Panda in het Wilde Westen
Euromarkt dwingt tot concentratie van
aantal middelgrote vennootschappen
Ruime geldmarkt, gedaalde circulatie,
banksaldo met surplus van f 100 milj.
Afnemende vorst
V
Weekstaat Nederlandsche Bank
Wereldnieuws
ió het
zo
Warmte
WOENSDAG 12 MAART 1958
2
Rede van prof. Van den Brink te Enschedé
„Speel geen schuilevinkje
voor verschuivingen"
Cyanamid-Ketjen n.v. te
Amsterdam opgericht
Nederlandse activiteit in
Venezuela; nieuwe
n.v. opgericht
AIME 15 pet. dividend,
25 pet. aandelenuitkering
Onveranderd dividend van
Slavenburg's Bank
Dividendvoorstel
Oemma-partij blijft aan de
regering in Soedan
Wereld wordt te gezond om
genieën te kunnen kweken
Keerzijde van de strijd
tegen ziekteverwekkers
Schatkistpapier
Communistisch internatio
naal maandblad op komst
Twee gewonden bij ongeluk
met Sabena-helicopter
I t
Us pap... J
N
VJ
VOOR HET DEPARTEMENT ENSCHEDé van de Nederlandsche Maatschappij
voor Nijverheid en Handel heeft prof. dr. J. R. M. van den Brink, directeur van de
Amsterdamsche Bank n.v., oud-minister van Economische Zaken, een rede gehouden
over „concentratie van bedrijven en Euromarkt". Prof. Van den Brink noemde het
vaststaand, dat de concurrentie op de Nederlandse markt sterker zal worden, dat
het Nederlandse kostenniveau als gevolg van de verdragsbepalingen enige stijging
zal ondergaan en dat geleidelijk enige nieuwe exportmogelijkheden zullen worden
geopend. Terzake van het kostenniveau zei prof. Van den Brink dat Nederland
concurrerend is. Maar de kostenstructuur der Nederlandse ondernemingen, welke
in sterke mate samenhangt met de omvang der produktie-eenheden, speelt bij de
bepaling van de kostprijs der produkten een belangrijke rol. Het is een bekend feit,
dat in bepaalde bedrijfstakken ten onzent de middelgrote- en kleinere onder
nemingen als produktie-eenheden overheersend zijn. Deze ondernemingen hebben
in vele gevallen een te beperkte omvang om op korte termijn het optimale kostprijs
niveau te bereiken. Eeuwenlang lag de kracht van het Nederlandse bedrijfsleven in
het overwegend familiale karakter van de onderneming. De familieband en de
familietraditie vormden belangrijke bindende en drijvende krachten voor ons be
drijfsleven. De moderne economische dynamiek heeft tot gevolg, dat het familie
karakter van een groot deel van het Nederlandse bedrijfsleven thans in sommige
gevallen een overwegend negatieve factor dreigt te worden, indien althans de bakens
niet tijdig worden verzet.
best mogelijke oplossing moeten worden
gezocht. Met mijn inleiding werd slechts
beoogd de ondernemers, die binnen af
zienbare tijd onder druk van de omstan
digheden voor belangrijke beleidsbeslis
singen worden gesteld, behulpzaam te zijn
bij het doen van een verantwoorde keuze.
De slechts mogelijke politiek, indien be
langrijke verschuivingen plaatsvinden in
het milieu, waarbinnen de onderneming
werkt, is namelijk schuilevinkje te spelen
voor deze verschuivingen. Het is daarom
nodig de komende problematiek zo scherp
mogelijk te analyseren en de consequen
ties van de te nemen beslissing, hoe deze
overigens ook mag uitvallen, zo goed
mogelijk onder ogen te ziefc. Het is daar
bij zaak zoveel mogelijk van de positieve
waarden, welke in het familiekarakter der
besloten vennootschap zijn gelegen, te be
houden, maar daarnaast op rationele wijze
te reageren op de nieuwe omstandig
heden".
De spreker vroeg zich af, of de leiding
va*n een aantal middelgrote en kleinere
besloten vennootschappen met overwegend
familiekarakter door de omstandigheden
niet wordt gedwongen de zelfstandigheid
en onafhankelijke zeggenschap prijs te
geven. Met het oog op een optimale
kostenstructuur zijn nauwere en blijvende
vormen van samenwerking vereist, waar
van de fusie van ondernemingen de meest
vergaande, maar tevens de enige blijvend
doeltreffende is. Hierbij wordt vooral ge
dacht aan een fusie van verscheidene
middelgrote of kleinere bedrijven, meestal
zogenaamde besloten vennootschappen,
welke in dezelfde bedrijfstak werkzaam
zijn en waarbij in de fusiestructuur niet
van een overwicht van een van de deel
nemers sprake is. De voordelen van een
dergelijke fusie zijn evident, aldus prof.
Van den Brink.
Produktie-eenheden, welke in de natio
nale economie wellicht een bedenkelijke
beperking van de mededinging met. zich
mede brachten, zijn in het nieuwe Euro-
markt-verband in de meeste gevallen niet
meer dan een van de vele marktpartijen,
welke niet in staat zijn een dominerende
positie op de markt in te nemen. Dit be
tekent, dat de overheid tegenover de hier
bedoelde vormen van bedrijfsconcentratie
uit welbegrepen Nederlands belang een
positieve houding zal moeten aannemen
Bedrijfsconcentraties, welke beogen een
optimale kostenstructuur voor de nieuwe
grotere produktie-eenheden te verwerven,
moeten worden toegejuicht, daar zij on
misbaar zijn voor de dringend noodzake
lijke versteviging van onze concurrentie
positie op de komende Europese markt.
Prof. Van de Brink besprak vervolgens
twee methoden van fusie de op
richting van een holdingmaatschappij, die
de aandelen der funsionerenden overneemt
tegen uitgifte van haar eigen aandelen;
vervolgens de inbreng van alle activa en
passiva der fusionerenden in een nieuwe
werkmaatschappij tegen afgifte van haar
aandelen.
Geen schuilevinkje
Prof. Van den Brink besloot zijn rede
als volgt: „Ieder geval van fusie heeft
een eigen karakter en telkens zal de
Op 5 maart 1958 is de acte van oprichting
verleden van de n.v. Cyanamid-Ketjen n.v.
Het maatschappelijke kapitaal der nieuwe
vennootschap bedraagt 40 miljoen. Op
richters zijn American Cyanamid Company
ie New York en Koninklijke Zwavelzuur-
fabrieken voorheen Ketjen n.v. te Amster
dam, die elk voor een gelijk bedrag heb
ben deelgenomen. De directie zal worden
gevoerd door de Koninklijke Zwavelzuur-
fabrieken voorheen Ketjen n.v. De directie
van Ketjen deelt mede dat het in de bedoe
ling ligt spoedig tot volstorting van het ge
plaatste kapitaal ad 8.000.000 over te
gaan.
Naast het terrein van Ketjen bevindt
zich in aanbouw een nieuwe fabriek voor
de vervaardiging van een platina-kataly-
sator voor de olieindustrie. Deze fabriek
zal geleid worden door Ketjen en zal de
eerste activiteit van de nieuwe vennoot
schap zijn.
Het oprichten van de nieuwe vennoot
schap is een onderdeel van de nieuwe in
ternationale politiek van American Cyana
mid Company. De bestaande katalysator-
fabrieken bij Ketjen zijn ten dele gebouwd
in licentie van American Cyanamid Com
pany, waartegenover deze vennootschap
dus nu daadwerkelijk in de produktie bui
ten Amerika deelneemt. Aan deze gewij
zigde politiek ligt mede ten grondslag de
instelling van de gemeenschappelijke Euro
pese markt.
De sterke industriële ontwikkeling, die
de laatste jaren in Venezuela is waar te
nemen, heeft enkele Nederlandse, Antil
liaanse en Venezolaanse ondernemingen
doen besluiten, om in onderlinge samen
werking tot de oprichting van een in Vene
zuela te vestigen maatschappij over te
gaan. De hierbij betrokken ondernemin
gen zijn: n.v. Werkspoor - Amsterdam
(Verenigde Machinefabriek), n.v. Moto
renfabriek Thomassen - De Steeg, Comp.
Anon. Venezolana de Trabajos Publicos
„Vetrap", dochtermaatschappij van de
Kon. Ned. Maatschappij voor Havenweg
ken n.v. - Caracas en de Prospero Baiz
and Co. Inc. - Curaqao.
De nieuwe maatschappij kreeg de naam
„Secosca" (Servicios Mecanicos c.a.)
Reeds werden een terrein, gelegen aan
het meer nabij Maracaïbo, alsmede een
fabrieksgebouw met kraan- en magazijn
faciliteiten, aangekocht.
De vier oprichters zijn voor gelijke de
len partners. Hun inbreng bestaat geheel
uit geldmiddelen, niet uit materiaal. Over
de grootte van het kapitaal kan op dit
ogenblik nog niets gezegd worden.
De directie der n.v. AIME-Amsterdam
deelt mede, dat in de op 7 maart met com
missarissen gehouden vergadering werd
besloten in de eerstvolgende jaarvergade
ring aan de aandeelhouders voor te stellen
uit de winst over het boekjaar 1957 een
dividend van 15 °/o in contanten (v. j. 15 °/o)
uit te keren.
Mede in verband met de gunstige resul
taten over genoemd boekjaar zal boven
dien worden overgegaan tot uitkering van
25 °/o in aandelen in het kader van de
Wet op de Herkapitalisatie 1957, terwijl
ter voldoening van de over deze uitkering
in aandelen verschuldigde belasting een
aanvullend dividend in contanten van
614 gedeclareerd zal worden.
Directie en commissarissen Vhn Sla-
venburg's Bank n.v. zullen aan de alge
mene vergadering van aandeelhouders
voorstellen over 1957 een dividend van 7
pet. uit te keren (onv). De winst over
1957 is hoger dan over 1956.
Commissarissen en directie van de n.v
Ingenieursbureau voor Bouwnijverheid te
Oegstgeest zullen aan de op 26 maart 1958
te houden algemene vergadering van aan
deelhouders voorstellen het dividend over
1957 te bepalen op 12 pet. (in 1956 10,
pet.).
KHARTOEM (AFP-UP) Soedan heeft
zich in de algemene verkiezingen uitge
sproken voor een politiek van onafhanke
lijkheid tegenover Egypte. De naar onaf
hankelijkheid strevende Oemma-partij
van de westers-gezinde premier Abdoel-
lah Khalil legde beslag op 68 van de 173
zetels. De nationalistische uniepartij kreeg
45 zetels, de democratische volkspartij 31,
de zuidelijke liberalen 20, de zuidelijke
federale 1, het anti-imperialistische front
1 en de zuidelijke onafhankelijken 16.
Van alle gekozenen geldt slechts een als
uitgesproken communistischgezind.
Premier Kahlil hoopt de oude regerings
coalitie te kunnen herstellen, hoewel ze
ven ministers uit zijn oude regering niet
werden herkozen. Over het geheel zijn de
politieke verhoudingen door deze verkie
zingen, de eerste sinds het uitroepen van
de onafhankelijkheid op 1 januari 1956,
niet gewijzigd.
ADVERTENTIE
niet van VERS
te onderscheiden
LOS ANGELES (AFP) De grote vor
deringen die de wetenschap in de strijd
tegen de ziekte maakt, zal ongetwijfeld het
aantal genieën dat de wereld voortbrengt
doen verminderen. Wellicht zullen er op
den duur geen genieën meer geboren wor
den. Tot deze slotsom is dr. Green Ermy-
tage, een vroegere voorzitter van het ko
ninklijke Britse genootschap voor de ge
neeskunde gekomen. In een vraaggesprek
in Los Angeles verklaarde hij dat het vast
staat dat gebrekkigheid of minderwaardig
heid van de ouders een van de belangrijk
ste factoren voor de geboorte van een
genie is.
Uit uitgebreide studies trekt dr. Ermy-
tage voorts de slotsom dat vrijwel alle
genieën die de wereld gekend heeft, ver
slaafd waren aan alcohol of verdovende
middelen of dat zij tuberculeus of geeste
lijk gestoord waren. De meeste genieën
waren klein van stuk en ziekelijk. Vrijwel
nooit heeft een genie een geniale zoon
gekregen. Huwelijken van genieën met
geniale vrouwen zijn niet bekend, aldus dr
Ermytage.
(UP) Dr. Green Ermytage, een specia
list op het gebied van verloskunde, hield
op het elfde tweejaarlijkse congres van de
internationale vereniging van geneesheren
een lezing over „de paradox van het genie'
Genieën die leden aan t.b.c. hebben vol
gens hem een half jaar voor hun dood hun
beste werk voortgebracht. Over het ont
breken van vrouwelijke genieën zei hij
tijdens een voorbeschouwing van zijn
lezing: Vrouwen hebben maar één soort
scheppend genie: kinderen krijgen.
Hoe bijzonder ruim de banken in hun
middelen zitten en hoe gerechtvaardigd
de verlaging van daggeld tot 2% percent is
geweest, blijkt zeer duidelijk uit de week
staat van de Nederlandsche Bank, die voor
de banken een saldo aanwijst van niet
minder dan 344 miljoen (vorige week
169 miljoen), hetgeen ruim 100 miljoen
is boven het verplichte gemiddelde, dat op
ongeveer 240 miljoen mag worden ge
schat. Vandaar dat men in kringen van
de geldmarkt een verdere verlaging van
het daggeldtarief tot 2V2 percent lang niet
onmogelijk acht. De banken hebben hun
middelen deze week ontvangen deels van
de staat en deels uit hoofde van a«n de
circulatie ontnomen bankbiljetten. Het sal
do van het rijk immers is met 76 miljoen
verminderd tot 558 miljoen. De schatkist
heeft promessen moeten aflossen ad 156
miljoen en tevens voor promessen moeten
storten 78 miljoen, dus per saldo ƒ78
miljoen op tafel moeten leggen.
Kennelijk is het overige betalingsverkeer
in evenwicht gebleven. Dat bankbiljetten
uit de circulatie zouden terugvloeien viel
te verwachten. De daling van 94 miljoen
mag normaal worden geacht. Toch is de
circulatie nog juist boven de 4 miljard.
Men vermoedt dat de stijging van de bil-
jettenomloop op de weekstaat van 3 maart
met 167 miljoen verband houdt met de
betaling door het rijk aan de boeren van
de melkgarantie, waarmee ongeveer f 175
miljoen is gemoeid. De belastingontvang
sten hebben thans weinig invloed op het
saldo van het rijk, aangezien slechts wei
nig kohierbelastingen in deze tijd van het
jaar binnenkomen. De geldruimte heeft er
toe geleid dat de banken ruim 11 mil
joen aan dure voorschotten aflosten, waar
mee deze gezakt zijn tot het vrij normale
peil van f 23,5 miljoen.
De verandering van de netto deviezen
reserve mag in feite geen naam hebben.
Terwijl de goudvoorraad onveranderd
bleef, viel een kleine vermindering van
ongeveer f 5 miljoen in het gewone devie-
zenbezit te constateren. Echter is de con-
vertibele valuta weer vrij aardig verbe
terd en wel van 1057 tot 1095 miljoen.
Zwakke valuta is dus afgevloeid (ponden
of marken), sterke valuta (dollars) is er
bij gekomen.
Hoewel men dit een gunstig teken acht
weet men bij voorbaat dat volgende week
het convertibele bezit een stuk lager zal
worden, aangezien op 14 maart de verre
kening van de E.B.U. geschiedt. Over fe
bruari hadden wij een tekort van 180 mil
joen, waarvan 75 percent in goud of dol
lars moet worden voldaan. Dientengevol
ge zal voor ongeveer 130 miljoen aan con
vertibele valuta wederom verdwijnen.
Toch blijft er een kwaliteitsverbetering in
zitten uit hoofde van de resterende 25 per
cent, die voortkomen uit de dollars welke
de Koninklijke Olie aan de centrale bank
heeft geleverd in ruil voor ponden.
Ook de afgelopen vierentwintig uur
handhaafde zich het winterse weer in
enige neerslag verwacht worden in de
vorm van .natte sneeuw, ijzel of regen, en
West-Europa. In de meeste landen kwam een stijging van temperatuur. De komen-
opnieuw matige en hier en daar strenge
vorst voor. Zelfs in Italië, Zuid-Frankrijk
en Spanje daalde de temperatuur tot be
neden het vriespunt. In ons land ging de
afkoeling weer met mist en rijpvorming
gepaard. Intussen zijn er enkele belang
rijke veranderingen in de luchtdrukver
deling opgetreden. Een depressie die ten
zuiden van IJsland tot ontwikkeling
kwam, nam in omvang en diepte toe en
verplaatste zich langzaam in de richting
van de Britse eilanden. Het frontenstelsel
ervan bereikte de Ierse Zee, wat met natte
sneeuw en enige regen gepaard gaat. Ach
ter het front is de lucht van maritieme
oorsprong en zijn de temperaturen aan
zienlijk hoger dan in de continentale lucht g^usse!
aan de voorzijde van het front.
De depressie volgt nog een zuidooste
lijke koers, maar het laat zich aanzien,
dat zij het weer in ons land de komende
36 uur gaat beïnvloeden. De wind draait
daarbij eerst naar zuid-oostelijke rich-
de nacht zal echter nog
plaatsen vorst voorkomen.
op de meeste
WEERRAPPORTEN
Temperaturenbuiten
en binnenlandheden
morgen 7 uur. Neerslag:
laatste 24 uur.
f-
M
ao
iSg
sb
0) u
V c
cS
Donderdag 13 maart
Zon op 7.01 uur, onder 18.40 uur.
Maan op 3.05 uur, onder 11.53 uur.
Maanstanden
12 maart 11."8 uur laatste kwartier.
20 maart 10.50 uur nieuwe maan.
28 maart 12.18 uur eerste kwartier.
Hoog en laag water in IJmuiden
Donderdag 13 maart
Hoog water 9.41 en 22.25 uur.
Laag water 4.51 en 17.30 uur.
Het hoog en laag water te Zandvoort is
Helsinki
sneeuw
zzo -5
6
Stockholm
sneeuw
wnw -8
7
Oslo
onbewolkt
n -12
0
Kopenhagen
zwaar bew.
wnw -9
6
Aberdeen
onbewolkt
windst. -4
0
Londen
onbewolkt
windst. -4
0
Amsterdam
onbewolkt
windst. -5
0
Brussel
zwaar bew.
w -1
0
Luxemburg
sneeuw
wzw -7
0
Parijs
onbewolkt
w -5
0,1
Bordeaux
zwaar bew.
windst. -2
2
Grenoble
geheel bew.
n -2
1
Nice
onbewolkt
wzw 4
0
Berlijn
sneeuw
wnw -3
0,1
Frankfort
zwaar bew.
wnw -4
0
München
geheel bew.
w -6
4
Zürich
zwaar bew.
windst.-10
2
Genève
zwaar bew
zw -5
0
Locarno
half bew.
no 2
2
Wenen
onweer
Aw -3
140
Innsbruck
driftsneeuw
wzw -5
3
Rome
sneeuw
wnw 4
32
Ajaccio
zwaar bew.
nw 6
1
Madrid
onbewolkt
windst. -3
0
Mallorca
onbewolkt
w 6
40
Algiers
zwaar bew.
zw 7
10
Den Helder
licht bew.
zw -t
0,1
Ypenburg
dichte mist
windst. -8
0,5
Vlissingen
half bew.
zw -1
2
Eelde
licht bew.
wzw -4
0,5
Twente
dichte mist
z -6
0
De Bilt
dichte mist
windst. -7
0,4
Eindhoven
mist
w -3
0,1
Vlv. Z.-Limb. geheel bew.
zw -2
0,3
12. Begunstigd door mooi weer, verliep
de zeereis vlot. Naarmate de dagen ver
streken en het Verre Oosten dichterbij
kwam, steeg Panda's belangstelling voor
dit land, dat hij alleen maar van Wild-
Westfilms kende. Dus vroeg hij hon
derd uit aan notaris J. Goudblut. Maar
hoewel de notaris overigens welbespraakt
was, toonde deze weinig lust, om over dit
onderwerp te spreken. Hij ontweek Pan
da's vragen op een manier, die bijna zou
doen vermoeden, dat hij zelf niets van
dat land afwist. Maar Panda is een leer
gierig ventje en dus gaf hij het niet op.
„Mofgen komen we aan", zei hij, toen zij
beiden in dekstoelen van de zon zaten te
genieten, „en nog steeds weet ik eigenlijk
niets van het Verre Westen af. Vertelt u
toch eens, meneer de notaris, hoe ziet het
er uit?" „Och", antwoordde de notaris iet
wat ongeduldig, „er is weinig van te ver
tellen. Het is een land eh gewoon
maar land, in tegenstelling tot de zee,
waarop wij thans varen. Niets bijzonders".
Niets bijzonders?!" bulderde opeens een
stem achter hen, „dat neem ik niet!" Te
gelijkertijd knalden er schoten en floten
de kogels hen om de oren. Hevig verschrikt
keerden Panda en notaris Goudblut zich
om en daar ontwaarden zij een oude cow
boy, die zijn nog rokende revolver op hen
richtte. „Niets bijzonders zei je?" gromde
de felle oude, „laat ik je zeggen, dat geen
land in de schaduw van het Verre Westen
kan staan!" En hij zwaaide met zijn wapen
op een manier, die elke tegenspraak uit
sloot.
Met uitzondering van diverse rekeningen
creditzijde, die met ongeveer f 20 miljoen
zijn ingezakt, hetgeen zonder nadere toe
lichting moeilijk verklaarbaar is, laat de
ze weekstaat geen verdere grote mutaties
zien. Het percentage goud en deviezen
handhaaft zich op ongeveer 81. De post
schatkistpapier waarin guldenssaldo's uit
betalingsakkoorden zijn belegd ad f 177
miljoen zal, naar men in kringen van de
geldmarkt aanneemt, volgende week van
de bankstaat verdwenen zijn.
Het ministerie van Financiën deelt me
de, dat op vrijdag 14 maart 1958 ten kan
tore van de agent van het ministerie van
Financiën te Amsterdam de inschrijving
zal worden opengesteld op schatkistpro
messen met een looptijd van respectieve
lijk zes en twaalf maanden, tot een bij de
toewijzing vast te stelleh bedrag.
De schatkistpromessen zijn, zoals ge
bruikelijk, groot 100 000 en worden uit
gegeven onder dagtekening van 18 maart
1958. De storting van het verschuldigde
bedrag wegens toegewezen promessen
dient te geschieden uiterlijk op 18 maart
1958 vóór 12.30 uur.
(Voor de beurs zie pagina 4)
PRAAG, (Reuter) Binnenkort zal te
Praag een nieuw internationaal commu
nistisch maandblad worden uitgegeven, zo
is besloten op een te Praag gehouden con
ferentie van vertegenwoordigers van „een
aantal communistische en arbeiderspar
tijen". Het zal een „theoretisch en voor
lichtingsblad zijn.
Het laatste internationale communisti
sche blad „Voor een duurzame vrede,
voor een volksdemocratie" is opgehouden
te verschijnen, toen de Cominform, die het
uitgaf, na Stalins dood, werd ontbonden.
Er hebben geen Joegoslavische com
munisten aan de besprekingen te Praag
deelgenomen, wel vertegenwoordigers
van de Franse, de Britse en de Indische
communistische partijen.
KEULEN, (DPA) Bij het ongeluk
dat gisteren met ee n hefschroefvliegtuig
van de Belgische luchtvaartmaatschappij
Sabena bij Hürth gebeurde, zijn twee van
de zeven passagiers gewond. Een van
hen is in een ziekenhuis in Keulen opgeno
men.
Het vertrek van het toestel uit Keulen
was aanvankelijk wegens mist en sneeuw
val uitgesteld. Nadat het tenslotte toch
vertrokken was, werd het na tien minuten
door de mist verrast. Bij een noodlanding
vloog het tegen een heuvel en werd bescha
digd. Ër zaten geen Nederlanders in het
toestel.
A.DVEP"
TIE
V A - - y
.1
I
f 4
V A
Terug. Dr. Theo Wassenaar, een voorma
lige leider van de regerende Nationale
partij in Transvaal, heeft bekendge
maakt, dat hij weer tot de partij is toe
getreden, waaruit hij vorig jaar was
verwijderd.
Opgeknapt. Het slagveld van Waterloo
waar Britten en Pruisen de Fransen in
1815 versloegen en waar 49.000 man
sneuvelden, zal worden opgeknapt en
zoveel mogelijk in zijn oorspronkelijke
staat ten tijde van de veldslag worden
hersteld. De Brabantse boerderijen die
tot hoofdkwartier van Napoleon en
Wellington dienden, krijgen hun oor
spronkelijke gedaante terug. Men hoopt
met de werkzaamheden gereed te zijn
vóór de opening van de wereldtentoon
stelling te Brussel op 17 april.
Busbrand. Achtendertig leden van een ge
zelschap Indische bruiloftsgangers zijn
in Assam levend verbrand, toen de bus
waarin zij reden in brand was geraakt
en was omgeslagen. Twee inzittenden
van de bus werden gered, zij het met
zware brandwonden. De chauffeur kon
zich in veiligheid stellen door uit het
voertuig te springen voordat de bus om
sloeg en de uitgang geblokkeerd werd.
Deskundigen. Te Damascus verluidt, dat
de eerste groep Russische deskundigen
op 24 maart in Syrië aankomt. Deze
deskundigen zullen de uitvoering op zich
nemen van openbare werken, waarin
in het Syrisch-Rdssisch verdrag is voor
zien. Deze werken omvatten de aanleg
van een spoorwegnet en de bouw van
stuwdammen. Een officiële Westduitse
delegatie voert in de Jordaanse hoofd
stad besprekingen over mogelijke Duit
se economische en industriële hulp voor
Jordanië en over een versterking van
de handelsbetrekkingen.
Niet streng genoeg. In Napels moesten
de nieuwe staatsexamens, die de rege
ring heeft ingesteld omdat volgens haar
de examens van sommige universitei
ten niet streng genoeg zijn, afgelast
worden, omdat studenten er in ge
slaagd waren de opgaven te veroveren
en uit te delen aan studenten die nog
examen moesten doen. In Rome moest
de politie optreden tegen betogende stu
denten. In het gehele land weigeren
duizenden studenten, dikwijls gesteund
door hun professoren, de examens af te
leggen.
Uitgebrand. De Chileense basis Luis Riso-
patron in het zuidpoolgebied, die ge
bruikt werd bij de onderzoekingen ter
gelegenheid van het geofysische jaar, is
geheel in vlammen opgegaan. De scha
de wordt geschat op ruim negen mil
joen gulden.
Fout. Ongeveer tweehonderd vliegtuigen
van de Amerikaanse Atlantische vloot
mogen tijdelijk niet opstijgen omdat
men een fout heeft ontdekt in de brand
stoftoevoer van de straalmotoren van
deze toestellen. Het betreft lichte bom
menwerpers van het type Douglas „Sky-
hawk" en jagers van de typen Grum
man Tiger" en North American „Fu
ry".
Boete. Een rechtbank te Glasgow heeft
elk der vier Schotse studenten, die vo
rige maand de Britse minister van Bin
nenlandse Zaken Butler hebben beko
geld, veroordeeld tot een boete van vijf
tig gulden. De aanval op de minister
werd ondernomen toen hij werd geïn
stalleerd als rector van de universiteit
van Glasgow.
Afgelopen. Afgevaardigden van de vak
vereniging van arbeiders in de Ameri
kaanse dames-confectieindustrie en de
werknemers zijn het eens geworden
over een nieuw contract voor drie jaar,
waarin een loonsverhoging van elf per
cent is opgenomen. De honderdduizend
leden van de vakbond hebben een week
gestaakt. Het was de eerste grote sta
king in de kledingindustrie van de afge
lopen 25 jaar.
Herkozen. Dominee Martin Niemöller is
met een meerderheid van één stem her
kozen als voorzitter van de raad van de
Evangelische kerk in Hessen-Nassau.
Massagraf. Nabij het voormalige Duitse
gevangenkamp te Zagan in West-Polen
zijn de graven gevonden van twintig
duizend geallieerde krijgsgevangenen,
aldus meldt het Poolse persbureau
PAP. In het kamp werden Franse,
Italiaanse, Belgische, Russische, Joe
goslavische en Britse militairen alsme
de Poolse deelnemers aan de opstand te
Warschau in 1944 gevangengehouden.
Overleden. Prins Gaetan van Bourbon-
Parma, de jongste broer van prins
Felix van Luxemburg is te Mandelieu
in het Franse departement Var op 52-
jarige leeftijd overleden. Prins Gaetan
die zijn residentie te Pianore in Italië
had was gehuwd met prinses Maria Pia
van het huis Savoye.
OVER het antwoord op de vraag, wat
warmte nu eigenlijk is, hebben tal van
diepzinnige denkers tot in het midden van
de vorige eeuw het hoofd gebroken. De
schijnbare onstoffelijkheid van de vlam
men uit hitte vooitgekomen gepaard
aan hun bewegelijkheid en het vermogen
zich op sommige andere stoffen „voort te
planten", deed uiteraard al vroeg het
denkbeeld ontstaan, dat vuur een soort
leven was. Anderen, die niet
zo ver wilden gaan dat zij
vuur als een levend element
beschouwden, namen in de
meeste gevallen toch wèl aan,
dat vuur een soort stof was.
De koude, dus het tegenover
gestelde van het vuur, werd
eveneens een stoffelijk be
staan toegedacht. We kunnen dat grappig
vinden, maar de restanten van deze op
vattingen kunnen we nog geregeld waar
nemen, bij mensen die ons bij de een of
andere weersgesteldheid verzekeren „dat
de kou uit de lucht moet". Ook zij zien
kou als een hoeveelheid.
Laten we, voor we dit gaan rechtzetten,
echter eens zien, hoe het met de beschou
wingen over warmte in de loop der tijden
gegaan is. De vermaarde Griekse filosoof
Heraclitus, die omstreeks vijf eeuwen v.
Chr. leefde, was klaarblijkelijk zo onder
de indruk geraakt van de oerkracht van
het vuur, dat hij de oorsprong van de ma
terie in het vuur meende te moeten zoe
ken. Hij ging daarbij uit van de stelling,
dat in de natuur niets bestendig is en dat
het vuur alle stoffen kan veranderen. Hoe
wel we Heraclitus uiteraard van niets
willen beschuldigen, menen we in zijn
opvattingen toch invloeden te bespeuren
van de vuuraanbidding der Chaldeeërs en
van de godsdienstige opvattingen der oude
Perzen, die in navolging van Zarathustra
het vuur beschouwden als symbool van
het goede in de schepping. Een kleine
honderd jaar later formuleerde de Griek
se wijsgeer Empedocles een nieuwe theo
rie, waarin water, lucht, vuur en aarde
de vier onveranderlijke elementen waren,
waaruit alle stoffen waren opgebouwd.
Het eerste steekhoudende woord in dit
ongetwijfeld moeilijke getheo
retiseer werd ongeveer in
dezelfde tijd gesproken door
een man die op het eiland Cos
allerlei praktische proeven
had genomen op het gebied
van de geneeskunde. In een
verhandeling, die aan de be
faamde geneesheer Hippo
crates zelf wordt toegeschreven, werd
onomwonden verklaard, dat warmte,
noch koude een zelfstandig bestaan
hadden, maar dat dit hoogstens eigen
schappen van de stof konden zijn. Er
bestonden dus wel warme en koude
dingen, maar kou of warmte op zichzelf
bestond niet. Veel invloed heeft dit ver
lossende woord destijds niet gehad, want
voor het merendeel der mensen was het
veel gemakkelijker zich in te denken, dat
water door toevoeging van „koudestof" in
ijs was veranderd en dat het daarna door
bijvoeging van „warmtestof" weer in ge
woon water kon worden omgezet, of des
noods in lucht zoals de stoom destijds
veelal werd genoemd). De eerste, die hier
een begrip uit de moderne thermodyna
mica naar voren bracht, was de bewonde
renswaardig geniale Plato.
Daarover een volgende keer.
H. Pétillon
(Nadruk verboden).
