Bij inflatiebestrijding is het samenspel
tussen kapitaal en arbeid verbroken
DOOI
Euromarkt belangrijke bijdrage
voor gehele wereldeconomie
Panda en de wijze Meester
Effecten -en
Geldmarkt
MAT
Opklaringen en kouder
Op de grens tussen beteugelen en aansporen
Nationale consumptie stijgt nog steeds
Wereldnieuws
ló Uet
zo
r
J
2
Gigantische bedragen voor
industriële expansie nodig
De akkerbouwproduktie
1957
Engelands economie vergt
nog grote voorzichtigheid
Amerikaanse minister van
Arbeid over komend jaar
Diamantindustrie wist zich
in 1957 staande te houden
GEBR. BEEKMAN
De veiling van vaste
goederen in 1957
Conclusie van uitvoerige G.A.T.T.-studie
Heringa Wuthrich
MEER OVER
PLANTEN
SATERDAG 28 DECEMBER 1957
Van onze financiële medewerker)
HET JAAR DAT TEN EINDE SPOEDT, heeft in hoge mate in het teken gestaan
van de inflatiebestrijding. Reeds in de tweede helft van 1956 won de overtuiging
veld dat men van de resultaten der industriële expansie, welke na de oorlog zowel in
de Verenigde Staten, als in Europa plaats had, te grote verwachtingen had gekoes
terd. Met de algemene versnelling van het levensritme, was er ook een streven op
korte termijn en liefst aanstonds de vruchten van die industriële expansie te pluk
ken. De tijdens de oorlog noodgedwongen vergroting van de overheidsmacht en de
overheidsinvloed had velen in de waan gebracht dat men zich daarbij ook in de
na-oorlogse jaren van economisch herstel volkomen veilig kon gevoelen en onder
de hoede van een geperfectioneerde statistische wetenschap bleek het dorado van
de welvaartsstaat met volledige werkgelegenheid en steeds grotere verteringsmoge
lijkheden te zijn aangebroken. De grote activiteit in nagenoeg alle sectoren van het
bedrijfsleven bleek de waarborg te zijn voor de duurzaamheid en de geleidelijke
verhoging van het verkregen welvaartsniveau. Men vergat echter, of hield er althans
te weinig rekening mee dat arbeid weliswaar kapitaal schept, maar dat dit kapitaal
niet aanstonds weer kon worden verteerd en voor een deel moet worden gereser
veerd om de arbeidsmogelijkheden te handhaven en te vergroten. Met andere woor
den, het juiste samenspel tussen kapitaal en arbeid werd verbroken.
De stormachtige ontwikkeling van de
bedrijfswetenschappen techniek, che
mie, kernenergie deed terecht nieuwe
wonderen van de industriële expansie ver
wachten, maar men kon zich nauwelijks
een voorstelling maken van de giganti
sche bedragen aan kapitaal, welke daar
voor nodig waren en in de toekomst nodig
zuilen zjjn. Een klein voorbeeld hiervan
vindt men in de recente mededeling van
de Koninklijke Shell dat in vijf jaar en
negen maanden rond 2 miljard voor
nieuwe investeringen moesten worden uit
gegeven en dat ondanks het feit, dat jaar
lijks 80 a 90 pet. van de behaalde winst
in het bedrijf blijft, thans IVj miljard
nieuw kapitaal moet worden aange
trokken.
Hetzelfde verschijnsel deed zich in an
dere bedrijfstakken voor en de kapitaal
markt heeft het daarom in de laatste ja
ren hard te verduren gehad. Verschillende
factoren speelden daarbij een rol. In de
eerste plaats was er ten aanzien van de
kapitaalgoederen een grote achterstand.
Men denke hier slechts aan de woning
bouw in de meeste landen. Alleen in ons
land werd gedurende de laatste I2V2 jaar
voor 28 miljard aan bouwwerken afge
leverd, een bedrag, dat ongeveer de helft
van de nationale investeringen uitmaakt
en 10 pet. van onze jaarlijkse nationale
produktie opeiste. Deze uitgaven voor de
woningbouw, zowel bij de overheid als
voor de particuliere bewoning, zijn slechts
indirect produktief en dragen niet recht
streeks tot een vergroting van de produk
tie bij, hetgeen algemeen gesproken wel
het geval is met de kapitaalsuitgaven van
de bedrijven, die niet alleen een achter
stand moesten inhalen maar ook de dyna
mische ontwikkeling van de techniek
moesten bijhouden, die een versnelde ver
oudering van het produktieapparaat mee
brengt. Voor de verbetering en vernieu
wing van dat produktieapparaat waren
bovendien wegens de stijgende prijzen
steeds grotere kapitalen nodig. Ogenschijn
lijk deden de nieuwe aspecten van het
economisch proces dus een verhoging van
de levensstandaard verantwoord achten;
het feit dat de nieuwe kapitaalvorming bij
het verbruik van kapitaal voor consumptie
den door verhoging van de rentetarieven
en meer middelen tot beperking van de
kredietgeving, terwijl ook op andere wij
ze een actie tot algemene bestedingsbe
perking werd ingezet, waarvan de resul
taten de laatste tijd meer en meer zicht
baar zijn geworden. De periode van eco-
nomische expansie kwam hierdoor ten
einde en heeft plaats gemaakt voor een
vermindering van de industriële activi
teit, welke thans reeds dermate schijnt
te zijn gevorderd dat men in de V.S. eer
der het moment gekomen acht om haar
nieuw leven in te blazen, dan haar nog
verder te beteugelen. Het ideaal van de
„full employment" volledige werkgele
genheid begint te verbleken, nu in de
V.S. ontslag van personeel aan de orde
van de dag is en in ons land het aantal
werklozen van ongeveer 40.000 in maart
tot 68.000 is toegenomen. Ook al blijft dit
cijfer nog belangrijk beneden het aantal
van 100.000, dat minister Suurhoff onder
de huidige omstandigheden toelaatbaar
acht, is het feit dat alleen voor de 15.000
werklozen in de bouwnijverheid per week
f 800.000 uitkeringen op grond van de
werkloosheidswet moeten worden gedaan
Totale graanproduktie gestegen
Volgens de uitkomsten van de definitie
ve raming van de oogst 1957, welke, vol
gens het ministerie van Economische Za
ken, door het Centraal Bureau voor de
Statistiek zijn gepubliceerd is de totale
graanproduktie ad 1.776.000 ton 6 pet. gro
ter dan 1956. Met uitzondering van de pro
duktie van rogge en korrel nais, (welke
met resp. 7 en 38 percent gedaald is) ge
ven de overige granen allen een hogere
totale opbrengst te zien. De grootste stij
ging onderging de tarwe-produktie, van
raat ten achter bleef, veroorzaakte echter
een kruipende inflatie, die de waarde van
het geld voortdurend deed verminderen.
In tien jaar tijds is bijvoorbeeld de koop
kracht van de dollar met 20 pet. terug
gegaan, die van het pond met 40 pet. die
van de Franse franc met 63 pet., die van
de Belgische franc met 22 pet. en die van
de Nederlandse gulden met 32 pet. Zelfs
de Zwitserse franc verloor in die periode
nog 11 pet. van haar koopkracht.
Nationale Consumptie
Om dit kwaad te keren, werd daarom
reeds in de tweede helft van 1956, zowel in
de V.S. als in de meeste landen van Euro
pa, de strijd tegen de inflatie aangebon-
O.E.E.S.-rapport
Engeland heeft het pond gered, de En
gelse economie verkeert in een betere
toestand dan geruime tijd het geval is
geweest en de speculatieve druk op het
pond is opgehouden, maar dit alles is ge
gaan ten koste van twee jaren stagnatie j
in de industriële produktie, aldus het
jaarlijkse rapport der O.E.E.S. over de
economische toestand van Engeland.
Het ziet er naar uit, dat de stagnatie der
industriële produktie nog zal aanhouden
als gevolg van de nieuwe en strengere
maatregelen, die in september 1957 zijn
genomen.
De O.E.E.S. is van oordeel, dat de eco
nomische politiek der Engelse regering
gekenmerkt moet worden door voorzich
tigheid. De goud- en deviezenreserves zijn
nog lang niet voldoende voor het weer
staan van de druk, waaraan het pond ster
ling bloot staat. De mogelijkheden tot ver
zachting van de huidige beperkingen zul
len gering zijn, totdat de reserves weer
kunnen worden opgebouwd en totdat de
onevenwichtigheid van de betalingsbalans
kleiner zal zijn geworden. Er bestaat in
Engeland echter een dringende behoefte
aan omvangrijke investeringen, waartoe
de prikkel zal ontbreken zolang niet de
bestaande beperkingen, zoals het hoge
bankdisconto van 7 percent, worden ver
zacht. De Engelse regering moet daarom
naar de mening der O.E.E.S. trachten een
zekere expansie van de binnenlandse vraag
toe te laten, terwijl zij tevens een waak
zaam oog houdt op de dreigingen, die er
bestaan voor de internationale positie van
het pond sterling en voor het binnenland
se prijsniveau.
309.000 tot 393.000 ton (27 pet.)
De totale opbrengst van de peulvruch
ten steeg van 87.000 ton in 1956 tot 126.000
ton (ongeveer 46 pet.). Hoewel de op
brengst per ha. van de oliehoudende za
den hoger is dan in 1956 en ook boven het
gemiddelde van de jaren 1952-1956 ligt, is
tengevolge van een inkrimping van het
areaal de totale produktie gedaald van
72.000 tot 59.000 ton (17 pet.). De netto
opbrengst van de klei-aardappelen ad
900.000 ton is 17 pet. lager dan vorig jaar.
De netto-produktie van de zand- en veen-
aardappelen steeg met 11 pet. tot 932.000
ton.
Meer suikerbieten
De suikerbietenproduktie is, afgezien
van het suikergehalte, geraamd op
2.689.000 ton of 6 pet. hoger dan vorig
jaar. Verwacht wordt dat, gezien het kwan
tum dat door de suikerfabrieken is ont
vangen, deze raming ongeveer 4 pet. te
laag zal blijken te zijn. De opbrengst per
ha. van de zaai-uien bleef dit jaar 15 pet.
ten achter bij die van het vorig jaar. De
totale produktie daalde hierdoor tot
148.000 ton (—12 pet.).
voor de Tweede Kamer aanleiding gewor
den om te vragen of men met de beste
dingsbeperking niet te ver gaat.
Het teleurstellende is wel dit dat deze
bestedingsbeperking zich vooral bij de
bedrijven voltrekt en dat de nationale con
sumptie gedurende de laatste maanden
eerder nog stijgt dan daalt. Het hoeveel-
heidsindexcijfer voor de invoer van con
sumptiegoederen (1953 - 100) bedroeg in
september, oktober en november resp.
207, 222 en 261 tegen 202,232 en 257 in het
vorig jaar en voor de eerste negen maan
den is het indexcijfer van de waarde der
consumptieve uitgaven van 131 tot 139
gestegen. Het staat dus feitelijk zo dat er
in deze tijd weliswaar kapitaal wordt be
spaard, maar niet in de sector waar dit
allereerst en allermeest nodig is.
Als zich thans symptomen voordoen,
welke voor de ontwikkeling van de Neder
landse economie weer meer hoop bieden,
zullen deze in dat licht moeten worden
gezien en zij kunnen daarom nog niet wor
den beschouwd als positieve aanwijzingen
voor een zodanige kentering in de con
junctuur van ons land dat men het nieu
we jaar zonder enige zorg zou kunnen in
gaan ook al is er aan de andere kant geen
reden om aan de mogelijkheden tot her
stel te twijfelen.
In een volgend artikel willen wij over
enige aspecten van de economische ont
wikkeling in het afgelopen jaar nog en
kele opmerkingen maken.
De Amerikaanse minister van Arbeid,
J. Mitchell, heeft in een overzicht in ver
band met het aflopende jaar opgemerkt,
dat er, hoewel de werkloosheid in het be
gin van het nieuwe jaar kan toenemen,
geen oorzaak is, die een langdurig en ern
stig vraagstuk zou kunnen doen ontstaan.
Hij zei dat er in 1958 zeer veel kans be
staat dat overgegaan zal worden van een
zich uitbreidende economie, die over
heerst wordt door investingsvraag en in-
flationistische druk, naar een meer stabie
le economie, waarin de levensstandaard
van de verbruikers verhoogd zal worden
door een volledig gebruik van alle arbeids
krachten en van de enorme industriële ca
paciteit.
In 1957 bereikten de Verenigde Staten
nieuwe hoogtenpunten voor produktie,
werkgelegenheid en inkomsten door een
hausse, die wat duur en omvang betreft,
alle andere records in vredestijd overtrof.
Enkele bedrijven breidden zich echter te
snel uit; enkele prijzen en lonen zijn snel
Ier gestegen dan de economische om
standigheden rechtvaardigden.
In 1956 was de diamanthandel levendig.
De uitvoer heeft wederom die van 1955
overtroffen. Ook de invoer nam toe. Am
sterdam handhaafde zijn positie als dia
mantcentrum. Na juli 1957 kregen de za
ken een aanmerkelijk kalmer karakter,
zo zelfs dat de traditionele kerstaanko
pen, vooral van Amerikaanse zijde, in
september en oktober vrijwel uitbleven.
Aldus vermeldt het jaarverslag 1956 van
de vereniging „Beurs voor de diamant
handel".
De internationale diamanthandel werd
beïnvloed door de anti-inflatoire maatre
gelen. Juist daarom wordt de diamant
sector zwaarder getroffen dan de meeste
andere exporterende industrieën, omdat
de diamantair geen winstcompensatie kan
verkrijgen op de binnenlandse markt. Ten
minste 98 percent van het in Amsterdam
gefabriceerde of geïmporteerde geslepen
diamant wordt immers geëxporteerd. De
directeur, mr. Fehr, meent echter dat uit
eindelijk de maatregelen tot bestrijding
van de inflatie in het belang van de handel
zijn, omdat een gezonde economie en dus
een gezond geldwezen op de duur meer
bevorderlijk zijn voor de diamanthandel
dan welk politiek of monetair evenement
ook.
In 1956 was ook in de diamantindustrie
sprake van „full employment", zelfs tot
in 1957. Wel waren de winstmarges voor
de fabrikanten zeer klein, maar in vele
gevallen konden verliezen uit de fabricage-
afdeling gedekt worden met winsten uit
de handelsafdeling. Voor de fabrikanten-
niet exporteurs was het jaar beslist niet
rooskleurig. Echter ondanks de grote
concurrentie van Israel en Duitsland, weet
de Nederlandse diamantindustrie zich
staande te houden, niet in de laatste
plaats door de goede naam, die het Am
sterdamse produkt alom in de wereld
heeft.
ADVERTENTIE
Door de ongekend ra
tionele constructie en
de - ook nü - goedkope
Fiat onderdelen blijvend
voordelig in onderhoud!
vanaf f 4700-
mef de handige
neerklap-achterbank!
Haarlem
Bloemendaal
Tel. 14140
Tel. 54401
De afdeling veilingen van Blikman en
Sartorius n.v. te Amsterdam heeft weder
om een vergelijkend overzicht samenge
steld van alle te Amsterdam in publieke
veiling gebrachte vaste goederen van
1948 tot en met 1957. In 1957 zijn totaal
aangeslagen 330 percelen (518 perc. in
1956 en 303 in 1948). Verkocht zijn 248
(448 en 197), opgehouden 57 (40 en 30) en
aangeslagen doch niet geveild 25 (30 en
76 percelen). Het totale bedrag van deze
percelen was 8.161.548 11.605.681 en
3.239.644). De waarde van de verkochte
percelen beliep ƒ6.319.193 10.290.576 en
2.776.744) en van de opgehouden perce
len f 1.842.355 1.315.105 en f 462.900).
ADVERTENTIE
Haarlem
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
Deskundigen op het gebied van de inter
nationale handel van de contracterende
partijen der Algemene Overeenkomst
voor Tarieven en Handel (G.A.T.T.) heb
ben voorspeld, dat het plan der Gemeen
schappelijke Markt van de zes Europese
landen, Frankrijk, West-Duitsland, Italië,
en de Beneluxlanden, ook voordelen kan
hebben voor de andere landen in de we
reld. In een rapport van zeventig pagina's
over de mogelijke invloed van deze Ge
meenschappelijke Markt op de wereldhan
del zeggen zij, dat de voortdurende wel
vaart van de zes landen der Gemeen
schappelijke Markt van beslissende bete
kenis is voor de wereldonomie in haar
geheel. Deze gemeenschappelijke markt
zal duidelijk een belangrijke bijdrage tot
het welzijn van andere delen van de
wereld leveren, al was het alleen maar
doordat de economische vooruitgang in de
zes landen er doo versneld wordt en aldus
ook de mate van vooruitgang in West-
Europa in z(jn geheel.
Het boven Zuid-Europa gelegen gebied
van hoge druk is sinds gisteren belangrijk
in betekenis afgenomen. Het zwaartepunt
ervan lag vanmorgen met een barometer
stand van 1036 millibar tussen de Azoren
en Portugal. In West- en Midden-Europa
daalde de barometer gestadig.
Op het noordelijk deel van de oceaan
kwam tezelfdertijd een gebied van hoge
druk tot ontwikkeling.
In verband hiermede verplaatste een
daar aanwezig koudefront zich via Schot
land en Engeland naar het Zuiden. Dit
front zal zeer waarschijnlijk morgenoch
tend geheel Nederland zijn gepasseerd.
Achter het front ruimt de wind naar west
of westnoordwest en zal koudere, maar
weerbeeld een merkbare verandering on
dergaan. Er worden opklaringen verwacht,
die echter plaatselijk door een enkele bui
kunnen worden afgewisseld. De tempera
tuur gaat iets dalen.
WEERRAPPORTEN
Zondag 29 december
Zon op 8.50 uur, onder 16.38 uur.
Maan op 12.14 uur, onder 0.49 uur.
Maandag 30 december
Zon op 8.50 uur, onder 16.39 uur.
Maan op 12.37 uur, onder 1.54 uur.
Hoog en laag water in IJmuiden
Zondag 29 december
Hoog water: 9.01 en 21.28 uur.
Laag water: 4.15 en 16.42 uur.
Maandag 30 december
Hoog water: 9.58 en 22.35 uur.
Laag water: 5.12 en 17.44 uur.
Temperaturen:
buiten
bo
te
en binnenland
heden-
c
3„S
morgen 7 uur.
Neerslag:
d
bi
laatste 24
uur.
|-8
<v
0)
O) e
c.S
Helsinki
geheel bew.
wzw
6
0,3
Stockholm
regenbui
zw
6
0,5
Oslo
licht bew.
w
4
0
Kopenhagen
motregen
zw
5
0,1
Aberdeen
onbewolkt
wnw
5
0,3
Londen
geheel bew.
wzw
7
0,2
Amsterdam
geheel bew.
wzw
7
0
Brussel
geheel bew.
wzw
5
0
Luxemburg
mist
zw
-2
0
Parijs
zwaar bew.
zw
2
0
Bordeaux
geheel bew.
ono
0
0
Grenoble
geheel bew.
windst.
-1
0
Nice
regen
nnw
7
2
Berlijn
geheel bew.
zw
2
0
Frankfort
mist
wzw
-3
0
München
mist
windst.
-7
0
Zürich
mist
windst. -
15
0
Genève
geheel bew
windst.
-3
0
Locarno
licht bew.
ozo
-7
0
Wenen
ij zei
zzo
-4
0,1
Innsbruck
onbewolkt
windst.
-8
0
Rome
licht bew.
no
6
3
Ajaccio
onweer
no
5
21
Den Helder
motregen
zw
7
0,1
Ypenburg
geheel bew.
wzw
7
0,1
Vlissingen
motregen
zw
7
0,1
Eelde
motregen
wzw
7
0,1
De Bilt
geheel bew
zw
7
0,1
Twente
geheel bew.
zw
6
0
Eindhoven
opheel bew.
wzw
5
0
Vlv. Z.-Limb
geheel bew.
zw
5
0,1
23. Toen hij zag in welke gehavende toe
stand Joris geestelijk en lichamelijk ver
keerde, begreep Panda, dat er tijdens zijn
afwezigheid iets gebeurd moest zijn. De
wijze meester die nog diep onder de in
druk was van alle Onvriendelijke Gedach
ten die hij had ontmoet, probeerde het
hem uit te leggen. „Het waren de wester
lingen, broeder Panda", sprak hij met on
vaste stem, „ze hebben Broeder Goedbloed
onheus bejegend! Maar waarom? Mijn
elixer heeft toch alleen maar hun denken
verhelderd Vanwaar dan die heftige
reactie?" „Hm", dacht Panda, „toen ze
plotseling helder konden denken, gingen
ze Joris dus te lijfIk vraag me af
Joris, die enige tijd vaag voor zich uit had
zitten kijken begon nu met wat meer be
langstelling om zich heen te zien. „Wester
lingen schijnen nogal heftig op het elixer
te reageren krijgen onvriendelijke ge
dachten en zodaar moet ik iets op zien
te vinden Het kan geen kwaad als mijn
gedachten eens wat helderder worden
En hij tastte naar een flesje dat nog heel
was gebleven. „Hé!", riep Panda verschrikt.
„Ik vraag me af, of het werkelijk geen
kwaad kan, als j ij helderder gaat den
ken!" Sssstbroeder Panda!", sprak de
wijze bestraffend. „Dat is een Onvriende
lijke Gedachte!" Joris had inmiddels een
flinke teug van het elixer genomen en
plotseling straalde zijn gezicht van sluw
heid en dadendrang. Weldra zou blijken
of Panda s gedachten onvriendelijk waren
geweestóf juist!
Het rapport bevat voorspellingen over
de mogelijke gevolgen van de Gemeen
schappelijke Markt, die gebaseerd zijn op
vroegere ervaringen omtrent de werking
van gebieden van preferentiële rechten
en op een aantal voorspellingen omtrent
economische ontwikkeling. Zo zal bijvoor
beeld de netto invoerbehoefte aan voedsel
afhangen van de uitwerking van de ge
meenschappelijke landbouwpolitiek, zoals
deze is vastgelegd in de verdragen van
Rome en van de algemene economische
groei van de landen. In het rapport wordt
medegedeeld, dat er in de afgelopen vijf
tien jaar een vermindering van bijna 2
percent per jaar van de arbeidskrachten
in de Amerikaanse landbouw is waarge
nomen. Het zou niet onredelijk zijn te ver
onderstellen, dat een soortgelijke ver
mindering van de arbeidskrachten in de
landbouw in de gemeenschappelijke
Markt tot de mogelijkheden behoort, en
dat de netto-invoer van oedsel ook een
belangrijke bijdrage zal kunnen leveren
tot de verbeteringen van de Gemeen
schappelijke Markt, aldus het rapport.
In het rapport worden ook enkele van
de mogelijke gevolgen van nieuwe prefe
rentiële tarieven op de markt voor pri
maire produkten in de zes landen geana
lyseerd. Het rapport co: cludeert, dat de
tariefverschillen, die ten gunste van over
zeese gebieden worden voorgesteld voor
invoer van tabak, suiker, rubber en fineer
niet ruim genoeg zijn, om geheel en al op
te wegen tegen de op het ogenblik hogere
produktiekosten in die gebieden, in ver
gelijking met andere leveringsbronnen.
Voorkeursbehandeling van de invoer van
koffie en cacao uit overzeese gebieden
schijnt echter potentieel de meest effec
tieve prikkel tot vergroting van de invoer
te zijn.
In het rapport wordt gewaarschuwd,
dat de invoering van de Gemeenschappe
lijke Markt in de komende 12 tot 15 jaar
noodzakelijkerwijze met zich zal brengen,
dat enkele handelspartners een bevoor
rechte behandeling genieten. Hieraan
wordt echter toegevoegd, dat de ervaring
van de laatste jaren doe blijken, dat dit
geen ernstige verplaatsing van de handel
behoeft te betekenen. Volgens het rapport
zullen de invloeden het sterkst zijn, wan
neer de veranderingen komen in een pe
riode van afnemende handel. Zij zullen
echter van weinig betekenis zijn als zij
plaatsvinden in tijden van aanhoudend op
gewekte omstandigheden in het bedrijfs
leven.
Ontsporing. De exprestrein Madrid-Bar
celona is vrijdagmorgen omstreeks 10
uur bij Reus ontspoord. Drie passagiers
kwamen om het leven en 40 raakten ge
wond, van wie ten minste acht zeer
ernstig. Twee wagons, een slaap- en
een eersteklasrijtuig, vielen zeven me
ter diep in de bedding van de rivier
de Maspujals.
Zeven op één. Voor elke Rus staan in de
bibliotheek zeven boeken, aldus meld
de radio-Moskou vrijdag. „Veel meer,
dan in welk bourgeois land ook voor
de burger daar ten dienste staan, al
dus Moskou. Rusland heeft nu de be
schikking over 400.000 bibliotheken te
gen 75.000 in 1913.
Leermiddelen. De hoogleraren van de uni
versiteit van Bologna dreigen met ge
zamenlijk ontslag, wanneer de regering
niet spoedig behoorlijke bedragen toe
wijst voor het onderzoekingswerk der
universiteit. In een manifest spreken
zij van gebrek aan personeel, geld en
andere faciliteiten, waardoor het hun
praktisch onmogelijk is hun taak te
vervullen.
Lintjes. De Russische componist Yuri
Shaporin en de opperbevelhebber der
strijdkrachten van het Verdrag van
Warschau, maarschalk Iwan Koniev,
zijn door het presidium van de Opper-
ste Sovjet onderscheiden met de Orde
van Lenin, aldus meldt radio-Moskou.
Zwakste punt. De Tsjechoslowaakse mi-
nistèr van Onderwijs heeft verklaard,
dat de politieke opvoeding van de scho
lieren het zwakste punt van het onder
wijsstelsel blijft. Hij deelde mee, dat
er voorbereidingen worden getroffen
om dat deel van het onderwijzende per
soneel, dat op politiek terrein niet vol
doende waarborg kan geven, te verwij
deren.
Afgesneden. In een steenkoolmijn nabij
Bluefield, in de Amerikaanse staat
West-Virginia, heeft zich vrijdagavond
een zware ontploffing voorgedaan,
waardoor naar schatting 22 mijnwer
kers van de buitenwereld werden afge
sneden. Zij bevonden zich op een diep
te van 165 meter. Veertien hunner zijn
later bevrijd.
Ontscheept. De Belgische Zuidpoolexpedi
tie, die 12 november Antwerpen aan
boord van de Noorse schepen „Polar-
hav" en „Polarsirkel" verliet, heeft
een baai in de nabijheid van Breid-Bay
gevonden, waar zij begonnen is met het
lossen van haar materieel. De plaats
voor de overwinteringsbasis is gekozen
op 17 km in het binnenland. De weg van
de landingsplaats naar de basis werd
afgebakend zonder dat men enige kloof
ontmoette.
Laatste modellen. Volgens het Poolse
persbureau P.A.P. zijn twee spionnen,
die militaire inlichtingen voor de Ame
rikaanse geheime dienst zouden heb
ben verzameld, gearresteerd. Zij zou
den het ontwerp van een der laatste
modellen van een straaljager van het
type „Mig" hebben bemachtigd.
Stiekeme flitser. Te Fort Monmouth in
New Yersey (V.S.) is vrijdag een klein
onbemand vliegtuig gedemonstreerd,
dat in staat is 's nachts boven vijande
lijk gebied foto's te maken door het
afvureri van raketten, die het onderlig--
gende terrein verlichten.
Olielaag. De Standard Oil, een Ameri
kaanse maatschappij, heeft in Turkije
nabij Babaeski op 40 km ten oosten van
Edirne een belangrijke olielaag ont
dekt, zo meldt het blad „Havadis".
Volgens het blad zou de olielaag 60 per
cent van de Turkse behoeften kunnen
dekken.
Natellen? Op de Fidji-eilanden is een
Russisch oncierzoekingsvaartuig aange
komen, dat een maand geleden met 70
geleerden aan boord uit Wladiwostok
is vertrokken voor een wetenschappe
lijke reis in de Stille Oceaan. Het schip
heeft geruime tijd bij Christmas Island
gekruist, waar onlangs Britse kern
proeven zijn genomen.
Nogal glad. De vorst en de ermee optre
dende gladheid, hebben in Oostenrijk
300 slachtoffers geëist mensen die
vielen en gewond raakten, velen liepen
een gebroken been op. Ook verschei
dene verkeersongevallen zijn aan de
vorst te wijten. Gezien het feit dat de
koude aanhoudt verwacht de politie in
Oostenrijk nog meer ongelukken.
Terug. Ruim 1.500 Hongaarse vluchtelin
gen zijn kort voor Kerstmis naar hun
land teruggekeerd, zo heeft de Hon
gaarse gezant in Oostenrijk, Frigyies
Puja, in een vraaggesprek verklaard,
Geïnterviewd door het Hongaarse dag
blad Nepakarat, zei Puja, dat iedere
dag ongeveer 60 vluchtelingen naar
Hongarije terugkeren. Ook beweerde
hij dat 6.000 Hongaren die na de Hon
gaarse opstand naar Can. da geëmi
greerd zijn, naar hun land wensen terug
te keren.
ORGANEN van levende organismen
kunnen, al naar gelang de functie die zij
hebben te vervullen, worden aangepast
aan hun doel en veranderen in vele ge
vallen zelfs volkomen van vorm, zodat
het vaak heel moeilijk is de oorspronke
lijke oervorm hiervan te ontdekken. Heb
ben we in een tweetal voorgaande artikel
tjes betoogd, dat de planten
delen boven de grond eigen
lijk alle uit loof bestaan,
bij talrijke cacteeën kunnen
we de bevestiging hiervan
zien aan de stam, die tot
dikke, bladachtige, zogenaam
de cladodiën is uitgegroeid,
waaraan tevens de bloemen
bevestigd zijn. De bladeren zijn hier ver
groeid tot doorns.
Maar desgewenst kan de plant van bla
deren ook weer stengelachtige delen ma
ken. Slinger en klimplanten hebben orga
nen nodig waarmee zij alles kunnen vast
grijpen dat hun houvast belooft. De kale
bas vervaardigt daarom ranken uit bla
deren, maar de erwt acht een dergelijke
maatregel verspilling en maakt haar ran
ken op een veel zuiniger manier uit delen
van het blad. De wingerd doet het wéér
anders en ontwikkelt haar ranken uit
twijgen. Drie voorbeelden dus van het
zelfde grijporgaan, dat nu eens uit bladen
of delen daarvan, dan weer uit stengels
gevormd kan worden.
Wanneer we nu nog even mogen recapi
tuleren en vaststellen, dat bladeren - die
zelf het ademhalings- en voedingsorgaan
van de plant zijn tot voortplantingsor
gaan kunnen uitgroeien, maar tevens tot
klim-, grijp- en verdedigingsoraa.an en
desgewenst ook tot ruggegraat en stut van
de gehele plant, dan krijgen we toch wel
een treffend beeld van de vervormings
mogelijkheden en de plasticiteit van de
levende stof, die - let wel! - niet naar
willekeur nu eens tot de ene vorm uit
groeit en dan weer tot de andere vorm,
maar die juist die vorm krijgt, die voor
de levenswijze van de plant
nuttig en doeltreffend is.
Met andere woorden, de ver-
vor t ingen van de. oervorm
zijn op een doel gericht,
ook al kent de plant dat
doel zelf niet en ook al ont
gaat dat doel ons, mensen, in
vele gevallen. Maar ook al zien
wij er vaak overheen, het „idee" dat hier
achter staat en waarvan elke levende vorm
de materiële weergave is, valt moeilijk te
ontkennen. Zouden de plantendelen naar
willekeur bladeren, ranken, doorns, twij
gen, stammen, meeldraden, stempels,
bloembladen vormen, kortom, hun hele
repertoire van mogelijkheden in het wilde
weg afwerken, het zou een chaos worden
die geen enkele plant levensmogelijkheden
bood, en de aarde zou „woest en ledig"
zijn als voorheen. Doordat iedere levens
vorm echter gebonden is aan het „idee",
waarvan die éne vorm - binnen bepaalde
grenzen - de materiële realisatie is, kan
de harmonie bestaan, die we op elk gebied
in de natuur waarnemen.
Met dat al hebben we geheel over het
hoofd gezien welk een wonder het blad
op zichzelf eigenlijk is.
Daarover een volgende keer.
(Nadruk verboden)
II. Pétillon
