Nederlandse fiscus kan
leren van Bonn
Huidige neergang wellicht
slechts tijdelijk
ctifral-10
Panda en de wijze Meester)
Effecten -en
Geldmarkt
Opklaringen, ook sneeuw
Bedrijf rendeerde beter
dan in 1956
Wereldnieuws
Magelhaes
NJ
2
Te zware belastingdruk op uitgekeerde winsten
H. B13STER 3r. ÉN ZOON
Schildersbedrijf
Uitvoeroverschot bedroeg
in januari weer 15 pet.
„Nieuwe fabrieken beter dan
aanvullende werken"
Centraal Sociaal Werk
geversverbond over
werkloosheidsbestrijding
Union Rijwielfabriek keert
tien pet. dividend uit
Sabena boekte in 1957
redelijk resultaat
Hongaarse luchtdienst op
Amsterdam start in maart
Nederlandse Middenstandsbank
'P MEESTERS
Ié
11
2
I
Is
0
1
1
0
Brazilië gaat deel van
koffiesurplus verbranden
Nigeria exporteert olie
/i
PHILIPS 'ROXME
Toch Ió het
zo
r~
DINSDAG 18 FEBRUARI 1958
Er is de laatste tijd herhaaldelijk op ge
wezen dat er voor de instandhouding de
modernisering en de uitbreiding van het
Nederlandse produktieapparaat enorme
kapitalen nodig zijn. Het Instituut voor
Nederlands-Amerikaanse Industriële Sa
menwerking te New-York, heeft onlangs
becijferd dat als gevolg van de aanwas
van de bevolking, in 1961 80.000 werkkrach
ten door de industrie zullen moeten wor
den opgenomen, waarvoor per jaar 2
miljard kapitaalsinvesteringen nodig zul
len zijn. Vermoedelijk is dit bedrag nog
aan de lage kant. Want men is er daar
bij van uitgegaan dat per arbeider 25.000
moet worden geïnvesteerd en als men nu
weet dat bijvoorbeeld bij de Hoogovens
en bij de Sodafabrieken een kapitaalsin
vestering per arbeider van 150.000 4
200.000 wordt aangenomen, dan is het
zeer de vraag of men met een gemiddel
de van 25000 uitkomt. Maar in elk ge
val gaat het hier om zeer grote bedragen
en de wijze waarop deze moeten worden
bijeengebracht, blijft dus een vraagstuk
van de eerste orde.
Zoals bekend is ook de Nederlandse rege
ring zich hiervan ten volle bewust, hetgeen
wel blijkt uit haar pogingen om met be
hulp van fiscale faciliteiten de spaarzin
van de bevolking te stimuleren. Of dit de
juiste methode is, menen wij te moeten
betwijfelen, maar dat de kapitaalvorming
in ons land zoveel mogelijk zal moeten
worden bevorderd, stuit op geen tegen
spraak.
Wat de bedrijven betreft, zijn er drie
mogelijkheden om het benodigde kapitaal
bijeen te verkrijgen. Men kan door uitgif
te van obligaties of op andere wijze vreemd
kapitaal aantrekken, men kan pogen het
eigen kapitaal (aandelenkapitaal) te ver
groten, of men kan uit de jaarlijks behaal
de winsten een zo groot mogelijk deel voor
de financiering van het bedrijf reserve
ren. Dit laatste noemt men dan de zelf
financiering een methode volgens welke
naar globale schatting het Nederlandse
bedrijfsleven gedurende 1955/57 voor cir
ca 80 pet. in zijn kapitaalbehoeften heeft
voorzien.
Deze zelffinanciering heeft verschillen
de aspecten. Uit een oogpunt van financi
eel beleid kan hety worden toegejuicht, dat
een ondernemin^«haar weerstandsvermo
gen en haar bedtijfsmogelijkheden door
ruime afschrijvingen en reserveringen zo
groot mogelijk maakt. Dit streven kan men
vooral bij vele zg. familievennootschap
pen waarnemen, waarbij dan vaak de be
doeling voorzit, het bedrijf zoveel moge
lijk in eigen hand te houden. Als de be
nodigde kapitalen hiervoor te groot wor
den, wordt zulk een vennootschap „open"
gemaakt en gaat men veelal tot publieke
uitgifte van aandelen over. Ook fiscale
overwegingen spelen hierbij een rol. Maar
ook de „open vennootschappen" doen, zo
als boven bleek in ons land veel aan zelf
financiering.
Vooral als deze een zeer grote omvang
tfcts
vyi
ADVERTENTIE
J J. HAMELINKSTRAAT 26 II
TEL. 14519
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
heeft uit voorlopige gegevens de waarde
van onze buitenlandse handel in januari
1958 afgeleid. De invoer beliep 1179 mil
joen tegen 1132 miljoen in december 1957,
de uitvoer steeg in januari tot 997 mil
joen (tegen 960 miljoen in december).
Het dekkingspercentage bleef 85.
Ten opzichte van januari van het vorige
jaar is de waarde van de invoer gedaald
met 266 miljoen, die van de uitvoer ech
ter" met slechts 20 miljoen. Daardoor is
het invoersaldo aanzienlijk teruggelopen
en wel van 428 tot 182 miljoen gulden. Het
dekkingspercentage verbeterde zodoende
en kwam van 70 (in januari 1957) op 85.
De ontwikkeling van de handelsbalans
over een langere periode blijkt uit de vol
gende cijfers:
waarde in miljoenen guldens
invoer uitvoer dekking
in pets.
1355 12.189 10.211 84
1956 14.154 10.876 77
1957 15.598 11.770 75
febr. '57-jan. '58 15.332 11.751 77
In zijn orgaan „De Onderneming" merkt
het Centraal Sociaal Werkgeversverbond
net betrekking tot het onlangs gepubli
ceerde cijfer over de werkloosheid op, dat
de stijging van dit cijfer sedert december
nog tot op zekere hoogte meeviel. Het ver
bond vestigt echter ook de aandacht op
de omvang van de werktijdverkortingen,
die een ongunstig beeld vertoonde. In
januari werd 2,1 miljoen uren minder ge
werkt dan normaal tegen 900.000 in decem
ber.
Naar de mening van het verbond zal ze
ker bij de huidige kapitaalschaarste het
creëren van aanvullende werkgelegenheid
vaak meer het karakter kunnen dragen
van een sociale dan van een economische
maatregel.
Zeker bestaat er, aldus het verbond, aan
leiding uit sociale overwegingen maatre
gelen te nemen ten behoeve van de „ont
wikkelingsgebieden", doch wel moet wor
den bedacht, dat het krap beschikbare geld
maar eenmaal kan worden uitgegeven.
Faciliteiten voor bouw van fabrieken in
die gebieden zijn voor blijvende werkge
legenheid van groter betekenis, dan het
uitvoeren van „aanvullende werken", ook
al moet daarvoor tijdelijk het nadeel van
een wat hogere werkloosheid worden aan
vaard.
aanneemt, worden hiertegen allerlei be
zwaren ingebracht. Door de zelffinancie
ring stijgen de aandelen uiteraard voort
durend in waarde en worden de kapitalen
in kleine kring opgehoopt. De „doorstro
ming" van het kapitaal en de in deze tijd
zo gepropageerde bezitsspreiding worden
er echter door belemmerd. In de V.S. is
men reeds jaren bezig, de zelffinanciering
te beperken door met handhaving van het
dividend de aandelen te splitsen of nieu
we aandelen uit te geven. Ook de uitgifte
van kleine coupures en de notering in dol
lars per stuk moet men zien als een
uitvloeisel van wat men het volkskapita-
lisme noemt. Men brengt op deze wijze
een groter deel van de winst der bedrij
ven onder het volk. Terwijl voor 1957 in
West-Duitsland bijvoorbeeld niet meer
dan 30 pet. van de beschikbare winst aan
aandeelhouders werd uitgekeerd, wordt
dit door de V.S. op ongeveer 61 pet. be
cijferd. Met andere woorden: de Duitse
ondernemingen hebben de laatste jaren
een veel groter deel van de winst in het
bedrijf gehouden dan de Amerikaanse. Ge
let op de kapitaalvernietiging tijdens de
oorlog is dit trouwens ook wel begrijpe
lijk.
Daar ook de Westduitse regering nog
een spreiding van de particuliere bezits
vorming voorstaat, heeft de Bondsminis-
ter van Financiën, Etzel, een drastische
wijziging van het belastingstelsel voorge
steld, die (in dit verband) voornamelijk
hierop neerkomt, dat de belasting op uit
gekeerde winsten van 30 op 11 pet. zal wor
den verlaagd en die op ingehouden win
sten van 45 op 47 pet. zal worden gebracht.
Men hoopt hierdoor de ondernemingen
tot een wat ruimere dividenduitkering te
prikkelen en op deze wijze de kring van
spaarders, die kapitaal (risico-dragend
kapitaal) aan de ondernemingen willen
verstrekken, te vergroten. Dat fiscale
maatregelen tot beperking van de zelffi
nanciering ook hun gevaren meebrengen,
is duidelijk, maar afgezien hiervan ge
tuigt het van een gezond financieel en eco
nomisch inzicht dat de Duitse regering de
kapitaalvorming en de doorstroming van
het kapitaal door een verlaging van de
belastingdruk wil bevorderen.
Zoals men weet, heeft de Nederlandse
regering thans weer de herkapitalisatie
voor de vennootschappen aantrekkelijker
gemaakt door van de krachtens deze her
kapitalisatie uit te geven bonusaandelen
met lager percentage inkomstenbelasting
te vorderen, terwijl anderzijds door de
Vereeniging voor den Effectenhandel reeds
geruime tijd op de uitgifte van kleine cou-
.nures voor ^Je aandelen wordt aangedron-
gen. Maar het fiscale KIImaaF°V00™0u3e
en nieuwe.aandeelhouders.-. is- in ons j.an^l
toch nog weinig gunstig, omdat nog on
langs de belasting op vermogens resul
taat van besparingen) en op de winsten
van de bedrijven bron van de besparin
gen) is verhoogd en het systeem van de
dubbele belasting wordt gehandhaafd,
door niet alleen de winst bij de onderne
mingen, maar ook diezelfde winst, in de
vorm van het door aandeelhouders ontvan
gen dividend, te belasten.
Men kan nu wel op een al te grote zelffi
nanciering bij de bedrijven critiek uitoe
fenen, maar als het in aandelen belegde
spaarkapitaal op meer dan één wijze door
de fiscus zwaar wordt getroffen, zal men
moeilijk kunnen verwachten dat ook bij de
kleine man, middenstander en arbeider,
de belangstelling voor aandelen van onze
Nederlandse ondernemingen toeneemt.
Meer dan alle spaarregelingen met pre
mies e.d. zal een mildere belastingheffing
op de in de bedrijven verdiende, en aan
aandeelhouders uitgekeerde winsten daar
aan bevorderlijk zijn.
Ook in zoverre kan Den Haag nog wel
wat van Bonn leren.
In de in Zwolle gehouden aandeelhou
dersvergadering van de n.v. Union rij
wielfabriek in Den Hulst (Overijssel) zijn
de jaarstukken over 1956-1957 goedge
keurd. Het dividend werd vastgesteld op
10 procent.
De verlies- en winstrekening sluit met een
voordelig saldo van 215.400, tegen
143.300 over 1955-1956. Er wordt 5697
naar nieuwe rekening overgebracht.
In het nieuwe boekjaar is er in verge
lijking met verleden jaar reeds een be
langrijke achterstand in de omzet van rij
wielen in het binnenland. Daartegenover
staat een toenemende verkoop van brom
fietsen.
BRUSSEL (Belga) In 1957 heeft de
„Sabena" 686.000 passagiers vervoerd die
elk gemiddeld 1514 kilometers hebben af
gelegd. Het aantal aangeboden tonkilome-
ters is vergeleken bij 1956, met 29 pet. en
dat van de vervoerde tonkilometers met
26 pet. gestegen.
Op de transatlantische lijn heeft de
„Sabena" haar aantal passagiers met
60,40 pet. opgevoerd. Op de lijn België-
Kongo zijn 73.143 passagiers vervoerd, acht
percent meer dan in 1950.
Op het Europese luchtnet (lijndiensten
naar het midden-oosten inbegrepen) steeg
het aantal aangeboden tonkilometers met
48 pet., de vervoerde tonkilometers met
37 pet., en het aantal passagiers van
302.700 tot 395.400.
Voor het helikopternet bedroeg de stij
ging 188 pet. voor tonkilometers terwijl
het aantal passagiers gestegen is van
18.474 tot 40.871. Op de lijn Brussel-Parijs,
die tijdens het dienstjaar voor het eerst
werd gevlogen, zijn 11.541 personen ver
voerd.
Het binnenlandse Kongolese net blijft
zich zeer snel uitbreiden.
De plannen voor een luchtlijn Brussel-
Moskou, in een gezamenlijk Belgisch-
Russische exploitatie, konden niet door
gaan, omdat West-Duitsland weigert Rus
sische vliegtuigen over haar grondgebied
te laten vliegen. Alle onderhandelingen
met Bonn hierover zijn tot nu toe zonder
resultaat gebleven.
Ingevolge een vorig jaar gesloten lucht
vaartverdrag tussen Hongarije en Neder
land te Boedapest zal „Magyar Legikoz
lekedesi Vallalat", kortweg „Malev" (Hon
gaarse luchtvaartmaatschappij) met in
gang van 1 maart een verbinding openen
tussen boedapest via Praag naar Amster
dam en terug. Een Hongaarse commerciële
en technische delegatie van negen per
sonen is maandag met een Russische
Ilyushin-14 M op Schiphol aangekomen
om de laatste voorbereidselen te treffen
voor deze lijndienst.
Zaterdag i maart zal de eerste machine
(ïlyushin-14 M) van de „Malev" op Schip
hol aankomen. Zondag 2 maart wordt de
terugreis naar Boedapest gemaakt. Voor
lopig zal de Hongaarse maatschappij een
maal per week een vlucht, die in pool met
de KLM wordt gevlogen, tussen Boedapest
en Amsterdam v.v. uitvoeren. Het ligt in
de bedoeling deze zomer de frequentie te
verdubbelen. Op het ogenblik heeft de
KLM vier verbindingen per week met
Boedapest en terug. De lijn op Boedapest
werd op 21 juni 1956 door de KLM ge-
open.
De baten van de Nederlandsche Midden
standsbank n.v. hebben in 1957 een grotere
stijging vertoond dan de lasten. De baten
beliepen 16.436.329 (v.j. 14.471.963) en
de lasten 12.919.213 (v.j. 11.416.403), zo
dat de winst vermeerderde met 461.556
tot 3.517.116 (v.j. 3.055.560). Voorgesteld
wordt zeven percent dividend (onveran
derd). Het kapitaal beloopt onveranderd
f 17.998.600. Door toevoeging van 500.000
uit de winstverdeling steeg de algemene
reserve tot 3.500.000.
Onder invloed van de algemene econo
mische toestand en van de maatregelen
tót kredietbeperking is de kredietuitzet
ting in 1957 minder gestegen dan in de vo
rige jaren, aldus het jaarverslag. Er viel
een duidelijke vermindering van de vraag
naar bankkrediet te constateren. De bank
poogt niettemin zo veel mogelijk aan de
gezonde kredietvraag van midden- en
kleinbedrijf te voldoen, temeer omdat deze
groep van ondernemingen geen toegang
heeft tot de kapitaalmarkt er* veelal
slechts over bescheiden mogelijkheden tot
interne financiering beschikt. De toever
trouwde gelden vertoonden opnieuw een
belangrijke stijging.
De directie verwacht dat de groei van
de bedrijfscijfers zich in 1958 niet zal
voortzetten, vooral niet voor de krediet
uitzetting. Indien nieuwe loonronden en
andere kostenstijgingen van betekenis uit
blijven, kan mogelijk een bedrijfswinst
van dezelfde grootte als van 1957 worden
verwacht.
Nog geen conjunctuuromslag?
Het verslag schetst in grote lijnen de
situatie van onze volkshuishouding in
1957 en zegt, dat deze niet heeft nagelaten
een stempel van terughoudendheid en aar
zeling op het bedrijfsleven te leggen. Stel
lig mag niet worden gezegd, dat het be
drijfsleven in al zijn geledingen reeds na
delig beïnvloed wordt door de beperking
der bestedingen.
Aangenomen mag worden, dat de ver
groting van de produktiviteit is achterge
bleven bij de stijging van het loonpeil,
kennelijk is de expansie over haar hoogte
punt heen. Dit behoeft echter niet nood
zakelijk het begin van een conjunctuur-
omslag te betekenen. In het algemeen mag
eerder van een tijdelijke terugslag worden
gesproken. De gang van zaken in het be
drijfsleven was in doorsnee gunstig, al
zuilen de winsten in een aantal gevallen
lager zijn dan in 1956.
Het zal met dat al in 1958 voor over
heid en bedrijfsleven een moeilijke taak
ADVERTENTIE
O 1U O 1 T VA
,Wat doen we, jongens Voetballen - of zal ik uit Panorama
voorlezend' „Ja Vó&rlezen,"meneer-
(Zó boeiend is nu PANORAMA
I _t_
De van oorsprong arctische lucht is nu
doorgedrongen tot de Rivièra en tot voor
bij de Alpen. In de meeste West-Europese
staten daalden de temperaturen in de
nacht van maandag op dinsdag tot enke
le graden benedn het vriespunt. In ons
land werd de laagste waarde 4 gra
den onder nul op het vliegveld Volkel
gemeten. Doordat de noordelijke tot noord
westelijke luchtstroming boven de Noord
zee in kracht afnam, werden de sneeuw
en hagelbuiten intensiever. In de heersen
de weerstoestand komt het komende et
maal niet veel verandering, 's Nachts
komt in het binnenland weer lichte vorst
voor. Overdag loopt het kwik tot enkele
graden boven het vriespunt op. Perioden
met opklaringen wörden afgewisseld door
enkele sneeuw- of hagelbuien.
WEERRAPPORTEN
Woensdag 19 februari
Zon op 7.49 uur, onder 18 uur.
Maan op 7.41 uur, onder 19.18 uur.
Maanstanden
18 febr. 16.38 uur nieuwe maan.
26 febr. 21.51 uur eerste kwartier.
Hoog en laag water in IJmuiden
Woensdag 19 februari
Hoog water 4.28 en 16.37 uur.
Laag water 0.07 en 12.26 uur.
Temperaturen
buiten-
w
en binnenlandheden
S
morgen 7 uur. Neerslag:
laatste 24 uur.
Helsinki
sneeuw
nno
-4
1
Stockholm
sneeuw
nnw
-3
1
Oslo
onbewolkt
ozo
-8
Kopenhagen
licht bew.
nw
-4
1
Aberdeen
sneeuwbui
nnw
-1
2
Londen
zwaar bew.
wnw
-1
0
Amsterdam
sneeuwbui
nnw
0
0,5
Brussel
geheel bew.
w
0
0,1
Luxemburg
onbewolkt
nw
-3
0
Parijs
zwaar bew.
wnw
-1
1
Bordeaux
regen
nno
3
17
Grenoble
regen
nw
2
19
Nice
half bew.
O
12
0
Berlijn
sneeuw
w
-1
0,1
Frankfort
sneeuw
w
-1
0,2
München
half bew.
wzw
-4
23
Zürich
geheel bew.
ono
-2
18
Genève
sneeuw
nno
0
7
Locarno
zwaar bew.
ono
5
0
Wenen
geheel bew.
nnw
1
3
Innsbruck
sneeuw
windst.
-2
25
Rome
motregen
z
12
0,2
Ajaccio
regen
windst.
13
2
Madrid
onbewolkt
windst.
4
0
Mallorca
licht bew.
nw
13
0
Algiers
half bew.
zw
13
0
Den Helder
sneeuwbui
nnw
2
Ypenburg
half bew.
nnw
3
0,3
Vlissingen
zwaar bew.
nw
2
Eelde
half bew.
windst.
-0
'3
De Bilt
sneeuwbui
w
0
0,6
Twente
zwaar bew.
w
-0
1
Eindhoven
sneeuwbui
wzw
0,1
Vlv. Z.-Limb. zwaar bew.
w
-1
0,1
worden, het juiste midden te houden tus
sen de noodzaak, het conjuncturele even
wicht te hervinden en de structurele ont
wikkeling van het bedrijfsleven niet te
zeer te belemmeren.
Het rentevraagstuk
Omtrent de positie van het bankwezen
merkt het verslag op, dat de debet- en
creditrente thans op een bijzonder hoog
niveau liggen. Een terugkeer naar de lage
rentetarieven van de na-oorlogse jaren
mag vrij zeker niet op korte termijn wor
den verwacht. Wel lijkt enige daling van
de huidige zeer hoge rente waarschijnlijk.
Een verruiming van betekenis in de posi
tie van de geldmarkt is vermoedelijk niet
op korte termijn te verwachten.
In 1957 waren de eerste tekenen van een
kentering op het gebied der omzetstij
gingen te bespeuren. Toch blijkt, dat de
omzetten in 1957 vergeleken met het gun
stige jaar 1956 in het algemeen nog ver
der zijn gestegen. De stijging blijft echter
achter bij die van de voorgaande jaren,
en in twee branches (schoeisel en textiel)
valt zelfs een geringe daling te consta
teren.
Veel aandacht zal moeten worden ge
schonken aan verlaging van de kosten
door opvoering van de efficiency en door
produktiviteitsverhoging, ook de gedachte
aan economische samenwerking zal meer
moeten gaan leven dan tot dusver.
RIO DE JANEIRO (UP) De Brazi
liaanse regering heeft verklaard dat zij
wellicht een deel van de door haar opge
kochte surplus-koffievoorraden zal moeten
verbranden opdat de wereldkoffieprijzen
op een „normaal" peil gehandhaafd kun
nen worden. Ook vroeger heeft de rege
ring van dit land al meermalen grote hoe
veelheden koffie moeten vernietigen om
catastrofale dalingen van de prijzen tegen
te gaan.
LAGOS, (Reuter) Maandag is de eer
ste olie, die Nigeria exporteert verzon
den. Nigeria heeft thans acht produceren
de olieputten, die naar raming 700 a 1000
vaten olie per dag opleveren. De voor
naamste olievelden bevinden zich te Oloi
biri in het Oosten van het land en te Afam
ten Noorden van Port Harcourt.
De eerste zending olie is nu onderweg
naar de Shell Pernis-raffinaderij te Rot
terdam.
Het is deze maand juist 21 jaar geleden,
dat de opsporing van aardolie in dit gebied
actief ter hand werd genomen. Een gebied
ter grootte van ongeveer honderdduizend
vierkante kilometer in Nigeria wordt stel
selmatig afgezocht. Hiervoor werd reeds
een bedrag van meer dan 285 miljoen gul
den uitgegeven en voor het nu lopende jaar
alleen zijn ruim honderd miljoen gulden
i voor "dit doel bestemd. Of er. voldoende
olie in de Nigeriaanse bodem aanwezig is
om een lonende exploitaitie voor het land
eli voor de Shell mogelijk te maken, is ech
ter nog een open vraag.
(Voor de beurs zie pagina 8)
ADVERTENTIE
66. Met een nederige buiging nam Joris
de magische schat van de wijze over.
„Simulare loco, prudentia summa est, zo
als wij latinisten zeggen'.", sprak hij ge
troffen. Hij wierp een zijdelingse blik op
Panda, die zich fronsend afvroeg of de
wijze meester wel goed wijs was om Joris
de kist met juwelen te geven. „En dat be
tekent, broeder Panda", vervolgde Joris
met stemverheffing, „dat wat sommigen
als dwaasheid zien, vaak het toppunt van
wijsheid is!" „Welk een begrip", zuchtte
de bejaarde magiër en hij keek. bewonde
rend naar Joris op, „bij u -is Wijsheid in
goede handen, b-roeder Goedbloed!" „Ja,
ja'" knikte Joris tegen de juwelenkist.
„Mijn taak is nu ten einde", ging de wijze
voort, „want oost is oost en west is west
en er is een westerling voor nodig om
de vruchten van mijn arbeid te plukken
„Ongetwijfeld!", sprak Joris met
glinsterende ogen. Toen herstelde hij haas
tig. „Ik bedoel dat gij er op kunt rekenen,
dat de juwelen - eh, het oosters denken
hier een goed onthaal zullen vinden! Ik
zal uw taak tot een goed einde brengen
De wijze meester knikte goedkeurend.
„Daar ben ik zeker van", antwoordde hij.
„Ik ook!", dacht Panda, „Joris zal wel
zorgen, dat hij er zelf niet slechter van
wordt
van
Niet alleen A en D maar alle
vitaminen die U nodig hebt.
Een flacon van 100 dragees Z-88
Nu óók voordelige gezins
verpakking van 150 drageesf3.75
Philips-Roxane Nederland N.V. - Amsterdam
Op last. De Perzische premier, Manoet-
scher Eghbal, heeft op last van sjah
Mohammed Reza Pahlevi een nieuwe
politieke regeringspartij gevormd on
der de naam „natie". Zeven maanden
geleden werd, eveneens op last van de
sjah, door de vroegere minister van
Binnenlandse Zaken Assadollah Alam,
een andere partij opgericht „Volk" ge
heten.
Eenhoofdig. De Indische minister van
Financiën T. Krisjnamatsjari heeft zijn
ontslag genomen. Premier Nehroe zal
de portefeuille van Financiën voorlopig
zelf beheren. Nehroe is ook minister
van Buitenlandse Zaken en voorts staat
hij aan het hoofd van het departement
van kernenergie.
Contact. In Parijs is een UNESCO-bijeen-
komst begonnen die tien dagen zal du
ren. Er zal gesproken worden over uit
breiding van de culturele contacten tus
sen Oost en West. De Unesco bereidt
een tienjarenplan voor, voor contact
tussen schrijvers, opvoeders, historici
en studenten.
Opstand. Een opstand in de gevangenis
op de Philippijnen heeft aan der
tien gevangenen het leven gekost. De
zeshonderd gevangenen kwamen twee
dagen geleden in opstand, omdat zij
vonden dat zij slecht werden behandeld
en de gevangenis te vol was. Volgens
de gevangenisautoriteiten werd de actie
geleid door communisten. De opstande
lingen barricadeerden zich in een deel
van het gebouwencomplex, waar zij een
aantal bewakers als gijzelaars vast
hielden. Er zijn politieversterkingen
met pantserwagens te hulp geroepen.
Gevechten. Uit Oost-Cuba worden heftige
gevechten gemeld tussen regerings
troepen en opstandelingen. De gevech
ten zouden nóg voortduren. De opstan
delingen staan volgens berichten uit die
streek onder rechtstreeks bevel van
oud-president Fidel Castro. De rege
ringstroepen maken gebruik van tanks
en vliegtuigen.
Spoorloos. Van het Amerikaanse leger
vliegtuig, dat zaterdagavond op weg
van Napels naar Athene verdween met
zestien mensen aan boord, is nog geen
spoor gevonden. Het wordt zo goed als
zeker geacht, dat Het toestel in de Mid
dellandse Zee is terechtgekomen. Dat
het in Albanië of Joegoslavië zou zijn
geland, acht men onwaarschijnlijk.
Geheime politie. Inbrekers in Tsjechoslo-
wakije lijken een nieuwe methode van
diefstal te hebben uitgevonden door
zich voor te doen als leden van de
geheime politie. In Tsjechoslowaakse
bladen zijn twee van deze gevallen ge
meld.
Televisioen. De heilige Clara van Assisi,
stichteres van de orde der arme Cla
rissen, die in 1193 werd geboren, is bij
decreet van de Congregatie der Riten
door paus Pius XII tot patrones van de
de televisie in de gehele wereld uitge
roepen. In het decreet wordt eraan
herinnerd dat de heilige Clara, toen zij
in 1252 in een klooster te San Damiao
bij Assisi ziek lag, in een visioen de
Kerstviering in de basiliek te Assisi
meebeleefde.
Hoogtevrees. Een inbreker belde maan
dag de politie van Kopenhagen met het
verzoek te worden bevrijd uit een siga
renwinkel. Hij was met een ladder naar
binnen gekomen, maar toen hij langs
dezelfde weg naar buiten wilde was hij
bang, dat hij zou vallen. De politie ver
loste de man en sloot hem op het poli
tiebureau opnieuw op.
Voorzorgsmaatregel. De Westduitse deel
staat Beieren ïeeft een auto in gebruik
genomen, die uitgerust is met een gei-
ger-teller om radio-actieve isotopen, die
eventueel bij vervoer zouden zijn verlo
ren, op te sporen. Een dergelijk geval
heeft zich overigens in Beieren nog niet
voorgedaan.
Slachtoffer. Naar schatting een op de zes
tig personen van hen, die twaalf jaar
geleden de atoombom op Nagasaki
overleefden behoeft thans nog medische
behandeling, aldus hebben Japanse
artsen geconstateerd. De meest voor
komende ziekten zijn anemie, lever
aandoeningen en een te veel of een te
weinig aan witte bloedlichaampjes. In
Hirosjima is zaterdag de 36-jarige
vrouw, Tosjiko Sawahara, ten gevolge
van de atoombomexplosie overleden.
Zij was het vierde slachtoffer sinds het
begin van dit jaar.
Ongeladen. De Britse staatssecretaris van
Oorlog, Churchills schoonzoon Christo
pher Soames, heeft in het Lagerhuis
toegegeven, dat de schildwachten van
het legerkamp 'n Dorset, dat zondag
door Ierse nationalisten werd overval
len op post stonden met ongeladen ge
weren. Soames deelde aan vragenstel
lers van de Labour-oppositie mee, „dat
de geweren niet geladen waren, omdat
er allerlei incidenten zouden kunnen
voorvallen als zij wel geladen waren".
DE EERSTE reis om de wereld heeft
1124 dagen geduurd. Degenen die deze
prestatie volbrachten, waren de 18 over
levenden van de „Victoria", een van de
vijf schepen, waarmee Magelhaes zijn ex
peditie was aangevangen. Nog vier van
de laatste overlevenden van „Trinidad"
(ook een schip dat tot de vloot van Magel
haes had behoord) kwamen eveneens in
Spanje aan, en hadden dus ook
de reis om de wereld gemaakt,
maar deze ongelukkige zee
vaarders arriveerden pas op
2 augustus 1527 in hun vader
land en hadden over de hele
reis dus bijna 8 jaar gedaan.
Maar goed, daar gaat het
eigenlijk niet om. Houden we
rekening met een reisduur van 1124 da
gen, waarin 85.600 km waren afgelegd, dan
moeten we ons in de eerste plaats verba
zen over de geringe kosten die de expeditie
van Magelhaes gevergd heeft. Immers, hij
voer uit met 5 schepen, bemand met 265
koppen en de voor een lange reis benodig
de proviand, wat alles bij elkaar niet meer
dan 107.095 Hollandse ponden heeft ge
kost, Hiervan werd door de Spaanse rege
ring het leeuwendeel, t.w. 82.935 ponden
betaald. De Antwerpse koopman Christo-
bal de Haro nam 20.790 pond voor zijn
rekening en de rest lijkt te zijn gefinan
cierd door een handelshuis te Hamburg.
Wanneer we nu weten, dat het Hollandse
pond, in guldens genoteerd, niet meer dan
75 cent telde, dan kunnen we onmogelijk
beweren dat de expeditie veel heeft ge
kost (al geven we ogenblikkelijk toe, dat
de intrinsieke waarde van het Hollandse
pond destijds aanzienlijk hoger was dan
de voorgerekende 75 cent!). Bovendien was
het geld, aan de expeditie van Magelhaes
ten koste gelegd, letterlijk, noch figuurlijk
in het water gesmeten, want de wrakke
„Victoria", die heelhuids in Sevïlla arri
veerde was tot berstens toe volgeladen met
specerijen, die bij verkoop niet minder
dan 111.545 pond opbrach
ten, zodat alleen al door dit
enkele schip de kosten van de
hele expeditie gedekt waren
en bovendien nog een beschei
den winst overbleef. Het
gelag was uitsluitend en al
leen betaald door de scheeps
bemanning van 265 koppen,
waarvan het merendeel een graf op
de bodem van de zee had gevonden; 90
van de opvarenden zagen hun vaderland
nimmer terug. Dat bij de kosten die voor
de expeditie waren uitgetrokken op geen
enkele wijze rekening was gehouden met
uitkeringen aan nabestaanden, is tekenend
voor die tijd en voor de hele periode van
expansie die daarop zou volgen. En het
zijn juist deze talloze ongenoemden ge
weest, de lieden met wie nooit rekening
werd gehouden, die de grondslagen hebben
gelegd voor de macht en de rijkdommen
van de ondernemende staten in West-
Europa. We denken vaak met enige wee
moed aan deze romantische en avontuur
lijke zeereizen, die voor de meesten toch
heus geen pretje zijn geweest.
Daarover een volgende keer.
H. Pétillon
