DE JEUGD VLIEGT UIT
De
van de kinine
ffiauui ia J&cusseC
F.NKLIMT IN DE PEN
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1957
Erbij
PAGINA VIJ F
Campbell College
Er komt niets uit Neurenberg
ZtZ J5J- Hoeveel meer is niet bekend, daar sedert
Gem een te rein iging
hc,em,a' Sis-. ïïïi'r U"K8Er« .e„
Als de Wereldtentoonstelling te Brussel op 17 april 1958 haar
poorten opent, zullen er geen halfvoltooide paviljoens meer zjjn
aldus een communiqué van het voorlichtingsbureau, dat wij
dezer dagen ontvingen. Alle grootscheepse bouwwerken, die
thans op de Heyselvlakte worden opgetrokken, zullen dan kant
en klaar voor de ontvangst van miljoenen bezoekers zjjn. Hoe
veel werk er nog verzet moet worden, blijkt wel enigszins uit
de bijgaande tekeningen van Jan Makkes, die er verleden week
eens een kijkje is gaan nemen. Op zqn schetsen ziet men (van
boven naar beneden) de paviljoens van België, Nederland en
Philips in wording. Hiernaast: het als gigantische blikvanger
dienstdoende „Atomium" zinnebeeld van deze tijd.
Brief aan Jan van Riebeeck
In de Zuidafrikaanse stad Kimberley is
een originele brief van de Oostindische
Compagnie gevonden, die de Heren Ze
ventien aan Jan van Riebeeck, de stichter
en eerste,gouverneur van de Kaapprovin
cie, hadden gezonden. De brief dateert uit
1594 en bevatte opdrachten over de op
slag van walvistraan. Het stuk lag in een
oude kast van de stadsbibliotheek.
DE VOORBEREIDINGEN van de in 1958 in Brussel
te houden Wereldtentoonstelling verlopen weer bevre
digend. De wegwerken aan de zogenaamde „Grote Ring"
een nieuwe voor de internationale tentoonstelling aan
te leggen verbindingsweg om het centrum van Brussel
heen zullen in maart gereed zijn. Bij de bouw van de
„Kleine Ring" een circuit dóór het centrum heb
ben zich gedurende de afgelopen maand enkele moei
lijkheden voorgedaan.
Tot de „Kleine Ring" behoren enkele tunnels en een
viaduct. Enkele weken geleden kwamen deze reeds
klaar en dat was drie maanden eerder dan men had ver
wacht. Er volgde een plechtige, officiële openstelling,
maar op zondagen bleek dat zich verkeersopstoppingen
voordeden, die alleen door verbouwing konden worden
verholpen. Daartoe moest weer een en ander worden
afgebroken waarvoor de kosten worden gedragen
door de aannemers en er moet wat worden bijge
bouwd. De kosten voor het laatste komen voor rekening
van de staat, die hiertoe zesenzeventigduizend gulden
beschikbaar stelt. Van verschillende zijden is er nogal
wat sarcastisch en kritisch commentaar geleverd, vooral
omdat de opening met zoveel plechtigheid gepaard was
gegaan.
Op het tentoonstellingsterrein verloopt het werk vlot.
Van vele paviljoens is de ruwbouw al voltooid. Het
spectaculaire Atomium begint eveneens duidelijker vor
men aan te nemen. De centrale buis bereikte reeds de
definitieve hoogte van honderdtien meter. Dit bouw
werk zal echter niet eerder dan enkele dagen voor de
opening van de tentoonstelling worden voltooid.
Het zal de bezoekers van deze manifestatie overigens
aan niets ontbreken. Zestig zogenaamde „fair-hostesses"
vervullen reeds hun taak. Op 1 december zullen twee
honderdvijftig van deze meisjes, het definitieve aantal,
gekleed in rode jasjes met parmantige hoedjes, aan toe
risten en zakenlieden inlichtingen verschaffen, zowel bij
de rondleiding over het tentoonstellingsterrein als bij
het zoeken naar logies. In de afgelopen maanden heb
ben de eersten van hen reeds dertigduizend mensen
langs de in aanbouw zijnde werken geleid. Bij Logexpo,
de dienst voor het verschaffen van logies tijdens de ex
positie, werden tot nog toe meer dan achthonderdduizend
overnachtingen gereserveerd. De volledige capaciteit
waarover Logexpo kan beschikken bedraagt ruim zes
miljoen. De hotelprijzen zijn vastgesteld volgens door
het Belgische ministerie van Economische Zaken gege
ven richtlijnen. De propaganda-actie voor de tentoon
stelling in Nederland begint in de eerste maand van
het volgend jaar.
Ook de hieronder geplaatste bijdragen ergens bij Parijs. Een kamp, dat een diepe
van twee Haarlemse scholieren iljn zeker indruk heeft achtergelaten bij alle deel-
enige aandacht waard. De een bezocht in nemers. Bij de Duitsers, de Italianen, de
de vakantie een Engelse kostschool en Spanjaarden en Zwitsers, bij de Engelsen,
kwam er voor zichzelf tot een waardebe- Fransen en Nederlanders. Zomaar een
paling van de eenvormigheid en discipline willekeurige groep, die elkaar van te vo-
op dergelijke onderwijsinstellingen, de ren nooit gezien hadden, maar die elkaar
ander zocht in Frankrijk in een internatio- nooit zullen vergeten, omdat je samen je
naai werkkamp een klankbodem voor zijn herinneringen hebt.
idealisme. Beiden schreven hun herinne-
ringen op en vragen gehoord te worden.
TERWIJL de dertien meisjes twee da
gen doorbrachten op Richmond Lodge
School, bezocht ik in die tijd Campbell markd ^et terrein schoon te vegen, of in
College, een enorme jongenskostschool R of in Berlijn maar daar is het een
(met dagleerlingen) vrijwel met te ver- feegt Qmdat het heiemaal niet belangrijk
gelijken met de scholen die wij kennen. is wat je doetj
maar dat je het samen
linrir rtnnvrtAAvi if V, at rr /-\ ïnTAvrtOPOWT c
doet. Want terwijl je goten reinigt van de
jarenlange vastgeroeste klei, praat je sa
men en leer je elkaar kennen. Je weet
waarvan en waarom de Sicilianen ver-
De herinnering aan de grandioze aan
komst met de ontvangst door de burge
meester van het dorp, zijn hartelijke toe
spraak, zijn uitbundige vreugde, omdat we
er waren, de champagne die rijkelijk vloei
de en voor sommigen zelfs tè rijkelijk. De
herinnering aan het werk. Wat we deden?
Gemeentereinigen. Het is grappig, hier zou
je het niet in je hoofd halen om na de
Juist daardoor is het zo interessant eens
kennis te maken met dit onderwijs
systeem.
Het eerste wat me opviel was natuur
lijk de schooluniform. Alle leerlingen zijn scdiRen van de Romeinen, je weet hoe je
op gelijke wijze gekleed. Ook in andere -n Bngejand kimst kunt studeren en rech
opzichten heerst er uniformiteit. Ieder H,
opzichten
heeft in een barak een gelijk kastje om
ten in Madrid. En ook praat je met de
u tj mensen van het dorp. Onder het werken
boeken en dergelijke op te bergen. Ieder staan ze nauwlettend te kijken wat je wel
draagt zijn boeken onder de arm, ieder doet en eigenlijk diep in hun hart vinden
n oom T /Sqq oori rln orciomhhr" onn Tirvnr u *-
neemt deel aan de „assembly", een voor
ze het maar gek dat de meisjes hetzelfde
werk doen als de jongens. Over het. alge
meen zijn ze goed en hartelijk voor de
jonge buitenlanders. En als je dan ook om
stige dagopening, ieder drinkt in de pauze
zijn gratis melk, ieder neemt deel aan het
j schooldinner iedere „boarder" (leerling - water t beurt het
die intern is) heeft éen model bed op de J;_ ,imi„5,
slaapzaal, heeft eenzelfde studeerka
mertje, kortom, op het eerste gezicht zijn
al die Campbell-boys haast niet van el-
vaak, dat je heerlijke rode wijn krijgt of
pruimen zo van de boom. Sommige men
sen denken dat we Bohémiens zijn, arme
stakkers zonder ouders, die zomaar eens
komen werken. Maar door een gesprekje
stropdas of badge zien in welke tak van
sport de betreffende jongen uitblinkt,
is dat misverstand gauw uit de weg ge
ruimd en soms zelfs word je uitgenodigd
Vooral cricket en rugby zijn populair, f T«w
twee spelen, die bij ons toch niet zo al- °m een a™?d^ ^°men praten' Wat je
gemeen bekend zijn. De school doet veel p oo piomp t.
voor de sportbeoefening, men heeft zelfs
Om één uur, als het werken, waar je
om zeven uur al mee begonnen bent, ge-
grote sportvelden, tennisbanen en ook een .cl'6l"w
zwembad daan is, trek je samen terug naar het
Het leerprogramma is hier totaal an-
kamp. De maaltijd staat te wachten en
samen het onbekende Franse eten eten is
een evenement evenals het daarna zingen
ders dan in Nederland. De jongens kun
nen al vrij vroeg een vak laten vallen. Tt
Mijn gastheer bijvoorbeeld was met b« de, |ultaar' J,oll|. bespeeld door Itali
Grieks tot Xenofon gekomen en hield er aap of Spanjaard, die werkelijk alles met
toen mee op. Hij behoort tot de afdeling het instrument kunnen doen.
„Historians", krijgt zeer uitgebreid les
over geschiedenis, ook kunstgeschiedenis,
maar heeft niet veel andere vakken. Ik elkaar begrijpen en groeit er een
's Middags is er dan muziek, een dis
cussie of je bent vrij. Onder dit alles leer
heb ook een paar lessen meegemaakt met vriendschap groeit er een gemeenschap
de „Classics", een zesde klas, maar ik die niet makkelijk meer te verbreken valt
kreeg niet de indruk dat hun kennis veel E? veertien dagen is het moeilijk
w n n/iKAi/4 +«-* v>nw% To mAor xtTAAV torurt
groter is dan die van onze eindexamen
kandidaten. Wel hebben ze twee schrij
vers meer, Lucretius en het Nieuwe Tes
tament.
De bibliotheek op Campbell College TIT
heeft mijn hart gestolen. Er is een enorme Wan inderdaad, vergeten doe je het nooit.
afscheid te nemen. Je moet weer terug.
Met beloften om te schrijven. En elkaar
nooit, maar dan ook nooit te vergeten.
Je weet dat er misschien van dat schrij
ven niet veel komt. Maar dat is niet erg.
keus van boeken over verscheidene on
derwerpen, en er wordt veel gebruik van
gemaakt onder andere als de ioneens een ken' gewerkt hebt aan het ideaal dat in
gemaakt, onder andere als de jongens een egn ieder leeft> hgt ideaal; Vrede!
Want de herinnering blijft, omdat je sa
men, hoe onbetekenend het ook mag lij
spreekbeurt moeten houden over een be
paald onderdeel van een van hun hoofd
vakken. In de bibliotheek brengen ook wel
de leraren, soms gehuld in toga, de zoge
naamde studie-uren ddbr. Het feit, dat
hier leerlingen uit allerlei klassen zitten,
bevordert het onderling contact, dat trou
wens veel sterker is dan bij ons. Er
heerst een groter gevoel van saamhorig
heid. Oud-leerlingen zijn er vaak trots op
hun schooluniformen te dragen, voorzien
van alle sportonderscheidingen. Als je zo
iemand ontmoet, kun je meteen zien wat
voor opvoeding hij heeft genoten, of hij
in een bepaalde tak van sport een
„crack" is, en al zo meer. Je kunt hem
zonder hem te kennen, al in een bepaald
vakje schuiven, iets dat ons, individualis
tisch ingestelde Nederlanders, vaak wat
minder prettig aandoet.
DE STAD Neurenberg lijdt nog altijd onder de ge- De hele gang van zaken op school leek
volgen van de minder fraaie reputatie, welke zij eerst aanvankelijk wat onpersoonlijk, vaak
al onder het nazi-regiem en naderhand ook nog eens zelfs bijna militairistisch. Maar toen ik
door de geallieerde militaire rechtbanken heeft gekre- daar eenmaal aan gewend was, leerde ik
gen, en zal daarom niet op de Wereldtentoonstelling t°ch de schoolsfeer in zijn geheel waar-
vertegenwoordigd zijn. In Neurenberg, dat door Hitier deren, ik raakte er zelfs op gesteld en
met de bijnaam „stad der beweging" werd vereerd,
werden indertijd de jaarlijkse bijeenkomsten van de
toen de beminnelijke, ja dat is geloof ik
het juiste woord, toen de statig-beminne-
nationaal-socialistische partij gehouden. In die stad wer- l'jke „Headmaster" bij het afscheid ne
men me uitnodigde om bij een eventueel
den ook zoals de naam trouwens al zegt in 1935 de
beruchte „Neurenberger Wetten" uitgevaardigd, die alle volgend bezoek aan Belfast voor kortere
niet-arische bewoners van het Derde Rijk van hun Duit
se staatsburgerlijke rechten beroofden en hen het mik
punt van wrede vervolgingen lieten worden. En in
Neurenberg stonden na de capitulatie de ergste Duitse
oorlogsmisdadigers terecht. In de bondsrepubliek zelf
staat Neurenberg niet beter en ook niet slechter aan
geschreven dan het merendeel der andere Duitse ste
den, maar in het buitenland blijkt de naam toch nog
ongunstige herinneringen wakker te roepen.
Een poos geleden zijn medewerkers van de West
of langere tijd terug te komen, antwoor-
de ik met een welgemeend: „I'll certainly van Europa, die insuline bereidde. Zelfs is
do sol". het voorgekomen, dat in een der Westeuro-
J. B. pese landen een bloeiende zwarte handel in
zeer geneeskrachtige maagtabletten van
Nederlandse herkomst bestond. De uitvoer
waarde van de kinine bedroeg in 1939
tien miljoen gulden. In 1947 15.5 miljoen
wArr TippTi, a put gulden en in 1954 weer aanmerkelijk meer.
- - - opgeeft voor een internationaal werk- e u
duitse commissaris-generaal voor de Brusselse Wereld- kamp in den vreemde-' Een Dlezierier ',a,ar e cijfers geheim zijn.
tentoonstelling naar de Neurenbergse burgemeester goedkope vakantie in het buitenland? Con- Tweederde deel van hetgeen de Neder-
gegaan om hem te vragen, of men op die expositie een tact met jongeren uit andere landen-' Of landse bevolking®gemiddeld per jaar voor
en ander over de voorbeeldige sociale instellingen van verwacht je jonge mensen aan te treffen geneesr™ddelen uitgeeft (ongeveer 130 mil-
zijn stad mocht laten zien. De burgemeester vond dat die een ideaal hebben, hetzelfde als wat J°en gUlde"> V'°elt nta?.r, de eigen industrie
een uitstekend idee. Maar later bleek hem, dat men jij hebt" het ideaal van de wereldvrede-' waarvan de omzetcijfers jaarlijks met
JJ "eou nel lueaai van ae wereldvrede. sprongen omhoog gaan. In 1951 bedroeg
aanwezigheid deze omze^ 120 miljoen, in 1952 (Korea)
101 miljoen, 1953 118 miljoen, 1954 128
miljoen en 1955 137 miljoen. Bij deze
dit plan had laten varen en in plaats daarvan aan de En verwacht je door je
stad Augsburg had gevraagd aan de tentoonstelling in het kamp iets tot de verwezenlijking
mee te doen. Daarover waren de vroede vaderen van van dat ideaal bij te dragen?
Neurenberg vertoornd. Zij wezen erop, dat de huidige
Neurenberg vertoornd. Zij wezen erop, dat de huidige Achteraf, na het kamp, weet je niet pre- c;.' "f" ,ldu'
bewoners van hun stad niets meer met het akelige ver- cies meer waarom je kwam. je weet al- sommen Z1J" inbegrepen de omzetten
iaJpav» lauUam «inAM tni_.*i ii a - V3Ü vgtD3nQmïdaelen.
leden hebben uit te staan. Daarop kregen zij te horen, leen dat het goed was er te zijn Want in- r-, o
dat er in Brussel wel een gemeenschappelijke inzen- derdaad, het is goed er te zijn! Het is goed i0£f fasclnarende groei van de tfeder~
dine van Neurenberg en Aiipshnrtr k-an inmnn maar carbon landse farmaceutische industrie wordt toe-
ding van Neurenberg en Augsburg kan komen, maar samen te werken, samen te praten, te zin
dat de namen er niet bij mogen worden vermeld en dat gen, te lachen, te discussiëren over de
geschreven aan een goed geregelde grond-
stoffenvoorziening, een voldoende hoeveel-
kamp in Frankrijk. In een klein dorpje,
REEDS MEER dan driehonderd jaar slik
ken de mensen tegen koorts kinine en
sedert ongeveer honderdvijftig jaar heeft
Nederland in de wereldhandel in kinine
een monopoliepositie. Nadat in Spanje de
heilzame werking van de kina was ont
dekt, kregen de bomen uit de bast waar
van het geneesmiddel wordt gemaakt, de
waarde van goud. Het aanbod kon de
vraag al spoedig niet meer bijhouden en
sommige Latijns-Amerikaanse landen za
gen hun handel met miljoenen guldens
stijgen. Winstbejag veroorzaakte roof
bouw. Zozeer werden de kinabomen ge
teisterd, dat de mannen der wetenschap
zich ernstig bezorgd begonnen te maken
over het voortbestaan van deze kostbare
planten. Ga ook in andere warme landen
kinaplantages opzetten, luidde het ad
vies. Velen probeerden dat, maar zonder
resultaat. Nederland slaagde er tenslotte
in na een zeer avontuurlijke onderneming.
In 1830 werd bij de regering in Den
Haag een plan op tafel gelegd, dat niets
meer of minder behelsde dan een vooraan
staand botanicus met een oorlogsschip
naar Arica, een zeehaven in Noord-Chili,
te sturen en hem vandaar in de binnen
landen op jacht te laten gaan naar jong
kinagewas. Dit vermetelde plan verdween
evenwel in een heel groot archief. Twintig
jaar later bereikte andermaal een serie
geleerde noodkreten Den Haag en toen
met succes. Vele conferenties werden ge
wijd aan een niet ongevaarlijk plan de
campagne om kinaplanten van Peru over
te brengen naar Java. De Zuid-Amerikanen
waren fel op hun Kina monopolie en
koesterden de grootste argwaan tegen
iedere buitenlandse botanicus, die belang
stelling toonde voor kina. Maar in 1845
sloegen de Nederlanders, die om hun
handelmonopolie te verzekeren zelf
wilden beschikken over de plant, hun slag.
IN HET geheim w°rd een bekende plant
kundige ergens in Peru afgezet, die bijna
onder de ogen van de Peruanen kans zag
vijfhonderd planten en een grote hoeveel
heid zaden uit het binnenland weg te
slepen. In een kleine haven werd de buit
aan boord gebracht van een klaar liggende
Nederlandse oorlogsbodem en linea recta
naar Java gevoerd. Zestig jaar nadat de
eerste kinaplantjes hadden wortel gescho
ten in de Indische grond, waren er een
ennegentig plantages, waarvan de geza
menlijke opbrengst negen miljoen kilo ki
nabast was. Amsterdam, waar in 1823 voor
het eerst ook kinine werd gemaakt, heeft
zich ontwikkeld tot de kinamarkt van de
wereld. Aldus werd de grondslag gelegd
voor een farmaceutische industrie in Ne
derland, waarvan de prestaties thans over
de hele wereld een reputatie genieten welke
nauwelijks haar weerga heeft.
De hongerige bevolking van West-Ne
derland, die in 1945 voedsel zag vallen uit
de grote mechanische vogels der geallieer
den, leerde toen niet alleen „Irish stew" en
„Meat and vegetables" kennen, maar ook
een geneesmiddel met toverkracht: peni
cilline. Was het werkelijk nieuw voor de
Nederlanders? Toen het bijzondere medica
ment in een der eerste omlaag gekomen
containers werd ontdekt, gingen enige
buisjes met het preparaat ogenblikkelijk
naar de gist- en spiritusfabriek in Delft.
Chemici daar kregen het compliment van
hun leven. De uit de Verenigde Staten ko
mende penicilline was dezelfde die zij in
de oorlogsjaren onder de grootst moge
lijke geheimhouding hadden bereid, zij het
volgens een geheel ander procédé. Er zijn
meer van dergelijke staaltjes, die schone
beloften inhielden voor de toekomst van de
Nederlandse farmaceutische industrie. Die
beloften zijn ook in vervulling gegaan. Voor
de oorlog moest tachtig percent van de
nationale behoefte aan genees- en ver
bandmiddelen worden gedekt door het
buitenland. Franse, Duitse en Zwitserse fa
brieken streden hier om de gunst van het
publiek en de medici. De onderlinge con
currentie tussen die buitenlandse farma
ceutische fabrieken was zo groot, dat de
buitenlandse geneesmiddelen hier betrek
kelijk goedkoop waren.
ZOALS OP velerlei ander gebied, waar
thans rijpe vruchten worden geplukt van
een verregaande industrialisatie, is Neder
land van een overwegend geneesmiddelen
importerend land uitgegroeid tot een be
langrijke geneesmiddelen uitvoerende
natie. De grootste vitamine d-fabriek ter
wereld staat in Nederland. Terwijl een der
Nederlandse farmaceutische industrieën tot
in alle uithoeken der aarde bekend is als
vervaardigster van hormonen. Nederland
had ook de eerste fabriek op het vasteland
gemene belangstelling voor het maken van
een goed produkt en daarbij een grote zin
voor exactheid, nauwkeurigheid, netheid en
gezond verstand. Het wetenschappelijke
onderzoekingswerk speelt hierbij uiteraard
een doorslaggevende rol. Aangenomen kan
worden, dat de farmaceutische industrie
gemiddeld drie precent van haar omzet
steekt in wetenschappelijk onderzoek. Dit
is ongeveer gelijk aan het Britse cijfer.
Bij de grote farmaceutische industrieën is
dit percentage belangrijk hoger en bereikt
dezelfde hoogte als in de Verenigde Staten.
Voor de farmaceutische industrie in ons
land zijn uitermate bekwame en zeer hoog
geschoolde krachten nodig, waardoor deze
industrie bijzonder loonintensief is. Bij de
grootste bedrijven werken naast iedere
honderd arbeiders zestien academici en on
geveer dertig middelbaar-technische krach
ten.
In de meeste farmaceutische ondernemin
gen is het lagere personeel in de minder
heid. Arbeidsintensief is deze tak van in
dustrie nauwelijks. In 1939 bedroeg de to
tale personeelsbezetting niet meer dan
1500 man. Nu omvat zij naar schatting
6000 personen verdeeld over ruim 200 be
drijven, waarvan 66 met meer dan tien
arbeidskrachten. Deze groep arbeidskrach
ten heeft binnen de tijd van zes jaar de
produktiewaarde der farmaceutische in
dustrie met 88 percent opgevoerd.
