Sigarettenproduktie sedert
maart in dalende lijn
PHILIPS
PANDA EN DE MEESTER-BRANDMEESTER
Morgen droog en rustig weer
Fa. B. ENGELENBERG
„Nieuwe prijsverhoging
van 10 cent onmogelijk
Cf»*0*'
Wereldnieuws
ocli Ia het
zo
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1957
2
exceptionele aanbieding
Goede resultaten van
de KLM
Almelo's textielbedrijf
vraagt surséance
Kamercommissie vreest:
PBO in impasse
Amsterdam financieel
vrijwel drooggelegd
Over een paar jaar wellicht
gas- en stroomrantsoenering
Zes percentslening van
de PGEM
Chinese handelsmissie naar
België
met
flitsfoto's
Photoflux
Nieuwe Franse regering
vraagt voorschot
Vier vrouwen benadeelden
twee firma's voor tien mille
II
Drie mannen bedwelmd
door rioolgas
Verzending van zeepost
Nederland is nog steeds de
beste afnemer van België
OFFICIËLE VERKOOP SIKKENS LAKKEN
HEMEL
KOEPEL
De sigarettenp iduhtie in ons land is
in de periode van maart 1957 tot en met
september 1957 gedaald ten opzichte van
de produktieeijfers in de overeekomstige
periode van het vorige jaar. L-blijkt uit
„De tabaksdetailhandel", waarin de in
vloed van de prijsverhoging op de verschil
lende sigarettenmerken wordt nagegaan.
Van maart tot en met september 1956
werden totaal 7.634.029.145 stuks sigaret
ten geproduceerd; in dezelfde periode van
dit jaar 7.620.727.880 stuks.
Uit de cijfers blijkt voort, dat de sinds de
prijsverhoging van 1 maart j.l. nieuwe prijs
van 95 en een gulden per pakje (die in
de overeenkomstige periode van het vori
ge jaar respectievelijk 85 en negentig cent
kostten) toenam met in totaal 708.560.990
stuks (n.l. 699.312.840 stuks van 95 cent en
9.248.150 stuks van een gulden per pakje).
De produktie van sigaretten in de andere
prijsklassen daalde in totaal met 721.862.255
stuks, zodat in het geheel 13.301.255 stuks
sigaretten (of ruim 665.062 pakjes van
20 stuks) minder werden geproduceerd in
de periode van maart tot en met september
1957 dan in de overeenkomstige periode van
1956. De produktie van sigaretten, die
vorig jaar 75 cent per pakje kostten en
thans 85 cent, daalde het sterkst.
Verschuiving naar shag en sigaren
De „Tabaksdetailhandel" concludeert
uit deze cijfers dat in de laatste zeven
maanden in de voornaamste prijsklassen
dertien miljoen sigaretten minder zijn ge
produceerd omdat het roken van sigaret
ten voor velen te duur werd. Over dezelf
de periode is de produ'.tie van rooktabak
en shag met grote sprongen omhoog ge
gaan. Maar niet alleen de rooktabak
en shag vertonen een stijging, ook het
sigarenverbruik en met name dat van
kleine en goedkope sigaartjes. Bij de vijf
cents sigaartjes steeg het verbruik b.v.
ADVERTENTIE
Door bijzondere omstandigheden
brengt Gerzon een schitterende
partij prima kwaliteit 4-draads snel-
breiwol in 14 moderne tinten.
Deze zuivere wol, welke normaal
2.90 kost, brengt Gerzon ge
durende slechts één week voor
de exceptionele prijs van
per 100 gram.
Haast u, de voorraad is beperkt!
De vervoersinkomsten van de K.L.M.
hebben de eerste negen maanden van 1957
359,5 miljoen bedragen, achttien percent
meer dan in dezelfde periode van 1956. De
winst bedroeg over de eerste negen maan
den van dit jaar 20,2 miljoen (vorig jaar
19,7 miljoen). Zoals reeds gemeld werd,
is op 31 oktober 1957 besloten tot uitkering
van een interimdividend van drie percent
op de gewone aandelen, op rekening van
het over 1957 te verwachten dividend.
De normale afschrijvingen op vliegend
materieel beliepen 36,4 miljoen tegen
27,9 miljoen over de eerste negen maan
den van 1956.
Op 31 augustus heeft de K.L.M. op grond
van de haar vorig jaar verleend optie, van
de Nederlandse Spoorwegen eigen aan
delen tot een nominaal bedrag van'
5.000.000 a pari overgenomen.
Met het oog op de voor de komende
jaren te verwachten uitbreiding van het
vervoer zijn voorzieningen getroffen om
in 1958 nog vijf Douglas DC-7c's en drie
Lockheed L-1049 H-vliegtuigen aan de
vloot toe te voegen.
De resultaten van het vervoer op de lijn
diensten blijken uit de volgende cijfers:
(alles in duizenden ton-kilometers)
9 maanden per 30 sept. groei
passage
vracht
post
van 10.518.205 stuks in 1956 tot 17.318.390
stuks in 1957, een toename dus van 6,8
miljoen stuks.
Uit deze cijfers blijkt dus wel duidelijk
dat het rokend publiek zoveel en zo goed
koop mogelijk probeert te roken. De tijd
dat men niet op een dubbeltje keek is
voorbij, aldus het blad.
„Onheilzaam plan"
Het orgaan noemt de voorgestelde ver
hoging van de omzetbelasting op sigaret
ten een ernstige zaak voor de sigaren
winkeliers. Het concludeert dat een alge
mene prijsverhoging van tien cent per
pakje uitgesloten is en een gemiddelde
prijsverhoging dichter bij de vijf cent dan
bij de tien cent komt te liggen. Een ver
hoging van tien cent was echter al nood
zakelijk om zonder een aanslag op de
tegenwoordige winst de minister het zijne
te geven. Een gemiddelde verhoging
vijf cent betekent echter een aanslag op
het tegenwoordige inkomen van industrie
en handel van zestig cent per duizend
sigaretten. Bij de tegenwoordige gemid
delde prijs van vijfenveertig gulden per
duizend sigaretten krijgt de minister
30,15 (zevenenzestig procent) en blijft
voor industrie en handel 14,85 (drieën
dertig procent). Wanneer een prijsver
hoging van vijf cent per pakje van twintig
noodzakelijk zou worden geacht, dan zou
een gemiddelde prijs van 47,50 per dui
zend sigaretten moeten worden betaald,
waarvan de fiscus 33,25 (zeventig pro
cent) zou nemen en voor handel en indu
strie 14,25 (dertig procent).
„De Tabaksdetailhandel" uit tenslotte de
hoop, dat onderhandelingen die de organi
saties thans voeren met Kamerleden en
politici, resultaat opleveren. „Resultaat in
dier voege, dat de minister wordt afge
bracht van zijn onheilzaam plan de omzet
belasting op sigaretten te verhogen."
De n.v. Wolspinnerij, weverij en ververij
J. ten Bos te Almelo heeft surséance van
betaling gevraagd. Dit is met onmiddel
lijke ingang verleend. Over de onderne
ming is als bewindvoerder aangesteld mr.
dr. B. W. Kranenburg te Wierden. Tot
deze voor het voortbestaan van de onder
neming zo ingrijpende stap is na zeer uit
voerige besprekingen besloten. De te Al
melo gevestigde onderneming heeft neven-
bedrijven in Wierden en Weerselo. De to
tale bedrijfsbezetting omvat ongeveer zes
honderd man personeel. Men heeft thans
een reorganisatieplan opgesteld om het be
drijf weer gezond te maken.
De vaste commissie voor bezitsvorming
en P.B.O. uit de Tweede Kamer vreest,
dat de Publiekrechtelijke Bedrijfsofgani-
satie in een impasse dreigt te geraken. In
haar voorlopig verslag over de afdeling
bezitsvorming en P.B.O. van de begroting
van Binnenlandse Zaken, bezitsvorming en
P.B.O. geeft de commissie aan deze vrees
uiting.
Vrij algemeen, aldus het verslag, zag
men in het feit, dat in het afgelopen zit
tingsjaar van de Staten-Generaal slechts
een instellingsbesluit van een bedrijfsli-
chaam het staatsblad bereikt, een duidelijk
symtoom van de impasse, waarin de ver
dere verbreiding van de P.B.O. dreigt te
geraken. Gaarne zou men vernemen of
binnen afzienbare tijd adviezen van de
S.E.R. tot instelling van nieuwe bedrijfs-
lichamen zijn te verwachten.
Gegeven de stagnatie in de totstandko
ming van nieuwe bedrijfslichamen, zou
men het optimisme, dat uit de Memorie
van Toelichting over de P.B.O. spreekt,
gaarne nader toegelicht zien. Weliswaar
waarschuwt de bewindsman tegen een
overdreven optimisme, maar „door deze
waarschuwing heen is een zeker optimis
me bij de minister zelf toch ook wel te be
speuren". Dit had vele leden verheugd maar
zij vragen toch, of er wel concrete feiten
zijn aan te wijzen waarop dit optimisme
steunt. Diverse commissieleden wijzen er
op, dat de ontwikkeling van de P.B.O. niet
alleen wordt geremd door factoren van
technische aard maar ook en vooral door
weerstanden, welke uit een bepaalde men
taliteit voortvloeien. De P. B. O. kan zich
slechts goed ontwikkelen, wanneer er een
sfeer van vertrouwen is tussen de bedrijfs-
genoten. Het is deze leden opgevallen, dat
zelfs in bedrijfstakken, waar reeds ge
durende vele jaren sprake is van een goed
overleg tussen werkgevers en werknemers,
aan het onderlinge vertrouwen toch blijk
baar nog zoveel ontbreekt, dat men niet
kan komen tot de instelling van de nood
zakelijke P.B.O.-organen. De publiekrech
telijke bedrijfsorganisatie brengt uit haar
aard met zich, dat alle bedrijfsgenoten
verantwoordelijkheid dragen voor de gang
van zaken. Het aanvaarden van het feit,
dat ook andere verantwoordelijk zijn, im
pliceert, dat dezen ook een zekere mede
zeggenschap dienen te krijgen. Zij vragen
zich nu af, welke maatregelen de regering
kan treffen om deze hindernis te helpen
opruimen.
„Indien binnen redelijke termijn geen
voorzieningen worden getroffen zal elek-
triciteits- en gasrantsoenering over een
aantal jaren binnen de grenzen der mo
gelijkheden liggen. Dit mogen degenen,
die het niet zo erg vinden dat gemeen
ten, wat de kapitaalsuitgaven betreft,
vrijwel drooggelegd zijn, zich wel eens
realiseren. Het is een van de gevaren, die
de stad Amsterdam bedreig ;n als gevolg
van een gebrek aan geldmiddelen en die
het college van B. en W. met grote zorg
vervullen."
Dit verklaarde de burgemeester van
Amsterdam, mr. G. van Hall, gistermid
dag tijdens de voortgezette behandeling
van de bestedingsno'a in de gemeente
raad.
In deze nota zijn werken opgesomd tot
een bedrag van 70 miljoen gulden, die als
gevolg van de bestedingsbeperking niet
zijn uitgevoerd. B. en W. achten de uit
voering van al deze werken noodzakelijk
of gewenst, zei de burgemeester, maar
de enige reden dat deze werken niet in
uitvoering zijn genomen ligt aan het ab
solute gebrek aan geld. De lijst met nood
zakelijke werken groeit nog voortdurend.
Weliswaar zal, zei mr. Van Hall, enig
soulaas worden geboden op het gebied
van de woningwetbouw, waarvan, naar
wordt aangenomen, ook de scholenbouw
in Amsterdam zal kunnen profiteren,
maar het college heeft nog geen enkele
zekerheid, dat voor bijkomende posten
van de woningbouw en voor de absoluut
noodzakelijke uitgaven voor de energie-,
gas- en watervoorziening, voor het ver
voerbedrijf en voor du haven en de in
dustrie geld beschikbaar zal komen.
Daarom dreigen er voor Amsterdam ge
varen op allerlei gebied.
De burgemeester stelde de raad voor
af te zien van vragen waarom bepaalde
werken niet worden uitgevoerd, daar hier
op steeds het antwoord moet luiden: „Wij
hebben er geen geld voor".
Slechts zal volgend voorjaar met de
bouw van het havengebouw op de voor
malige vismarkt worden begonnen. De
rijksgoedkeuring hiervoor is verkregen.
Het RAI-gebouw, het operagebouw en het
nieuwe stadhuis komen op de lijst van
niet uit te voeren werken niet voor, om
dat andere dan financiële oorzaken hier
een rol spelen.
Naar wij vernemen wordt zeer binnen
kort de uitgifte verwacht van een zes per
cents lening, van 15 miljoen ten laste van
de n.v. Provinciale Geldersche Electrici-
teitsmaatschappij.
Op 5 december wordt in Brussel een
Chinese handelsmissie verwacht, die een
rondreis door de Belgische industrie zal
maken. Zij heeft bijzondere belangstelling
voor materieel voor machinefabrieken e'n
constructiewerkplaatsen.
De delegatie wordt geleid door Tsjao
Ting, directeur van de buitenlandse han
del van de Chinese Volksrepubliek
ADVERTENTIE
ft
Het feilloze flitslampje - 25 ct
PARIJS (Reuter) De nieuwe Franse
regering heeft woensdagavond besloten, de
Bank van Frankrijk een voorschot van 200
miljard frank te vragen om te voorzien in
de onmiddellijke behoeften van de schat
kist. Het aan te vragen voorschot zal hetzij
door de belastingontvangsten, die aan het
einde van het jaar zijn te verwachten,
hetzij door nieuwe belastingen worden
gedekt. Men wil tevens een eerder ver
strekte voorschot van 50 miljard frank
dat per 15 november afgelost diende te
worden, voor drie maanden doen verlen
gen. Dit voorschot is in juni verstrekt.
Beide voorstellen zullen aanstaande don
derdag door de regering aan de Nationale
Vergadering worden voorgelegd.
De Rotterdamse politie heeft vier ge
huwde vrouwen aangehouden, die ervan
verdacht worden een textielhandelaar en
een Utrechtse firma in gouden en zilve
ren voorwerpen voor tienduizenden gul
dens te hebben benadeeld. De textielhan
delaar had aan een der vrouwen goede
ren, jp.ggnsign^tW gegeven,.die.zij
beurt in consignatie gaf aan een andere
vrouw. Deze verkocut de gc-deren in sa
menwerking met een vriendin tegen veel
te lage prijzen. Verscheidene „klanten"
die sieraden, horloges en japonnen hadden
gekocht, hebben een proces-verbaal we
gens heling gekregen.
WEERRAPPORTEN
Temperaturenbuiten
en binnenland: heden-
I
•O
Onder invloed van een storing, die van
de Alpen naar Duitsland trok, begon het
in de nacht van woensdag op donderdag in
de oostelijke provincies te regenen. Voor
al in Zuid-Limburg waren de regenhoe-
veelheden aanzienlijk. Op het vliegveld morgfanat7 ^siag:
Beek werd 17 mm. afgetapt. Elders bleef laatste M uur'
hst droog so dssldsn ds temperaturen tij-* Hglsinki gshssl bsw. z
dens opklaringen tot betrekkelijk lage Stockholm geheel bew. windst.
waarden, hier en daar tot 3 graden, en Kopenhagen regen n
vormde zich hier en daar mist. De storing Aberdeen onbewolkt windst.
verplaatste zich verder naar de Oostzee Londen
waardoor de regenzone ons land verlaat en Amsterdam
het weer morgen een rustig karakter be- Brussei
houdt. Aangezien de wind naar noordelijke Luxemburg
richtingen is gedraaid kunnen enkele buien parys
van de Noordzee landinwaarts drijven. De Borcieaux
komende nacht is de kans op mistvorming <grenoble
groter dan de afgelopen nacht.
Vrijdag 8 november
Zon op 7.49 uur, onder 17.02 uur.
Maan op 17.41 uur, onder 8.36 uur.
Maanstanden
7 nov.
14 nov.
21 nov.
29 nov.
15.32 uur
22.59 uur
17.19 uur
07.57 uur
volle maan.
laatste kwartier,
nieuwe maan.
eerste kwartier.
Hoog en laag water in IJmuiden
Vrjjdag 8 november
Hoog water: 3.59 en 16.12 uur.
Laag water: 12.00 en uur.
Nice
Berlijn
Frankfort
München
Zürich
Genève
Locarno
Wenen
Innsbruck
Rome
Ajaccio
Mallorca
Den Helder
Ypenburg
Vlissingen
Eelde
Twente
De Bilt
Eindhoven
zwaar bew. n 3
mist nnw 6
mist windst. 5
zwaar bew. nnw 5
mist windst. 4
mist windst. 5
geheel bew. windst. 7
zwaar bew. n 10
geheel bew. zo 7
regen zzw 8
geheel bew. zzo 5
geheel bew. ono 6
half bew. no 3
zwaar bew. w 10
regen zzo 13
geheel bew. nw 7
regen zzo 15
zwaar bew. zzo 15
weerlicht windst. 10
geheel bew. nnw 8
licht bew. windst. 6
half bew. windst. 6
lichte regen nnw 7
lichte regen n 7
zwaar bew. nnw 6
geheel bew. windst. 7
In het hoofdkantoor van de cokesfa
briek te Sluiskil zijn drie mannen door
rioolgas bedwelmd geraakt.
Een employé ging 's morgens in de kel
der van het kantoor een onderzoek instel
len naar de onwelriekende dampen, wel
ke daaruit opstegen. Deze dampen waren
zo sterk, dat hij bedwelmd raakte. Een
andere employé begaf zich later eveneens
in de kelder en verloor eveneens het be
wustzijn. De chef van de administratie
ging als derde een onderzoek instellen.
Hij viel reeds bij de kelder neer. Zijn
wegblijven wekte argwaan bij collega's
en deze togen eveneens op inspectie. Zij
troffen de drie bewusteloze mannen aan,
die terstond naar een ziekenhuis werden
overgebracht. Twee van hen konden des
avonds reeds naar huis gaan. De chef
van de administratie bleek, toen hij be
dwelmd was neergevallen, een hersen
schudding te hebben opgelopen.
Het bleek dat gassen uit een riool in de
kelders waren doorgedrongen. De fa-
brieksbrandweer heeft de riolering door
gespoten.
Met de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data, waarop de
correspondentie uiterlijk ter post moet zijn
bezorgd, staan achter de naam van het
schip. Australië: s.s. „Himalaya" 11 nov.
en s.s. „Orion" 16 nov.; Brazilië: m.s. „Wa
terland" 18 nov.; Canada: s.s. „Rijndam
12 nov. en m.s. „Prins Willem V 14 nov.;
Chili: via New York 13 nov.; Indonesië:
m.s. „Musi Lloyd" 14 nov. en s.s. „Nestor
18 nov.; Ned. Antillen: m.s. „Osiris" 11
nov.; Ned. Nieuw-Guinea: s.s. „Perseus1
11 nov.; Nieuw-Zeeland: via Engeland 16
nov.; Suriname: m.s. „Oberon" 13 nov.;
Unie van Zuid-Afrika en Z.W.-Afrika: m.s.
„Jagersfontein" 13 nov. en m.s. „Stirling
Castle" 16 nov.; Brits-Oost-Afrika via
Frankrijk 16 nov. Inlichtingen over de
verzendingsdata van postpakketten geven
de postkantoren.
ADVERTENTIE
Vlv. Z.-Limb. lichte regen n
1957
1956
143.335
121.329
18
50.264
44.104
14%
7.611
7.039
8 °/o
201.210
172.472
17%
330.534
286.313
15%
produktie
(Van onze correspondent in Brussel)
De Belgische minister van Buitenlandse
Handel, de heer Fayat, deelt in een over
zicht omtrent de Belgische exportvooruit
zichten mede, dat Nederland nog steeds
veruit de grootste afnemer is van de Bel
gische industrie. De Nederlandse markt
neemt thans 23 procent op van de totale
Belgische export. West-Duitsland heeft
40. Het was een zware slag voor de arme
brandmeester dat zijn brandpost was op
geheven. „Morgen zult ge een officiële be
vestiging van mijn opheffingsbesluit krij
gen!", riep de burgemeester. „En verdwijn
thans uit mijn ogen!" Tevergeefs probeer
de Panda hem nog tot andere gedachten
België echter van zijn plaats als de be- te brengen. Hij kan er heus niets aan
langrijkste leverancier van Nederland ver- doen", zei hij, „iemand waarschuwde ons,
drongen.
dat er brand in uw huis was en„In
dien er brand in mijn woning waere, zou
ik brandpost 2 gewaerschuwd hebben"
viel de burgemeester hem vergramd in de
rede, „want de brandpost van Zwarte Dolf
is hier pal tegenover. Gij beiden hebt in
hoge maete onnadenkend gehandeld en dat
is onduldbaerGe kunt gaen!" Verdrietig
reden Panda en de brandmeester heen.
„Mijn brandpost gesloten...", mompelde
de brandmeester bitter. „En dat allemaal,
omdat iemand ons een vals alarm heeft
gegeven. Wie zou dat toch geweest zijn?"
Op dat ogenblik kwam de brandweerauto
van Zwarte Dolf met een loei de hoek om,
zodat het wagentje van de brandmeester
op de stoep werd gedrongen. „Hallo, luid-
jes!", riep de slechtaard, grijnzend. „Was
de burgemeester blij met jullie bluswerk?!"
Doelstraat' 59 - Haarlem - Tel. 15252
STAALWOL IN PAKKEN
Naakt. In een nog niet in kaar., gebracht
gebied van Noord-Australië heeft een
patrouille 27 gezinner aangetroffen,
die vermoedelijk deel uitmaken van de
Pintibu-stam. Deze naakte woestijn
nomaden leven onder uiterst moeilij
ke omstandigheden. Zij voeden zich ge
deeltelijk met knaagdieren.
Uitgeweken. De 58-jarige professor
Friedrich Holtz, directeur van het far
macologisch instituut van de medische
faculteit der Luther-universiteit te
Halle-Wittenberg in Oost-Duitsland, is
volgens het informatiebureau West
naar West-Duitsland uitgeweken. Prof.
Holtz is twintig jaar directeur van het
instituut geweest.
Sterk. In het meer van Menzaleh (Egyp
te) hebben vissers een krab gevangen
van meer dan 25 kilo. Het beest ont
snapte na een der vissers dodelijk ge
wond en een ander een oog uitgesto
ken te hebben.
Ongeluk. De secretaris van de Britse
vakbond van spoorwegarbeiders, Jim
Campbell, is in een ziekenhuis in Sta
lingrad overleden aan de verwondin
gen, die hij bij een auto-ongeluk tij
dens zijn bezoek aan de Sovjet-Unie
had opgelopen. De president van de
vakbond, Tom Hollywood, werd zwaar
gewond.
Vogelpik. In Brussel verluidt, dat Ame
rikaanse deskundigen blauwdrukken
zullen bestuderen van een door Belgi
sche geleerden ontworpen raket voor
korte afstand en zullen spreken over
methoden tot massaproduktie van het
projectiel „Vogelpik" in België.
Verlicht. Het 32 meter hoge monument
van Stalin in Praag is woensdagavond
voor het eerst sedert de „onttroning"
van de Russische leider in februari van
het vorige jaar, verlicht. Het is het
grootste standbeeld van Stalin in Euro
pa. In de afgelopen maanden was het
steeds in het donker gehuld wanneer
andere monumenten of openbare ge
bouwen verlicht waren.
Warm. Stockholm had gisteren zijn warm
ste avond in meer dan honderd jaar
met een minimum temperatuur van
plus elf graden Celsius. Even zuidelijk
van de Zweedse hoofdstad werd een
temperatuur van veertien graden bo
ven nul gemeten.
Toppunt. Vele Italianen zullen dit jaar
hun kerstbomen tooien met commu
nistische versieringen. Het Italiaanse
ministerie van Handel heeft de invoer
toegestaan van kerstboomversieringen
uit Tsjechoslowakije tot een bedrag
van tien miljoen lire.
Oliebrand. Op enige kilometers van Mar
seille is woensdagavond brand uitge
broken in een olieraffinaderij te La
Mede. Zes olietanks, elk met een in
houd van honderdduizend liter, ge
raakten in vlammen door het explo
deren van een olie-auto, die achter
uit op een tank inreed. De chauffeur
van de olie-auto wordt vermist. Drie
arbeiders werden met brandwonden in
de derde graad in een ziekenhuis op
genomen. Hun toestand is zeer ern
stig. Drie tanks brandden vanmorgen
nog.
Neergestort. Vijftien Britten zijn gisteren
om het leven gekomen met een vier
motorig Bristol Britannia turbine-
schroef vliegtuig dat tijdens de landing
na een proefvlucht bij Bristol neer
stortte en in brand vloog. Tien huizen
werden door wrakstukken beschadigd.
Enkele bewoners moesten naar een
ziekenhuis gebracht worden. Het is de
tweede maal dat een „Britannia" ver
ongelukt: in 1954 stortte een vliegtuig
van dit type in de rivier de Severn,
bij Bristol. Er vielen toen geen slacht
offers.
Historie. Het hof van beroep van Aix en
Provence, in Frankrijk, heeft ex-ko
ning Michael van Roemenië gelast de
nalatenschap van zijn vader, koning
Carol, te delen met Magda Lupescu,
de derde vrouw van Carol en diens
zoon uit zijn eerste huwelijk, Mirceau
Lambrino, boekbinder in Parijs. Met
deze uitspraak is een einde gekomen
aan een juridische strijd van verschei
dene jaren. Lambrino is de zoon van
Jeanne-marie „Zizi" Lambrino, een
danseres, (wier vader een hoge Roe
meense officier was), met wie Carol,
toen luitenant van het Roemeense le
ger, in 1918 wegliep en in Odessa,
trouwde. Het huwelijk werd later,
door een Roemeens hof ongeldig ver
klaard. Michael is de zoon uit Carols
tweede huwelijk met de Griekse prin
ses Helena. Ex-koning Carol is in 1953
in Portugal overleden.
ZIEN WE de hemelbol als een koepel,
die zich op betrekkelijk geringe afstand
boven ons hoofd welft, er doet zich met
dit produkt van onze verbeelding nog een
ander hoogst merkwaardig feit voor. We
zien het hemelgewelf namelijk hoger of
lager, al naar gelang de verschillende stan
den die we innemen. Wanneer u fier
rechtop staat, lijkt de blauwe koepel op
een diep bord dat over de aarde is gelegd.
De hemelkoepel is dan sterk
afgeplat. Gaat u evenwel op
de rug liggen, dan lijkt de
koepel veel hoger en krijgt hij
de vorm van een theekopje:
recht boven u schijnt hij vrij
hoog en de afstand tot de ge
zichtseinden is aanzienlijk in- V.
gekort. Voelt u zich bovendien
jeugdig genoeg om met de kinderen gym
nastiekoefeningen aan boomtakken te ver
richten, laat u zich die gelegenheid om het
uitspansel werkelijk eens als een halve bol
te zien, niet ontgaan. U kunt deze vreugde
beleven door met uw knieën aan een tak
te gaan hangen (op dezelfde wijze als we
vroeger aan de rekstok deden) en met het
hoofd naar beneden de lucht te bekijken,
die dan inderdaad de vorm van een halve
bol gaat aannemen.
Door al dergelijke verschillende houdin
gen kunnen we het hemelgewelf, zoals zich
dat aan ons voordoet, van vorm en grootte
doen veranderen. Maar behalve onze eigen
houding, zijn er nog talrijke andere ele
menten die invloed op de vorm van de
hemelbol hebben. Een wolkendek werkt
bijvoorbeeld de afplatting sterk in de hand,
zodat de hemel zich dan als een vrij platte
schotel aan ons vertoont. Voorwerpen die
hoog in de lucht steken, zoals kerktorens,
fabrieksschoorstenen en radiomasten schij
nen een uitstulping van het gewelf naar
boven te veroorzaken.
Om te constateren, hoe plat we de he
melkoepel zien, zouden we op een vrij
veld moeten gaan staan, waar we een on
belemmerd uitzicht op de horizon hebben.
Daar kunnen we, in staande houding en
met gestrekte arm, het punt aanwijzen dat
zich recht boven ons hoofd bevindt. Ver
volgens beschrijven we met de wijsvinger
een boog langs het hemelgewelf tot de vin
ger de horizon aanwijst. Dan is een denk
beeldige lijn langs de hemelkoepel getrok
ken en het enige dat thans gevraagd wordt,
is 't punt aan te wijzen dat in
het midden van die lijn ligt.
Gemakkelijker kan het al niet.
Gaan we nu meten, welke
hoek de arm met de water-
paslijn maakt, dan blijkt die
hoek meestal 20 a 30 gra-
den te bedragen. Lagere waar
den komen voor, evenals
hogere, maar dat zijn uitzonderingen. Het
aantal, graden dat de arm met de water-
paslijn maakt, geeft de mate aan, waarmee
we de afplatting van de hemelkoepel zien.
Immers, zouden we de hemelkoepel inder
daad als een halve koepel zien, dan zou de
arm 45 gr. moeten wijzen. Hoe kleiner de
hoek, hoe platter we de hemel zien, en hoe
groter de hoek, hoe boller de koepel lijkt.
Deze waarden kunnen, al naar gelang de
stand die ons lichaam ten opzichte van de
hemel inneemt, sterke verschillen verto
nen, maar zij kunnen ook individueel ver
schillen. In het algemeen wordt de hemel
echtpr als een platte schotel gezien.
We kunnen dit verschijnsel natuurlijk
naar het rijk van de verbeelding verhuizen,
en daar hoort het grotendeels ook wel
thuis, maar het merkwaardige doet zich
voor, dat het zich als een realiteit aan ons
openbaart. Bijvoorbeeld bij een laagstaan
de maan, die we juist door dit verschijnsel,
veel groter zien dan wanneer zij hoog aan
de hemel staat.
Daarover een volgende keer.
HPétillon
(Nadruk verboden)
