Geadresseerde
onbekend
Het öehelm van de stad Toledo
DE BEURS
van gisteren
8
EEN KORT VERHAAL DOOR
H. G. CANNEGIETER
Luchtig vliegen
Koersfluctuaties op de Amsterdamse Beurs
van 14 tot en met 18 juli
Prachtig vuurwerk
in Zanvoort
ZATERDAG 19 JULI 1958
NIETS van de post? vroeg zijn vrouw.
Alleen kranten en drukwerken, antwoord
de hij, haar niet vertellend dat hij inder
haast een brief had weggemoffeld op het
korte traject tussen de brievenbus en de
huiskamerdeur. Maar zij keek hem arg
wanend aan, al zei ze geen woord. Zij ken
de elk zijner gelaatsuitdrukkingen. Voor
haar kon hij niets verzwijgen. En hij
wist dit, maar poogde te doen of hij het
niet wist. Verlegen sloeg hij de ogen
neer, legde de kranten en drukwerken
naast het ontbijtbordje en ïjam een hap
van zijn boterham.
PAS toen hij veilig en wel in zijn kantoor
tje zat, haalde hij de brief uit zijn binnen
zak. Hij nam hem in de hand, draaide
hem om en om en bestudeerde met zijn
kippige brilleogen alles wat er aan te
zien was: het adres, het postmerk, het
handschrift. Het eerst wat hem opviel
was dat elke aanduiding omtrent de af
zender ontbrak. Geen naam en woon
plaats in de linker benedenhoek van de
voorzijde, noch in het midden op de ach
terzijde van de enveloppe. Dat gaf alvast
te raden!
De brief was drie dagen geleden gestem
peld. De datum was leesbaar, maar de
plaats van afzending was niets dan een
groezelige vlek. Hoe kan een brief drie
dagen onderweg zijn en dan nog aan het
verkeerde adres worden bezorgd? Want
op Trompstraat 23 was geen mejuffrouw
Catharina Petersen bekend. Het stond er
in een fors, mannelijk schrift. Geen zaken
brief dus, want een rekening van de kap
per zou met de machine getikt zijn. Wat
heeft deze forse en mannelijke man met
mejuffrouw Catharina Petersen te ma
ken? In elk geval staat hij met haar in
een privé-betrekking. En hij correspon
deert met haar op hemelsblauw briefpa
pier, dat contrasteert met forse manne
lijkheid. Forse, mannelijke mannen kun
nen in de min romantisch en sentimenteel
wezen.
Terwijl hij aldus mijmerde, werd hem
duidelijk, waarom hij in een spontane op
welling de brief had verdonkeremaand
voor zijn vrouw. Deze mejuffrouw Catha
rina Petersen intrigeerde hem. Haar
verkeerdbezorgde brief gaf hem een mid
del in handen om aan een neiging te vol
doen, die zijn vrouw maar al te goed ken
de. Hun huwelijk was wat men noemt ge
lukkig. Het kinderloze paar was op elkaar
aangewezen en genoot op bescheiden wij
ze de genoegens des levens, voorzover
zijn schraalbetaald ambtenaarsbaantje
hen hiertoe in staat stelde. Ze waren el
kaar al de tien jaar van hun samenzijn
trouw gebleven. Althans in de praktijk.
Maar als de Schrift gelijk heeft, die zegt,
dat wie een vrouw aanziet om haar te be
geren, reeds overspel met haar heeft ge
pleegd, dan was hij een grote zondaar.
Zijn verbeelding borduurde voort op elk
aardig schepseltje, dat zijn oog ontmoet
te. En zijn alwetende vrouw doorzag hem
en werd jaloers. Al deed ze geen mond
open hij voelde het stilzwijgend verwijt.
Bij het ledigen van de brievenbus had hij
onmiddellijk ontdekt, dat deze brief hier
niet thuishoorde. Een pas later tot zijn be
wustzijn doorgedrongen ingeving had hem
een avontuur in uitzicht gesteld. Hij zou
deze Catharina gaan zoeken. Wie weet,
welk een aardige ontmoeting dit zou op
leveren! Misschien woonde zij in de
Tromplaan of op het Trompplein of in de
Tweede Trompstraat op nummer 23. Aan
bellen en dan vragen, maar niet terstond
spreken over de brief. Eerst haar persoon
lijk aan de deur krijgen. En een praatje
maken. En afwachten, hoe ze op de brief
reageerde. En dan was het begin van de
roman gemaakt. Best mogelijk, dat er nog
een vervolg op kwam!
Welk een kostbaar bezit, deze brief! Hij
bestaarde het geheimzinnige adres letter
voor letter, draaide de enveloppe om en
om stak haar met een teder gebaar voor
zichtig weer in zijn zak. Hij was op deze
Catharina al dodelijk verliefd geworden!
DEZE DAG en ook de volgende kon hij
nog niet besluiten op onderzoek uit te
gaan. Zijn aangeboren schuwheid en me
de de onbewuste vrees, bij confrontatie
van een illusie te zullen worden beroofd,
hielden hem van de praktische stap terug.
Hij volstond er mee af en toe met strelen
de hand over zijn borstzak te strijken om
te voelen of de dierbare brief er nog zat.
Hij kon er moeilijk afstand van doen.
Het duurde enkele dagen, voordat hij op
Tromplaan 23 aanbelde. Een snauwerige
oude feeks beet hem toe, dat ze daar
nooit van een juffrouw Petersen hadden
gehoord. Op het Trompplein ging het hem
niet beter. Een lang en vervelend gesprek
met een suffe oude heer, die het nodig
vond al zijn huisgenoten één voor één te
ondervragen, gaf ook hier nul op het re
kest. In de Tweede Trompstraat moest hij
driemaal terugkomen, omdat hij nie
mand thuis trof. Kennelijk woonde daar
iemand, die overdag naar zijn werk was
'en die hij alleen 's avonds kon thuistref-
fen. Maar hoe moest hij bij zijn vrouw dit
uitgangetje aannemelijk maken?
Toen hij op de stoep stond, deed zich op
eens een nieuw vergezicht voor hem open.
Catharina zou een werkend meisje wezen,
dat hier op kamers woonde. Hij belde aan
en kreeg geen gehoor. Na een tijd wach
ten met kloppend hart nogmaals gebeld.
Misschien hierboven! antwoordde een
norse mannenstem op zijn vraag. Boven
gebeld een slordige totebel stond hem te
woord met de mededeling, dat zij nooit
aan collectes deed. Hij had alle moeite
om haar aan het verstand te brengen wat
zijn boodschap was. Het mens grinnikte
en teemde hoofdschuddend, dat ze nooit
van die naam had gehoord.
Mejuffrouw Catharina Petersen woonde
dus klaarblijkelijk niet in deze stad. De
forse, mannelijke man had zich in zijn
liefdesroes met de aanduiding van de
woonplaats vergist. Dan maar verder
zoeken! Wat blader je toch in de telefoon
gidsen zei zijn vrouw achterdochtig.
O., niets., zómaar!
ER WOONDEN PETERSENS in Amster
dam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht,
ook in de provincieplaatsen wemelde het
van aldus genaamden. Maar geen ervan
woonde in een naar Tromp genaamde
straat, laan of plein. Daar was geen be
ginnen aan! Hij liep nu al meer dan een
week met die brief op zak rond. Toen be
gon zijn geweten te spreken. Er kon in
die brief wel een belangrijke tijding staan.
En als deze Catharina dit bericht niet ont
ving, zou dit de naarste gevolgen kunnen
hebben. Als het eens een oproep voor een
sollicitatie was? Of de aankondiging voor
een bezoek? Een uitnodiging misschien
of het op de hoogte stellen van de toe
stand van een patiënt? Wat kan er
zo al niet in een brief staan! En hij liep
met die brief in zijn zak!
Maar wat moest hij er aan doen om de
geadresseerde te bereiken? Op het post
kantoor afgeven? Ook daar wist men im
mers de afzender niet. Het enige zou zijn
de brief open te maken. Een klein kunst
je! De enveloppe was niet erg secuur toe-
geplakt en hij zou met een breinaald ge
makkelijk door de gelijmde rand kunnen
komen zonder dat het papier werd be
schadigd. Hij kon de enveloppe weer
dichtplakken zonder dat iemand zou kun
nen bemerken, dat de brief geopend was
geweest.
Toen dit plan in hem opkwam, schaam
de hij zich erover. Op zo geniepige wijze
inbreuk te maken op het briefgeheim!
Maar hij praatte dit goed met te zeggen
dat er geen andere mogelijkheid bestond
om de brief aan het juiste adres te bezor
gen. Hij zou het maar doen. Hier, in zijn
stille kantoortje, was het een ongezochte
gelegenheid. Hij had wel geen breinaald,
maar met een rechtgebogen papierclip
zou het wel gaan. Omzichtig haalde hij
het kostbare document te voorschijn.
Maar toen de brief vóór hem op tafel lag,
deinsde hij voor zijn plan terug. Het was
niet alleen zijn geweten dat zich verzette.
Hij vreesde voor het verlies van zijn dier
baar geworden illusie. Als eens bleek, dat
Catharina niet het aardige meisje was of
de aantrekkelijke vrouw, die hij zich voor
stelde? Kon die mannenhand ook van een
potige oude dame zijn, die haar werkster
meedeelde, dat ze op die en die dag haar
niet kon gebruiken? Of kon het de werk
ster zelf wezen, die als analfabeet het be
richt van verhindering aan de met haar
verloofde chauffeur had overgelaten? Mis
schien was mejuffrouw Petersen een erf
tante en feliciteerde een hebzuchtige neef
haar op haar tachtigste verjaardag.
Wat kan zich zo al niet onder het mom
„Catharina" verbergen? Laten wij deze
doos van Pandora maar liever dichtlaten!
Laten wij ons met de onbekende Cathe-
rina vergenoegen, die wij als een dier
baar kleinood in onze binnenzak meedra
gen. Die onze talisman zal blijven, de mas
cotte van onze lichtgelovige romantiek.
Catharina, de onze voor eeuwig!
Zich aldus opwindend tot een staat van
tegelijk tedere en hartstochtelijke ver
liefdheid, voelde de man in zijn kantoortje,
terwijl hij de brief tussen zijn bevende vin
geren hield, een ander gevoel in zich op
komen: de jalouzie tegen de forse, man
nelijke man, die indien Catharina in
werkelijkheid zou zijn wat zijn idool be
lichaamde en niet de werkster of haar me
vrouw haar met het recht van de rea
liteit de zijne mocht noemen. En de man
in zijn kantoortje bedacht, dat hij met
deze brief het lot van zijn rivaal in han
den had. Had hij niet, door de brief ach
ter te houden, een afspraak in de war ge
stuurd, een rendez-vous doen mislukken?
Nooit zou hij de brief openen om daar
door het juiste adres aan de weet te ko
men. Moest hij zijn medeminnaar in de
hand werken? Liever bakte hij hem deze
poets!
Nee, deze brief was nu eenmaal van hem.
Het was de laatste beursdag van een
week, die geladen was met emoties in ver
band met de politieke situatie in het Na
bije Oosten, waardoor de koersvorming
van de aandelen nogal heeft gefluctueerd.
De koersen stelden zich gisteren boven die
van het vorige slot. Er viel over de gehele
markt een duidelijk herstel waar te ne
men. De maatstaf hiervoor was de hou
ding van de beurs in Wallstreet, die hogere
koersen te zien gaf en maling had aan de
flauwe tendentie die de Europese beurzen
te zien hadden gegeven. Aandelen Kon
Olie, waarin de handel zeer levendig was
waren op 161,50 bij de opening 5 gulden
in herstel en lagen bovendien 1,50 boven
pariteit Amerika. De handel liet zich aan
vankelijk kalm aanzien, maar plotseling
ontplooide de arbitrage een grote activi
teit in de oliehoek op berichten uit Londen,
dat de oliepijpleidingen in Irak door de re
gering aldaar zouden worden beschermd.
De koersen van de aandelen Kon. Olie
liepen door aankopen voor Londense en la
ter ook voor Parijse rekening op tot 163.
In de morgenuren werd voor deze aande
len 160,30 tot ƒ160,90 betaald. In die tijd
keek de arbitrage werkeloos toe in ver
band met het naderende lange weekeinde.
Aandelen Philips konden een koerswinst
van 5 punten op het bord brengen. Unile
ver was ruim 6 punten hoger, terwijl AKU
zich verder niets aantrok van de produktie
beperking van de technische garens. De
kunstzijde aandelen waren op I8OV2 vijf
punten boven de vorige slotprijs. K.L.M.
kon niet meekomen en lag tegen de gehele
marktverhouding in een fractie lager.
H.V.A. noteerde op 104V2 4V2 punt beter.
Voor de scheepvaarten bleef de goede
belangstelling aanhouden. De koersen lie
pen na een kalme opening op vooral voor
aandelen Scheepvaartunie, die uiteinde
lijk ruim 3 punten hoger waren. De overi
ge aandelen in deze sector boekten 2 tot 3
punten winst. Van de cultures ondergin
gen Certificaten Deli een belangrijk her
stel; het fonds liet 113,50 voor zich note
ren. Amsterdam Rubber trok goede be
langstelling en avanceerde ruim 5 punten.
Senembah was 3 punten hoger. De handel
in het algemeen was, behoudens die in
aandelen Kon. Olie matig. Men bleef in
verband met het lange weekeinde aan de
voorzichtige kant. Ook voor de staatsfond
sen bestond goede vraag, waardoor de
koersen zich ten opzichte van de vorige da
gen behoorlijk herstelden. Prolongatie
3V2 percent. (ANP.).
NEW YORK
De effectenbeurs te New York heeft, ge
meten naar de voornaamste koersgemid-
delden, het hoogste peil van het lopende
jaar tot dusverre bereikt. In kringen van
Hij zou hem bij zich houden om stil te ge
nieten van Catharina's geheimzinnige aan
wezigheid. Hij legde de clip, die hij reeds
om de brief te openen uit het bakje geno
men had, weer op z'n plaats en hield de
brief met het adres voor zijn kippige ogen.
Zachtjes bracht hij de envelop naar zijn
mond en drukte er een vochtige zoen op.
Maar eensklaps beving hem een onver
hoedse angst. Ais zijn vrouw...! Ze kón
zijn jas eens in handen krijgen. Ze borstel
de die wel eens af. En ze moest er wel
eens een knoop aanzetten. Als die brief dan
eens uit de binnenzak viel? Als ze eens
ontdekte, dat hij vleiend zacht over zijn
borst streelde? Als hij .zijn zakken eens
leegde bij het verwisselen van kostuum
en met zijn zakagenda verscheen die brief
op tafel? Nee, zijn vrouw...
En met een resoluut gebaar frommelde
hij de brief ineen, deed het kacheldeurtje
open en wierp het compromitterende docu
ment in de vlammen. Moest een minuut
later zijn vrouw niet toevallig het kan
toortje binnenlopen? Zij trof hem aan, ter
wijl hij als een verloren man wezenloos
voor zich uit zat te staren. Zij snoof de
geur op van smeulend papier en keek hem
wantrouwend aan. O niets, oude rekenin
gen, mompelde hij.
Oppompbare vliegtuigjes worden
steeds weer ontworpen en al is het
niet zo, dat ze „en masse" te koop zijn,
hun bruikbaarheid hebben zij al ver
scheidene malen bewezen. Hier zien
we twee foto's van een rubbervlieg
tuigje, dat ontworpen is door de Ame
rikaanse Goodyear Rubberfabriek. Het
eenpersoonstoestelletje heeft een motor
van 45 pk. Op de bovenste foto is het
in de vlucht; op de onderste foto „leeg"
uitgepakt.
WEEKABONNEMENTEN
dienen uiterlijk op woensdag te worden
betaald, daar de bezorgers op donder
dag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE
Wallstreet werd opgemerkt, dat de markt
bezig is zich over te schakelen van het
peil van een stagnerende economie naar de
mogelijkheid van een economie, zoals die
in tijden van oorlog gebruikelijk is. De
„oorlogsaandelen", die voordelen te ver
wachten hebben van grotere defensie-uit
gaven, vertoonden een koersstijging. Inter
nationale oliewaarden waren aanvankelijk
hoger, maar verloren tegen het slot terrein
door winstnemingen.
De hele lijst daalde beneden de aanvan
kelijke hoogtepunten. Er waren verliezen
bij American Car, American Smelting, Ge
neral Foods, International Paper, National
Steel, Standard Oil of California, Atlantic
Coast Line, Rock Island, Illinois Central,
New York Central en South Pacific. Du
Pont en Eastman moesten, evenals enkele
andere chemiefondsen, meer dan een dollar
nrijsgeven. International Nickel sloot een
dollar hoger.
Het industriegemiddelde kwam van 485,70
op 486,55; dat voor Spoorwegen van 124,93
op 125,31 en dat voor openbare nutsbedrij
ven van 79,55 op 79,36. De omzet bedroeg
3.350.000 aandelen tegen 3.180.000 de vorige
dag. Van de 1181 verhandelde fondsen
sloten er 498 hoger en 453 lager.
Vrijdag 18 juli 1958
Alg. Kunstzijde Unie
Van Berkei's Patent
Van Gelder Zonen
Kon. Ned. Hoogovens
Ned. Kabelfabrie':
Philips
Unilever -
Wi lton-Fij enoord
Holland-Amerika Lijn
Kon Ned. Stoomboot Mij.
Ned. Scheepvaart Unie
Van Ommeren
'Vmstetd-irr Rubber
H.V.A
U/2% Staffeiiening 1947
1% Invest, cert. Nederland
3% Nederland 196264
6Nat. Woningbouwlening '57
Omzetten (nominaal):
Vorige week (def.) Aandelen 12.462.735,-
Deze week (voorl.) Aandelen 10.251.428,
Laagste
Hoogste
Laatste
K nf>rsversrh1l
koers
koers
tijdvak
t.o.v. 11 juli
175%
193
180
15%
190
192%
190
3
171
180
175
5%
295%
303
303
0
250
257
255
5
280
297
2867-6
10%
342
366
350%
17%
184%
188
188
2
155,—
167,60
163,20
8,30
136%
138%
138
133
138
137
1%
119
126
125%
-
230
233
230
1
64
72%
70
4%
100
109
106%
5%
107,50
120,50
113,—
11,85
897/is
9Q3/i«
8925/s2
»/82
93 K
95
94%
ll/18
93
94
93%
V 32'
109%
109%
109%
V16
Obligaties 10.828.564,
Obligaties 10.603.226,
A.N.P.C.B.S. Beursindices 1953 100:
Internationale concerns
Industrie
Scheepvaart
Banken
Indonesische fondsen
Algemeen
jan. '58
237,41
125,64
117,14
105,58
64,40
167,93
11 juli '58
290,92
146,57
135,50
124,84
93,14
204,84
18 juli '58
276,54
145,20
134,43
122,56
87,89
196,81
1) ex interim dividend ad 6,per aandeel van 100,d.d. 16 juli 1958.
Begunstigd door buitengewoon mooi
weer heeft een grote mensenmassa vrij
dagavond het vuurwerk aanschouwd dat
de stichting „Touring Zandvoort" in sa
menwerking met de Zandvoortse midden
stand, inwoners en badgasten aanbood.
Toen even na tienen de lichten overal
werden gedoofd en met een oorverdovend
geknal de eerste brisantbom uiteenspat
te werd dit spel van vuur, licht en kleu
ren, dat ruim drie kwartier aanhield,
een der fraaiste vuurwerken, die men
ooit in Zandvoort aanschouwde. Het
reclame-element was er rijk in vertegen
woordigd, doch deed geen afbreuk aan
het geheel, integendeel. Deze stukken
waren dermate kunstig en smaakvol door
de „pyro-technikers" samengesteld, dat
het een lust was, deze gade te slaan. De
enorm zware bommen, die een verblin
dend licht verspreidden en met een enor
me klap uiteensprongen, moeten wel tot
zeer ver in de omtrek hoorbaar zijn ge
weest. Voor het eerst werden er ditmaal
enkele in Zandvoort afgeschoten en het
publiek bleek de dreunende slagen en de
helle lichtgloed buitengewoon te waarde
ren. In het magistrale slotstuk werd aan
gekondigd, dat op 1 en 15 augustus weder
om een vuurwerk zal worden afgestoken.
Waarschijnlijk zal dan de belangstelling
nog groter zijn.
Eerder gesloten. De tentoonstelling
van Italiaanse kunstnijverheid en toege
paste kunst, die van 20 juni in het museum
Fodor in Amsterdam wordt gehouden, zal
worden gesloten op vrijdag 25 juli. Deze
expositie zou oorspronkelijk tot 31 juli ge
opend zijn.
Tegen het einde van de zes
tiende eeuw vestigde zich te
Toledo een op Kreta geboren
Griek, met name Domenico
Theotocopuli. Hij kwam uit
Venetië en was nog vol van de
wonderen, die hij daar had ge
zien. Maar het duurde niet
lang of de geheimzinnige sfeer
en de schoonheid van Toledo
kregen zoveel vat op hem, dat
hij er tot zijn dood, in 1614, is
blijven wonen. In zijn nieuwe
omgeving kon hij zijn kunste
naarsschap eerst ten volle ont
plooien. Hij werd een schilder,
wiens doeken tot het kost
baarste bezit van de mens
heid behoren. Zijn gebruik
van grijzen, blauwen en zilver
was zeker in die tijd uniek,
zijn licht- en schaduwwerking
droeg bij tot de vorming van
een geheel eigen stijl. Nu nog
staan we verbaasd van het
typisch moderne in zijn wer
ken. Hij is ons thans beter be
kend onder de naam, die hem
werd gegeven naar het land
van zijn herkomst, El Greco.
In het centrum van „La Ciu-
dad Imperial y Coronada"
een titel, die de stad heeft ge
kregen, toen Philips II er in
1559 hof ging houden vind
ik het vroegere paleis van de
markies de Viilena, waarin El
Greco de laatste tien jaar van
zijn leven heeft gewoond. Hij
kon er gisteren zijn palet heb
ben neergelegd. Zoals op alle
plaatsen waar vreemdelingen
heen worden getrokken is het
er onbehaaglijk druk en het
zelfde ervaar ik in het vlakbij
gelegen Museo de Greco, maar
wat wil ik eigenlijk? Ik kan
moeilijk verlangen deze kunst
voor mij alleen te hebben en
er blijkt met enige oefening
toch wel zoveel concentratie
mogelijk te zijn, dat ik een
tijd later slechts met diepe
tegenzin kan wegkomen.
Het oude hart van Spanje
wenkt mij alle kanten uit.
Straatjes vol trillende zomer-
We bevinden ons in een stad, die door de hele geschiedenis
van Spanje een vooraanstaande plaats heeft ingenomen en nu
nog één groot nationaal monument is. De strijd, die er is uit
gevochten tussen verschillende culturen, heeft ertoe geleid, dat
er een wonderlijke mengeling is overgebleven, waarvan de
bezoeker een onuitwisbare indruk meeneemt.
hitte kronkelen zich naar een
onbekende bestemming. De
binnenstad is een netwerk
van nauwe, steile steegjes, ge
plaveid met hobbelkeien, die
een te zware opgave blijken
te zijn voor de naaldhakjes
van de Amerikaanse toeriste
met de dikke reisgids en de
kostbare camera. Ze trekt
haar schoenen maar uit en
zoekt met pijnlijk vertrokken
gezicht naar een betere be
strating in de buurt van de
kathedraal. Sinds de dagen
van de Moren kan hier niet
veel veranderd zijn. Alweer
die Moren! Ja, waar niet in
Spanje? En zeker vindt men
hun sporen in Toledo, waar
zij van 712 tot 1085 het heft in
handen hadden en zo'n grote
invloed uitoefenden, dat de
bewoners, hoewel gedurende
die periode christenen geble
ven, zich naar taal en gebrui
ken volledig Arabisch oriën
teerden.
De moskee, die nu de naam
draagt van El Cristo de la
Luz, het Convento de la Fe en
de Mesquita de la Tornerias,
de voornaamste gebouwen in
wat men wel de Cordovaanse
stijl noemt, zijn er de stille ge
tuigen van. Zij bepalen, mét
de talrijke huizen van Moorse
herkomst aan de straatkant
hebben zij slechts enkele ra
men het karakter van deze
stad. In deze straatjes en op
de rustige pleintjes wordt de
taal van Toledo gesproken, al
leen verstaanbaar voor wie er
voldoende gevoel voor heeft.
Het is een duizend jaar ge
leden begonnen tweegesprek
tussen de christelijke en de
Moorse cultuur, een dialoog
van aartsvijanden, die later
zozeer aan elkaar waren ge
bonden, dat elk ervan karak
teristieken van de ander heeft
overgenomen. Hier en daar
zijn de culturen zelfs in elkaar
gevloeid, op andere plaatsen
wordt het fluistergesprek ver
levendigd door Joodse inter
rupties: de synagoge Santa
Maria de la Blanca uit de der
tiende en de Transito uit de
veertiende eeuw.
Het valt moeilijk in deze
overvloed van architectonische
pracht op details te letten. Ik
zou mezelf echter tekort doen,
als ik geen aandacht besteed
de aan het meesterlijke
smeedwerk, dat vele gebou
wen siert. Nergens in Spanje
is op dit kunstambachtelijk
gebied zoveel moois bewaard
gebleven, nergens ook bevindt
het zich in zulk een uitsteken
de staat. De oude smeden be
schikten over een preser-
veringsmethode, die met hun
dood verloren is gegaan.
Een beetje beduusd van al
les wat ik in een morgen te
verwerken heb gekregen, loop
ik in de namiddag onder een
der stadspoorten door, de
Cambrón, en volg de weg naar
het kerkhof de la Misericor-
dia. Aan de weg ligt het klei
ne kerkje van Cristo de la Ve
ga. Ik zoek er niet alleen een
ogenblik de koelte, maar ook
wil ik wel eens weten of er
nog steeds aan een oude le
gende wordt geloofd. In de
halfschemering voor mij be
wegen zich mysterieuze gestal
ten en wanneer mijn ogen aan
het gebrekkige licht gewend
zijn, herken ik jonge mensen.
Zij begeven zich twee aan
twee, mannetje naast vrouw
tje, naar het Christusbeeld,
waaraan de kerk zijn naam
ontleent en leggen daar een
plechtige gelofte van eeuwige
trouw af. Dan gaan ze heen
en op hun gezichten is de
blijdschap van de zekerheid te
lezen.
Vooral in de zomer kan men
de jonge paartjes daar tref
fen, omdat zij onvoorwaarde
lijk geloven aan de kracht van
de band, die door hun gelofte
ontstaat. Het gebruik dateert
van eeuwen her. Op een zo
merdag, aldus de legende, lie
pen twee gelieven langs de
oever van de Taag. Zij spra
ken weinig, want beiden wa
ren vervuld van het naderend
afscheid: de jongeman was
soldaat en stond op het punt
ten oorlog te trekken. Bij het
kerkje trok het meisje haar
verloofde naar binnen en zei:
„Laten we elkaar hier eeuwige
trouw beloven. Dan pas kan
ik je met een gerust hart laten
vertrekken".
De soldaat keerde jaren la
ter heelhuids uit de strijd
terug, maar hij liet het meisje
links liggen. Zij liet het er
niet bij zitten en volgde hem
op een dag buiten de poort,
waar hij zich met vrienden en
vriendinnen vermaakte. Al
haar vrouwelijke trots opzij
zettend, ging ze met vlam
mende ogen voor hem staan
en herinnerde hem aan zijn
trouwbelofte. Hij ontkende die
ooit te hebben gedaan en lach
te haar uit. Toen vroeg ze:
„Durf je mee de kerk in te
gaan om het aan Cristo de la
Vega te vragen?" Gedwongen
door de spot van de anderen
liet hij zich meevoeren en
weer stonden zij samen tegen
over het beeld. Daar herhaal
de het meisje de woorden, die
zij jaren tevoren had ge
sproken. En zie, krakend be
woog zich de hand van het
beeld, tot deze zich zegenend
boven de hoofden van het
paar bevond. U begrijpt de
rest: zij leefden nog lang en
gelukkig
Geen Spanjaard zal hiervan
een geloofskwestie maken; in
de loop van de tijd is uit deze
overlevering alleen maar een
charmant gebruik gegroeid.
En ik ben blij er een voor
beeld van te hebben meege
maakt.
Maar nu haast ik me terug
naar de stad, want de kathe
draal wacht. Van 1227 af is er
twee en driekwart eeuw aan
gewerkt en het resultaat is
een overweldigend stuk Go-
thiek met Spaanse variaties.
De ruimte is er vol middel
eeuwse romantiek, wat nog
maals bijdraagt tot verster
king van wat men wel eens
„het geheim van Toledo"
heeft genoemd. Dat spreekt
eveneens uit het skelet van
Alcazar, waaraan zulke tra
gische herinneringen uit de
burgeroorlog verbonden zijn.
Na een dag kan ik al beter
begrijpen wat El Greco aan
Toledo bond. En ook wat men
bedoelt, wanneer men maar
hardnekkig over het geheim
van Toledo blijft spreken en
schrijven, zonder te definiëren
waaruit dat mysterie is opge
bouwd. Als ik een bescheiden
poging tot ontleding mag
doen, zou ik zeggen, dat dit
geheim verborgen ligt in de
charmante, afgesloten patios,
in de serene rust van zijn
kloosters en kerken, in de
kriskras door elkaar lopende
nauwe straatjes en steegjes, in
het fluwelig azuur van zijn
sterrennachten, in de blozende
Castilaanse zonsondergang,
kortom, in de gehele at
mosfeer van de stad.
J. F. Kemming
