15
-.<*■
Rozenburg wordt herboren
en De Beer sterft
'm 1 WvvfKr
(L v.jt
A t 'A T~T i
1
Gewone kruiswoordpuzzel
ZATERDAG 7 DECEMBER 1957
Erbij
OMDAT
ROTTERDAM MOET LEVEN
A %r
WêS* V-
DUBBELE RAMP
MllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllH
SE
ES
sg
het groene eiland terugkeerden. Niemand van hen die nog
let op het landschap, dat even Hollands is als overal waar
een breed vaarwater het door dijken beschermde groene
land scheidt, waarin eenzame kerktorens en de donkere 1
plekken der boerderijen en buurtschappen de vlakke open
heid nog scherper doen uitkomen. De hamerslag, waarmee
burgemeester Van Walsum het besluit tot stichting van
„Europoort" bekrachtigde, klinkt tot op Rozenburg door.
De westpunt van het eiland, het natuurreservaat „De Beer"
en omgeving, zal uit de verte reeds zichtbaar worden door i
de petroleumtanks, de schoorstenen, de kranen, de gebou-
wen welke zullen verrijzen op het vijftienhonderd hectaren
metende complex van petroleumhaven, hoogovens en staal-
fabriek, die de industriële evolutie van ons land geduren-
de het laatste decennium indrukwekkend zullen bevestigen.
Terwijl vijfenveertig raadsleden in de plechtige vergader
zaal van het Rotterdamse Stadhuis aan de Coolsingel het
besluit namen het stoutmoedigste havenplan, dat Nederland
ooit heeft bekend, uit te voeren, stak de „Hoofdingenieur
Van Elzelingen" zijn dienstregeling getrouw de Nieuwe
Waterweg tussen Maassluis en Rozenburg over. Aan boord
bevonden zich de gebruikelijke klanten: een paar vracht
rijders, de bus van Vermaat naar Hellevoetsluis, een dozijn
fietsers, die van hun werk of van boodschappen doen naar
iiiiiiiniiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiniiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
AAN ROZENBURGS oostkant is de in
dustriële ontwikkeling al eerder waar
neembaar geworden, al lijkt het voor de
treinreiziger of de expansie van het mo
derne bedrijfsleven ineens in een ge
stroomlijnd Vlaardingen tot stilstand
komt: Maassluis is daarbij vergeleken nog
een verdroomd stadje. Maar ook ten zui
den van de Nieuwe Maas stuwt Rotterdam
onweerstaanbaar verder: via Pernis en
Hoogvliet zijn de olie en de scheepsbouw
tot in het Botlekgebied doorgedrongen. De
Esso-tanks glimmen op Welplaat en vor
men de trots van Spijkenisse, aan de
overzijde weerklinkt op Rozenburgs ter
rein het geluid van drilboor en klinkha
mer. Een vliegdekschip voor Brazilië is
er in aanbouw op de gloednieuwe scheeps
werf van Verolme, een victorieuze naam
in de jonge Nederlandse industrie.
VOOR HET PERSONEEL van Verolme
heeft burgemeester J. C. Aschoff juist hele
reeksen woningtoewijzingen getekend. Wie
de pont naar Maassluis achter zich heeft
gelaten en op weg naar het belangrijkste
dorp op het eiland de Heuveldijk heeft be
klommen, ziet die nieuwe heldere, Verol-
mewijk voor zich liggen: honderdvijf en-
twintig huizen in nog sprekende kleuren
aan nieuwe lineaalrechte straten, verse
voren in de zware klei, die de scheiding
tussen oud en nieuw duidelijk markeren.
Het volgend jaar komen er nog honderd
vijfenzeventig woningen bij, maar dat is
nog slechts een kleine uitbreiding verge
leken bij de plannen welke voor 't „Hooi
land" tussen de oude dorpskern en de Wa
terweg zijn ontworpen. Die liggen de jon
ge burgemeester Aschoff na aan het hart:
het zijn de eerste die in zijn ambtsperiode
tot stand zijn gekomen ei waarin zijn ge
dachten omtrent de functie van Rozen
burg voor zijn nieuwe bevolking tot uit
drukking zijn gebracht. Hij hoopt ze in
de komende jaren te kunnen verwezenlij
ken. Burgemeester Aschoff behoort na
melijk niet tot hen, die menen dat een
gemeente pas „meetelt" wanneer zij tot
de bovenste helft van het ranglijstje der
plaatsen met meer dan twintigduizend in
woners is doorgedrongen. Het gaat hem
er niet om zoveel mogelijk personeel van
het Rotterdamse industriegebied in zijn
gemeente te huisvesten, maar hij reali
seert zich, dat die personeelskern, welke
onder alle omstandigheden onmiddellijk
voor het betrokken bedrijf beschikbaar
moet zijn, ook op korte afstand van het
werk moet kunnen wonen. Het dorp Rozen
burg ligt wat dat betreft gunstig ten op
zichte van het Botlekgebied: men kan de
afstand in tien minuten fietsen.
Die consequentie van de nadering der
Rotterdamse industriële sfeer wordt door
het gemeentebestuur van Rozenburg zon
der morren aanvaard. Burgemeester
Aschoff wil zelfs een compensatie bieden
voor die industriële sfeer, waarin zijn toe
komstige gemeentenaren een groot deel
van de dag doorbrengen. Wie in een fa
briek werkt, moet niet op een vierde of
vijfde etage wonen. Die heeft recht op een
huis met een tuin, op veel frisse lucht en
gelegenheid om buiten te zijn, zo luidt zijn
stelregel. Daarom is de etagebouw in het
Rozenburgse „Hooiland" taboe, op een
strook langs de Nieuwe Waterweg na, wel
ke uit stedebouwkundige overwegingen
welhaast onvermijdelijk is. De geprojec
teerde andere zevenhonderdvijftig éénge
zinswoningen worden ruimschoots door
groenstroken en waterpartijen omringd.
Natuurlijk is er ook voldoende ruimte uit
gespaard voor de centrale voorzieningen
als kleuterscholen en lagere scholen, wel
licht een ulo, één of twee verenigingsge
bouwen enzovoorts. Elders bij het dorp
is een parkje gereserveerd voor bunga
lows en kleine landhuizen en tenslotte
droomt de burgemeester van een mooi
restaurant op de Heuveldijk, dat zijn gas
ten een subliem uitzicht over dë Water
weg en het eiland zal kunnen bieden.
eiland zijn modern geoutilleerd en in hoge
mate gemechaniseerd. Het gemeenschaps
leven op het dorp is niet verschraald, zo
als in de meeste steden en ook al op vele
dorpen, maar het bloeit. Het saamhorig
heidsgevoel is er sterk ontwikkeld, het
geen ook tot uitdrukking komt in de ge
meenteraad, waarvan de elf leden niet in
de volgorde der fracties, maar volgens
leeftijd zitten. Dat gevoel van eenheid is
door de band van het geloof, al bestaan de
traditionele nuanceringen van het pro
testantisme natuurlijk ook hier, uiteraard
versterkt: er wonen vrijwel geen rooms-
katholieken en de buitenkerkelijkheid is
gering. Daarin komt nu natuurlijk ver
andering. Er zullen mensen komen wonen
met andere opvattingen over geloof en
politiek, met een andere levensstijl, met
andere maatschappelijke en huiselijke ge
woonten. Zo enigszins mogelijk zullen zij
moeten samengroeien met de „inheemsen"
tot goede Rozenburgers.
Voor alles is echter één ding noodzake
lijk: dat een onbekrompen oplossing
wordt gevonden voor die Rozenburgse
boeren, die moeten wijken voor de indu
strie. Na de oorlog was het nog zo, dat
landbouwers van Walcheren, die door de
herverkaveling elders een plaats moesten
vinden, in het westelijk deel van het twin
tig kilometer lange eiland Rozenburg een
nieuw bestaan kunnen opbouwen. Daar
heen zijn ook een paar boeren gegaan, die
door de industrie uit het Botlekgebied
werden verdreven. Maar ze konden niet
allemaal daarheen verhuizen: die zijn
naar de Noordoostpolder gegaan.
Rozenburg: beelden uit het rustieke dorp, waar industriële expansie het natuur
schoon doorkruist. Voor de mensen worden er nieuwe huizen gemaakt, de vogels
in het natuurreservaat verlaten hun nesten.
DE stichting van de „Europoort" zo
als het nieuwe Rotterdamse havenplan
programmatisch wordt genoemd is niet
alleen een plaatselijke, maar een nationale
en zelfs een internationale aangelegen
heid. Daarom acht burgemeester Aschoff
het een gebiedende eis, dat voor de veer
tien landbouwers, die hun boerderijen in
het westelijk deel van het eiland moeten
opgeven ten behoeve van olie en staal, een
compensatie op waarlijk nationaal niveau
wordt gevonden. Als het kan in de vorm
van volwaardige vervangende bedrijven.
En anders geen gepingel en geen ge
sjacher, maar royale schadevergoeding.
Toch kan men niet zeggen, dat de Ro
zenburgers de nieuwe toestand slechts no
de en gelaten aanvaarden. Zij trachten de
zonzijde daarvan te ontdekken. De plaat
selijke middenstand heeft dat allang ge
daan, zoals de vele verbouwingen van win
kelhuizen langs de Emmastraat aantonen.
Er is daar trouwens een manufacturen-
magazijn in aanbouw, dat ook in een flinke
'*■*5 y&st I
■mrnmmf. m
■f?' '3
A
.-*■*, a m»' v
-4* -
i a' - T
m 4 -f:
N»"~
A*>,
%v
MTS
provinciestad niet zou misstaan. En de
burgemeester doet zijn best de nieuwe
lingen niet alleen op hun gemak te stel
len in hun nieuwe woonplaats, maar ze
ook actief bij het gemeentelijk leven te
betrekken. Onlangs heeft hij een ont
vangst voor de vier leden van de bedrijfs
leiding van Verolme georganiseeerd. Hij
wil deze mensen, die wat ontwikkeling be
treft tot een bovenlaag behoren, graag de
kern zien worden van de groeiende dorps
gemeenschap. En in het personeelsblad
van de scheepswerf schreef de heer
Aschoff over het plezier van de „immi
granten" in hun toekomstige woonplaats:
„De helft daarvan moet van uzelf komen"
Straks worden ze allemaal door het ge
meentebestuur ontvangen in het grote ver
enigingsgebouw, dat de trots van de Ro
zenburgers is. Het staat er nog niet zo
lang op het Marijkeplein, waar een van
de mooiste muziekpodiums met klankkoe
pel, die wij ooit zagen, onmiddellijk de
aandacht trekt. De blazers, die er optre
den, zijn door Verolme in een uniform ge
stoken: de scheepsmagnaat heeft niet al
leen wat over voor een goede verhouding
met de gemeente waar zijn bedrijf is ge
vestigd, maar ziet ook het belang in van
gezonde woonsfeer voor zijn personeel.
De nieuwbakken Rozenburgers zullen al
spoedig ontdekken, dat hun dorpsgenoten
niet zo „stijf" zijn als ze misschien wel
eens hebben gevreesd en dat het eiland
lang niet zo afgelegen is als men opper
vlakkig wel denkt. De veerboot naar
Maassluis is te vergelijken met een stads
tram tegen een heel goedkoop tarief en
geeft elk half uur aansluiting op de trein
naar Rotterdam. Van Haarlem uit is
Rozenburg in twee uur te bereiken. Een
nieuwe goede weg naar Rotterdam over
de hoge brug over de Botlek wordt het
volgend jaar bestedingsbeperking voor
behouden aangelegd. De bussen van de
Rotterdamse Electrische Tram rijden nu
al tot de werf van Verolme en burgemees
ter Aschoff zal trachten ze door te laten
rijden tot het dorp. En dan zijn er nog
ponten en de dam naar Oostvoorne.
Horizontaal: 1. gemeente in Zuid-Hol
land aan de Lek, 13. meisjesnaam, 14.
schande, 15. vogel, ook snip genaamd, 17.
denkbeeld, 18. gewicht (afkorting), 20.
iemand,- wie eershalve het burgerrecht in
een andere plaats dan zijn woonplaats of
in een ander land is verleend, 23. let wel
(afkorting Latijn), 24. rivier in Zwitserland,
26. evennachtslijn, 27. hond, 28. alvorens,
31. zwart agaatsteen, 32. stevig, groot en
sterk, 34. gelogen kwaad, 36. een der dunne
touwen, waaruit een koord bestaat, 37.
bruin als taan, 38. helder, 39. een klacht
uiten, 42. op een andere wijze, 45. bril-
DE GEMEENTE Rozenburg zal tegen
die tijd geen 3230 zoals nu, maar 10.000
of 12.000 inwoners op haar vierduizend
hectaren tellen. De „immigranten" zullen
de oorspronkelijke bevolking enige keren
overtreffen en men kan gemakkelijk be
grijpen, dat een invasie in deze omvang
zekere risico's inhoudt. Risico's welke uit
lopen op wederzijds wanbegrip, gespan
nen verhoudingen en alle ongenoegens, die
daaruit kunnen voortvloeien.
Nu dient vooraf een hardnekkige mis
vatting gecorrigeerd te worden: Rozen
burg is wel een landelijk gebied, maar het
is zeker niet achterlijk. Godsdienstig ge
sproken is men er wel ortodox, maar be
paald niet „zwaar" veel minder „zwaar"
bijvoorbeeld dan in Maassluis, waarvan
de ranke kerktoren het silhouet van de
overzijde van de Nieuwe Waterweg be
heerst. De landbouwbedrijven op het
schans ener citadel, 46. vaartuig, 48. klein
soort van rijpaard, 49. Europeaan, 50. bui,
52. aanwijzend voornaamswoord, 53. ver
ouderde muzieknoot, 54. grondsteen, steun
steen, 58. bekende afkorting, 59. koemest
vocht, 60. klap, 62. stad in Zwitserland, 64.
oogziekte, 65. gemeente in Noord-Brabant.
Verticaal: 1. volgens de regel, 2. wand
versiering, 3. lijkvaas, 4. opnieuw, 5. eet
gerei, 6. boom, 7. term bij het boksen (af
korting), 8. enkele, 9. verstand, 10. bereide
dierenhuid, 11. vlaktemaat, 12. gemeente in
Zeeland, 16. deel van Afrika, 10. hoffeest,
21. jong varken, 22. kikkerkuit, 23.
ontkenning, 25. overschot, 27. aandoen
lijk, 29. verdieping van een huis, 30. appel,
32. staaf, 33. handel (Engels), 35. munt in
Japan, 36 groente, 39. vele en sprekende
kleuren hebbende, 40. begeerte, trek, 41.
overijling, 43. zuiver, 44. zeker, 46. zwem
vogel, 47. huisdier, 50. koord met nestel, 51.
gebaar, 54. bezittelijk voornaamwoord, 55.
gemeente in Overijsel, 56. aanloop, 57. zij
tak Donau, 59. voornaam Van een bekend
voetballer, 61. meisjesnaam (afkorting), 63.
afkorting van lutetium, 64. zonder twijfel
(afkorting Latijn).
Om in aanmerking te komen voor een
van de drie geldprijzen ad 7,50, 5 en
2,50 dient men uiterlijk dinsdag 17 uur
de oplossing per briefkaart in te zenden
aan een van onze bureaus in Haarlem:
Grote Houtstraat 93 en Soendaplein; in
(Jmuiden: Lange Nieuwstraat 427.
Oplossing vorige puzzel:
Horizontaal: 1. hond, 3. palm, 6. E.K., 7.
os, 10. eg, 11. el, 14. stok, 15. lamp.
Verticaal: 1. hees, 2. nu, 4. as, 5. most,
8. pels, 9. klap, 12. do, 13. sa.
In de cirkel: 1. drie, 2. ever, 3. klok, 4.
laan, 5. unie, 6. tand, 7. stal, 8. kerk, 9.
wees, 10. ij del, 11. telg, 12. roer, 13. adem,
14. kram, 15. eend, 16. nest.
De zegswijze luidt: „De kluts kwijt
raken".
Prijswinnaars zijn: 7,50: C. H. Nieu-
wenhuizen, Sterrebosstraat 48 te Haarlem;
5: C. Schippers, Platanénstraat 47 te
IJmuiden-Oost; 2,50: mevrouw M. A.
Wernsen, Sumatrastraat 14 te Heemstede.
VERBINDINGEN volop dus. En dat
geldt niet alleen voor het verkeer maar
ook voor het beleid. De tijd ligt allang
achter ons al zijn er nog wel eens uit
zonderingen en niet eens altijd „in de pro
vincie" dat gemeentebesturen niet te
vreden waren voor zij alle voorzieningen
voor de inwoners (energie, medische dien
sten, onderwijs en wat al niet meer) in
eigen hand hadden en soms zelfs liever
van bepaalde wenselijkheden afzagen wan
neer zij die niet op eigen kracht konden
verwezenlijken. En de tijd is ook voorbij,
dat een gemeentebestuur in het geheel
geen oog had voor sommige noodzakelijk
heden als bijvoorbeeld de recreatie. In Ro
zenburg gaat daarover een mooi verhaal.
Toen Rotterdam het gebied van Hoek van
Holland had verworven, was het niet ge
heel duidelijk of de Rozenburgse duinen
de zogenaamde „Beer" daarbij waren
inbegrepen. De Maasstad toonde zich
royaal: Als de gemeente Rozenburg erop
stond, zou Rotterdam er geen aanspraak
op maken. Maar Rozenburg stond er hele
maal niet op. „Dat kost ons maar een
koddebeier!" zei de vroedschap. Nu weet
men waarom Rozenburg in het westen nog
aan Rotterdam grenst.
Tegenwoordig doen de gemeentebesturen
niets meer zonder elkaar in de wederzijd
se belangen te kennen. Die samenwerking
kan soms mammoet-achtige vormen aan
nemen, zoals in de Commissie der zeven
entwintig gemeenten, waarin Rotterdam,
de Waterweggemeenten en die op Voorne-
Putten vertegenwoordigd zijn. Zo'n li
chaam is natuurlijk wel nuttig, maar klei
nere bestuurseenheden zijn doeltreffen
der. De grote commissie is daarom in
een commissie voor de ruimtelijke orde
ning en voor bestuursaangelegenheden ge
splitst. Maar daarnaast bestaan nog tal
van andere vormen van georganiseerd
overleg, zoals de Commissie Rotterdam-
Rozenburg, waarin de grote hond en de
kleine kat die zaken onderling kunnen be
spreken, die hen beiden alleen aan
gaan. Rozenburg is ook bij de stichting
„Recreatieplan Brielse Maas" betrokken
een waar dorado voor watersportliefheb
bers. En dan profiteert het eiland een tik
je van zijn gunstige ligging: wanneer men
aan het walletje van de Nieuwe Waterweg
niet slaagt, dan heeft men misschien wel
aan het walletje van de Nieuwe Maas en
de Botlek succes. De technische dienst bij
voorbeeld Publieke Werken heeft men
met de gemeente Maasland ten noorden
van Maassluis in combinatie. Met Maas
sluis en Schipluiden samen bezit men
sinds kort een schoolartsendienst. Maar
met de gemèenten op Voorne-Putten pro
beert men tot de oprichting van een tehuis
voor chronische zieken te komen.
Men ziet: er gaat daar op Rozenburg
toch wel het een en ander gebeuren en voor
zover er achterstand was wordt die nu met
reuzenschreden ingehaald. Daar wijst bij
voorbeeld ook de aansluiting bij de Cen
trale bibliotheek voor het platteland van
Zuid-Holland op. En het geld voor een
nieuw Gezondheidshuis voor het Groene
Kruis is er bijna, zodat ook dat binnen
afzienbare tijd gebouwd zal worden.
Wanneer burgemeester Aschoff overdag
een van zijn wethouders wil opzoeken,
neemt hij de fiets en peddelt twaalf kilo
meter naar het westen. Voor hem uit te
kent het ruige duinlandschap van „De
Beer" zich nors af tegen de grijze hemel.
Wie niet van het eiland zelf komt stapt
in Hoek van Holland op het bootje van
Prins men is dan vlak bij het negen
honderd hectaren grote natuurreservaat
met zijn tweeledige functie: observatie
post en conservatiegebied voor de natuur
wetenschap en ontspanningsoord voor de
stedelingen van het Zuidhollandse indu
striedistrict. En wat nu voor Rozenburg
en zijn bewoners wel mogelijk is, is dat
den vogels, ,die er een nest gebouwd heb
beslist niet voor „De Beer" en de duizén-
ben of er geregeld komen broeden: zich
aanpassen aan de door de vestiging van
de Europoort gewijzigde omstandigheden.
De nabijheid van haven en industrie be
tekent voor de Rozenburgers anders leven
en in materiële zin wellicht zelfs béter le
ven. Voor „De Beer" en zijn gevleugelde
en gevederde vrienden wil dat zeggen: in
het geheel niet meer leven.
IN Natuur en Landschap het tijd
schrift van de contactcommissie voor na-
tuur-en-landschapsbescherming heeft
ir. C. N. A. de Voogd een overzicht ge
geven van de uitzonderlijk rijke fauna en
flora van het landschap, waar niet minder
dan zevenenzestig vogelsoorten broeden.
Visdiefjes, grote sterns, kapmeeuwen
broeden er in duizenden aantallen. Dwerg
sterns, kluten en scholeksters zijn veel zel-
zamer, maar toch nog altijd in vele tien
tallen paren present. Engelsen en Ame
rikanen komen herhaaldelijk naar „De
Beer" om de kluten, de kemphanen en de
grutto's te zien. In de duinvalleien huizen
niet alleen de fazanten en de houtduiven,
maar ook de bergeenden tezamen met an
dere vogels. Niet alleen ornithologen, ook
de insectenkenners en de botanici roemen
„De Beer" om zijn natuurschatten. Er
zijn insecten bij, welke in de gehele wereld
slechts van dit landschap bekend zijn. Het
vlierbos heeft zich door de bijzondere om
standigheden, welke zich op „De Beer"
hebben voorgedaan, op een geheel enige
(Zie verder pagina 5)
