Industriële investering daalt 10 pet,
produktie 2 pet; werkloosheid stijgt
Panda in het Wilde Westen
Pas op
voor
I. KAN
„Omschakeling Indonesiëvaart
geen eenvoudige zaak"
De kou houdt nog aan
verkoudheid
Centraal Economisch Plan 1958
50 modellen
Exploitatie f 6 miljoen
gestegen
Wereldnieuws
och ió het zo
r
VRIJDAG 21 MAART 1958
2
Hoger winstsaldo Cobra
Dividend Maatschappij
Nederland 14 percent
De discontoverlaging in
Engeland
Werkgeversverbonden
Herstel investeringsaftrek
nodig voor investeringen
Verrassend resultaat
BAKKER:3 BEHANG
TROUW- en VERLOVINGSRINGEN
Jaarverslag Rotterdamse Lloyd
Gedaalde winst bij Kiene
door gestegen kosten
KEELTABLETTEN
ZWAARTE
KRACHT
(Van onze financiële medewerker)
HET CENTRAAL PLANBUREAU is weer met een interessante publikatie ver
schenen, waarin als gewoonlijk een schat van statistische gegevens over het afgelopen
jaar is opgenomen en waaraan een prognose voor het lopende jaar wordt toegevoegd.
Men kan er dankbaar voor zijn dat de ontwikkeling van de financiële en economische
positie van ons land in allerlei statistieken, tabellen en verhoudingscijfers door het
Planbureau wordt vastgelegd, omdat het op deze wijze mogelijk wordt zich van die
ontwikkeling een duidelijk beeld te vormen. De meeste gegevens, welke men voor
het afgelopen jaar in de thans verschenen publikatie aantreft, zijn uiteraard niet
nieuw, maar zij tonen opnieuw aan dat het jaar 1957 in meer dan één opzicht teleur
stellende resultaten heeft opgeleverd. Tevens blijkt dat hoezeer het op prijs mag
worden gesteld dat men een poging waagt om voor het lopende jaar een „horoscoop"
te trekken de „planologie" eeri riskante bezigheid is en men met de waardering
van de prognoses van het Planbureau de grootst mogelijke voorzichtigheid moet
betrachten. Het bureau geeft zelf een vergelijking van de ramingen en de werkelijk
heid en tussen die beide is er voor 1957 nog al enig verschil. Om enkele voorname
faktoren te noemen: de invoer was in het afgelopen jaar ruim 1 miljard groter dan
men meende te mogen verwachten, zodat ook het invoersaldo meer dan 1 miljard
groter is geweest, namelijk 3.83 miljard tegen een raming van 2.75 miljard. Als
gevolg hiervan klopt ook het nadelig saldo van de lopende betalingsbalans niet met
de raming. Het tekort werd begin 1957 aangenomen op 200 miljoen, de werkelijk
heid heeft een tekort van 520 miljoen te zien gegeven.
In het resumé van 1957 wordt gezegd
dat de concurrentiepositie op lange termijn,
gemeten aan de relatieve arbeidskosten, in
de jaren 1954 tot en met 1956 is verslech
terd, maar dat de industriële arbeidskosten
in de eerste helft van 1957 in de meeste
landen even sterk zijn gestegen als in ons
land. De invloed van de overbesteding is
merkbaar zowel in de particuliere sector,
als ten aanzien van de investeringen, niet
het minst door de hogere investeringen in
de woningbouw (toeneming 23 pet.) en in
de verkeerssector (toeneming 12 pet.). De
industriële investeringen bleven met een
volumestijging van ongeveer 2 pet. beneden
het gemiddelde stijgingspercentage.
De prognose
Bij de prognose 1958 gaat het Planbureau
uit van de veronderstelling dat in 1958
geen belangrijke stijging van de overheids
uitgaven zal optreden, het aantal gereed
gekomen woningen 80.000 zal bedragen, het
aantal woningen in uitvoering zal terug
lopen en het exportvolume ongeveer 3 pet.
zal stijgen. Ook wordt aangenomen dat in
1958 een algemene loonronde zal kunnen
worden vermeden. De ontwikkeling zal
zich naar de mening van het Planbureau in
1958 aansluiten bij die in de tweede helft
van 1957. Zij houdt een verdere verbetering
in van de betalingsbalanssituatie (geraamd
overschot ongeveer 9000 miljoen), maar
tevens een daling van het produktievolume
met bijna 2 pet. Het totaal der binnenland-
ADVERTENTIE
PEIGNOIRS
De bruto-winst van de n.v. „Cobra" te
Amsterdam over het boekjaar 1956/57 heeft
2.319.136 bedragen tegen 2.224.794 het
vorige boekjaar. Het financiële resultaat
van de transactie-aandelen Malayan Bre
weries bracht 3.844,368 op. Het winst
saldo bedraagt 1.967.623 (ƒ1.270.066).
Voorgesteld wordt een dividend van tien
percent over een kapitaal van 15.750.000
tegen vorig jaar 18 percent over een ka
pitaal van 6.300.000.
Over de met de verkoop van de aan
delen Malayan Breweries behaalde winst
is belasting verschuldigd zodra tot uit
kering zou worden overgegaan. Deze voor
waardelijke schuld is begrepen in het be
drag ad 3.040.000, dat ten laste van de
verlies- en winstrekening aan de reserve
diverse belangen is toegevoegd. Deze toe
voeging dient om paraat te zijn voor
nieuwe investeringen. Voorts werd een
bedrag van 902.400 ten laste van de ver
lies- en winstrekening gebracht voor af
schrijving op deelnemingen in onder
nemingen. Met het bedrag dat reeds per
30 september 1955 werd gereserveerd acht
de directie deze afschrijving voldoende
met het oog op de belangen van de n.v. in
het Nabije en Verre Oosten.
De directie der n.v. Stoomvaart Maat
schappij „Nederland" deelt mede, dat
aan de op 17 april te houden algemene
vergadering van aandeelhouders een divi
dend over 1957 zal worden voorgesteld van
14 percent in contanten (vorig jaar 10 per
cent in contanten en 4 percent in aande
len).
Reuters financiële redacteur deelt naar
aanleiding van de. Engelse discontover-
laging van 7 tot 6 percent mee dat zij een
technische aanpassing door de Bank of
England blijkt te zijn aan de in de gehele
wereld waarneembare gemakkelijker
stemming op de geldmarkt. In tegenstel
ling tot de crisis van het najaar van 1957
toen het Britse disconto scherp werd ver
hoogd omdat de omstandigheden zulks
vereisten ging de druk thans juist in de
richting van een verlaging van het dis
conto.
Het rentetarief van 7 percent week sterk
af van de in andere landen geldende ta
rieven en ook van de tarieven op de Lon-
dense geldmarkt. In september 1957 werd
het Britse disconto verhoogd van 5 tot 7
percent als een drastische maatregel om
een halt toe te roepen aan de daling van
het pond sterling.
Van officiële Britse zijde werd naar aan
leiding van de discontoverlaging ver
klaard, dat de verlaging niet betekent dat
de strijd van de regering tegen de inflatie
zal verslappen. Een woordvoerder van de
Britse schatkist zei dat, hoewel er nog
steeds behoefte bestaat aan de verdere
versterking van de Britse overzeese mone
taire positie, de speculatieve druk op het
pond sterling is opgehouden en dat het
buitengewoon hoge niveau voor kortlopen
de gelden, dat sedert september 1957 gold,
niet langer gerechtvaardigd is.
se bestedingen zal naar volume met ruim
5 pet. dalen.
Investeringen
Verwacht wordt dat de bruto-investerin-
gen in vaste activa met 550 miljoen, of
7'/i pet. zullen dalen door een teruglopen
van de investeringen in de industrie met
ruim 10 pet. en in de verkeerssector.Tevens
lijkt het aannemelijk dat er in 1958 sprake
zal zfjn van een intering op de voorraden,
waaronder begrepen een daling van het
onderhanden werk, met name in de wo
ningbouw. In totaal bedraagt de afneming
van de investeringen in bedrijven onge
veer 2 miljard ten opzichte van 1957.
Werkloosheid
Een en ander leidt ertoe dat de produktie
en het reële inkomen in 1958 bijna 2 pet.
lager zullen zijn dan in 1957, hetgeen een
verdere ontspanning op de arbeidsmarkt
tot gevolg zal hebben. De geregistreerde
arbeidsreserve zal vermoedelijk stijgen tot
110.000 personen als jaargemiddelde, dit is
3.3 pet. van de afhankelijke beroepsbevol
king.
Hoogovens
Door onder andere de sterke daling in
de afzet van investeringsgoederen laat het
zich aanzien dat in 1958 een reeks van
jaren, waarin de metaalindustrie geken
merkt was door als regel bijzonder sterke
stijgingen van de produktie, zal worden
onderbroken door een merkbare teruggang
in de activiteit. De totale afzet van de
metallurgische industrie zal, vooral dank
zij de sterke uitbreiding van de produktie-
capaciteit bij de Hoogovens, niet onbelang
rijk toenemen. In 1957 waren hierdoor de
binnenlandse en buitenlandse afzet reeds
aanmerkelijk gestegen, en in 1958 zal een
verdere vergroting van de binnenlandse
afzet en vooral een sterke toeneming van
de uitvoer optreden.
Deviezen
Ondanks de verbeterde betalingsbalans
zal de deviezenpositie met ongeveer 150
miljoen achteruitgaan door de aflossing
van 550 miljoen in 1956-'57 ontstane
kortlopende schuld. Het deviezenverlies zal
vermoedelijk groter zijn als de economische
banden met Indonesië geheel worden ver
broken, waarop het meer en meer gaat
lijken.
De algemene situatie op de kapitaalmarkt
zal volgens het Planbureau nog krap blij
ven, hoewel het zich laat aanzien dat de
overheid hierop een groter beroep zal kun
nen doen als gevolg van een geringere
behoefte aan financieringsmiddelen in de
particuliere sector. Bij deze veronderstel
ling heeft men blijkbaar geen rekening ge
houden met de aandrang van het bedrijfs
leven (zie in ons blad van 15 maart, (pag.
11) het adres van de grote werkgeversbon
den) om 250 miljoen voor het export
krediet beschikbaar te stellen.
Terecht wordt in de nabeschouwing 1958
van wezenlijk belang geacht dat het uit-
voervolume kan worden uitgebreid. Een
minder gunstige ontwikkeling in dit op
zicht doet de werkloosheid toenemen en
verkleint tegelijkertijd de eventuele
ruimte voor grotere binnenlandse bestedin
gen. De vraag rijst, zo besluit het Plan
bureau ,of onder andere via internationale
samenwerking uitkomst kan worden gebo
den. Hier wordt blijkbaar op de Euromarkt
gedoeld. Maar ook dan lijkt het niet aan
nemelijk dat na de huidige aanpassings
periode wederom mag worden gerekend
met vergrotingen van het reële inkomen
per hoofd als in de jaren na 1952. Veeleer
ligt voor de komende jaren een toeneming
van niet meer dan enkele percenten in de
lijn der verwachtingen. Laat ons hopen dat
althans dit accrès nog kan worden ver
kregen.
Aan het plan zijn een drietal afzonder
lijke studies toegevoegd, respectievelijk de
structuur van de buitenlandse handel in
Nederland, de overheidsuitgaven 1921-1956
en het dollarprobleem.
Het Verbond van Nederlandse Werk
gevers, het Centraal Sociaal Werkgevers-
Verbond, het Katholiek Verbond van
Werkgeversvakverenigingen en het Ver
bond van Prot.-Christelijke Werkgevers
in Nederland hebben zich met het oog op
de op handen zijnde industrialisatienota
van de regering beraden op de werkge
legenheidssituatie op langere termijn en
geven aan regering en volksvertegenwoor
diging het volgende in ernstige over
weging. De verbonden achten de vooruit
zichten voor de werkgelegenheid op lan
gere termijn weinig geruststellend, gezien
het feit, dat de investeringen vooral in de
laatste maanden in aanzienlijk sterkere
mate teruglopen dan in het S.E.R.-advles
inzake de Bestedingen werd voorzien.
Naast de aarzeling in de internationale
conjunctuur, die de verbonden met be
zorgdheid vervult, achten zfj met name
het bestaande ongunstige fiscale klimaat
hiervoor verantwoordelijk. De verbonden
zijn van mening, dat in het belang van de
toekomstige werkgelegenheid het bedrijfs
leven in staat dient te zfjn door nieuwe
investeringen zijn bijdrage te leveren aan
de noodzakelijke voortgang van het in
dustrialisatieproces. Daarvoor is een ver
betering van het fiscale klimaat dringend
geboden.
De thans meest voor de hand liggende
en noodzakelijke maatregel op fiscaal ge
bied is een herinvoering van de inves
teringsaftrek over de hele linie. Deze
maatregel, die op korte termijn geen noe
menswaardig effect heeft op de kaspositie
van de overheid, zal onmiddellijk een
gunstig effect op het investeringsniveau
hebben. Ook onze concurrentiepositie op
de Euromarkt maakt het noodzakelijk de
investeringsaftrek onmiddellijk in volle
omvang te doen herleven. Naast een ver
betering van het fiscale klimaat dient een
zodanig beleid te worden gevoerd, dat een
groter deel van het nationale inkomen in
de particuliere sector wordt bespaard.
ADVERTENTIE
indien u een lelijk plafond laat
behangen, 't Zit voor jaren
Gen. Cronjéstr. 135, Haarlem, Tel. 55432
Vakkundige behangers beschikbaar
advertentie
MEER DAN
1UWELIER
HORLOGER
BARTELJORISSTRAAT 2 TEL. 15004
Met voldoening constateert de directie
van de Koninklijke Rotterdamse Lloyd
n.v. dat in 1957 de exploitatierekening een
voordelig saldo vertoont van 47 miljoen
41.1 miljoen). Totale bruto inkomen is
f 53.5 miljoen 47.1 miljoen). Na af
schrijving op de vloot ad f 26.9 miljoen, af
schrijving op etablissementen ad 1 mil
joen, afschrijving op deelnemingen ad
1.6 miljoen, reserve voor diverse doel
einden ad 14.7 miljoen en reserve voor
vernieuwing en herstel der vloot ad f 4.3
miljoen, resteert een maximum saldo voor
dividend van 4.961.250 gulden. Er wordt
12Ut percent dividend (onv.) voorgesteld
over een kapitaal van 39.690.000. De re
serve voor diverse doeleinden wijst thans
een bedrag aan van 39.950.000. Dit be
drag is merendeels bestemd voor de belas
tingen die in de toekomst verschuldigd
worden wegens de toegepaste vervroegde
afschrijvingen.
De vloot bestaat uit twee passagiers
schepen („Sibajak" en „Willem Ruys") en
34 vrachtschepen met een gezamenlijk
draagvermogen van 397.723 ton. In aan
bouw zijn 6 vrachtschepen (samen 71.050
ton) en 1 tanker van 46.600 ton draagver
mogen. De gemiddelde leeftijd der sche
pen per ton draagvermogen is 10,6 jaar.
Betreffende Indonesië staat in het ver
slag: „Daar de capaciteit van onze vloot
grotendeels afgestemd is op de behoeften
van het vervoer Indonesië, voorzien wij
de noodzakelijkheid voor een aantal van
onze schepen elders emplooi te zoeken.
Over de mogelijkheden daartoe kunnen
wij ons nog geen oordeel vormen; wij
realiseren ons echter dat het, gezien de
constellatie van de lijnvaart in de wereld
en de ongunstige conjunctuur in de scheep
vaart, geen eenvoudige zaak zal zijn".
In thuisvarende richting viel enige
achteruitgang in het ladingvervoer uit In
donesië te constateren. De mogelijkheid
tot compensatie verviel geheel door ver
mindering van de wereldvraag naar ko
len, ertsen, granen enzovoorts. Van de
buitenlijnen schonk de Java-New York-
lijn weinig voldoening De Java-Pacific
and Hoegh Lines hebben een bevredigend
resultaat opgeleverd. De resultaten van
de Nedlloyd Line Afrika-dienst vertonen
nog een geringe vooruitgang, maar de la
ge trampvrachten bieden een minder hoop
vol perspectief. Voor de Nedlloyd Line
Boven West-Europa is de afgelopen 24
uur de luchtdruk aanzienlijk gestegen,
waardoor het hogedrukgebied boven Scan
dinavië zich tot over onze streken heeft
uitgebreid. De wind nam daarbij in kracht
af en mede door de opklaringen vroor het
vannacht in ons land op vele plaatsen
weer 5 graden. Het vliegveld Rotterdam
meldde met 7 graden de laagste minimum
temperatuur. Door de onstabiele opbouw
van de lucht ontwikkelden zich vooral
overdag stapelwolken, waaruit hier en
daar wat sneeuw valt. Aangezien ons land
morgen geheel binnen de invloedssfeer
van een hogedrukgebied zal zijn gelegen
is er een neiging tot afnemende bewol
king. Voor de komende nacht wordt in ver
band daarmede lichte tot matige vorst
verwacht en morgen overdag zonnige pe
rioden. Er zal evenwel hier en daar nog
wat sneeuw kunnen vallen, maar de bui
en zullen van weinig betekenis zijn.
WEERRAPPORTEN
Zaterdag 22 maart
Zon op 6.40 uur, onder 18.55 uur.
Maan op 7.13 uur, onder 21.23 uur.
Maanstanden
28 maart 12.18 uur eerste kwartier.
Hoog en laag water in IJmuiden
Zaterdag 22 maart
Hoog water 5.00 en 17.11 uur.
Laag water 0.45 en 13.06 uur.
Het hoog en laag water te Zandvoort is
10 tot 15 minuten vroeger dan te IJmuiden.
Temperaturenbuiten
u
en binnenlandheden
ia
morgen 7 uur. Neerslag:
2£
laatste 24 uur.
r
-
eS
Helsinki
onbewolkt
no
-16
0
Stockholm
half bew.
nno
■10
0,1
Oslo
half bew.
nno
-6
0,1
Kopenhagen
half bew.
no
-5
0
Aberdeen
zwaar bew.
windst.
-5
0,1
Londen
onbewolkt
n
4
0
Amsterdam
sneeuwbui
n
-3
0,2
Brussel
geheel bew.
n
-3
0
Luxemburg
sneeuw
nno
-4
0,1
Parijs
onbewolkt
n
-4
0
Bordeaux
onbewolkt
nno
0
2
Grenoble
onbewolkt
nw
-0
0
Nice
half bew.
nnw
5
0
Berlijn
zwaar bew.
nno
-4
0
Frankfort
zwaar bew.
nno
-3
0
München
sneeuw
nw
-5
1
Garmisch P.
sneeuw
nno
-6
5
Zürich
geheel bew.
QW
-4
0,1
Genève
onbewolkt
ano
-2
0
Locarno
onbewolkt
w
4
0
Wenen
licht bew.
wnw
0
0,1
Innsbruck
sneeuw
5W
-4
7
Rome
licht bew.
r
7
8
Aiaccio
licht bew.
nw
12
0
Madrid
zwaar bew.
windst.
3
0
IVlallorca
half bew.
1W
12
0
Algiers
onbewolkt
iW
9
0
Den Helder
licht bew.
10
-1
0,6
Ypenburg
onbewolkt
mo
-3
0,3
Vlissingen
onbewolkt
10
-3
0,2
Eelde
zwaar bew.
windst.
-4
0,1
Twente
zwaar bew.
nnw
-5
0
De Bilt
licht bew.
n
-4
0
Eindhoven
onbewolkt
nno
-5
0,1
Vlv. Z.-Limb. zwaar bew.
n
-3
0,5
20. De gemaskerde bandiet liet de passa
giers van de postkoets een voor een naar
voren komen om hun geld in te leveren.
Dit deden zij met groot leedwezen. Maar
de ogen en de revolvers van de slecht
aard schitterden zo fel, dat niemand zich
durfde te verzetten. Alleen Joris Goed-
bloed, die achteraan stond, bekeek de zaak
onbewogen. „Ruw werkdacht hij, „ik
zal deze onbehouwen kwant eens de fijnere
kneepjes van het vak leren". Toen hij ten
slotte aan de beurt was liep hij met een
zwierige pas op de rover toe enstrui
kelde, zodat hij even tegen de gemaskerde
botste. „Verschoon mij", sprak Joris, snel
zijn evenwicht herstellend, „ik hoop, dat
ik. u niet heb bezeerd. Dat zou mij ten
zeerste spijten en „Geen geklets!"
snauwde de gemaskerde, „geef op je geld!
Vlug!" „Ik heb helaas mijn dukaten thuis
gelaten", verklaarde Joris, „doch daar zo
veel ijver niet onbeloond mag blijven, wil
ik u er een beurs voor toekennen, die
„Als je nog langer leutert, schiet ik je
neer!" brulde de bandiet. „Waar is die
beurs? Vlug!" „Welaan, hier is hij dan",
sprak Joris, een welgevulde beurs ophou
dend, die hij vervolgens in de zak wierp.
De ogen van de rover werden groot van
verbazing en begonnen toen kwaadaardig
te schitteren. „Dat is MIJN beurs!" riep
hij schor, „hoe kom JIJ daar aan?!"
Perzische Golf-dienst waren de eerste
zes maanden zeer gunstig. Sindsdien nam
het ladingaanbod sterk af en de concur
rentie toe.
Het passagiersvervoer op de hoofdlijn
(Indonesië) liep achteruit. Nu aangeno
men moet worden dat het Nederlandse
vervoer op het Verre Oosten door de ver
wikkelingen in Indonesië grotendeels zal
wegvallen, is besloten de „Willem Ruys"
enkele rondvaarten te laten maken. Of in
de vaart op het Verre Oosten in de toe
komst voor het verlies van het Nederland
se vervoer voldoende compensatie kan wor
den gevonden, meent de directie te moeten
betwijfelen. Met de „Sibajak" werd een
dienst rond de wereld geopend. Wederom
werd een belangrijk aantal pelgrims van
Indonesië naar Djeddah en terug vervoerd.
Het aan de regering toebehorende s.s.
„Waterman" bleef onder beheer van de
Rotterdamsche Lloyd. De tanker van
46.000 ton, die in bestelling is bij de Rot
terdamsche Droogdok Maatschappij, voor
oplevering in december 1962, werd op lan
gere termijn vercharterd aan een grote
oliemaatschappij.
De exploitatierekening over 1957 van
Klene's Suikerwerkfabrieken n.v. wjjst
een bedrag aan van 290.773 (v.j. 328.847).
Na afschrijvingen is het saldo winst
f 205.490 (v.j. 231.435). Voorgesteld wordt
een dividend van 16 pet (v.j. 20 pet) op
het onveranderde geplaatste kapitaal van
961.800. Het extra reservefonds wordt
gebracht op 300.000 en het reservefonds
op ƒ234.421.
Het bedrijf was van voldoende orders
voorzien. De omzet gaf wederom een stij
ging te zien voor het binnenland en voor
de export. Wegens het stijgende kostenpeil
is het winstcijfer echter lager. Protectio
nistische maatregelen in het buitenland
verhinderen een grotere toeneming van de
export. Om de kostenprijsverhogende fac
toren te compenseren worden maatregelen
genomen om de efficiency op te voeren.
De directie ziet de toekomst met ver
trouwen tegemoet.
(Voor de beurs zie pagina 7
ADVERTENTIE
Neem tijdig
Sterk desinfecterend
60 tabletten 1. 0.98
PHILIPS-ROXANE NEDERLAND N.V.
Vernietigd. Het hof van Appel in Parijs
heeft, voornamelijk op formele gron
den het doodvonnis vernietigd dat was
uitgesproken tegen twee Algerijnse
meisjes van zestien jaar, die er van be
schuldigd werden vorig jaar te hebben
deelgenomen aan bomaanslagen op
twee Algerijnse voetbalstadions waar
door elf personen om het leven zijn
gekomen. De meisjes waren door een
rechtbank in Algiers ter dood veroor
deeld.
Toezicht. Radio-Boedapest meldt, dat
dinsdag te Boedapest verkiezingen zul
len worden gehouden voor „volkscom
missies van toezicht", die bevoegd zul
len zijn in vrijwel alle openbare bedrij
ven en fabrieken, met uitzondering van
regeringsdepartementen en militaire
instellingen, controle uit te oefenen.
De commissies zullen bestaan uit „ver
trouwde arbeiders" en leden van de
communistische partij. Hun taak zal
ook zijn het bestrijden van „corruptie,
bedrog, tegenrevolutionaire activiteit
en straatschenderij".
Landsbelang. De Sjah van Perzië heeft in
een nieuwjaarsboodschap via de radio
gezegd niet in staat te zijn persoonlijk
deel te nemen aan het vreugdebetoon.
„Om de toekomst van het land en de
monarchie moest ik scheiden van
mijn dierbare echtgenote, die in tijden
van moeilijkheden gedurende de afge
lopen zeven jaar mijn smarten heeft
gedeeld en steeds mijn trouwe gezel
lin is geweest." „Mijn laatste besluit
een van de moeilijkste, die ik ooit ge
nomen heb, was vooral in het belang
van mijn land," aldus de vorst.
Lente. Enkele uren voor dat de lente
volgens de kalender zijn intrede
moest doen, stak in het noordoosten der
Verenigde Staten een storm op, die aan
tenminste tien mensen het leven ge
kost heeft. De storm ging gepaard met
zware sneeuwval. Een vier-motorige
dc-7 van de S.A.S. geraakte in de
sneeuwstorm van de startbaan. Geen
van de 52 inzittenden liep letsel op en
het vliegtuig werd slechts licht bescha
digd. De inzittenden verlieten het toe
stel via een nooddeur.
Winter. Op het Deense eiland Bornholm
in de Oostzee heeft gisteravond een
zware sneeuwstorm gewoed. Het trein
verkeer werd lamgelegd en tal van
automobilisten moesten hun wagens
in de steek laten.
Dynamiet. Een socialistisch Lagerhuis
lid zal de Britse regering volgende
week vragen wat zij denkt te doen om
de „aantrekkelijkheid van Loch Ness
en de daarin voorkomende vissen" te
beschermen. Hij zal deze vraag stellen
omdat een zekere Cockrell, die in de
nabijheid van het meer woont, voorne
mens is in de k< mende zomer het be
faamde „monster van Loch Ness" op
te sporen, eventueel met behulp van
dynamiet.
Dinosaurus. De afdeling Beieren van de
internationale vereniging van tegen
standers van de militaire dienstplicht
heeft vijfduizend plakkaten laten druk
ken, waarop een Dinosaurus staat af
gebeeld met de mededeling: uitgestor
ven „te veel bepantsering en te weinig
hersens". Een officier van justitie in
München heeft 1500 exemplaren van
het aanplakbiljet in beslag laten ne
men.
Gesloten. De medische faculteit van Bar
celona is tot nader order gesloten, na
dat een ultimatum van de rector-mag-
nificus aan de studenten om het colle-
gebezoek te hervatten, was verstreken.
De studenten ageren tegen het besluit
om de specialistenopleiding met twee
jaar te verlengen.
Ontploffing. Bij een ontploffing in een
wapenopslagplaats van de Canadese
luchtmacht nabij Angus in Ontario zijn
zeven personen om het leven gekomen.
Door de ontploffing werd een gebouw
vernield, waarin verscheidene perso
nen werkten. Zes van de doden zijn
burgers. Het zevende slachtoffer is een
militair.
Verloren. Een Brits marinevliegtuig heeft
in de nacht van woensdag op donder
dag bij oefeningen in het afvuren van
raketten een „gevaarlijke raket" ver
loren, die „vrijwel zeker" in Het Ka
naal is gevallen. De politie is voor al
le zekerheid over het verloren gaan van
de raket ingelicht.
TOEN Newton tegen het eind van de
17de eeuw de valwetten verklaarde, heeft
hij de natuurkundige wetenschap welis
waar een geweldige stoot vooruit gegeven,
maar inzicht in het wezen van de zwaarte
kracht heeft hij de mensheid onthouden.
Dit is overigens niet iets, waarvan we
deze geniale onderzoeker ook maar het
minste verwijt kunnen maken, want tot
op de huidige dag verkeert men over het
wezen van de zwaartekracht in het onge
wisse (nog afgezien van het feit, dat men
zelfs ten opzichte van het be
grip „kracht" in het onzekere
is komen te verkeren). Maar
daar gaat het nu niet om.
Wanneer de natuurkundigen
op dit moment precies zouden
weten wat zwaartekracht
eigenlijk is, zouden zij er mis
schien in geslaagd zijn deze
kracht ook al was het slechts voor een
deel te elimineren. Maar dat is onmoge
lijk. Wil men momenteel weten, hoe
iemand zich gedraagt in een zuurstofloze,
verdunde atmosfeer bij hoge of lage tem
peraturen, dan kunnen al deze toestanden
momenteel zonder veel moeite kunstmatig
in het leven worden geroepen voor zolang
men dat noodzakelijk acht. Maar het is
niet mogelijk een zwaartekrachtloze om
geving voor een bruikbare tijdsduur te
produceren. Het omgekeerde is gemakke
lijker. Door een mens in een centrifuge te
stoppen en dit apparaat met een bepaalde
snelheid te laten ronddraaien, kan worden
nagegaan tegen welke versnellingen het
menselijke lichaam bestand is. De druk
die deze versnellingen op het menselijke
lichaam uitoefenen, is eigenlijk een rem-
plagant voor de zwaartekracht. Proeven,
ondernomen in een grote centrifuge in de
Verenigde Staten, welk apparaat een mid
dellijn van 30 m en een motor van 4000
pk heeft, hebben aangetoond, dat het men
selijke lichaam een kracht gelijk aan vijf
tien maal die van de zwaartekracht ge
durende een halve minuut kan doorstaan,
mits de versnelling niet in de richting van
de wervelkolom werkt, maar loodrecht
daarop. Dit zegt ons iets ten aanzien van
de snelheden, waarmee bemande raketten
afgeschoten moeten worden en waarbij
met versnellingen overeenkomende met
tienvoudige zwaartekrachtversnellingen
rekening gehouden zullen moeten worden.
Erg- plezierig voelt de ruimtevaarder zich
in dat geval toch niet, want het zal hem
niet mogelijk zijn een lid te verroeren te
gen de richting van de versnelling in.
Maar eigenlijk zijn we een beetje van ons
onderwerp afgedwaald, want het gaat hier
niet om de vraag, welke druk
N het menselijk lichaam in de
ruimte kan doorstaan, maar
hoe het zich gedraagt in een
zwaartekrachtloze omgeving.
Proefondervindelijk kan dit
niet gedurende geruime tijd
worden getest. Wel is veel ge
fantaseerd over een ge-
bevrijding, dat zou ont-
de zwaartekracht van de
doch we
voel van
staan nadat
aarde niet meer wordt gevoeld
mogen veronderstellen dat eerder van het
tegendeel sprake zal zijn en dat de ge
wichtloze ruimtevaarders een gevoel van
misselijkheid, lusteloosheid en verslapping
zullen ondervinden. Zij zullen waarschijn
lijk ruimteziek worden in nog erger mate
dan de landrot zeeziek wordt op het woest
deinende schip. Vandaar dat de construc
teurs van ruimteschepen een roterende
beweging aan het gevaarte willen geven,
Waardoor de middelpuntvliedende kracht
de plaats van de zwaartekracht kan in
nemen. De voorstelling van mannetjes in
ruimtepakken, die met behulp van reactie
pistolen her- en derwaarts door de ruimte
bewegen, zullen we dan ook wel moeten
loslaten, want de kereltjes zullen naar
alle waarschijnlijkheid' doodziek zijn als
zij zich geruime tijd in de toestand van
gewichtsloosheid bevinden.
De temperatuur in de ruimte is een an
der punt dat we niet over het hoofd mogen
zien.
Daarover een volgende keer.
H. Pétillon
(Nadruk verboden).
