OPERATIE DIEPVRIES AAN DE ZUIDPOOL
Non^stop- televisie* Overbrugging
België wil export van belangrijke
kunstwerken controleren
MmMmMmMMmMmMm MmMmMmAAMmMmMm^
Gevolg van protesten tegen verkoop
van een beroemd drieluik
Om bescherming
van de titel
van
Architectenbond stuurt
voorstel aan drie ministers
van zijn stuk gebracht. In zekere zin is
het de geschiedenis, die zich herhaalt,
want drie jaar geleden had een quiz, de
,,64.000 dollar question", een soortgelijke
uitwerking in Amerika, terwijl in Italië
de quiz „Lascia o Radoppia" de Italianen
en bloc in opwinding bracht. In Mexico,
Brazilië, Argentinië en Zweden hadden
spelletjes van deze aard ook veel succes
en zelfs de minder gauw warm-lopende
Brit had er enig plezier in. Maar hoe kon
men verwachten dat een koel volk zich zo
aan een quiz zou overgeven? De quiz
koorts veroorzaakte een run op de win
kels, die tot dusverre nog niet veel voor
deel van de televisie hadden gemerkt. De
restaurants, bioscopen en theaters liepen
leeg. In de theaters wordt door de leiding
luid geprotesteerd en men bezint zich op
tegenmaatregelen. De quiz is zelfs van in
vloed op de kerkdiensten van zondag
avond. Uit de protestantse kerk zijn stem
men opgegaan om he* aanvangsuur van
de quiz gewijzigd te Krijgen, om te ver
hinderen dat men tijdens de dienst het
kerkgebouw reeds verlaat om op tijd voor
het tv-apparaat te zitten. Het is allemaal
begonnen op een zondagavond vóór in no-
vember en hoewel door de kranten weinig
aandacht aan de quiz besteed werd, ging
het nieuwtje van mond tot mond en toen
de derde uitzending kwam konden de res
taurants, bioscopen en theaters de con
currentie al sterk voelen. Bioscoopdirec
ties klagen, dat het bezoek op zondag
avond met vijfenzeventig percent is terug
gelopen. Een verzoek van de theaters erv
bioscopen aan de staatsradio om het quiz
program te verschuiven naar een dag
door-de-week, werd genegeerd.
Ten minste één theaterexploitant, Aage
Stentoft, heeft een vergeldingsmaatregel
genomen. Hij heeft acteurs, die in zijn
twee theaters werken, laten weten, dat
zij ontslagen worden als zij voor de tv
optreden. Er waren ook theaters, die het
onvermijdelijke accepteerden. Zij ver
schoven het aanvangsuur van hun zondag
show naar vier uur in de middag. Ver
scheidene bioscopen maakten van de nood
een deugd en installeerden de grootste tv-
apparaten die te koop waren in hun hal.
Om acht uur kan het publiek daar naar
de quiz kijken en om negen uur begint de
film.
Het verschuiven van theatervoorstellin
gen naar 's middags vier uur, gaf echter
weinig soulaas.Meestal werd het experi
ment na één zondag reeds gestaakt en
de directies zijn een „i.oude oorlog" tegen
de tv begonnen. Steeds meer acteurs ont
vangen de waarschuwing, dat zij nergens
anders meer kunnen optreden als zij naar
de tv overlopen. De tv heeft de handschoen
opgenomen. Als zij medewerkers tekort
komt, laat zij uit Duitsland versterkingen
aanrukken.
Waartoe dit alles zal leiden, is moeilijk
te zeggen. De belangstelling van het pu
bliek is nog steeds zeer groot, hoewel men
mag verwachten, dat de populariteit van
de quiz te zijner tijd wel wat zal tanen.
Inmiddels heeft de staat al ruim een half
miljoen kronen verloren aan vermakelijk
heidsbelasting en drankbelasting. Daar
tegenover staat, dat wekelijks tweehon
derdduizend kronen binnen komt aan
nieuwe tv-vergunningen. Sedert het begin
van de quiz zijn vierduizend apparaten
per week verkocht. De quiz bleek de gro
te injectie voor de televisie in een land
waar minder dan drie uur per avond werd
uitgezonden en waar de programma's bo
vendien tamelijk saai waren. Het is cu
rieus op zichzelf, dat de quiz geen vermo
gen laat winnen. Het maximum, dat men
kan winnen is tienduizend kronen. Het to
taal der uitgaven was gemiddeld vijftien
duizend kronen per show.
AMERIKAANSE tv-shows hebben in
1957 een flink bedrag uitgedeeld in to
taal negen miljoen dollar. De „64.000 dol
lar question" gaf het meeste weg aan
geld, zevenhonderdduizend dollar, terwijl
„truth and consequences" een miljoen
vijfhonderdzestigduizend dollar aan koop
waar weg gaf, gevolgd door „Queen for
a day" met prijzen tot een waarde van
negenhonderdtienduizend dollar.
„RUMBA-KONING" Xavier Cugat treft
voorbereidingen voor een serie tv-musi-
cals op film, die hij van plan is in de
herfst van dit jaar op televisie te verto
nen. De serie zal bestaan uit negenender
tig muzikale „episodes" van een half
uur, met Cugat en zijn echtgenote beter
bekend als Abbe Lane, in de hoofdrollen.
De laatste dag van het vorig jaar heeft de
miljoenen televisiekijkers van de oude
wereld dicht bij elkaar gebracht: Europa
was door een keten van straalzenders ver
bonden voor een gemeenschappelijk pro
gramma van grote en kleine kunst uit de
vrije landen. Maar de grenzen van de
technische middelen tot overbrugging van
de internationale verdeeldheid zijn nog
lang niet bereikt. Zo is thans in Amerika
de UNITEL opgericht, een telecommunica
tiebedrijf, dat een plan heeft opgesteld
voor een vierhonderdvijftig kilometer
lange verbinding van Europa met de Ver
enigde Staten en Canada, bij afkorting
Atlantische Oceaan
I
Far-Oei
NARCOM genoemd: het Noordatlantische
relayeernet. Op de bijgaande kaart ziet
men hoe de „toekomstbeelden" door mid
del van een keten van hoge televisiemasten
zouden kunnen worden overgebracht. Uit
voering van dit plan zal ongeveer vijfen
zeventig miljoen dollar kosten, maar dat
zal niet het grootste bezwaar bij de ver
wezenlijking vormen, in aanmerking ne
mend dat de oost-west-verbinding in
Amerika ruim vijfenveertig miljoen dollar
heeft gevergd
(Van onze correspondent in Brussel
In Belgische kunstkringen is opschud
ding verwekt door een bericht over de ver
koop naar Amerika van een bekend schil
derwerk, te weten het triptiek van de
„Meester van Flemalle" (in Henegouwen),
getiteld de „Maria-boodschap". Het is een
prachtig drieluik, dat aan de werken van
Jan en Hubert van Eyck doet denken. Er
zijn overigens weinig kunstkenners, die dit
drieluik wel eens hebben gezien, daar de
Belgische prinsen de Mérode, de eigenaars,
het doek nooit in het openbaar hebben ten
toongesteld. In antwoord op een vraag van
een kamerlid heeft de minister van Open
baar Onderwijs en Kunsten, Collard, ge
antwoord, dat hij toevallig had vernomen,
via een verklaring van de directeur van
het Metropolitan Museum in New York,
dat het doek voor een bedrag van vijftig
miljoen Belgische frank (een miljoen dol
lar) is aangekocht en reeds in de Verenigde
Staten is gearriveerd.
De conservator van het Belgische kunst
historisch museum van het Jubelpark,
graaf de Borchgrave, heeft nu een petitie
aan koning Boudewijn gezonden, hem ver
zoekende het drieluik in Belgisch bezit
terug te laten brengen. Afstammelingen
van de prinsen de Mérode hebben het
werk, dat voor de Belgische kunstkenners
onschatbare waarde heeft, tegen een rela
tief laag bedrag aan het genoemde Ameri
kaanse museum verkocht en de familie,
die dit op haar geweten heeft, krijgt thans
veel verwijten. Er blijkt inmiddels, dat de
Belgische regering niet gewapend is tegen
een eventuele export van kostbare kunst
voorwerpen, want er staat in het Belgische
wetboek geen enikele regel, waarop men
zich zou kunnen beroepen om die export
te verbieden. Men is steeds van de idee
uitgegaan, dat kunstvoorwerpen, door deze
aan exportvergunning te onderwerpen,
sterk in waarde devalueren. Wanneer men
de export van een kunstwerk verbiedt
moet de eigenaar ervan zich bij eventuele
verkoop beperken tot de binnenlandse lief
hebbers, in veel gevallen dus de particu
liere kunstverzamelaars of de musea. Bij
gebrek aan geld of aan werkelijke belang
stelling gaan deze binnenlandse kopers dan
lager bieden. Zo blijven oude en waarde
volle kunstwerken, schilderijen of beeld
houwwerken, soms generaties lang op een
of andere oude zolder slingeren, tot ze
daar toevallig worden ontdekt.
Thans wil minister Collard een wets
ontwerp indienen, dat een soepele vorm
van exportverbod organiseert. Slechts wer
ken, die voor een groot bedrag zijn ver
zekerd, zouden op grond van een export
vergunning eventueel naar het buitenland
mogen worden verkocht. Wanneer het om
werkelijk waardevolle werkën gaat, die
men als een deel van het nationaal kunst
bezit mag beschouwen, zou de minister van
Onderwijs of de betrokken minister, na
advies van een commissie van deskundigen,
de exportvergunning mogen weigeren. In
dien de wet aldus soepel wordt toegepast
zou het exportverbod slechts op een dertig
tal hoogst belangrijke schilderijen en beeld
houwwerken kunnen worden toegepast. Op
openbare veilingen zou de staat anderzijds
een zekere voorrang verkrijgen bij de ver
koop van kunstwerken, die het nationaal
bezit zouden kunnen vergroten, hetgeen
eveneens voor waardevolle handschriften,
boeken en wetenschappelijke werken het
geval zou zijn.
DE gemiddelde aanschaffingskosten van
een tv-station in Amerika bedragen hon
derdduizend dollar. Maar toen de liedjes
zanger Bing Crosby onlangs het station
K.C.O.P. in Hollywood kocht, betaalde hij
er liefst vier miljoen dollar voor. Deze
prijs wijst op de grote betekenis van de
commerciële televisie in Amerika. Station
K.C.O.P. (of Kanaal 13, zoals het bij de
plaatselijke kijkers bekend staat) is bui
tengewoon populair en heeft dus een gro
te kijkerschare voor de programma's, die
Crosby en zijn medewerkers willen gaan
brengen. En de advertentie-tarieven staan
in directe verhouding tot het aantal kij
kers van een station. Los Angelos en
Hollywood hebben zeven tv-stations en
even zoveel gelijktijdige programma's over
even zoveel kanalen en dit is de limiet
voor iedere Amerikaanse stad, krachtens
een decreet van de Federal Communica
tions Commission in Washington. Een en
ander betekende, dat Crosby diep in
eigen zak moest tasten om het eigendom
te verwerven van het zevende deel van de
televisie in Hollywood.
TV-KIJKERS in Europese landen, die
momenteel nog gerantsoeneerd zijn op
een maximum van drie uren per dag, kun
nen moed putten uit het nieuws, dat Ro
me zijn uitzendingen met tenminste drie
uur per dag gaat uitbreiden, om op een
totaal van zeven uur per dag te komen.
Onze correspondent in Rome meldt, dat
van nu af de Italianen van 's middags vijf
uur non-stop-televisie zullen hebben tot
middernacht. Als alles goed gaat zal voor
het eind van dit jaar het aanvangstijdstip
vervroegd worden tot voor in de middag.
De uitbreiding komt voor een groot deel
ten goede aan de jeugd, die diverse pro
gramma's zal krijgen. De peuters, de gro
tere kinderen en de opgeschoten jeugd
krijgen hun eigen vermaak en educatie.
De rest van de toegevoegde tijd zal ge
bruikt worden voor culturele program
ma's, die tot dusverre in de avonduren
gebracht moesten worden. Van nu af zal
de avond geheel gererveerd worden voor
amusement. Italië is volkomen voor de
tv gewonnen, er zijn driekwart miljoen
ontvangapparaten, in elk restaurant, kof
fiehuis, hotel en ander etablissement staat
er een. De man aan wie de Italiaanse tv
veel te danken heeft is Sergio Pugliese,
een directeur van de R.A.I., het Italiaan
se tv-net. Hij is de man, die de Italianen
in spanning weet te houden met program
ma's als de quiz „Lascia o radoppia".
Hij zit vol nieuwe plannen. Het geheim
van Pugliese's succes is gemakkelijk te
noemen: Hij heeft een goede neus voor
wat zijn landgenoten kan boeien, in elk
geval op het terrein van het vermaak.
Zijn triomf zal volkomen zijn wanneer de
beroemde regisseurs en sterren van de film
tot da erkenning komen dat de tv „ge
arriveerd" is en zij zich vrijwillig zullen
melden. Dit is nog niet gebeurd, maar
gezien de snelle vooruitgang van de tv in
Italië zal het misschien niet lang meer
duren.
HET IS zondagavond acht uur in Kopen
hagen. De straatverlichting brandt hel
der in een stille stad, de trams hebben
maar weinig passagiers aan boord. Ko
penhagen, het Parijs van het noorden, is
ongewoon rustig. De reden waarom om
streeks die tijd zo weinig mensen op
straat zijn, ligt in één woord, dat pas kort
geleden is opgenomen in het Deense woor
denboek: televisie. Een tv-quiz, „Dubbel of
niets" genaamd, heeft de aan aardse din
gen hechtende, dol op pretjes zijnde Deen
verzamelen. De Amerikanen gebrui-
1 ken bi] hun „Operatie Diepvries" voor 1
de terreinverkenning zogenaamde 1
„gletsjerkloofontdekkers" aan de voor- 1
H zijde van hun D-8-traetoren. De
H Sovjetrussisehe ontdekkingsreizigers §j
1 hadden bij hun baanbrekend werk te j|
s kampen met orkanen, die tot vijfmaal |j
toe de als verbindingsweg dienstdoen- §j
de ijslaag verbraken. De Britse sector
bestaat voor een groot deel uit een
dreigend ijsberglandschap. Tenslotte
ziet men een plechtige delegatie van
inheemse bewoners, door de Ameri
kaanse marine gefotografeerd: de
keizerpinguins.Voor degenen, die geen
vreemde talen machtig zijn en toch
de bijgevoegde kaart willen lezen,
Is overigens de staat verplicht het kunst
werk te kopen, waarvoor zij een export
vergunning weigert? De geleerden zijn het
daarover niet eens. In ieder geval schijnt
de actie van de kunstkringen tegen de
„schandelijke" verkoop van de „Maria-
boodschap" aan een Amerikaans museum
de regeringskringen sterk te beïnvloeden
en het zou ons niet verwonderen als deze
wet door het parlement over enkele maan
den wordt goedgekeurd.
De Koninklijke Maatschappij tot Bevor
dering der Bouwkunst Bond van Neder
landse Architecten (B.N.A.) heeft een ont
werp voor een wet tot regeling van de ti
tel van architect op 14 december aange
boden aan de ministers van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, Volkshuis
vesting en Bouwnijverheid, en Justitie.
Het bestuur hoopt, dat de regering in het
jubileumjaar der architectengemeen
schap de in 1908 opgerichte en in 1919
bij de maatschappij aangesloten B.N.A.
bestaat 50 jaar aanleiding zal vinden
nog dit jaar een wetsvoorstel van deze
strekking aan de Tweede Kamer aan te
bieden. In andere landen, onder andere
Engeland, Frankrijk, België en Duitsland,
bestaat wel een wettelijke regeling voor
de titel of het beroep van architect.
De B.N.A. heeft in 1946 zelf een architec-
tenraad en een architectenregister inge
steld, waarin thans 2.500 architecten zijn
ingeschreven. De inschrijving is geba
seerd op de normen van het in de zitting
1948-1949 bij de Staten-Generaal ingedien
de wetsontwerp voor een reeds meer ge
noemde regeling, dat sedertdien in de ijs
kast staat. Dit ontwerp stuitte op bezwa
ren zowel van architecten als van onderne
mers in het bouwbedrijf.
Er zijn vestigingseisen voor allerlei be
roepen, maar aan die voor de architecten
wordt door de regering geen enkele eis ge
steld. Wel is er een toezicht achteraf op
ontwerpen door allerlei commissies en
diensten om onverantwoorde bouw tegen
te gaan.
Bij het ontwerp heeft men zich beperkt
tot de titel. De normen die gesteld worden
zijn: inschrijving in het register, geen
mercantiele bindingen en uitoefening van
het beroep met ei i behoorlijke vakken
nis. In het 37 artikelen tellend ontwerp
(voorzien van een Memorie van Toelich
ting) zijn bepalingen opgenomen inzake
het tuchtrecht, hoger beroep en straf bij
misbruik van de titel door onbevoegden.
De bovenstaande fotomontage geeft
een indrukwekkend beeld van het
ijselijke toneel van de „strijd om de
zuidpool". Zij moge dienen ter illu
stratie van het dagelijks nieuws over
de overigens weinig eensgezinde in
spanning van de expedities van Hil
lary en Fuchs, die hier hun bijdragen
tot het internationale geofysisch jaar
Skelet en JeËende
diene de volgende toelichting: USA:
H Verenigde Staten van Amerika, USSR:
H Sovjet-Rusland, UK: Groot-Brittannië,
NZ (ook New Zealand): Nieuw Zee-
1 land, France: Frankrijk, Norway:
Noorwegen en Australian Antarctic
1 Territory: Australisch zuidpoolgebied.
j§ De gereproduceerde foto's zijn beschik-
5 baar gesteld door de UNESCO te Parijs
OP HET eiland Herroen voor de Zweed
se westkust is een menselijk geraamte ge
vonden, dat misschien heeft toebehoord
aan een jonge Hessier of een Engelse
prinses, die een tweehonderd jaar geleden
in Zweden vermoord werden.
De Zweedse oudheidkundige Nils Gustaf
Egjvall, die dit onthulde, zei, dat de ont
dekking was gedaan door een Zweedse
journalist en een kunstenaar, die hadden
gehoord over een oude legende waarin van
de moord werd verhaald. Onder de bewo
ners van Herroen leeft de legende, dat
rond het jaar 1720 hun voorouders scherts-
vuurtorens bouwden op de kust om sche
pen te lokken en te plunderen. Dit gebeur
de met een Duits schip, dat op het licht af
kwam en vastliep. Het werd geplunderd
en de kapitein en zijn bemanning werden
gedood. Aan boord vonden de bewoners
van Herroen een passagier, een prinses,
die van al haar eigendommen werd be
roofd en vervolgens omgebracht. Haar
lijk plaatste men onder een stenen hoogte.
De ontdekking werd al in de afgelopen
zomer gedaan maar pas nu hebben deskun
digen hun bevindingen aan de openbaar
heid prijsgegeven. Aanvankelijk namen
zij aan, dat het skelet had toebehoord aan
een kleine jongen of een aan land gespoel
de zeeman. Dr. Egjvall meent echter, dat
de beenderen toebehoorden aan een vrouw
van tussen de tweeëntwintig en vijfentwin
tig jaar. De schedel was aan een slaap in
geslagen. De oudheidkundige dr. Aake
Fredsjoe zei: „Er is geen onmiddellijk be
wijs voorhanden, dat de overblijfselen
toebehoorden aan de prinses. Maar toch
klopt de vondst met wat in de legende
wordt verteld. Ook is nooit tevoren in dit
gedeelte van Zweden een skelet onder een
torentje van steen aangetroffen".
