Groen Co
VOOR COMMUNIST EN KARDINAAL
IS HET VADERLAND PRIMAIR
koopt U een piano?
Vijftig jaar geleden
BIJ ALPHENAAR
^Praatótoel
Waarom
Van dag tot dag
Waarom
Boven zee van tegenstrijdigheden bewaart
koorddanser „Wieslaw" het evenwicht
X*Op de >V
Centrale Verwarming
Pow-R-Matic Oliebranders
De aanval op Siantar
Wapens waren verstrekt
door kolonel Macmour
Parijs heeft tekort aan
griepmedicijnen
Uit Haarlems Dagblad
van 11 oktober 1907
KOOPT U EEN PIANO
Speciale aanbieding
Redacteur van „Java Rode"
uit hechtenis ontslagen
VRIJDAG 11 OKTOBER 1957
Die van Bokkema is niet schoon
Het is alweer een hele tijd geleden, dat
de tuinen bezaaid lagen met matrassen en
de waslijnen doorbogen van de dekens.
Dat de huisvrouwen er bij liepen als tur
ken met tulbanden in allerlei vormen om
het bezwete hoofd. En mevrouw Roermond
op de hoek triomfantelijk riep, dat ze van
boven al schoon was maar van onderen
nog niet. Dat de techniek van het boenen
en de gevaren van het lappen door natuur
lijke luidsprekers in de buurt werden
onderwezen.
Nu zijn al deze oerinstincten weer in
hun oude beddingen teruggevloeid. Blijft
daar nog de Eredienst van de Grote Beur
ten op vrijdag, die de stoelen op hun kop
in de tuintjes doet verzeilen en onderwerp
is van menige interessante gedachten-
wisseling over de schuttingen.
Op zo'n dag verschijnt mevrouw Keels
markante gelaat boven de schutting.
„Meid.doet ze geheimzinnig.
Als ze met „meid" begint, komt er
nieuws, heeft de ervaring geleerd.
„Meid - die van Bokkema - dat is ook
wat moois, zeg".
„Hoezo?", vraag ik.
„Nou, ze schijnt niks an d'r huis te doen.
Alles gaat d'r stuk en niks wordt d'r ge
maakt. Zonde hè, zo'n lief huisje. Menig
een zou
„Hoe weten ze dat nou?", kom ik nog.
„Nou, die van Blèrsma sprak ik laatst
bij het ramenlappen en die kent die van
Hanepik, die naast die van Bokkema woont,
en die komt d'r wel eens, en van die dan
Ze is niet schoon, die van Bokkema,
dat zie je zó. Ik heb haar al drie weken
de B.B. niet zien doen; kijk hoe 't eruit
ziet na al die buien!"
O, lezer, weet u misschien niet, wat de
B.B. is?
Nee, 't heeft niets met de Bescherming
Burgerbevolking te maken, hoor. Het be
tekent BuitenBoel, inhoudende ruiten,
verf- en lapwerk. Het Ceremonieel van het
Lappen der BuitenBoel dient op vrijdag,
pakweg zaterdagmorgen, te worden vol
trokken.
„Toch zien ze er altijd keurig uit", werp
ik povertjes tegen, doelende op Die van
Bokkema en haar acht kinderen.
„Meid, hou op. Zo kan ik het ook. Ze
eten daar haast niks. Ze hangen alles aan
d'r lijf".
Dit gezegd hebbende, zakt Die van Keel
achter de schutting weg.
Dat is er van ons over, vrouwen.
Niets meer zijn we dan een aanwijzend
voornaamwoord, een voorzetsel en je mans
naam.
Ondanks alle emancipatie.
Slakkie
ADVERTENTIE
4 v <i; v r?sr<
BLOEMENDAAL TELEFOON 54855
DJAKARTA, (ANP) Een militaire
woordvoerder in Medan heeft vrijdag be
vestigd, dat de wapens, welke maandag
jongstleden door de bende van 300 man bij
hun aanval op Pematang Siantar (Noord
Sumatra) werden gebruikt, destijds aan de
aanvallers waren uitgereikt door luitenant-
kolonel Wahab Macmour, de vroegere com
mandant van het tweede regiment infan
terie, dat zijn hoofdkwartier in Siantar
heeft. Macmour is intussen, zoals eerder
werd gemeld, door de regionale comman
dant van Noord-Sumatra, luitenant-kolonel
Djamin Gintings van zijn post ontheven.
De aanvallers waren leden van de desa-
wacht van Simelungen, nabij Siantar.
De Franse staatssecretaris van Volksge
zondheid heeft een onderzoek gelast naar
de schaarste van medicijnen tegen griep in
Parijs. In zakenkringen wijt men het te
kort aan het feit, dat volgende week de
prijzen der geneesmiddelen worden ver
laagd, in het vooruitzicht waarvan de
grossiers wachten met het inslaan van
nieuwe voorraden.
ADVERTENTIE
Omdat een piano in huis een
bron van gezelligheid en hoog
artistiek genot is
In Parijs zijn meldingen binnenge
komen volgens dewelke het thans in
geheel Zuid-Rusland gist. Telkens
worden geheime bommenwerkplaatsen
en wapendepots ontdekt en men kan er
zeker van zijn dat de ontdekte depots
geen tiende bedragen van het aantal
dat er werkelijk is. Dat weet de over
heid ook wel en daarom is zij allerminst
gerust. Onlangs werden in een stadje
twee machinekanonnen ontdekt in een
schuur in een buitenwijk. Deze kanon
nen waren uit de kazerne weggehaald!
De revolutionnaire comité's versprei
den vlugschriften, waarin zij verzeke
ren dat het uitbreken van een gewa
pende algemene opstand nog slechts
een kwestie van tijd is, waarbij de be
manningen der oorlogsschepen en de
militairen der garnizoenen hun zijde
zullen kiezen.
In de officiëele berichten wordt ech
ter over dit alles gezwegen.
k. -■
Ieder, die ooit patiënt geweest is, zal
kunnen instemmen met de opmerkingen,
gisteren op het Deventer congres van de
Maatschappij tot Bevordering der Genees
kunst gemaakt over de rol van de huisarts,
zowel ten opzichte van de „sociale genees
kundige" als met betrekking tot zieken-
huisverpleging van een patiënt.
De huisarts heeft, vooral in ons land,
naast zijn taak van ziektebestrijder altijd
nog een goeddeels psychologische taak ge
had: die van vertrouwd raadsman, wiens
adviezen zich dikwijls ver buiten het zui-
ver-medische terrein uitstrekten (hetgeen
volkomen in overeenstemming is met de
moderne opvattingen omtrent dat medische
terrein). Die taak wordt nu in vele ge
vallen bedreigd door de inmenging van be
drijfsartsen, schoolartsen en controlerende
geneesheren van allerlei aard, die niet al
tijd op ideale wijze met de huisartsen sa
menwerken. Dat die samenwerking vaak
op moeilijkheden stuit omdat er nu een
maal elementaire verschillen kunnen op
treden tussen de inzichten van de huisarts
en de sociale overwegingen van de andere
medici, is begrijpelijk, maar dat neemt
niet weg dat er alles voor te zeggen is om
voortdurend naar versoepeling van die sa
menwerking te blijven streven.
Even belangrijk is de in Deventer ge
hoorde eis, dat bij opneming van een pa
tiënt in een ziekenhuis, de band tussen die
patiënt en zijn huisarts niet, al was het
maar tijdelijk, wordt verbroken. De klacht
dat een zieke zich in een modern zieken
huis als een „nummer" voelt, wordt vol
gens de voorzitter van de Maatschappij, dr.
H. Festen, algemeen gehoord en deze klacht
is, gezien de ontwikkeling der ziekenhui
zen tot een soort van moderne grootbedrij
ven, bijna onvermijdelijk. Maar juist in
die zakelijke, gewoonlijk kille sfeer van
een modern ziekenhuis kan het voor een
patiënt belangrijk zijn, het contact met zijn
huisarts voort te zetten, al was het alleen
maar omdat dit contact een geruststellende,
vertrouwen-wekkende invloed op de zieke
kan hebben.
Het is heel nuttig, dat de Maatschappij
deze beide onderwerpen op haar congres
heeft aangesneden, want het zou in hoge
mate wenselijk zijn dat er op deze gebie
den in het belang van de patiënt ver
beteringen in de bestaande toestand zou
den komen.
ADVERTENTIE
Omdat u dan weet, dat u de hoogste
waarde voor uw geld krijgt en u dan
een instrument koopt, dat tot in lengte
van jaren zijn waarde behoudt
Moderne blank eiken
BARTHOL PIANO, met
5 jaar garantie, voorJ lUiS.—
Kruisweg 49 - Haarlem - Tel. 11532
(Van onze correspondent in Djakarta)
De heer Kalee, redacteur van het Neder
lands dagblad „Java Bode" te Djakarta,
die vier weken geleden door het militaire
gezag werd aangehouden wegens een zin
snede in het verslag van de opening der
conferentie inzake „nationaal overleg" is
uit hechtenis ontslagen. Hem is stadsarrest
opgelegd. Kalee is Indonesisch staats
burger.
ADVERTENTIE
(Van onze reisredacteur)
len van Polen uit het „socialistische kamp"
niet kan dulden, al was het slechts om haar
verbindingen met Oost-Duitsland.
b. Polens religie. Het Poolse volk is in
meerderheid belijdend rooms-katholiek, in
overgrote meerderheid sterk emotioneel
gehecht aan het rooms-katholicisme. Het
is in gelijke proportie de communistische
leer vijandig gezind, koestert uitgesproken
haat jegens de partij en haar methodes.
Wèl ervaart het een aantal sociale aspec
ten als rechtvaardige verworvenheden, is
het in sociaal-economisch opzicht sterk
naar links afgezwenkt en bijvoorbeeld in
meerderheid voorstander van een blijven
de nationalisatie der industrie, kleine be
drijven daargelaten.
Eén blik op deze sterk over-vereen-
voudigde grondgegevens, en men beseft
welke tegenstrijdigheden de twee belang
rijkste mannen van het huidige Polen, par
tij-secretaris Wieslaw Gomoelka en kardi
naal Stefan Wyszvnski, tot een compromis
moeten brengen. Het is daarbij minder de
vraag of Gomoelka uiteindelijk de zege
van het marxisme op de gehele aardbol en
de kardinaal de bekering tot het rooms-
katholicisme van de gehele wereldbevol
king voor ogen blijft zweven. Beslissend is
of beide mannen voldoende realist en pa
triot zijn om binnen het raam van Polens
beperkte bewegingsvrijheid hun overtui
ging in de eerste plaats op het belang van
Polen te richten, in de eerste plaats Pool
te zjjn. Ik heb ervaren, dat bijna alle Po
len, met wie ik sprak, arbeiders, boeren,
communisten, rooms-katholieken, intel
lectuelen. toegeven, dat zowel de revolu
tionair als de prins van de kerk, die eer
tijds beiden drie jaar gevangen zaten, aan
deze voorwaarde met bekwaamheid en
eerlijkheid pogen te voldoen. Men kan nu
slechts hopen dat het Kremlin en het Va-
tikaan Gomoelka respectievelijk Wyszyns-
ki niet een stok tussen de benen zullen
steken. Het noopt ook de Westelijke waar
nemer tot meer werkelijkheidszin, wan
neer de in de aanhef geschetste democrati
sering hem in aanleg en vooral in uitvoe
ring niet ver genoeg gaat.
Nu mogen de beperkende mogelijkheden
bepalend zijn voor de Poolse ontwikke
ling, geen mens kan ontkennen dat er on
der de Polen wensen leven, die zowel met
elkaar als met de mogelij kheidsgrenzen in
botsing zullen komen. De beslissende lig
gen op economisch terrein. Men kan aan
een slechts academisch geïnteresseerde
makkelijk uitleggen, dat in een arm en on
derontwikkeld land, grotendeels door de
oorlog verwoest, economisch geforceerd
door zes jaar stalinistisch wanbeheer, niet
een duurzame verhoging van de levens
standaard uit de hoge hoed getoverd kan
worden. Maar de Poolse arbeider, die van
zijn loon niet kan leven, heeft daar min
der begrip voor. Hij had een wonder ver-
Rooms-katholiek Polen, zoals het
wordt geleid door kardinaal Stefan
WtjszynskiOók drie jaar gevangene
van de U.B. (links)
Wieslaw Gomoelka, zoals hij er nu
uitziet. Een ander en ouder man dan
op de doorgaans van hem getoonde
foto. Maar die werd genomen eer hij
drie jaar gevangene was van de U.B.,
de Poolse geheime staatspolitie.
wacht en dat wonder is uitgebleven. Hij
heeft weinig waardering voor de pogingen
van de regering althans enige verlichting
in zijn lot te brengen en is veelal ontevre
den en gedemoraliseerd. Even ontevreden
zijn de jonge intellectuelen en studenten,
die komende uit de ijskast van de com
munistische isolatie, plotseling enige koes
terende vrijheidsstraaltjes voelden. Zij
verwijten Gomoelka, dat zijn a niet door
een b is gevolgd en rebelleren openlijk,
wanneer hun blad „Po Prostu" (recht
Vooruit) dat ongezouten, en soms onbe
raden, critiek op het regime heeft, verbo
den wordt.
Zo bedreigen economische en emotionele
spanningen inderdaad Gomoelka's positie,
die, in tegenstelling tot die van de kardi
naal, niet in eigen kring op een min of
meer homogeen front steunt.
Ten hoogste een kwart van de partijlei
ding deelt overtuigd zijn denkbeelden. Er
is een grote middengroep van opportunis
ten, waaronder de premier en voormalig
sociaal-democraat Cyrankiewicz, onder
dwang van de volkswil bereid gevonden
tot voorzichtig meevaren, maar immer ge
reed tot koerswijziging. En tenslotte is er
de kern van stalinisten, de harde ortho
doxen, in Polen „Natolinisten" genaamd
naar het dorpje Natolin, waar zij plachten
te vergaderen. Zij ageren in de industrie
steden, wakkeren de jaloezie aan van de
arbeiders op de boeren (de enige, die dank
zij de nieuwe landbouwpolitiek tastbaar
van het nieuwe regime profiteerden), wij
zen op de demoralisatie, die de verslapping
van de ijzeren greep inderdaad met zich
mee bracht en proberen Gomoelka been
tje te lichten, waar zij kunnen. Niet in het
minst luiden zij de bel bij hun Russische
vrienden met de waarschuwing, dat Polen
dreigt af te glijden naar het Westen, iets
waarin zij onbezoldigde medewerking ge
nieten van hoopvolle, maar slecht-geïn-
formeerde commentators van het westelijk
„NATO-linisme".
Mocht nu een staking (er zijn er reeds
zeventien geweest), of een studentende
monstratie in ernstige onlusten uitlopen,
hetgeen in Polen nooit onmogelijk is, dan
slaat het uur van hun grote kans op het
herkrijgen van de macht. De gevolgen van
een vermoedelijke burgerkrijg, met moge
lijk Russische interventie, zouden voor
Polen en voor de wereldvrede rampzalig
kunnen worden. Gelukkig lijkt die sombe
re kans niet groot. De rooms-katholieke
primaat Wyszynski bezit een machtig over
wicht. De „eigenaardige communist" Go
moelka heeft een haarscherp inzicht in
mogelijkheden en ongelofelijke koorddan
serscapaciteiten aan de dag gelegd, die
hem zowel tot groot staatsman als be
kwaam politicus stempelen. Een nuttige
combinatie.
WARSCHAU, oktober Men zou anderhalf jaar geleden de waarzegster voor
gek hebben verklaard, die voorspeld zou hebben dat een communistische
regering in een volksdemocratie Russische ambtenaren en officieren de deur zou
wijzen, de geheime politie als zelfstandig apparaat zou ontbinden, onafhankelijke
en onafzetbare rechters zou benoemen, de communistische jeugdbeweging met
twee miljoen leden zou ontbinden en de padvinderij weer toelaten, volledige
godsdienstvrijheid zou verschaffen en godsdienstonderwijs op alle scholen zou
toelaten, de concentratiekampen zou sluiten en vrijwel alle politieke gevangenen
loslaten, met inbegrip van een anti-communistische kardinaal en hoge luchtmacht
officieren, die in de Royal Air Force vochten en nu MIG-squadrons comman
deren. Dat die communistische regering de collectieve landbouwbedrijven zou
opheffen en het land in privé-eigendom aan de boeren terug zou geven, de ver
plichte leveringen zou verminderen, c.q. afschaffen en in de kleine industrie
privé-bedrijven met een bezetting tot vijftig man personeel zou toelaten. Dat zij
leidende functies in staatsbedrijven niet meer afhankelijk zou stellen van partij
lidmaatschap, doch van vakbekwaamheid, waartoe kennis van een westelijke taal
wordt gerekend. Dat zij het militaire budget sterk zou verlagen en grote weste
lijke kredieten zou vragen. Dat zij het stakingsrecht en een zekere persvrijheid
zou toestaan, haar burgers zou toestaan het land te verlaten en zou aankondigen
dat er bij de volgende verkiezingen aanzienlijk meer kandidaten dan zetels zullen
zijn. Die gekke waarzegster zou nochtans gelijk hebben gehad. Want - zij het
ten dele slechts formeel - zijn dit een aantal van de rechten, vrijheden en garan
ties, die de secretaris-generaal van de verenigde arbeiderspartij in het afgelopen
jaar in Polen aan de Poolse burgers heeft verleend. Gomoelka, die een briesende
Nikita Kroesjtsjev meedeelde, dat Polen voortaan zijn eigen weg naar het
socialisme zou uitstippelen. Gomoelka, van wie een Amerikaanse diplomaat zei:
„Als hij communist is, dan is hij een bijzonder eigenaardige communist".
Of Gomoelka communist is of niet, is
een vraag die ik onbeantwoord zal laten in
dit artikel, dat slechts een vogelvlucht is
over de voornaamste Poolse problemen,
die ik later afzonderlijk en uitgebreider
zal behandelen. Om die Poolse problemen
beter te begrijpen, moet men zich een aan
tal grondgegevens in het hoofd prenten,
die in ^oolse ontwikkeling van door
slaggever 'er betekenis zijn dan de wensen
van een man, een partij of een kerk. Want
die gegevens beperken de mogelijkheden
van die ontwikkeling.
Twee .v.an de voornaamste zijn: a. Polens
geografische ligging. Vrijwel iedere Pool,
vriend of viiand van het regime, getuigt
vandaag van zijn besef, dat Polens lot op
korte en op lange termijn onverbrekelijk
met dat van Rusland verbonden is. Hoe
zeer verlangend naar hartelijke betrekkin
gen met het Westen, weet men toch dat
slechts Rusland Polens voortbestaan kan
garanderen, zeker zo lang de Westelijke
mogendheden de Oder-Neisse grens niet
erkennen. Het besef van deze geopolitieke
verbondenheid is sterker dan de ogen
schijnlijk ermee strijdige, traditionele af
keer, haat welhaast, jegens alles wat aan
Russische aanwezigheid doet denken en
gaat in belang zelfs uit boven de prakti
sche overweging, dat de Sovjet-Unie om
redenen van eigen veiligheid een wegval
Een beeld van de Poolse jeugd, die de vrijheid heeft
geproefd. De weg terug zal zij niet gemakkelijk meer
gaan. Maar de grote vraag is nu. welke weg opent zich
nop voor haarP
O
