Prins Bernhard stelt nieuw
filterstation in werking
|§yii
LONG RUN
llggj
SU?
Leven van het oerwoud in
film zonder effectbejag
Van de bestedingsbeperking
was weinig te bemerken
RIVIERWATER NAAR HET DUIN
King Size met koelfilter
Bussumse radiohandeiaar
veroordeeld
WRK in gebruik genomen; „stad en
land" verbonden door 81 km lange buis
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1957
i
Twee Dordtse pakhuizen
door brand verwoest
Bliksem maakt twee
slachtoffers
„GEEN PLAATS VOOR WILDE
Dat is verkwikking: het gezonde
samenspel van felle zon en koele sneeuw - van
Amerika's zonnige tabakken en Long Runs koelfilter.
Rook koel.... rook Long Run.
JAARBEURSEXPOSANTEN VERRAST
Ambonezen ontstemd over
de woonoorden
FOTO
CINE
Minister Suurhoff klaagt
over uitblijven van
ondernemingsraden
(Van een onzer redacteuren)
DE WESTERSTORM dreunde gistermiddag in alle hevigheid tegen de ramen
van het gebouwencomplex der Watertransportmaatschappij Rijn—Kennemerland
bij Jutfaas en op de drassige vlakte van het lage land leek de uitdroging van de
Kennemerduinen een onbestaanbare zaak, toen daar nog een wolkbreuk óók
bijkwam. Niettemin was het de beste argumentatie, die de natuur dit grootse
mensenwerk kon meegeven op deze eerste dag van zijn functioneren: ondanks al
deze regen en ondanks de regen van alle zomers van Nederland, was er een
betonnen buis van anderhalve meter dikte en 81 kilometer lengte nodig, om het
Rijn-Lekwater naar de duinen bij Vogelenzang en Castricum te brengen, wilden
Amsterdam, de provincie en de industrieën binnen afzienbare tijd niet met een
fatale uitdroging komen te zitten.
Prins Bernhard heeft gisteren met de roffels van eeft onweer als begeleiding,
de installatie in dienst gesteld door boven het bekken, waarin het van slib en
het ergste vuil gezuiverde rivierwater langs felle lampen stroomt, voor het de
lange reis naar het Noorden begint, een schakelaar om te draaien.
En na afloop van de deftige bijeenkomst
die in de grote hal van het filterstation
werd belegd om deze belangrijke dag gro
ter luister bij te zetten, hebben personeels
leden van het Provinciaal Waterleiding
bedrijf in Noordholland en van de Amster
damse waterleiding met de Hoogovens
en Van Gelder de klanten van deze WRK
in een verrassend goed spel „Stad en
Land" de achtergronden van deze enorme
pijpleiding tussen het Utrechtse en
Noordholland belicht.
Van Hop naar Leb
Voorafgaand aan de plechtige ingebruik
neming hebben drie sprekers het belang
van het transport van het rivierwater naar
de duinen belicht. De heer A. B. J. Prak
ken, het woord voerend als voorzitter van
de Raad van Commissarissen van de WRK,
richtte zich tot de vele genodigden, onder
wie zich niet alleen de commissarissen der
Koningin in de provincies Noordholland en
Utrecht, vele raadsleden van Amsterdam
en Velsen en enige burgemeesters bevon
den, maar ook landelijke autoriteiten als
minister J. G. Suurhoff en een vertegen
woordiger van de minister van Verkeer en
Waterstaat en ging nog eens de desastreu
ze gevolgen van de wateronttrekking aan
het „diepduin" na. Hij herinnerde er aan,
hoe in het allereerste stadium van het
zoeken naar een wapen tegen de toene
mende verzilting der duinen de provincie
het plan had om in het Hoornse Hop een
prise d'eau te plaatsen om op die manier
IJselmeerwater aan de duinen toe te voe
gen, maar hoe later een compromis met
een Amsterdams plan tot stand kwam: de
„winning" van rivierwater bij Jutfaas.
Na een terugblik op de vele moeilijkhe
den, zowel technisch als maatschappelijk,-
die het leggen van de pijpleiding oplever
de, gaf hij het woord aan minister J. G.
Suurhoff, de ambtsdrager voor Sociale Za
ken en Volksgezondheid. „Ons land moet
zich met het oog op de toekomstige stijging
van het inwonertal enorme kapitaalsuitga
ven getroosten en de stille controverse
tussen doorgaande overheidsinvesteringen
en de wens tot doorgaande consumptie
uitbreiding onder het publiek noemde hij
een van de moeilijkste punten der huidige
economie.
Voorts herinnerde de minister eraan, hoe
EN DE WERELD GROEIT
De ontwikkeling v.d. wereldbevolking.
lOOOi.v.Chr. ca.
80miljoen zielen
Mj.naChr. ÏOÓT
300miljoen zielen
Hé
1700 ca. 600.
miljoen zielen.
1900 ca. 1.5-
miljard zielen.
heden ca. 2.6
miljard zielen.
berekening voor
hel jaar 1980 ca.
3.5 miljard zielen.
berekening voor
hel iaar2000ca.
5miljard zielen.
bereKening voor
hel jaar 3000 ca..
32 miljard zielen.
Een felle brand heeft vannacht twee pak
huizen aan de Nieuwe Haven in Dordrecht
volkomen verwoest. De pakhuizen waren
beide in gebruik bij een groothandel in
elektronische apparaten.
De Dordtse brandweer bestreed het vuur
met 21 stralen Bovendien werd een water
kanon op de vuurzee gericht. De straffe
Zuidwesten wind deed boven de pakhuizen
een enorme vonkenregen opwaaien, die bij
droog weer zeer gevaarlijk zou zijn ge
weest voor de oude bebouwing in deze
wijk. De brandweer kon uitbreiding van
de brand naar een naburig perceel voor
komen. Het blussingswerk werd bemoei
lijkt doordat zich onder de voorraden van
de handelsonderneming ongeveer 1500
elektrische radiatoren bevonden, die met
olie gevuld waren. Telkens klonken er ex
plosies als deze radiatoren uit elkaar
sprongen. De weglopende olie bood het
vuur telkens nieuw voedsel. Na tweeënhalf
uur was'men de brand nagenoeg meester.
Beide pakhuizen waren toen echter reeds
totaal uitgebrand. De oorzaak van de brand
is nog niet bekend.
zuiver drinkwater een steeds belangrijker
functie gaat krijgen in de samenleving
hoe daardoor naast de strijd tegen het wa
ter in Nederland een miljoenenverslinden-
de strijd om het water wordt gevoerd. Hij
zag inmiddels persoonlijk een voordeel in
het infiltreren van het duingebied voor
de recreatie: de waarde van het duin als
drinkwaterwinnings- en zuiveringsgebied
wordt door dit project kennelijk verhoogd
en daarmee wordt het behoud van dit ge
bied als ontspanningsressort alleen maar
bevorderd.
Aan de andere kant, zo merkte de heer
Suurhoff op, wordt de vervuiling van de
Rijn steeds ernstiger. Het was hem ten
slotte een genoegen twee Koninklijke on
derscheidingen uit te reiken aan de heren
ir. S. Kramer, directeur van het PWN en
mede-directeur van de WRK en aan de
adjunct-directeur van de WRK, de heer
W. van der Werff, die respectievelijk be
giftigd werden met het officierschap en
het ridderschap van Oranje Nassau.
Ir. C. Biemond, president-directeur van
de WRK borduurde in zijn toespraak voort
op het door de minister aangeroerde on
derwerp van de Rijnvervuiling en hij
vertelde, dat al is de Rijn een der meest-
constante rivieren in Europa en dus als
wateraanvoerder bijzonder geschikt, de
niet-natuurlijke afvalstoffen van de Duit
se en Franse industriebekkens het rivier
water ernstig bederven. Vooral de kolen-
en kalimijnen zijn hier de schuldigen en
er moet een remedie tegen deze kwaal
worden gevonden, vond ir. Biemond, die
daarvoor in de richting van het interna
tionaal overleg wees.
Plezier
Nadat ook hij geduid had op de toene
mende „druk" op de waterleidingen vooral
voor „zakelijk" gebruik, heeft Prins Bern
hard het (vuile) Rijn-Lekwater doen toe
stromen door op een knop te drukken, zo
dat de filterbakken zich vulden en het van
slib gezuiverde water, beschenen door
elektrisch licht zich naar de waterkelders
en de pompen bewoog al ging dat dan
ook met enige vertraging, waarover de
Prins zelf het meeste plezier had. Tenslot-
ti is het spel „Stad en Land" opgevoerd
een voortreffelijke tekst van ir. K. W.
H. Leeflang werd op het geïmproviseerde
toneel gebracht door een groep personeels
leden der twee afnemende waterleidings
bedrijven en uit net berijmde verhaal
bleek de samenhang tussen het land, waar
het water wordt opgepompt en de stad,
die daarvan gaat profiteren. Vol aardige
vondsten zoals het uitstippelen van de
leiding tussen Jutfaas en de duinen met de
meest onverwachte requisieten en het in
voeren van de industrieën op een origi
nele manier en, niet te vergeten, de snel-
begrepen gloss op de Amsterdamse IJ-
tunnel heeft dit spel aller waardering
geoogst.
Tijdens de hevige onweders zijn donder
dag twee mensen door blikseminslag ge
dood. In een boerderij in de Kerkelanden
tussen Hilversum en Loosdrecht, werd een
zevenenzestigjarige vrouw, M. van Kooij-
Hartog, getroffen. De bliksem sloeg niet
direct in de boerderij, maar in een der
palen van een bovengrondse elektriciteits
leiding. Via deze leiding vloog de bliksem
naar de boerderij van de familie Kooij,
waar de boerin in de kelder bij de scha
kelkast aan het werk was. De schakelkast
ontplofte en de boerin werd op slag ge
dood. Omwonenden vonden later het stof
felijk overschot van de vrouw, die op het
moment van het ongeluk alleen thuis was.
De bliksem had verder de binnenleiding en
alle stopcontacten in de boerderij verwoest,
waarbij een begin van brand ontstond, dat
tijdig kon worden geblust.
In de omgeving van Winterswijk is de
39-jarige landbouwer G. J. Rosken bij
werkzaamheden op zijn akker in de buurt
schap Henxel door de bliksem getroffen
en gedood. Het slachtoffer was gehuwd en
vader van drie kinderen.
AAN de oever van een meer in de Afri
kaanse jungle staat een olifant. Een slecht
gericht schot heeft een wonde veroorzaakt
in een voorpoot. De wond is groot en
diep. Ze loopt in een brede ring om de
logge poot heen. Om de pijn te verzachten
waadt de olifant het meer in. Het water
geeft koelte aan de brandende pijn, maar
niet lang. De olifant moet sterven. Hij
wentelt zich op zijn zijde in het water.
Alleen zijn slurf steekt er nog boven uit.
Tot hij tenslotte niet meer bij machte is
tot deze laatste krachtsinspanning. Het
water golft over de olifant heen. De slurf
verdwijnt. De goedmoedige kolos van het
oerwoud heeft de strijd opgegeven.
Dit is een der navrantste scènes uit het
slot van de film „Geen plaats voor wilde
dieren". Een film, die dr. Bernard Grzimek,
directeur van de dierentuin in Frankfort,
tezamen met zijn broer Michael in Afrika
heeft opgenomen. Een film „naar het
leven" en een aanklacht. Want de olifant,
die men voor zijn ogen ziet sterven, is
een van de slachtoffers, die er zovele in
Afrika vallen, de prijs voor de jacht op
groot wild, georganiseerd ten behoeve van
rijke „sportieve" toeristen. Ze huren een
gids en trekken er op uit. Het wild, dat
voor de loop van hun geweer komt, knal
len ze neer. Soms gelukt het zo'n dier, aan
geschoten, te ontsnappen. Maar het is ten
dode gedoemd. Aanstonds vreten de gieren
van zijn lijk. En zelfs de koning der wil
dernis, de leeuw, stilt zijn honger, voor
zichtig manoeuvrerend op de kolossale
romp van een nijlpaard, dat aan de zinne
loze moordzucht van de jagers ten offer
viel.
Er zijn enkele veelzeggende scènes in de
film opgenomen van zo'n slachtpartij. Ze
wekken onze toorn op over de lafheid van
wie ze durven begaan. Maar zeker zou
deze goedkope vorm van jachtamusement
nooit zo onze verontwaardiging gaande
maken, wanneer niet dr. Grzimek ons had
meegevoerd naar een paradijselijke enclave
in Belgisch Kongo, waar de wilde dieren
nog leven zonder vrees voor de mens, om
dat het de mens verboden is daar huis te
houden op de manier, die elders in Afrika
de okapi tot een zeldzaam dier heeft ge
maakt, bepaalde rundersoorten radicaal
heeft uitgeroeid en - door de aanleg van
snelle verkeerswegen en de bouw van ste
den het land zijn watertoevoer heeft ont
nomen, zodat het verdort tot een woestijn.
Het oerwoud, die grote spons, die al het
water opzuigt en bewaart, wordt platge
brand en neergehakt. Waar het verdwijnt,
verdwijnt ook het water. Er is minder ver
damping. Er vallen minder regens. Het
land verliest zijn vruchtbaarheid, de dieren
vinden de bronnen niet meer, waaraan zij
zich laven. De technische evolutie heeft in
Afrika een revolutie ontketend. Nog geen
vijftig jaar geleden woonden de primitieve
inboorlingen gelukkig met hun stam, diep
in het bos, waar zij de zegeningen der Wes
terse cultuur ontbeerden, maar er ook niet
tegen gevaccineerd hoefden te worden
Hun nakomelingschap staat nu langs de
grote autowegen, de handen uitgestrekt om
het geld op te vangen, dat de geamuseerde
toerist hun toewerpt. Het zwarte wereld
deel ontwaakt. Maar hun boze geesten
hebben plaats gemaakt voor andere fan
tomen.
ADVERTENTIE
if Long Run Fresh Flavor Filter
De president van de Amsterdamse recht
bank heeft vanmorgen uitspraak gedaan in
een kort geding tussen de officiële impor
teur van Grundig radio- en televisietoe
stellen en een radio-kleinhandelaar in Bus-
sum. De importeur, die zich beriep op het
merkenrecht in zijn strijd tegen de hande
laren, die de Grundig-radio's zelf uit Duits
land importeren en voor veel lagere prijzen
aan het publiek verkopen, werd door de
president in het gelijk gesteld.
De Bussumse handelaar werd een verbod
opgelegd, het merk „Gint", dat Grundig
kortelings als tweede fabrieksmerk op zijn
toestellen aanbrengt, te gebruiken. Op elke
dag en elke overtreding van dit verbod
werd een dwangsom van 1000 gulden ge
steld. De handelaar werd bovendien ver
oordeeld tot de kosten van het geding.
DAT, OOK DAT, laat de film zien. Het
zijn slechts enkele flitsen, maar zij zijn
veelzeggend. Hun effect is indringender
naarmate het contrast dieper op ons in
werkt, dat de film eerst had geschapen:
het leven der dieren aan de oevers der
Itoeririvier en het leven der Pygmeeën in
het ondoordringbare Itoeri-woud. Men zou
dat moeten zien: de zeden en gewoonten
van het nijlpaard Kiboko met zijn veertien
vrouwen en dertig zoons en dochteren.
Men zou zich moeten verbazen over de
vredelievende krokodillen, die de eenden
rustig in hun nabijheid laten, omdat er in
de rivier vis genoeg voorhanden is. Men
zou de geweldige neushoorn en het trouwe
vogeltje op zijn kop moeten gadeslaan.
Men zou de vogeltjes moeten zien glijden
langs de lange hals der giraffes. Er komen
talrijke dieren aan bod in de film van dr.
Grzimek, van vlooiende apen - dat doen ze
alleen uit vriendschap en genegenheid - tot
kakkerlakken, sprinkhanen en mieren toe.
Zelfs in de duisternis van de nacht is deze
dierenvriend met zijn camera op pad ge
weest. Hij verrast het oerwoud in zijn
wreedheid, zijn angst en zijn zucht tot zelf
behoud. Hij betrapt er het leven in zijn
boeiendste gedaanten. Maar zo hij ons al
eens doet huiveren van afschuw, hij leert
ons eerbied te hebben voor de weergaloze
orde en pracht der natuur, waarin de din
gen zich voltrekken naar de wet van ge
boren worden en sterven, vallen en op
staan, komen en ondergaan. De natuur en
de dieren zijn niet wreed, betoogt de film.
Zij doden, ze martelen niet. En de beelden
laten het zien.
ZEER VEEL OPNAMEN zijn met de
tele-lens gedaan. Andere van dichtbij ge
schoten. Er moet een enorme portie geduld
aan ten grondslag liggen. Ook durf, liefde
en vastberadenheid. Trucages zijn er niet.
Het is echt wat men ziet en de montage
mag dan voor de dramatische opbouw zor-
Een neushoorn in de Afrikaanse steppe.
Het dier werd van onderen af genomen.
Het effect is dan ook dreigend en
imposant.
HOE IS HET VERLOOP van de Utrechtse jaarbeurs, zakelijk gezien, geweest?
Het is de vraag, die na iedere jaarbeurs wordt gesteld en vooral na de thans
geëindigde najaarsbeurs. De deelnemers hebben een terugslag verwacht van de
bestedingsbeperking. In een aantal vraaggesprekken met standhouders, die repre
sentatief voor hun branche mogen worden geacht, hebben wij gehoord dat de
dreiging van de bestedingsbeperking in de consumptieve sector en die maakte
het voornaamste deel uit van de beurs goedaardig is uitgevallen. De tweede
week, die anders nog wel eens als slapper dan de eerste geldt, had voor vele stand
houders verrassingen in petto gehad.
Een grote firma, die automaten op de
beurs brengt, boekte een uitstekende om
zet. Sigarettenautomaten werden grif ver
kocht evenals machinerieën van f 6.000,
tot f 10.000,De firma was optimistisch
over de opgaande lijn, die in de automaten-
branche te constateren is.
Ook 'de afdeling muziekinstrumenten liet
zich over de grote belangstelling, die er
bij particulieren en kerken is voor kost
bare instrumenten als elektrische en elek
tronische apparatuur, optimistisch uit. Van
de bestedingsbeperking is geen spoor ge
merkt in deze sector.
In de diepvriesafdeling was men minder
enthousiast over de beurs. Weliswaar wer
den er niet minder orders geboekt dan
andere jaren en handhaafde het produkt
zich, omdat de detailhandel er een con
currerende factor in ziet ten opzichte van
vakgenoten, maar het bezoek was minder.
Een firma in diepvrieskasten had geen
reden tot klagen, maar vond een speciale
branche-beurs voor zijn produkt beter ge
schikt. De omzet was lager dan die van
verleden jaar.
Voor winkeluitrustingen blijkt voldoende
geld onder de middenstanders aanwezig te
zijn, getuige de tevredenheid van een be
langrijke standhouder. Orders worden snel
betaald en er zijn zelfs veel aanvragen
geweest voor kostbaar materiaal.
De horlogerie zag minder bezoekers,
maar het omgezette bedrag was naar te
vredenheid, zo zei de directeur van een
grote Amsterdamse firma ons. Wat het
beperken van de bestedingen betreft, nam
hij een opportunistisch standpunt in. Er
werden meer kwaliteitshorloges verkocht.
De cliënten worden kennelijk kritischer
wat betreft het goedkopere en minder
goede produkt.
In de lederwarenafdeling spraken wij
met een bekende firma die zeer tevreden
was. Zelfs had zij een behoorlijke export
kunnen noteren. „Er zit geld onder de
mensen, dat kunnen we merken", zo zei
deze firma.
gen, van effectbejag is geen sprake. De
kleur is aangenaam, de fotografie onder de
moeilijke omstandigheden zeer redelijk. Er
is een werkelijk boeiende film uit geko
men, die iedere liefhebber van de natuur
van harte zij aanbevolen. Er zijn maar
weinig documentaires, die van het wel en
wee der wilde dieren - en der „wilde"
stammqn - zo onderhoudend vertellen en
met zo'n sympathieke tendens. „Geen
plaats voor wilde dieren' loopt van van
daag af in het Rembrandttheater te
Haarlem.
P. W. Franse
De delegatie van de Republiek der Zuid-
Molukken heeft op het congres ter bestu
dering van het Europese vluchtelingen
vraagstuk in Arnhem een memorandum
ingediend, waarin onder meer wordt op
gemerkt dat in vele Ambonezenkampen
dringend voorzieningen moeten worden
getroffen. De toestanden in kampen als
„De Lunetten" bij Vught, „Graetheide" bij
Sittard, de „Elzenpas" bij Tiel en vele an
dere worden schandelijk genoemd. Deze
kampen, zo vervolgt het memorandum,
waren nooit bedoeld voor een dergelijk
groot aantal personen. De sanitaire voor
zieningen laten dan ook veel te wensen
over. De Nederlandse regering wordt er
verder van beschuldigd, aanvankelijk te
hebben verwacht dat „een kort verblijf in
Holland de weerstand van de Ambonezen
tegen Soekarno's Indonesië zodanig zou
verminderen dat zij terug zouden willen
om zich aan Soekarno's genade over te
geven". Geconstateerd wordt dat deze ver
wachtingen voor de Nederlandse regering
op een teleurstelling zijn uitgedraaid. „In
het licht van onze status als leden van het
vroegere KNIL ergert het ons bovenal", zo
zegt het memorandum, „dat wij in dit land
geen rechten, doch enkel verplichtingen
hebben".
De speelgoederenafdeling constateerde
dat er een grote vraag is naar luxe en duur
speelgoed.
Huishoudelijke en luxe artikelen deden
goede zaken, maar de tapijtbranche klaag
de steen en been. De huishoudelijke appa
raten op de Croeselaan hebben het overi
gens maar matig gedaan. De „trek" naar
de Croeselaan zit er voor huishoudelijke
apparaten niet in. Men is gewend dat daar
tractors en machines staan, zo was de me
ning van de betrokkenen.
De efficiency-afdeling liet, ook omdat
hier inderdaad van kapitaalgoederen kan
worden gesproken, die op lange termijn
hun nut moeten afwerpen, minder posi
tieve geluiden horen.
De beurs heeft hier en daar aangetoond,
dat men zijn geld nog graag vlug wil om
zetten in goederen. De bezoekers hebben
zich niet laten leiden door beperkingen en
bezuinigingen. Uiteraard zijn dit uitingen
van representanten. Men kan ook minder
optimistische horen. Onze algemene indruk
was echter, dat de standhouders de ver
wachtingen voor de beurs laag gesteld
hadden en daardoor blij verrast werden
doordat er toch een betrekkelijk goede
kooplust aanwezig bleek, tenminste bij een
groot deel van de exposanten.
ADVERTENTIE
Voor
en
zwart/wit
en kleuren
De Nederlandse regering is teleurgesteld
over de traagheid waarmee de onderne
mingsraden bij het bedrijfsleven tot stand
komen. Toen de wet op de ondernemings
raden van kracht werd, is bepaald dat bin
nen drie jaar in alle vijfduizend onderne
mingen een dergelijke raad moest zijn in
gesteld. Deze periode is onlangs met een
jaar verlengd, maar ook thans hebben nog
slechts zevenhonderd bedrijven een onder
nemingsraad.
Dit verklaarde minister Suurhoff bij de
installatie van een ondernemingsraad bij
„De Porseleine Fles" te Delft. Hij klaagde
dat er èn bij de ondernemingen èn bij het
personeel weinig belangstelling bestaat,
voor de raden omdat men de betekenis van
deze lichamen niet voldoende beseft.
Sprekende over de bestedingsbeperking
zei de minister, dat het veel moeilijker is
de offers die thans moeten worden gebracht
gelijkmatig over allen te verdelen, dan ieder
een zo gelijk mogelijk aandeel te geven in
de welvaart. In dit opzicht hebben de on
dernemingsraden de taak om het personeel
met die gedachte vertrouwd te maken.
