Lagerhuis ziet Cyprus-plan
als basis voor discussie
HET FRONT
IN LIBANON
Russen joegen vluchtelingen na
op een der Shetland-eilanden
Regering en oppositie zijn het in grote trekken eens
maar Labour betwijfelt kans van slagen
WESTDUITSE FLITSEN
Kain en Abel
Hoofddeksels
Stapelloop
Rustig eten
Krijgsgevangenen
Blindelings
Valse vader
Zelfmoord
Poolse leiders ontzet over
krantenkoppen
Teveel ophef gemaakt van
critiek op vonnis-NagyP
Amerikaanse „Stratotan-
ker" neergestort, 15 doden
Opschrift in Latijn
Estlander ontsnapte
van haringvloot
Luthers bisschop in
Hongarije afgezet
Lajos Ordass preekte
anticommunistisch
Tup Expo 58vinding
van Rijnveld en Zn.
Felle strijd in de Bondsdag
om het „reptielenfonds"
S.P.D. poogt dr. Adenauer
verdacht te maken
VRIJDAG 27 JUNI 1958
(Van onze correspondent in Bonn)
Maandag 16 juni kwam onze zeven
jarige dochter van school met de mede
deling dat het morgen „een treurdag is".
Dat klopte, want op 17 juni herdenkt men
in West-Duitsland de opstand van de Oost-
berlijners tegen het communistische re
gime. Maar onze dochter wist er meer van.
Haar onderwijzeres op de dorpsschool had
verteld, dat in de bijbel verhaald wordt
hoe Kain uit afgunst zijn jongere broer
Abel vermoordde en hoe slecht-dat was
geweest „En daarom is het morgen een
treurdag", zei onze dochter. Geen woord
over de politieke tegenstelling Oost-West-
Duitsland, geen woord over tanks en ge
weren, geen woord over de actualiteit van
de moord van Kain op Abel. Maar 17 juni
is althans voor de Westduitse kinderen
de dag van Kain en Abel. Een betere, en
zinvollere, verklaring voor deze dag kon
die dorpsonderwijzeres ons inziens niet
geven.
In West-Duitsland komt het hoeden- en
parapludragen weer in de mode. Een op
de vier mensen in West-Duitsland dragen
een hoed. In 1950 was dat nog slechts het
geval met een op de acht vrouwen en een
op de tien mannen. En vooral onder heren
komt de zwarte paraplu er weer in, om
over de arm te hangen, om er wandelend
mee te zwaaien of om er zwaaiend mee te
wandelen.
In Papenburg in Noordwest-Duitsland
zou een cameraman van een filmmaat
schappij de stapelloop van een schip op
een scheepswerf filmen. Hij waagde zich
op de met veel zeep en olie ingesmeerde
helling om het glijdende schip „er op" te
krijgen. Voor de ogen van talrijke gasten
en werf arbeiders ging de filmman het eerst
naar beneden: Met steeds groter wordende
snelheid tot hij met camera en al in het
water plonsde. Duikers van de werf visten
de man en zijn kostbare apparaten op.
De filmman spoedde zich met zijn natte
kleren aan naar een donkere kamer en
onderzocht eerst hoe het met zijn toestel
en de film er in gesteld was. Alles bleek
in orde. De toeschouwers hopen nu maar
dat hij zo veel tegenwoordigheid van geest
heeft gehad, dat hij zijn eigen stapelloop
heeft gefilmd.
Van officiële medische zijde in West-
Duitsland heeft men er de nadruk op ge
legd, dat men tussen de middag niet op
bezoek moet gaan of bezoek moet ont
vangen, en niet moet telefoneren. Dat is
slecht voor de gezondheid. Tussen 12.30 en
14.30 uur moet de mens rustig eten en
daarna gaan wandelen. Geen zwarte kof
fie en geen sigaretten, aldus deze raad van
kenners.
In de Westduitse stad Hersbruck kwa
men dezer dagen de laatste Duitse krijgs
gevangenen uit Amerikaanse gevangen
schap terug: twintigduizend tinnen sol
daatjes. Zij waren in 1945 uit het museum
van Hersbruck door een Amerikaanse ma
joor meegenomen en als oorlogsbuit naar
Amerika gezonden. De soldaatjes stelden
de regimenten van oude Duitse legers voor.
De directeur van het museum heeft na
tien jaar zoeken, waarbij hij de mede
werking inriep van de hoogste Ameri
kaanse autoriteiten, zijn zin gekregen. De
Amerikanen vonden het tinnen leger ten
slotte in een kelder van een departement
te Washington.
In West-Berlijn kwam onlangs een man
in een werkinrichting voor blinden en gaf
iedere blinde een bankbiljet van vijftig,
twintig of tien mark. Eerst had hij ge
vraagd of iemand een biljet van honderd
mark kon wisselen, want hij wou wat
weggeven. De directeur kon dat niet en
verklaarde zich bereid het geld voor de
blinden te ontvangen. Dat kon niet, want
de goede gever wilde zien hoe de ont
vangers zouden reageren. Na de uitdeling
vertrok de man, zonder te vertellen wie
hij was.
Bij Bonn kreeg de 29-jarige Felix K., na
twaalf jaar de mededeling van de rechter
dat hij inderdaad niet de vader van een
jongen was, waarvoor men hem had ge
houden en voor wiens opvoeding hij had
betaald, eerst vrijwillig, maar later op
rechterlijk bevel. Tot hij een uitstekende
advocaat in de arm nam, die de rechter er
na zeven dagen praten van wist te over
tuigen. De verdediger had een getuige ge
vonden, die verklaarde dat het kind, dat
Agatje L. ter wereld bracht in 1946, geen
zevenmaands baby was, zoals zij steeds
had beweerd, maar een volgroeide baby.
Felix hoopt nu dat hij het geld, dat hij de
afgelopen twaalf jaar heeft moeten be
talen, terugkrijgt.
De stad, waar de meeste zelfmoorden
gebeuren, is West-Berlijn. In 1956 pleeg
den hier 34 op de honderdduizend mensen
zelfmoord. In geheel West-Duitsland acht
tien op de honderdduizend. West-Berlijn
stelt zelfs Japan, vanouds het land der vele
zelfmoorden, in de schaduw (Japan: 24
zelfmoordenaars op honderdduizend' men
sen). Het is tekenend voor de geestelijke
ellende, waarin nog zovele Westberlijners
verkeren en waarin vooral de dertig- tot
veertigduizend vluchtelingen in deze stad
zich bevinden.
Frans veto tegen vertoning van
Amerikaanse film
De Franse militaire bevelhebber te
Berlijn, generaal Geze, heeft van de bur
gemeesters van de in de Franse sector
van de stad gelegen gemeenten Wedding
en Reinickendorf geëist, dat de Ameri
kaanse film „Paths of glory", waarin een
terechtstelling wordt getoond van Franse
soldaten wegens lafheid tegenover de
vijand in de eerste wereldoorlog, in hun
gemeente niet wordt gedraaid. Dit is don
derdagochtend meegedeeld door 'n lid van
de Westberlijnse senaat. Indien de burge
meesters vertoning van de film toch toe
staan, zal de generaal op grond van een
decreet van het geallieerde opperbevel de
film in beslag doen nemen. Volgens dit de
creet is het strafbaar de geallieerde be
zettingsstrijdkrachten te schande te ma
ken.
De vier foto's van boven af:
Voor een gebeeldhouwde poort van
het oude Turkse kasteel Moekhtara,
waarover onze reisredacteur in ons
blad van gisteren een levendige repor
tage schreef, poseren een stel gewa
pende volgelingen van de Droezen-
leider Kanial Djoemblatt.
Rebellie maakt dorstig
O
Een van de opgangen naar het trotse
stamslot van de Djoemblatts. Steile
trappen langs de muren, weidse ter
rassen, kleine uitspringende kamertjes,
een doolhof van gangen en treden, een
oude roversburcht, geel onder een
rood dak, nors en trots op een voor
uitstekende rotspunt. Overal, op het
slotplein, op de trappen en op het dak,
zwermen de wilde Droezen.
Droezen in een hinderlaag liggend op
de stenige, door de zon geschroeide
Sjoef-hellingen.
WARSCHAU, (Reuter) In kringen
van de Poolse communistische partij en
de regering is men volgens een correspon
dent van Reuter ontzet over de „ophef",
die in het Westen gemaakt is van de
Poolse afkeuring van de terechtstelling
van Nagy. Bijzónder pijnlijk voor Polen
waren de in het Westen wijd en zijd ver
spreide berichten, die de indruk gaven,
dat Polen openlijk in opstand zou zijn te
gen Moskou naar aanleiding van Nagy's
terechtstelling. „Deze westelijke pers
campagne heeft ons zeer veel kwaad ge
daan", zo is donderdag te Warschau van
regeringszijde gezegd. Zij had ook „onno
dige onzekerheid" bij het Poolse volk ge
wekt, dat naar buitenlandse radio-uitzen
dingen, „die niet gestoord worden", kan
luisteren.
Een hooggeplaatste partijfunctionaris
zei, dat de Westelijke reactie de Poolse
communistische partij zelfs zou kunnen
noodzaken, haar standpunt ten aanzien
van de terechtstelling van Nagy openlijk
bekend te maken.
Volgens Reuters correspondent waren
de Polen en in het bijzonder de Poolse par
tijleider Gomoelka bijzonder geschokt
door het nieuws van Nagy's terechtstel
ling.
PRAAG, (AFP) In Praag is dinsdag
een Poolse delegatie onder leiding van de
voorzitter van de Nationale Vergadering
aangekomen. Het bezoek heeft een ver
sterking van de vriendschappelijke
betrekkingen tussen de twee landen en
„de consolidatie van het socialistische
kamp" ten doel, zo verklaarde delegatie
leider Wycekh bij zijn aankomst.
WARSCHAU, (Reuter) Een Poolse
economische delegatie onder leiding van
vice-premier Jarosewicz is woensdag uit
Warschau naar Boekarest vertrokken om
een vergadering van de raad voor weder
zijdse economische bijstand van de landen
van het communistische blok bij te wonen.
Het onderwerp van bespreking is het
vraagstuk van nieuwe uitbreiding van de
economische samenwerking tussen de
communistische landen, met de nadruk
op de specialisatie en samenwerking in de
industrie.
In de nabijheid van de luchtbasis West-
over in de Amerikaanse staat Massachu
setts, is een KC-135 Jet Stratotanker van
de Amerikaanse luchtmacht neergestort.
Volgens de eerste berichten zijn alle vijf
tien inzittenden om het leven gekomen.
Het toestel is geheel vernield.
Vier toestellen zouden donderdagavond
23.53 uur plaatselijke tijd (vanochtend
04.43 uur Nederlandse tijd) van Westover
vertrekken, in een poging nieuwe records
te vestigen. Met twee toestellen wilde men
trachten het record op een vlucht naar
Londen en terug zonder tussenlanding te
breken, met de twee andere het record
New York-Londen en Londen-New York.
De eerste twee toestellen startten nor-
maal/'Het derde stortte neer.
Aan boord van het verongelukte toestel
bevonden zich'ónder meer zes journalis
ten.
Het Tweede Kamerlid, de heer Vro
lijk, heeft aan de minister van Binnen
landse Zaken, Bezitsvorming en Pu
bliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie, van
Justitie en van Oorlog gevraagd waar
om bij het ontwerpen van het opschrift
voor de bij Koninklijk Besluit van 14
juli 1958 ingestelde Vrijwilligersme-
daille" de voorkeur is gegeven aan een
Latijnse tekst boven een voor een ieder
aanstonds verstaanbare Nederlandse
tekst?
LERWICK, Shetland Islands (UPI)
Een opvarende van een Russische vissers
vloot, is donderdag na een wilde vlucht in
Lerwick op de Shetland eilanden, door de
autoriteiten in bescherming genomen. De
man, volgens zijn verklaringen een Est
lander, maakto zich donderdagmorgen
omstreeks drie uur in een motorbootje los
van de vloot van Russische haringvissers
(Van onze correspondent in Londen)
Het belangrijkste resultaat van het
Lagerhuisdebat over het Britse Cyprus-
plan is, dat het voor Griekse Cyprioten
thans zonneklaar is, dat zij niet langer de
conservatieven tegen Labour kunnen uit
spelen. Want ook de oppositie, op wier
steun de Grieken zo lang hebben gere
kend, kon in de heersende crisis niets an
ders doen dan in beginsel het regerings
plan aanvaarden, ofschoon de meeste so
cialistische sprekers een hard hoofd heb
ben in het welslagen ervan. Maar het is
tenminste een uitgangspunt voor onder
handelingen. Het plan is volgens Lennox
Boyd, de Britse minister van Koloniën,
wellicht de laatste kans om de geschokte
eenheid in de vrije wereld te herstellen.
Het debat, dat op de tribune werd bijge
woond door de gouverneur van Cyprus,
Sir Hugh Foot, werd gekenmerkt door ma
tiging, hetgeen thans voor alles vereist is.
Premier Macmillan, die het zonder
stemming eindigende debat sloot, zei dat
hij bereid is de Turkse en Griekse pre
miers gezamenlijk of afzonderlijk te ont
moeten. Volgens hem geven de reacties
van Griekse en Turkse zijde aanleiding tot
voorzichtig optimisme. Van alle kanten
werd een beroep gedaan op Grieken en
Turken, op basis van het plan onderhan
delingen te openen. Bijzonderheden doen
op het ogenblik weinig ter zake. Thans
is soepelheid geboden. Nu van Griekse
zijde belangrijke tegemoetkomingen zijn
BOEDAPEST (Reuter) Bisschop La-
jor Ordass, voormalig hoofd van de Hon
gaarse lutherse kerk, die tijdens het be
wind van Matyas Rakosi verscheidene ja
ren in de gevangenis heeft doorgebracht,
is als bisschop van het zuidelijke deel van
het land afgezet. De kerkeraad van dit
gebied had hem verzocht af te treden.
Van officiële zijde was zijn houding te
genover het staatsbureau voor kerkelijke
zaken „onverdraagzaam" genoemd.
De deken van Boedapest, Emil Koren,
heeft het verzoek gekregen, bisschop Or
dass voorlopig te vervangen.
Het hoofd van het genoemde staatsbu
reau had op de jongste bijeenkomst van
de kerkeraad kritiek op bisschop Ordass
geoefend, omdat hij bleef weigeren met
de regering mee te werken. Ook was de
bisschop er van beschuldigd, dat de
Lutherse kerk onder zijn leiding een pro-
paganda-organisatie voor Amerika en het
Westen was geworden.
De kerkeraad nam een resolutie aan,
waarin wordt verklaard, dat het aftreden
van de vorige bisschop Voor het'zuidelijke
deel van het land, Dgzsery, niet geldig is
geweest. Dezsery tra<i op 30 oktober 1956,
ten tijde van de Hongaarse opstand, af.
Volgens een bericht van U.P. uit Boe
dapest heeft bisschop Laszlo Dezseri zon
der meer het aanbod om Ordass op te
volgen van de hand gewezen.
In welingelichte kringen in Boedapest ver
wacht men nu, dat de communistisch ge
zinde bisschop Lajos Vetoe tot hoofd van
de lutherse kerk gemaakt zal worden. Hij
was dat ook reeds onder Rakosi.
Tegen bisschop Ordass werd reeds lang
actie gevoerd. Men neemt zelfs aan, dat
hij reeds begin 1957 goeddeels van zijn
post ontheven werd. De laatste tijd werd
hij herhaaldelijk aangevallen wegens zijn
„anticommunistische preken" en zijn
„steun aan contrarevolutionaire elemen
ten".
in de baai van Footabrough, die daar juist
het anker uitwierp. Enkele minuten na
dat hij de kust bereikt had en begonnen
was een groot stuk heide over te steken,
stevenden enkele kleine boten van de Rus
sische vloot op de wal aan.
Een boer, die door zijn verrekijker keek,
zag ongeveer dertig man aan land gaan
en ontdekte, dat zij iemand achtervolg
den, waarop hij onmiddellijk de autoritei
ten telefonisch waarschuwde. De zeeman
werd gevonden in een hut in Crookating,
een gehucht, waar men hem onderdak
had gegeven. De Shetland eilanden liggen
ongeveer 210 kilometer ten noordoosten
van Schotland.
Later voeren de drie Russische boten de
haven van Lerwick binnen. Een der opva
renden, de „politieke commissaris," vroeg
de burgemeester te spreken en eiste een
onderhoud met de vluchteling. Dit werd
geweigerd, waarop de Russische boten
weer wegvoeren.
LONDEN (UPI) De Britse regering
zal een onderzoek instellen naar de ach
tervolging van de Estlandse zeeman en
indien daar aanleiding toe is, zullen de
Britse autoriteiten in Moskou protesteren
tegen deze „invasie" op de Shetland-eilan-
den. De vluchteling, de 32-jarige Erich
Teayn, heeft nog niet om asiel gevraagd.
Hij vertoeft op het ogenblik in Leith
(Schotland) en zal er blijven totdat het on
derzoek is voltooid.
Op de Nederlandse dag tijdens de Expo
in Brussel, die op woensdag 20 augustus
wordt gehouden, zullen enkele exemplaren
van de tulp „Expo '58" aan de commissa
ris-generaal van de „Expo" baron Moens
de Fernig worden aangeboden.
Deze nieuwe tulp is gekweekt door n.v.
F. Rijnveld en zn. in Hillegom. De Darwin-
tulp heeft een zeer aparte kleur: viooltjes-
paars met een lichte rand. Een zeldzame
kleurschakering.
De hybridiseur van deze n.v. de heer H.
Scholte heeft de tulp vijf jaar geleden ge
wonnen, nadat hij twee variëteiten met
zorg en toewijding had gekruist. Intussen
heeft men een bed bollen van deze tulp
verkregen.
gedaan (aanvaarding van zelfbestuur als
overgangsperiode en voorlopig uitstel van
zelfbeschikking), zullen de Turken, zo is
het algemene oordeel van het Lagerhuis,
ook iets meegaander moeten worden.
Labour was er verheugd over dat de
regering tenslotte erkent, dat de Cyprus-
kwestie voor Groot-Brittannië geen zuiver
binnenlandse aangelegenheid is. De voor
naamste critiek van de oppositie is, dat
het regeringsplan te veel nadruk legt op
de politieke deling, in plaats van op de
volkseenheid. De Labour-leider Aneurin
Bevan stelde daarom 'n enkel gekozen par
lement voor in plaats van de voorgestelde
twee. De overgangsfase dient volgens hem
ook korter te zijn dan zeven jaar. De so
cialisten vragen ook de deur open te hou
den voor zelfbeschikking, maar erkennen
dat deze op het ogenblik niet aan de orde
kan worden gesteld. Hiermee heeft de
oppositie, na haar felle campagne voor
zelfbeschikking een belangrijke stap te
rug gedaan.
Als een lichtpunt wordt beschouwd, dat
aartsbisschop Makarios zich, hoewel hij
het voorgestelde deelgenootschap ver
werpt, niet tegen tijdelijk zelfbestuur
verzet.
Verderfelijk
Algemeen wordt de blunder van de
aartsbisschop van Canterbury betreurd,
die voor de televisie Makarios' karakter
„verderfelijk" heeft genoemd, nadat hij
hem eerst naar Londen had uitgenodigd.
Dit heeft kwaad bloed gezet in Athene en
op Cyprus, juist op een ogenblik dat ont
spanning nodig is. Griva, de leider van de
terreur-organisatie EOKA, beschrijft het
Britse plan in een te Nicosia verspreid
pamflet als een nieuwe monsterachtig
heid. Hij beschouwt Sir Hugh de Britse
gouverneur, als een „Trojaans paard door
de conservatieven gezonden, om de Cyprio
ten te bedriegen".
ATHENE (Reuter) Aartsbisschop Ma
karios, de verbannen Grieks-Cyprische
leider, heeft geen commentaar willen ge
ven op het gezegde van dr. Fisher. „Ik
zou de aartsbisschop van Canterbury niet
willen beledigen", aldus Makarios.
LONDEN (UPI) De diplomatieke ad
viseur van Makarios, Zenos Rossides heeft
in Londen scherpe critiek geoefend op het
Britse plan. Rossides is door Makarios
naar Londen gezonden voor besprekingen
met functionarissen van de Labour party
over het Britse plan voor Cyprus.
NICOSIA (Reuter) De Griekse bur
gemeesters van de voornaamste Cypri
sche steden hebben de UNO in een ge
meenschappelijk telegram verzocht waar
nemers naar Cyprus te zenden, opdat de
ze „zelf kunnen vaststellen dat de Tur
ken verantwoordelijk zijn voor de onvoor
stelbare en teugelloze moorden en andere
gewelddaden, die onder de ogen van de
Britse veiligheidsstrijdkrachten worden
gepleegd".
In Nicosia zijn in de afgelopen 24 uur
twee Griekse-Cyprische straatventers op
straat door onbekenden doodgeschoten.
(Van onze correspondent in Bonn)
In de Bondsdag te Bonn kwam het gis
teren tot een tumult tijdens de begrotings
debatten, waarin bondskanselier Aden
auer scherpe critiek moest slikken. Van
socialistische zijde werden aanvallen ge
daan op het pers- en informatiebureau van
de regering. De socialistische oppositie
zaaide in dit debat, een goede tien da
gen voor de belangrijke verkiezingen in
Noordrijn-Westfalen worden gehouden,
twijfel aan de geloofwaardigheid in Aden
auer. Het ging om een bedrag van 22 mil
joen mark voor een bepaald fonds van het
pers- en voorlichtingsbureau van de re
gering, dat onder leiding staat van de
bondsperschef Von Eckardt. Urenlang
werd gepraat over het „reptielen-fonds",
dat Adenauer ter beschikking staat voor
voorlichting, voor uitgave van een bulle
tin en voor propaganda voor het leger.
De oppositie beschuldigde Adenauer er
van geld van de bondskanselartij beschik
baar te hebben gesteld voor de bevorde
ring van de belangen van zijn Christen-
Democratische Unie, toen de bondskanse
lier zei, dat deze aantijgingeh ongegrond
waren, brak het tumult los.
„Felix von Massu"
In het brandpunt stond ook de perschef
Von Eckardt, die onlangs gezegd heeft,
dat hij niet bevorderd wil worden tot
staatssecretaris, indien ook anderen op zijn
bureau geen promotie in het vooruitzicht
worden gesteld. De S.P.D.-er Küehn zei
dat Von Eckardt niet „de Felix von Mas
su" moest spelen. Volgens Kühn is de mi
nister van Binnenlandse Zaken Schroder
op weg een Westduitse McCarthy te wor
den. Adenauer onderbrak hem met de me
dedeling, dat Kühn vorig jaar drieduizend
mark gevraagd had uit het „reptielen
fonds" voor voorlichting. Volgens Kühn
was die aanvraag ingediend voor een jour
nalistenvereniging.
Op dat ogenblik, nadat reeds zovele
scheldwoorden waren geuit en oude za
ken uit een ver verleden waren bespro
ken, was over het werk van Von Eckardt
zelf irn. feite nauwelijks iets gezegd. Von
Eckardt sprak, op wens van Adenauer,
voor het eerst voor de Bondsdag, waarbij
hij zich verweerde tegen opmerkingen
volgens welke zijn bureau meer geld zou
verslinden dan Goebbels' propagandami-
nisterie.
(UPI) Bij verkiezingsactiviteiten in
Dortmund is het tot botsingen tussen so
cialisten en christen-democraten geko
men. De S.P.D. had een demonstratie te
gen kernwapens georganiseerd op een
plein dat de C.D.U. met verkiezingsbiljet
ten had behangen. Aan het eind van de be
toging werden luidsprekerwagens van de
C.D.U. beschadigd en in een handgemeen
werd een chauffeur gewond.
De C.D.U. beklaagt zich, dat de politie
niets deed om de excessen tegen te gaan.
