. Sinds
4 generaties. De zaak waar u altijd
prettig behandeld wordt. Dus:
SCHOTERWEG 35/37 - TEL. 16261
recht over de Regulierstraat.
Vr. gr. en tot ziens.
De toneelgroep „Het Masker" zal in mei
haar activiteiten voortzetten. Een van haar
programmapunten is het toneel voor de
lagere school, waarmede thans in samen
werking met onderwijskringen intensief
wordt begonnen. De groep staat onder
directie van Sjef van Leeuwen. Met ingang
van februari berust de artistieke leiding
bij Jan van der Linden van de- Haagse
Comedie. Evenals vorig jaar zal de groep
deze zomer openluchtvoorstellingen geven.
Van de reeds op het repertoire staande
stukken blijven gehandhaafd „De getemde
feeks" van Shakespeare, „De barbier van
Sevilla" van Beaumarchais en „Sloep zon
der visser" van Alejandro Casona. Op 1 mei
geeft de groep in Den Bosch de Nederland
se première van „De medeplichtigen" van
Goethe in de vertaling en onder regie van
Jan van der Linden. Dit vrolijke spel
schreef Goethe op 21-jarige leeftijd. Als
tweede stuk komt half juni de première
van „De ridders" van Aristophanes, een
Grieks klassiek blijspel. In het moderne
genre zal een keus gemaakt worden uit de
beste ter beschikking staande thrillers. In
voorbereiding is tevens „Als er slechts
levenden waren", een modern stuk van de
Franse existentiefilosoof Gabriel Marcel.
Er is ook een speciaal programma voor
Middelbare Scholen.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Pietersbierum-Wijnaldum
G. R. Brink te IJsbrechtum. Benoemd tot
directeur van het prov. kerkelijk maat
schappelijk werk in Friesland J. Brouwer
te Sexbierum. Aangenomen naar Papen-
drecht A. Baars te Mastenbroek; naar
Oostvoorne (toez.) W. de Weerd, pred.-
voorganger van de Evang. Unie te 's-Gra-
venzande.
Geref. Kerken onderh. art. 31 K.O.
Tweetal te RÖtterdam-Delfhavéh (va'c.
H. Knoop) J. P. van der Stoel te Amster
dam-Centrum en A. Veldman te En
schedé.
Geref. Gemeenten
Beroepen te Dordrecht K. de Gier te
's-Gravenhage.
De viering van het tienjarig bestaan van
de Nederlandse Radio Unie heeft vrijdag
avond aanleiding gegeven tot een geheel
van radioprogramma's van hoge kwaliteit.
Dit geldt inzonderheid voor de muzikale
bijdragen van de vijf orkestrale ensembles
van de N.R.U. Over het in het Amster
damse Concertgebouw door het Radio-
Filharmonisch Orkest gegeven feestconcert
schrijft onze medewerker Sas Bunge in
aansluiting hierop, 't Aandeel van Omroep
orkest, Omroepkamerorkest, Promenade
orkest en het Metropole-orkest, die ook een
reeks werken en werkjes van Nederlandse
componisten uitvoerden, verdient evenwel
evenzeer met lof te worden vermeld.
Van het gesproken woord moeten spe
ciaal twee documentaire klankbeelden
worden genoemd: een geslaagde combi
natie van de ontroerendste en indrukwek
kendste reportages uit de laatste tien jaar,
zoals het regeringsjubileum en troonsaf
stand van Koningin Wilhelmina, de Soeve
reiniteitsoverdracht aan Indonesië, de wa
tersnood van 1953 en het Russische ver
raad in Hongarije. Het andere klankbeeld
was aan het eigen werk en de organisatie
van de Radio Unie gewijd en muntte uit
door een radiogenieke vormgeving en een
voor iedereen begrijpelijke tekst.
Op gevaar af nogmaals voor een „be-
roepsvitter" te worden versleten, zoals in
Hilversum de gangbare opinie omtrent
radiojournalisten nog altijd luidt, moet
mij toch van het hart, dat het cabaret
programma van Jan de Cler en Jules de
Corte mij enigszins tegenviel. Niet omdat
de „beroepsvitters" er van langs kregen,
maar omdat de kansen tot gezonde zelfspot
te weinig werdeii uitgebuit en de geest van
de opdrachtgevers achter de liedjes bleef
rondspoken.
Van de officiële toespraken was die van
staatssecretaris mr. R. G. A. Höppener ge
polijst zoals dat van een officiële feestrede
verwacht kon worden.
Het woord van de voorzitter van de
N.R.U., prof. dr. mag. J. B. Kors O.P.,
droeg duidelijk de kenmerken van het
particularistische omroepstreven, waarin
de péidode van Radió Herrijzend Neder
land nog steeds negatief wordt beoordeeld.
,t>è''Wè?fteï0fc& zwkkffe van het huidige
omroepbestel kwam echter duidelijk tot
uitdrukking in de onderbreking van dit
overigens zo te waarderen feestprogramma
voor een onvermijdelijke uitzending van
een der omroepverenigingen.
Tot de uitvoerende organen van de
DE VRAAG OF DE LITTERATUUR wel
gediend is met een verfilming van een
harer meesterwerken, heeft menigmaal
een ontkennend antwoord opgeleverd. Wie
de schone letteren een warm hart toe
draagt en de film evenzeer, zal met angst
en vrezen de cinematografische verbeel
ding hebben tegemoet gezien van Tolstoi's
„Oorlog en vrede". Zijn er immers wel fi
guren zo kwetsbaar als de kinderlijk char
mante, naïeve en lieftallige Natascha en
haar gevoelige en hulpeloos aandoende,
maar o zo eerlijke vriend en beschermer
Pierre? Zijn de banden, die hen binden
niet te broos om een poging tot een weer
gave in beelden van hun lotgevallen te
wagen, hun karakters te peilen, de rijping
van de gevoelens, die zij koesteren ten op
zichte van elkaar en anderen, met uit
drukking van de fijnste nuanceringen,
zichtbaar te maken? Is dat allemaal niet
geschied op een wijze, die ons de hoog
ste bevrediging en ontroering schonk?
Moest de film het soms proberen nog be
ter te doen? Wat wil dan de film? Over
schat zij zichzelf en brengt zij niet zelf de
achting om hals, die ze zich als kunstuiting
heeft verworven? Inderdaad kan men die
vragen stellen en als minnaar van letteren
en film beide, het hoofd schudden en de
film verwijten een soort oversnel te spelen
in het artistieke. De film kan een roman
vertalen in beelden. Wat ze moet is van
die roman een andere roman maken en
wel die zij zelf is. En dan is het maar heel
erg de vraag of zij in staat is op haar ma
nier de dingen even goed of nog beter te
zeggen dan haar voorbeeld. Welnu: de
film „Oorlog en vrede" kan Tolstoi's werk
nergens in de schaduw stellen. De film
„Oorlog en vrede" is niet half het boek.
Maar de filmer van „Oorlog en vrede"
heeft gelukkig de schrijver Tolstoi met
respect behandeld en een film gemaakt, die
u aanzet tot het lezen van het boek, omdat
ADVERTENTIE
Als het circus ontwaakt, ziet het er allemaal
heel anders uit dan 's avonds. Maar de be
drijvigheid is er niet minder om! Al vroeg
gaat men aan de slag: de bedden der paar
den worden gelucht en opgeschud, mest
moet geruimd worden en fris stro gespreid.
De altijd hongerige olifanten krijgen hun
eerste ontbijt, een halve hooiberg, voor zich
opgetast, die zij prompt met de slurf uiteen
halen en verstrooien, alvorens hem in korte
tijd te verzwelgen. Zo neemt de bedrijvig
heid toe en spoedig verschijnen de eerste
artiesten, in haastig aangeschoten truien of
'n opzichtige lange jas, waarboven tegen
tocht en kilte, felkleurige foulards hoog
onder de kin zijn geknoopt. Ieder zoekt zijn
eigen dieren, een matineuze begroeting met
zacht vleiende woordjes, een liefkozend ge
baar. Dan gaat het dagelijks repeteren be
ginnen.
Interessant en gezellig zijn al die kijkjes
voor en achter de circusschermen. U kunt
hierover lezen in het grote album ,,De Bonte
Droom van het Circus". Dit prachtige boek
werk is geïllustreerd met talloze leuke pen
tekeningen en werd geschreven door de
circuskenners bij uitstek J. van Doveren en
Fred Thomas.
Voor slechts 2.50 kunt u dit boekwerk ko
pen bij uw roomboterleverancier of per
brief(kaart) bestellen bij het Kantoor „Room-
boteralbum", Postbus 47. Den Haag. U krijgt
het album dan per omgaande toegezonden,
onder rembours. Vermeld vooral duidelijk
uw naam en volledig adres. De bijbehorende
plaatjes ontvangt u gratis voor rijksboter-
merken. U vindt zo'n merk op elk pakje
roomboter. (Natuurlijk ook op koelhuisboter).
Neem een pakje extra voor de zondag
zij in haar beste ogenblikken de hoofd
personen zo ideaal onthult, dat men alles
in hen vermoedt en aanvoelt wat Tolstoi
tot leven heeft geroepen. Vervolgens om
dat zij een zeer krachtige suggestie geeft
van de rijkdom aan gemoedservaring, wel
ke men bij het lezen zal opdoen als men
eenmaal is getroffen door het beeld dat
men van Natascha en Pierre in de film
krijgt voorgezet, een beeld, dat in de con
crete aanblikken veel bevat van wat de
schrijver in de geest weet op te roepen.
TEN VOORDELE van de film „Oorlog
en vrede" pleit ook, dat men een wijze be
perking in acht heeft genomen door het
boek niet op de voet te volgen. Het hoofd
thema blijft eigenlijk de gehele film lang
aan de orde en wordt met zorg en tref
fende ontvankelijkheid uitgewerkt. Daar
naast maakt de film dankbaar gebruik van
de spectaculaire mogelijkheden, die de his
torische situatie biedt: de slag bij Borodi
no, waar de Fransen een moeilijke over
winning behalen, die hen tot binnen Mos
kou brengt; de evacuatie van de Russi
sche hoofdstad en vooral de verschrikke
lijke terugtocht van de trotse armee met
de rampzalige vernietiging aan de Bere
zina. Ziehier gelegenheden tot een be
schrijving in beelden, die honderdmaal
sterker werken dan welke uitvoerige ver
telling in woorden ook. Als historische re
constructie zijn deze episodes in de film
niet te overtreffen. Toch en hier komt
de tegenstander weer aan het woord is
dat allemaal maar van ondergeschikt be
lang. Waar het om gaat zijn de karakters.
De Fransen en de Russen leveren slag.
Wat is er van Natascha overgebleven, van
Pierre, van de zwaarmoedige Andrej, van
de familie Rostow, van het officierenleven
in Moskou, van de sfeer van Moskou zelf,
het land, de Russische mens? Is wat ik
schrijf in de aanhef dan waar dat men
tenslotte toch nog getuigen kan, dat zij met
eerbied zijn benaderd en geen schone illu
sie met de filmcreatie is verloren gegaan?
En dan moet ik uit de grond van mijn hart
antwoorden: neen.
ZOLANG men kan blijven zeggen, dat de
film een wereld heeft opengelegd, die men
graag zal willen betreden, heeft zij in haar
werkelijkheid een ontroering teweegge
bracht, die weliswaar niet de volheid in
veelvuldigheid bezit van de roman „Oorlog
en vrede", maar die op inderdaad dui
delijke tekortkomingen na toch ons we
zen raakt, zodat men, als men er de moeite
toe neemt, graag van Tolstoi's wereld zal
kennisnemen. De film is geen slaafse na
volging in fotografie. De film is film ge
worden, gebrekkig en soms belachelijk
waar zij Pierre met een hoed op het hoofd
en een bloem in de hand laat ronddolen
tussen de strijdenden bij Borodino
vluchtig, want zij haast zich te snel naar
het eind, maar ondanks die tekortkomin
gen een kennismaking waard. Ik ben in
menig opzicht blij dat regisseur King Vi-
dor degelijkheid heeft verkozen boven
originaliteit en niet hoge ogen is gaan
gooien. Misschien dat een ander er meer
van kon maken, maar wat hij deed is in
ieder geval niet verwerpelijk. En hij heeft
het geluk aan zijn kant gehad met de fi
guur van Audrey Hepburn, wier Natascha
heel veel malen het ideaal waar heeft ge
maakt, gelijk ook Henry Fonda als Pierre.
Zelfs Mel Ferrer liet het nog niet afweten
in zijn vertolking van Andrej. In de vele
bijrollen treffen de uitgelezen typeringen.
Men ziet bijvoorbeeld Oscar Homolka te
rug als een prachtige generaal Kutusow;
Herbert Lom geeft een eenzijdig markan
te, maar niet afwijsbare Napoleon gestal
te; de officieren zijn stuk voor stuk raak
Audrey Hepburn en Henry Fonda als
Natascha en Pierre in „Oorlog en Vrede"
getekend, er is sfeer en op zijn minst al
de aanzet daartoe. Natuurlijk, natuurlijk,
het kan het bij het boek niet halen. Maar
„Oorlog en vrede" daarom afwijzen? Neen,
wij zullen dat niet moeten doen. Er wordt
te veel moois opgeroepen, voelbaar ge
maakt, te verstaan gegeven. De uitwerking
daarvan slaat de orthodoxie dood.
P. W. Franse
(Van onze correspondent in Bonn)
Een Tsjechoslowaakse kikvorsman heeft
op de bodem van de Teufelsee, een meer
in het Boheemse woud, ongeveer veertig
meter onder de oppervlakte, een colonne
Duitse soldaten uit de vorige oorlog, met
wapens en paarden, ontdekt. De mannen
en de paarden maakten in het zich heen
en weer bewegende water de indruk nog
in leven te zijn. Zij zijn geconserveerd in
het water, dat altijd een paar graden be
neden het vriespunt blijft. De twee paar
den van de eerste wagen stonden overeind
in hun gareel. Hun ogen waren verstard
en stonden wijd open. Op de wagen lagen
soldaten, wier gezichtskleur nog fris was.
Het Duivelsmeer ligt ongeveer 1300
meter hoog in het gebergte, op vijf kilo
meter van de Duits-Tsjechoslowaakse
grens. Op de bodem van het meer bevin
den zich bronnen, waardoor het water in
de diepte nooit tot stilstand komt. In maart
1945 waren S.S. troepen, voor de snel naar
het oosten oprukkende Amerikaanse leger
eenheden, naar deze streek gevlucht om
zich te verdedigen, toen de andere Duitse
troepen in dit gedeelte van Europa hun
wapens al hadden neergelegd. Men neemt
aan, dat zij over de bevroren oppervlakte
van 'het meer zijn getrokken en dat het
ijs toen is gebroken.
Naar aanleiding van het tienjarig be
staan van de Nederlandse Radio Unie
werd vrijdagmiddag in het raadhuis
van Hilversum een receptie gehouden,
waarop tal van autoriteiten en bij de
Nederlandse omroep betrokkenen van
hun belangstelling blijk gaven. Deze
foto werd genomen op het ogenblik,
dat de directeur van de Nozema, de
maatschappij welke de radio- en tele
visiezenders in Nederland beheert en
exploiteert, de oud-directeur van de
Avro en oud-technisch commissaris
van de Radio Unie, de heer W. Vogt,
klinkt met de huidige voorzitter van
de stichting Nederlandse Radio Unie,
prof. dr. mag. J. B. Kors O.P., tevens
voorzitter van de K.R.O. De program
macommissaris van de Nederlandse
Radio Unie, de heer J. B. Broeksz, te
vens omroepsecretaris van de Vara, is
de lachende derde.
N.R.U., welke vrijdagavond aan bod kwa
men, behoorde ook de luisterspelkern in
een luisterspel van dr. P. H. Schroder over
het leven van Michiel Adriaanszoon de
Ruyter.
Tenslotte signaleren wij nog de ver
schijning van een dikwijls geestig geschre
ven, met tal van originele foto's geïllu
streerd boekje over werk en organisatie
van het jubilerende omroeporgaan.
J. H. Bartman
Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan
van de Nederlandse Radio-Unie had vrijdag
in het Concertgebouw te Amsterdam een
feestconcert plaats, waarbij ook de regering
vertegenwoordigd was. Het muzikale ge
deelte van deze avond begon met een bril
jante uitvoering van de Royal Firework
Music, in 1749 door Handel ter viering van
de vrede van Aken gecomponeerd. De on
langs tot vaste dirigent van de Radio-Unie
aangestelde Bernard Haitink, die deze
avond het Radio Filharmonisch Orkest
leidde, wist met zijn veerkrachtige en
exacte directie nieuwe luister bij te zetten
aan deze wijdse en toch zo elegante feest
muziek. Haitink herschept de muziek van
het ritme uit en weet evenzeer de hupse
trippelpassen van een tot de adelstand ver
heven herdersdans te suggereren (Bourrée)
als de „Pomp and Circumtance" van een
gezelschap hoogwaardigheidsbekleders met
allongepruik (Ouverture) of de gestyleerde
weemoed van een pastoraal trio voor twee
hobo's en een fagot.
De toespraak van staatssecretaris Höp
pener werd gevolgd door een uitvoering
van het „Te Deum" van Bruckner, waarin
vooral de prachtige koorklank van de ge
combineerde omroepkoren opviel, waar
voor repetitor Carel Laoüt een compliment
verdient. Het solistenkwartet werd gevormd
door de sopraan Corry Bijster, de alt Roos
Boelsma, de tenor Lode Devos en de bas
Leo Ketelaars. Het tweede gedeelte van de
avond werd geopend met een in opdracht
van de N.R.U. voor deze gelegenheid ge
schreven „Preludio Festivo" van Willem
Strietman, welk stuk geheel voldeed aan de
verwachting die de titel wekte: enkele
joyeuze ideeën, in de expositie geponeerd,
verdichtten zich in de doorwerking tot
fugatische complicaties, die echter door de
componist spelenderwijs behandeld wor
den, waarna de reprise met frisse kracht
inzet en het werk met het uitroepteken van
een korte fanfare eindigt. De componist,
die zelf werkzaam is op de programma
afdeling van de Avro, kwam op het podium
om te danken voor het warme applaus dat
zijn vlotlopend en pikant klinkend stuk
ten deel viel.
Haitink en het orkest besloten het con
cert met de „Tableaux d'une Exposition"
van Moussorgski, in de orkestratie van
Ravel. Het uiterst weerbarstige pianostuk
heeft al herhaaldelijk musici, vooral diri
genten, tot het maken van een transcriptie
voor orkest verleid. Er bestaat een zetting
van Stokowski en ook Marinus Adam
heeft er een orkestbewerking van gemaakt.
Hoe het zij, Ravel's visie is de meest be
kende geworden en men kan niet anders
zeggen dan dat de samenwerking van de
althans muzikaal zeer ongeciviliseerde Rus
met de meester van het Franse raffine
ment bijzonder gelukkig is geweest. Ook
hier wist Haitink de muziek te doen leven
met alle nuances van ruigheid, ironie en
tederheid. Het is te hopen dat hij ook bui
ten de studio geregeld gelegenheid zal
blijven vinden zijn gaven te tonen.
Sas Bunge
FILMPRESTATIES BEKROOND
HOLLYWOOD (UP) De buitenlandse
persvereniging in Hollywood heeft de jaar
lijkse prijzen toegekend voor de beste film
prestaties in binnen- en buitenland. Hier
bij werden onderscheiden James Dean en
Kim Novak als de populairste acteur en
actrice aan de hand van een internationale
stemming waaraan dagbladen, tijdschrif
ten, radio, televisie en bioscooponderne
mingen in achtenveertig landen deelnamen.
Dean is in 1955 bij een auto-ongeluk om
het leven gekomen. De prijs werd hem
postuum toegekend. Kirk Douglas kreeg
een onderscheiding voor de beste drama
tische rol als Vincent van Gogh in „Lust
for Life". Ingrid Bergman werd beloond
voor haar vertolking „Anastasia". Cantine-
flas en Deborah Kerr kregen ook ieder een
Prijs.
Op de Ederveense eiermarkt lag de prijs
vrijdag tussen vijf en negen cent. Dat is
de laagste notering, die sinds de oorlog is
voorgekomen.
