Storm beukt een gat in Puttense
damwand; drie polders liepen vol
Ook deel van de Biesbosch
onder water gelopen
HET WEER
Op de Noordzee en in het Kanaal
kwamen schepen in moeilijkheden
Negen doden in het verkeer
Haarlems Dagblad
OPENING LUSTRUMBEURS
Bevrijding herdacht in Boekarest
Sloep van fregat „Van Ewijck" sloeg om
IJ.V.V. Stormvogels
Noodweer eiste drie doden
Alle loodsdiensten waren
gestaakt
Minder koud
Ontsnappingspoging mislukt
uit Scheveningse gevangenis
Lichaam van Haarlemmer
in IJmuiden aangespoeld
Spionnenkoorts in de V.S.
Het woord is aan
Sluipend
afhalen
van de Sedenkaart
seizoen 1957-1958
s&e MORRIS 'êeforej/ot/fo///
SCOOTER - BROMFIETSKLEDING
Nog geen beslissing over
voornaamste eis van de
mijnwerkers
V erkeersongelukken
DIT JAAR: 785 DODEN
Oude ballonvaarder kwam
bij 500ste vlucht om
72e JAARGANG No 40
Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden. Telefoon
Adm. 5437, chef bezorging na 5 uur 7519.
Tel. Redactie 5389. Haarlem: Grote Hout
straat 93 alle afd. Tel. 15295*. Advertentie
tarieven op aanvraag bij de Administratie.
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
MAANDAG 26 AUGUSTUS 1957
IJmuider Courant
EDITIE VOOR VELSEN-IJMUIDEN EN BEVERWIJK EN OMGEVING, VAN
OPRECHTE HAARItEMSCHE COURANT
302e JAARGANG No 193
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.,
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Verschijnt
dagelijks, behalve op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct. p. kwartaal 7.65,
franco p. post 8.15. Losse nrs. 12 ct Giro
rekening 273107 ten name v. Haarl. Dagblad.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
Vanmorgen omstreeks vijf uur is gebeurd, wat de deskundigen al sedert
vele uren vreesden. Opgestuwd door de felle storm, is het water in 't smalle
Spui tussen de Zuidhollandse eilanden Putten en Beijerland, met groot
geweld door de damwand in de Schuddebeursdijk in Hekelingen (op Put
ten) heengeslagen, waardoor de polder Schuddebeurs geheel onder water
liep. Het direct achter de dijk gelegen gemaal De Volharding is door het
binnenstromende water geheel buiten werking gesteld. Om erger te voor
komen, heeft men ook de sluizen van de belendende polders „Brabant"
en „Nieuw-Schuddebeurs' moeten openen. De stoomgemalen De Leeuw
van Putten te Spijkenisse en De Biersum in Biert draaien thans op volle
toeren om het binnenstromende water te lozen. Verscheidene percelen
met landbouwgewassen zijn ondergelopen. De hele bevolking van Heke
lingen en de naburige dorpjes zijn opgeroepen om het water te bestrijden.
Met zandzakken tracht men het gat thans te dichten.
Ook in de Biesbosch was de toestand
vanmorgen kritiek. Omstreeks zes uur was
door de wind en tijwerking daar al twee
honderd hectare bouwland en honderd
hectare weide onder water gelopen. De
stand van het water was 2,65 meter boven
Nieuw Amsterdams Peil (normale stand
in dit jaargetijde 1,30 meter plus N.A.P.).
De boerderijen in dit gebied, die over het
algemeen wat hoger liggen, hebben nog
geen overlast. Veel van het te velde staan
de graan zou verloren zijn.
Het water stroomde vanmorgen in het
gat bij Hekelingen niet zo snel meer, door
dat het eb werd. De gehele dag zal aan
het gat in de dijk worden gewerkt. Men
wil proberen de bres vanmiddag om vijf
uur, wanneer het hoog water wordt, voor
lopig gedicht te hebben.
Zee en wind hebben eveneens een aan
val gedaan op de bouwput en ringdijk in
het Haringvliet, waarover wij zaterdag in
een reportage berichtten. En al schijnt de
schade hier volgens de eerste bevindingen
nogal mee te vallen, toch is er een groot
stuk van de asfaltbekleding van de ring
dijk ten offer gevallen aan het geweld der
elementen. Een nader onderzoek zal moe
ten uitmaken hoe de voet van de dijk be
neden de waterspiegel de aanvallen van
de vliegende storm doorstaan heeft.
Twee Haarlemse jongens
verdronken
Behalve op zee (waarover wij elders in
deze editie berichten) heeft het zware
weer gisteren ook op de vaste wal, in de
steden en langs de kust danig huisgehou
den. Twee jongens uit Haarlem, de negen
tienjarige F. Bandsma en de zestienjarige
D. van de Linden, die vrijdag met een
ADVERTENTIE
Zaterdag 31 augustus - 2.30 u.
BEURS INDUSTRIE - MIDDENSTAND IJMOND
MARKTPLEIN - UMUIDEN
Talrijke attracties
De bus Haarlem-LJmuiden
stopt voor de Beurs
.•'.Me loodsdiensten in de zeegaten en
voor de havens langs de Nederlandse kust
moesten zaterdag en zondag worden ge
staakt. De storm met windkracht acht tot
negen maakte de beloodsing van grote en
kleine schepen onmogelijk.
Nadat de loodsdienst IJmuiden zater
dagmorgen omstreeks twaalf uur als eer
ste voor kleine schepen was gestaakt
volgden in de loop van deze dag ook de
andere diensten. In de nacht van zaterdag
op zondag lagen alle loodsdiensten om
kwart over vier stil.
Zondagmorgen werd de loodsdienst voor
grote schepen in enige havens, onder
andere te IJmuiden hervat, maar om
kwart over drie 's middags, kwamen de
loodsboten weer binnen en moesten de
zeeschepen buiten blijven tot het weer
beter zou worden. Vanmorgen omstreeks
zes uur werd de loodsdienst voor grote
schepen weer hervat op de Wielingen.
xxxxxrxxrxxtyyDcxxxx>nrxYxxxtxxxxxxxxxxxxxrrrxxxxx xxrxxx
VERWACHTING, medegedeeld door
het K.N.M.I. in De Bilt, geldig van
maandagavond tot dinsdagavond, op
gemaakt om 11.15 uur:
Veranderlijke bewolking met
plaatselijk enkele buien. Matige
tijdelijk zwakke wind in hoofd
zaak tussen west en zuid. Iets
hogere middagtemperaturen.
Volledige weerrapporten op pagina twee
XXXXK* t r« *XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX<*XXXXXXX>
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT PAGINA'S
zeilbootje uit Stavoren naar Amsterdam
vertrokken waren, zijn vermoedelijk door
de felle storm verrast en omgeslagen. Za
terdag vond een schipper hun gekapseisde
BM in de buurt van Hoorn. Van de twee
inzittenden ontbreekt ieder spoor. Men
neemt aan, dat zij verdronken zijn.
Stroom viel uit
In Hilversum en Amsterdam viel de
elektrische stroom uit; in Amsterdam
doordat in de centrale Hemweg kortsluit
ting veroorzaakt werd door binnenstro
mend regenwater. Alle elektrische klok
ken bleven om tien voor zes stilstaan. Ook
de radiodistributie viel uit. De overal in
de stad verspreid liggende versterker
stations moesten met de hand weer wor
den ingeschakeld. In Hilversum ont
stond gistermiddag de storing in een
hoogspanningskabel, waardoor de elek
trische pompen van het waterleidingbe
drijf tot stilstand kwamen en op de
stoompompen moest worden overgescha
keld. De KRO, die in de gestoorde wijk
lag, verdween enkele minuten uit de lucht.
Pas na een uur was de stroomvoorziening
weer normaal.
In tal van gemeenten hebben de hevige
slagregens en de felle rukwinden voorts
flinke schade veroorzaakt. In Den Haag
liepen zondagochtend, terwijl de bewo
ners merendeels nog sliepen, in sommige
woningen de kelders en sousterrains on
der. Grote consternatie ontstond in het
Joannes de Deo-ziekenhusi aan het West
einde, waar enkele zalen op de begane
grond blank kwamen te staan. Verder
kregen vele flatgebouwen waterschade in
de verwarmings- en opbergkelders.
Aan de kust
Enkele Schevenïngse strandbedrijven
vielen geheel ten prooi aan het woeste ge
weld van de golven. Van anderen werden
de terrassen geheel vernield. Het Volks
zeebad te Scheveningen liep zeer ernstige
schade op. De damesafdeling werd ge
deeltelijk vernield. Van seinpost tot het
noorderstrand was het strand overdekt
met wrakstukken van strandbedrijven en
plankieren. Volgens de eerste schatting is
er tenminste 100.000 gulden schade.
In de plaatsen langs de kust waren dui
zenden komen kijken naar het geweld van
wind en wolken. Op de Scheveningse
boulevard was het eivol heen- en weer-
rijdende auto's, die af en toe verkeers
opstoppingen veroorzaakten. Op de duinen
rond de ingang van de buitenhaven stond
een duizendkoppige menigte saamgepakt
om het binnenlopen van enige loggers
gade te slaan. Vol interesse keek men naar
de knappe staaltjes zeemanskunst: de log
gers liepen alle veilig in de haven.
Schade in Zandvoort
In Zandvoort hadden de exploitanten
van de strandbedrijven tijdig maatregelen
genomen en hun stoelen hoog op het
strand gebracht. Daar de wind uit het
zuidwesten kwam, bleef het water enkele
meters van de duinreep vandaan, zodat
de bedrijven geen schade opliepen, terwijl
evenmin het tentenkamp door het water
werd bereikt. Wel vernielde de wind en
kele tenthuisjes. De bewoners van een
dier huisjes, een gezin uit Amsterdam,
werden daarbij bedolven onder een lawine
van instortende balken, zeil en tent-inven-
Een 33-jarige verpleegde van de psy-
chopatenafdeling van de gevangenis te
Scheveningen heeft tijdens het luchten een
poging gedaan om te ontsnappen. De man
had uit allerlei materialen een soort touw
ladder vervaardigd, die hij op een plaats
waar al eens meer gevangenen zijn ont
vlucht aan een muur wist te bevestigen.
Hij kon aldus op een dak springen en van
daar op een binnenterrein, waar men aan
het verbouwen is. Een daar aanwezige be
waker kreeg achterdocht, toen hij een hem
onbekende man plotseling met een lat over
de schouder tussen de arbeiders zag lopen.
De bewaker hield de vluchteling onder
schot. Nadat er meer bewakers waren ge
komen, kon de verpleegde worden gegre
pen en weer in zijn cel worden opgesloten.
Zondagmiddag om vier uur is op het
strand ten noorden van de Noordpier te
IJmuiden het stoffelijk overschot van de
twintigjarige Hans Jaski uit Haarlem
aangespoeld. Zaterdagmiddag 10 augustus
had hij met twee vrienden gezwommen in
de zee bij het Bloemendaalse strand toen
de golven door de harde wind hoog waren
en is hij verdronken.
taris. Ook een flink bedrag aan geld werd
aanvankelijk vermist, doch later terugge
vonden. Het gehele huisje, dat een waarde
had van plus minus f 1500 werd volkomen
vernietigd terwijl grote stukken ervan
her- en derwaarts vlogen, schade toe
brengend aan andere tenthuisjes.
In het trekkerskamp „De Branding"
veroorzaakten de hevige windstoten in de
loop van de nacht en vroege ochtend even
eens vrij veel schade. Verscheidene tenten
woeien in elkaar, doordat de tentstokken
braken. Dit leidde in dit tot de laatste
plaats bezette kamp tot een grote uittocht.
Ook hier deden zich, bij alle verwarring,
geen persoonlijke ongevallen voor.
Door bliksem gedood
Tijdens een hevig onweer is zaterdag de
vijf tig-jarige landbouwer H. E. te Stuif
zand (gemeente Ruinen), in zijn land door
de bliksem getroffen en op slag gedood. Hij
was gehuwd en vader van drie kinderen.
Op Texel
Op Texel werden eveneens diverse kam-
peertenten vernield. De eerste gedupeer
den kwamen zondagochtend om 6 uur
reeds veilig onderdak zoeken bij de be
heerder van het kampeerterrein in De
Koog. De zee tussen Texel en Den Helder
was zo wild, dat het vlaggeschip van de
veerdienst „De Dageraad" met een defecte
schroef uit de vaart moest worden geno
men. Er waren zeer veel zeezieken aan
boord.
WASHINGTON (Reuter) Boris Mor-
ros, die als lid van de Amerikaanse con-
tra-spionage negen jaar zogenaamd voor
de Russen heeft gewerkt, verklaarde zon
dag in een televisievraaggesprek, dat ver
scheidene Amerikanen in overheidsdienst
Russische spionnen waren. Het waren ge
leerden en deskundigen en verwanten van
vooraanstaande en rijke mannen in Euro
pa. Zij hebbe de Verenigde Staten verla
ten. Morros wilde niets naders over deze
spionnen zeggen, behalve, dat twee van
hen zusters zijn, waarvan er een met een
zeer rijke Europeaan getrouwd is.
Musset:
De vrouw die zich mooi kleedt, vervult
een maatschappelijke plicht.
Gestikt. Zaterdag is een 74-jarige we
duwe uit de Drievriendenstraat in Rotter
dam gestikt in een stukje vlees. Een mede
bewoner had de vrouw horen hoesten en
was naar haar gaan kijken. Tot zijn ont
steltenis vond hij de weduwe dood.
DE WESTERSTORM heeft dit week
einde weer tal van schepen in moeilijk
heden gebracht. Twee kustvaarders, de Ne
derlandse „Bab-T" en de Duitse „Gerhard
Elfring" werden door de sleepboot „Hol
land" van Doeksen in Den Helder binnen
gebracht en in Hoek van Holland trad de
sleper „Noordzee" als loodsboot op voor de
in gevaar verkerende Turkse „Neviye".
Zondagavond om half twaalf zond het
2337 ton grote Turkse stoomschip nood
seinen uit. Het schip bevond zich op slechts
drie mijl ten noord-noordwesten van de
Noorderpier te Hoek van Holland en dreig
de op het strand te lopen.
De sleepboot „Noordzee" van L. Smit en
Co. vertrok van het station Hoek van Hol
land en meldde vannacht om een uur dat
de Turk nog slechts een mijl van de pier
verwijderd was. Zonder een loods had het
schip geprobeerd de Waterweg binnen te
lopen, maar dit bleek een hachelijk kar
wei. Toen mijn zijn positie niet meer wist
werden de noodseinen uitgezonden.
De „Neviye" sloeg de aangeboden sleep
boothulp af, maar wenste door de „Noord
zee" voorgestoomd te worden naar Hoek
van Holland. >Het tweetal liep vannacht
veilig de Niemve Waterweg binnen.
Machineschade
Zaterdagmiddag moest de Nederlandse
kustvaarder „Bab-T" twee mijl ten westen
van de Haaksgronden bij Den Helder met
machineschade voor anker gaan. Om vijf
uur bereikte de sleepboot „Friesland" het
schip, waarna om zes uur de „Holland"
van Doeksen, die eerder contract had ge
maakt, arriveerde. De „Friesland" is daar
op vertrokken. Om kwart over zeven had
de „Holland" met de „Bab-T" verbinding
gemaakt, waarna de sleper het schip naar
Den Helder bracht.
Duitser in nood
Het Duitse vrachtscheepje „Gerhard El
fring" vroeg zondagmiddag ter hoogte van
het lichtschip „Texel" wegens machine
schade om hulp. De sleepboot „Holland"
van de rederij Doeksen te Terschelling
voer ter assistentie uit en wist opnieuw
door het sneller maken van een contract
het schip in Den Helder binnen te
brengen.
Van ankers geslagen
Het Noorse vrachtschip „Hoyanger"
(4612 ton) dat op de rede van Vlissingen
lag, is zondag van zijn ankers geslagen en
heeft deze verspeeld. Zonder dat het assis
tentie behoefde, is het schip naar Antwer
pen teruggevaren.
Van de boeien af
Zondagochtend om half zeven is het 7134
ton metende s.s. „Maria Theresa" van de
rederij „Vegas Corp" te Monrovia, dat in
de Waalhaven te Rotterdam aan de boeien
lag, door de sterke westenwind losgesla
gen. Het schip dreef naar de zuidelijke
kant van pier zes en maakte van twee
binnenschepen de trossen kapot. Zelf ver
speelde de Liberiaan zes trossen en een
staaldraad. Persoonlijke ongevallen heb
ben zich niet voorgedaan. Er moesten
evenwel vijf sleepboten aan te pas komen
om het schip weer op zijn plaats te krijgen.
Veerboten in de storm
De Engelse veerboten van Harwich naar
Hoek van Holland hebben zondag veel last
van de storm ondervonden en kwamen met
zes tot negen uur vertraging aan. De Britse
boot „Amsterdam" (5092 ton) was door de
zware zeeën zo zwaar beschadigd, dat zij
een dag uit de dienst moest worden geno
men. Vrijwel alle passagiers en een groot
deel van de bemanningen hadden te kam
pen gehad met zeeziekte.
Sloep omgeslagen
Wegens de storm, die ook in het Kanaal
woedde, konden vier officieren en 31 be
manningsleden van het fregat der Ko
ninklijke Marine „Van Ewijck hun schip,
dat on ongeveer een mijl van kust van
St Heiier op Jersey voor anker lag, niet
bereiken. Zij brachten de nacht op het po
litiebureau door, waar zij ook gisteren
reeds verbleven.
Er zijn zaterdag elf opvarenden van de
„Van Ewijck" van een sloep die hen aan
land bracht in het water terecht gekomen,
toen hun sloep omsloeg. Negen van hen zijn
vandaag uit het hospitaal ontslagen. De
twee anderen, de matroos H. Joosten en de
hofmeester P. Bakker, worden nog ver
pleegd. Zij hebben een shock opgelopen.
De drenkelingen zijn door de zorgen van
de Nederlandse vice-consul in Jersey, de
heer C. A. R du Rieu, van nieuwe kleren
voorzien.
ADVERTENTIE
De leden wordt medegedeeld, dat a.s.
dinsdag- en vrijdagavond gelegenheid
bestaat tot het
in HOTEL KENNEMERHOF. Aanvang
19.30 uur.
De Penningmeester,
TJ. KOOPMANS
Russische T-34 tanks daveren voorbij
de eretribune in de Stalin-allee van
de Roemeense hoofdstad Boekarest,
waar met een indrukwekkend vertoon
van militaire macht voor de dertiende
keer de bevrijding van Roemenië door
het Rode leger is gevierd. Na de wa
penschouw volgde een défilé van dui
zenden arbeiders langs de autoriteiten
van partij en regering op de eretribune
en een meer dan levensgrote afbeel
ding van Karl Marx.
ADVERTENTIE
BARTEUORISSTR. HAARLEM IEL: 13439
FERD. BOLSÏR. 48 A' DAM TEL. 717162
De ministers van Sociale Zaken en Volks
gezondheid en van Economische Zaken
hebben drie verordeningen van de mijn-
industrieraad goedgekeurd. Zij betreffen
een verbetering van het verlofloon met
terugwerkende kracht tot 1 mei 1957, een
verhoging van de diensttijdtoeslag en een
herziening van de arbeidsduur in continu
dienst, die in de toekomst 44 uur per week
bedragen zal. Over de belangrijkste ver
ordening, die inzake de aanwezigheids
premie voor onder- en bovengrondse
mijnwerkers, welke in de mijnindustrie
raadvergadering van 31 juli met 21 stem
men voor en een tegen werd vastgesteld,
is door de minister nog geen beslissing ge
nomen.
De 74-jarige Haarlemse mevrouw C.
Zuiderhoek-Stampers is in de nacht van
zaterdag op zondag ten gevolge van bij een
verkeersongeval opgelopen verwondingen
overleden. Vrijdagmiddag was zij op het
Staten Bolwerk tegen een bromfiets opge
lopen, waardoor zij met haar hoofd tegen
de rand van een trottoirband was gevallen.
Met vermoedelijk een hersenschudding
was zij naar de Mariastichting overge
bracht.
In Dokkummernieuwezijlen is de
54-jarige bromfietser S. van der Kooi uit
Kollum aangereden door een ambulance
wagen uit Dokkum. De heer Van der Kooi
werd zo ernstig gewond, dat hij kort na
aankomst in het ziekenhuis te Dokkum is
overleden. Het ongeluk is te wijten aan
een defecte stuurinrichting van de auto.
Op de Julianastraat te Dedemsvaart
is het driejarig zoontje van mevrouw Jonk-
man-Blaauwbroek voor de ogen van zijn
moeder door een motor aangereden en
tegen de grond geslingerd. De motorrijder
sloeg over de kop. Het kind werd met een
schedelbasisfractuur naar het ziekenhuis
te Zwolle vervoerd, waar het in de loop
van de nacht is overleden. De motorrijder
kreeg een lichte hersenschudding.
Op de Gouwsluisweg te Alphen aan
d e R ij n is de zesjarige Johanna Harting,
wonende aan deze weg, toen zij onver
wachts de rijbaan overstak, door een
motorrijder aangereden. Het kind overleed
ter plaatse.
Op het kruispunt De Waereld te Nieu-
werkerk is de 56-jarige D. van der
Haven door een vrachtauto aangereden en
op slag gedood. Het slachtoffer stak de
Tengevolge van verkeersonge
lukken in ons land zijn in 1957 om
het leven gekomen 785 personen,
van wie 155 kinderen.
verkeersweg over zonder op het verkeer te
letten.
Op het station van S i 11 a r d is de 75-
jarige B. uit Heerlen door een stoptrein uit
Maastricht aangereden en op slag gedood.
De bromfietser P. G. Huigen uit Culem-
borg is op de onbewaakte overweg tussen
B e e s d en Geldermalsen overreden door
de trein in de richting Geldermalsen. De
man was onmiddellijk dood.
Op de rijksweg van Culemborg naar
's Hertogenbosch onder de gemeente
B e e s d is een stationcar, bestuurd door de
heer J. P. van Amelsvoort uit Voorthuizen,
tegen een tegemoetkomende personenauto
gebotst. De twee auto's werden totaal ver
nield. Een inzittende dame van de per
sonenauto, mevrouw Heinsius uit Amster
dam, werd gedood. Haar man J. P. Hein
sius, bestuurder van de auto, werd zwaar
gewond. De bestuurder van de stationcar
en twee inzittende dames van de personen
auto, de dames André en Mühlen uit Aken,
familie van mevrouw H., werden gewond.
Op de Soestdijkerstraatweg te Hilver
sum is de zestienjarige Amsterdamse
wielrijder J van de B., die-zich had laten
voorttrekken door een vriend op een brom
fiets, bij het uitwijken voor een stop
pende bestelauto midden op de rijbaan
gekomen, waar een uit tegenovergestelde
richting komende snel rijdende bromfietser
over hem heen viel. Laatstgenoemde bleef
zonder letsel. Van de B. overleed aan zijn
verwondingen.
SAINT-FLORENT-LE-VIEIL (UP)
De 83-jarige Franse ballonvaarder Georges
Cormier („Papa Cormier") is zondag „in
het harnas gestorven" tijdens zijn vijf
honderdste ballonvaart.
Cormier vaak „de dichter van het
luchtruim" genoemd was bezig met zijn
ballon te dalen, toen plotseling de storm
kwam opzetten en ballon en gondel over
het land sleurde. Toen men eindelijk het
gevaarte had ingehaald, bleek Cormier
zwaar gewond en buiten kennis te zijn. Hij
overleed een uur later zonder bij bewust
zijn gekomen te zijn.
Papa Cormier was zondag opgestegen om
dat het publiek zo teleurgesteld was, dat
hij een week tevoren wegens het slechte
weer van een demonstratie had afgezien.
De burgemeester van Rotterdam heeft
de voortdurend toenemende invloed van de
centrale overheid op het werk van de
gemeentebesturen „een gevaar voor de
democratie" genoemd. Sommigen mogen
dit een wel heel krachtige term vinden,
maar het valt niet te ontkennen dat bur
gemeester Van Walsum daarmee een feit
heeft geconstateerd - en een ontwikkeling
heeft veroordeeld - waarover in gemeente
lijke kringen op vele plaatsen in den lande
ongerustheid heerst.
Mr. Van Walsum uitte zijn klacht op het
Rotterdamse vliegveld Zestienhoven, waar
hij donderdag aanwezig was bij de inge
bruikstelling van een aantal nieuwe ge
bouwen; en dit was wel de juiste plaats
voor een protest van deze aard. Want hoe
lang en met hoeveel volharding heeft Rot
terdam niet moeten strijden voor het ver
krijgen van een eigen, en toch nog altijd
heel bescheiden, luchthaven! Dat Zestien-
hoVen er tenslotte toch gekomen is, zou
men anderzijds bijna kunnen beschouwen
als een bewijs van de - door mr. Van Wal
sum niet naar voren gebrachte - stelling,
dat een gemeente het met volhardend ver
zet uiteindelijk nog wel van de centrale
overheid kan winnen.
Maar nauwelijks een dag later werd de
klacht van Rotterdams burgemeester tref
fend geïllustreerd door het bericht dat een
beroep van de gemeente Rotterdam tegen
het besluit van Gedeputeerde Staten van
Zuid-Holland, goedkeuring van een ge
meentelijke geldlening te weigeren, door
de Kroon ongegrond was verklaard. Het
ging daarbij om het voor overheidsinstan
ties bescheiden bedrag van één miljoen
gulden, dat Rotterdam, ingevolge een be
sluit van zijn gemeenteraad, had willen
lenen van de Rotterdamse Spaarbank.
Gedeputeerde Staten weigerden deze
lening goed te keuren, omdat de voor
waarden ervan huns inziens in strijd
waren met het belang van de gemeente;
deze voorwaarden hielden namelijk geen
mogelijkheid in tot vervroegde of ver
grote aflossing wanneer de gemeente dit,
bijvoorbeeld in geval van een daling van
de rentevoet, zou wensen. Er valt voor
deze overweging ongetwijfeld veel te
zeggen, en de afwijzing van het beroep
door de Kroon is dus evenzeer begrijpe
lijk; maar anderzijds moet men in het oog
houden, dat gemeentebestuur en ge
meenteraad van Rotterdam alle gelegen
heid hebben gehad, de door Gedeputeerde
Staten genoemde kant van de zaak even
eens te bezien en te overwegen voordat
het betreffende raadsbesluit werd ge
nomen, en dat zij niettemin de lening
hebben willen sluiten; verlaging van de
rentevoet kon bij een kleine lening als de
onderhavige immers nooit veel uitmaken.
Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland
hadden hiertegen kunnen inbrengen, dat
zij de Rotterdamse leningsvoorwaarden
een te slecht voorbeeld voor andere ge
meenten vonden. Want het behoort tot de
taak van de Staten, gemeentelijke plannen
te beoordelen in het grotere kader van
het algemeen belang. Doch niet om over
wegingen van provinciaal of nationaal be
lang weigerden zij hun toestemming; zij
gebruikten als argument, dat de lenings
voorwaarden van de gemeente in strijd
waren met het belang van de gemeente.
Zij hebben de gemeente dus als het ware
tegen haar eigen onbedachtzaamheid wil
len beschermen; en daarmee hevben zij
een patriarchale houding aangenomen, die
van weinig respect voor de bekwaamheid
van gemeenteraad en gemeentebestuur
getuigt. Burgemeester Van Walsums
klacht van de dag tevoren sloeg niet op
Provinciale of Gedeputeerde Staten, maar
op de centrale rijksoverheid; toch had zijn
opmerking, dat de gemeenteraden worden
gedegradeerd tot adviserende lichamen
(„een soort wijkraden") en de gemeente
besturen tot „bijkantaren van de rijks
overheid", ook op hen kunnen slaan.
Deze uitholling van het gezag van ge
meentelijke instanties is het moet wor
den toegegeven vaak onvermijdelijk in
een maatschappij, waarin' afstanden geen
rol meer spelen en waarvan alle elemen
ten zo nauw met elkaar verweven zijn
dat vrijwel geen enkele plaatselijke ont
wikkeling meer als een volstrekt geïsoleer
de kan worden beschouwd. Maar dat
neemt niet weg, dat nauwlettend moet
worden gewaakt tegf het ontstaan van
een toestand waarin f/le centrale regering
praktische alleenzeggenschap zou krijgen
over allerle' zaken van gemeentelijke aard
zonder daarvoor ook naar buiten de volle
verantwoordelijkheid te dragen en te ver
dedigen. Mr. Van Walsum's opmerking dat
de verantwoordelijkheid „nog slechts In
schijn bij de gemeentebesturen, in werke
lijkheid echter bij de ministers" rust en
dat deze laatsten daarvan naar buiten wei
nig laten merken, „zodat de controle van
de openbare mening geheel wordt buiten
gesloten", is een hoogst ernstige beschul
diging, die de regering zo snel mogelijk
onwaar dient te maken.
Rotterdams burgemeester heeft met zijn
protest de aandacht gevestigd op een slui
pend kwaad, dat inderdaad een gevaar voor
de democratie zou kunnen inhouden.
Simon Koster
