Kroesjtsjev bereid tot gesprek
over staken der kernproeven
Kremlin acht zich evenwel
van belofte ontslagen
V
Indonesië heeft vertrouwen
in Australië's afzijdigheid
HET W
Ministers Casey en Luns zijn het
eens, maar zeggen niet waarover
Haarlems Dagblad
PRISMA
Loempia's 60 ct
DEKKERS
Dr. Platteel „had geen
instructies"
sSiiïf'j
jTT*
heel goed horloge
PACT VOOR NIEUW GUINEA?
j&e MORRIS ibeforet/oaêvt//
Plaatselijk mist
Vingerwijzing van rnr. Luns
't SILVER STOEPKE
Jarige
Twee honden gezond van
450 km hoogte terug
Paratyphus in klooster
te Hilversum
Roman van Vestdijk
wordt verfilmd
Het woord is aan
73e JAARGANG No 4 4
Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden, Telefoon
Adm. 5437, chef bezorging na 5 uur 7519.
Tel. Redactie 5389. Haarlem: Grote Hout
straat 93 alle afd. Tel. 15295*. Advertentie
tarieven op aanvraag bij de. Administratie.
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1931
IJmuider Courant
EDITIE VOOR VELSEN-IJMUIDEN EN BEVERWIJK EN OMGEVING, VAN
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
303e JAARGANG No 197
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.,
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Verschijnt
dagelijks, behalve op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct. p. kwartaal 7.65,
franco p. post 8.15. Losse nrs. 12 ct. Giro
rekening 273107 ten name v. Haarl. Dagblad.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
MOSKOU (Reufer) Premier Kroesj-
tsjev vindt 31 oktober een aanvaard
bare datum om met de Verenigde Staten
en Groot-Brittannië in Genève bespre
kingen te beginnen over opschorting van
proeven met kernwapens, aldus meldt de
Pravda, het orgaan van de Russische
communistische partij. Kroesjtsjev acht
een akkoord binnen drie weken moge
lijk. (Een week geleden hebben de Ver
enigde Staten en Groot-Brittannië voor
gesteld hun proeven met ingang van 31
oktober een jaar lang te staken, mits er
bevredigende voortgang gemaakt zou
worden met de invoering van een stelsel
van internationale controle en met de in
voering van andere ontwapeningsmaat
regelen.) Kroesjtsjev zegt, dat de jongste
conferentie te Genève van kerngeleerden
„definitief het fabeltje van de onmoge
lijkheid van controle op de naleving van
een overeenkomst voor het stopzetten
van kernwapenproeven heeft gelogen
straft".
De Russische regering, aldus Kroesjtsjev,
is het eens met alle conclusies en aanbe
velingen van de Geneefse conferentie. Nu
kan er geen uitvlucht of rechtvaardiging
meer zijn voor 'n weigering om terstond en
overal een eind te maken aan proeven met
kernwapens, zo heeft Kroesjtsjev volgens
Tass verklaard. Volgens Kroesjtsjev blijkt
uit Amerikaanse en Britse verklaringen
dat beide regeringen voortgaan met het
zoeken naar alle mogelijke uitvluchten om
Advertentie
CBSRH
K?|S J|gg|
V-
- - uu
A
de onmiddellijke staking van kernwapen
proeven te ontlopen. „Het is duidelijk, dat
de regeringen van Groot-Brittannië en de
Verenigde Staten gebruik maken van het
Russische besluit, om de proefnemingen
met kernwapens te staken, om een een
zijdig militair voordeel te behalen. De
Sovjet-regering kan echter niet toestaan
dat aan de veiligheid van haar land door
een dergelijk westers optreden afbreuk
wordt gedaan. Het optreden der regeringen
van Groot-Brittannië en de Verenigde Sta
ten ontheft de Sovjet-Unie van de ver
plichting, die zij vrijwillig op zich had
genomen in de hoop, dat zij hierdoor de
goede wil van de westelijke regeringen zou
opwekken en dat dit zou leiden tot een
algehele en onverwijlde staking der kern
wapenproefnemingen". Kroesjtsjev besloot
met de opmerking dat de „UNO-Assemblée
op haar komende dertiende zitting haar
invloedrijke mening moet geven over het
staken der kernwapenproeven door alle
staten".
WASHINGTON (Reuter) In Ameri
kaanse diplomatieke kringen toonde men
zich verheugd over Kroesjtsjev's verkla
ring dat hij bereid is besprekingen te be
ginnen over een overeenkomst inzake een
verbod op kernwapenproeven met een
daaraan verbonden controlesysteem.
Maar gezien Kroesjtsjev's mededeling
dat de Sovjet-Unie van zijn verplichting
geen kernproeven te doen is ontheven,
blijft het een open vraag of de Russen de
proeven al dan niet zullen hervatten, z"
merkt men op. De Amerikanen hebben
verklaard dat zij de kernproeven voor een
jaar zullen stopzetten mits de Russen de
proeven niet hervatten.
Er is maar weinig kans op dat Washing
ton Kroesjtsjev's hernieuwde eis, dat men
moet komen tot een blijvende stopzetting
van de kernproeven, zonder rekening te
houden met andere ontwapeningsmaat
regelen, zal-aanvaarden, zo werd gezegd.
Nog tien proeven
De Amerikaanse commissie voor kern
energie heeft bekendgemaakt dat men ai-
vorens de kernproeven op 31 oktober te
staken nog ongeveer tien proefnemingen
zal doen met kernwapens van betrekke
lijk geringe kracht in de woestijn van
Nevada.
Verscheidene kernwapens zullen in de
ondergrondse tunnels tot ontploffing wor
den gebracht, de overige hetzij vanaf to
rens, hetzij onder aan ballonnen. Journa
listen en andere voorlichters van de open
bare mening zullen worden uitgenodigd
de proefnemingen bij te wonen.
Een van de praktische doeleinden van
het teweeg brengen van ondergrondse
kernwapenontploffingen is de doelmatig
heid aan te tonen van het gebruik van
kernenergie voor vreedzame doeleinden,
zoals de aanleg van nieuwe havens en het
uitvoeren van bodemonderzoek bij speur
werk naar de aanwezigheid van oliebron
nen en delfstoffen.
DJAKARTA, (ANP) In Indonesië
ziet men met spanning uit naar de resul
taten van de besprekingen, welke in den
Haag tussen de Nederlandse en Austra
lische ministers van Buitenlandse Zaken
worden gevoerd. Over het algemeen ver
wacht men een bekendmaking over voort
gezette samenwerking tussen Australisch
Nieuw Guinea en het Nederlandse, Weste
lijke deel van dit eiland, dat doo- Indone
sië wordt betwist.
Er heerste evenwel geen bijzondere be
zorgdheid naar aanleiding van de berich
ten, dat Nederland zou trachten tot een mi
litair bondgenootschap met Australië te
komen ten aanzien van Nederlands Nieuw
Guinea.
Tegenover de correspondent van het
ANP motiveerde een woordvoerder van
Advertentie
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
FERD. BOLSTR. 48 A'DAM TEL. 717162
NYLON REGENJASSEN ƒ59.50
Verwachting tot morgenavond:
Hier en daar een regen- of on
weersbui en in de nacht en och
tend plaatselijk mist. In de kust
provincies gematigde temperatu
ren, elders vrij warm of warm.
Zwakke tot matige wind in
hoofdzaak uit richtingen tussen
noord en oost.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN PAGINA'S.
WAARIN OPGENOMEN ERBIJ
het Indonesische ministerie van buiten
landse Zaken dit ontbreken van bezorgd
heid als volgt: „Wij hebben bekendge
maakt, dat wij het gebied niet zullen aan
vallen en Australië heeft verklaard geen
militair verdrag met Nederland over
West-Irian te zullen sluiten".
De woordvoerder, Ganis Harsono, voeg
de hier nog aan toe, dat de herhaalde ver
zekeringen van Australië en Nederland,
dat zij de bevolking van Nieuw Guinea op
zelfbestuur voorbereiden, naar de mening
van Indonesië louter „politieke bewerin
gen" zijn. „Wij geloven niet, dat hetzij
door Nederland, dan wel door Australië
ernstige pogingen worden gedaan om de
bevolking aldaar gereed te maken voor
zelfbestuur". „Beide landen hebben toege
geven, dat zij in hun pogingen in dit op
zicht geen vooruitgang hebben geboekt".
De officiële reactie op het bezoek van dé
Australische minister van Buitenlandse
Zaken, Casey, aan Nederland weerspie
gelde zich in de commentaren van de
pers in Djakarta.
De invloedrijke nationalistische „Suluh
Indonesia" veronderstelt, dat Nederland
de huidige crisis in de straat van Formo
sa als argument zou kunnen gebruiken om
Australië te overtuigen van de noodzaak
van een militair verdrag met Nederland
ten aanzien van Westelijk Nieuw Guinea.
Het blad voegde er echter aan toe, dat „de
houding van de Australische regering
blijk geeft van een grotere mate van be
grip voor de door Indonesië genomen stap
pen".
De onafhankelijke „Times of Indone
sia" prees de verklaring van de Indonesi
sche minister van Buitenlandse Zaken, dr.
Subandrio, dat Indonesië niet passief zal
blijven tegen enig tegen Indonesië gericht
militair bondgenootschap. Het blad be
toogde, dat „zelfs zonder aan gewelddadi
ge of zelfs aan vergeldingsmaatregelen te
denken, Indonesië slechts zijn tijd behoeft
af te wachten en dat de wereldmachten
zich tegen Nederland zullen keren. Het
duurt niet meer zolang of een overweldi
gende meerderheid der volkeren en van
het mensdom zal het Nederlandse bewind
over West-Irian beschouwen niet alleen
als een belediging voor Azië, maar voor de
gehele beschaafde wereld, en als een po
ging om de loop van de historische vooruit
gang tegen te houden".
De Australische minister van Buiten
landse Zaken Casey sprak vrijdag in
Den Haag met zijn ambtgenoot mr.
Luns over een nauwere samenwerking
tussen Oosten West Nieuw Guinea.
De foto toont de Nederlandse bewinds
man terwijl hij minister Casey al ver
tellend door het oud-Hollandse inte
rieur van zijn ministerie rondleidde.
(Van een Haagse medewerker
Alle aspecten van de Australisch-Neder-
landse samenwerking op Nieuw Guinea
zijn gistermiddag uitvoerig besproken
door de twee ministers van Buitenlandse
Zaken, Richard G. Casey en mr. J. M. A.
H. Luns.- Na een conferentie van tweeën
eenhalf uur op zijn departement aan het
Plein te Den Haag verzekerde mr. Luns
„heel gelukkig te zijn over de resultaten
van het overleg. Wat die resultaten nu in
feite waren, werd echter niet onthuld. Er
is niets op schrift gesteld. De ministers ga
ven te kennen 't eens te zijn over de grote
lijnen der in Nieuw Guinea te volgen po
litiek. Hun denkbeelden zullen nader wor
den bestudeerd en uitgewerkt. Missschien
zal na de conferentie tussen de bestuurs
ambtenaren van beide delen van Nieuw
Guinea, die eind oktober in Australië
wordt gehouden, wat naders omtrent de
plannen bekend worden gemaakt.
Beide ministers herinnerden aan de Ne
derlands-Australische verklaring van 11
november 1957 over samenwerking bij
het bestuur van Nieuw Guinea. Minister
Luns legde daarbij de nadruk op 't begin
sel van zelfbeschikking, dat ook in die ver
klaring was neergelegd. Nederland en
Australië willen zich in dit opzicht echter
niet aan een bepaalde termijn binden.
..Het zou niet praktisch zijn om in dit sta
dium ook maar te gaan denken over een
tijdstip voor zelfbeschikking" zei minister
Casey.
Het gaat thans in hoofdzaak over de wij
ze, waarop de gemeenschappelijke verkla
ring van 11 november 1957 in de praktijk
moet worden gebracht. Met de bestuur
lijke samenwerking is reeds een begin ge
maakt door de uitwisseling van liaison
ambtenaren en het stationeren van een
ambtenaar van het departement van Za
ken Overzee als attaché voor Nieuw Gui-
nea-zaken bij de Nederlandse ambassa
de te Canberra.
Wij vroegen minister Luns nog naar
zjjn mening over de verklaring van de gou
verneur van Nederlands Nieuw Guinea, dr.
P. J. Platteel, die volgens Reuter tc Port
Moresby zou hebben gezegd, dat de Ne
derlandse regering een militair bondge
nootschap met Australië ten aanzien van
Nieuw Guinea zou toejuichen. „Gouver
neur Platteel had geen instructies van de
Nederlandse regering zo'n verklaring af
te leggen", antwoordde minister Luns.
„Dergelijke zaken moeten aan de cen
trale regeringen worden overgelaten".
Naar aanleiding van berichten uit D.ia-
karta, waar men zich bezorgd zou ma
ken over een militaire overeenkomst tus
sen Nederland en Australië zei minister
Casey: „Djakarta behoeft zich nergens be
zorgd over te maken", hij herhaalde, wat
hij gistermorgen reeds bij aankomst op
Schiphol had verklaard: dat de Austra-
Advertentie
PRISMA-HORLOGES
verkrijgbaar bij
De kleine zaak met de grootste keuze
Grote Houtstraat 49 - Haarlem
Telefoon 20049
Advertentie
VAN HEDEN AF VERKRIJGBAAR
ORIGINELE CHINESE
en LOEMPIA'S SPECIAAL 100 cent.
AUTOMATIEKHAL
CENTRUM GALERIJ - TEL. 4302
Minister Casey vierde gisteren zijn
68ste verjaardag; dat zou onopgemerkt
zijn gebleven, als minister Luns niet
gistermiddag tijdens de persconferentie
had verteld, dat hij zijn Australische
gast een „verjaardagsdiner" aanbood.
De heer Luns had trouwens alle reden
om nog in verjaardagsstemming te zijn
want hij is eergisteren 47 geworden.
Onze minister van Buitenlandse Zaken
werd. geboren in het jaar dat de heer
Casey zijn eerste bezoek aan Nederland
bracht. Dat was in 1911, toen Casey
reeds aan het begin stond van zijn be
langrijke carrière, die hem - behalve
verscheidene kabinetszetels - onder
meer Ifet gouverneurschap van Benga-
le.n in het toenmalige Brits-Indië heeft
gebracht- -
liërs vertrouwen op de Indonesische ver
zekeringen, dat er geen geweld zal worden
gebruikt met betrekking tot Nederlands
Nieuw Guinea. „Het zou beledigend zijn
om op de mogelijkheid van zo'n actie in
te gaan". Vrijdagavond had minister Ca
sey tijdens een diner ten huize van mr.
Luns gelegenheid van gedachten te wis
selen met minister-president dr. Drees, de
ministers Staf en Helders, de staatssecre
tarissen Van der Beugel en Noorman, de
bevelhebber der zeestrijdkrachten, vice-
admiraal Pröpper dc toevallig in Den
Haag vertoevende chef van de Nederland
se vertegenwoordiging in Djakarta, de
heer Hasselman, en andere autoriteiten.
Hedenochtend begaf de Australische
minister zich naar Soesterberg, waar hij
door de Koningin voor het noenmaal zou
worden ontvangen. Daarna zou hij de Fok
kerfabrieken bezoeken en om omstreeks
half zes weer naar Londen vertrekken.
MOSKOU (Reuter) De Russen hebben
een raket met twee honden aan boord tot
een hoogte van 450 km. geschoten. De raket
keerde op een vooraf vastgestelde plaats
terug. De honden kwamen behouden aan.
Dit meldt het persbureau Tass.
Dit geschiedde woensdag met een een-
trapsraket, die werd gelanceerd in het
kader van het Internationale Geofysische
Jaar.
De twee honden Belyanka en Pestraya,
bevonden zich in een hermetisch afgesloten
ruimte. Volgens „Tass" waren zij tevoren
door dierkundigen zodanig op de raket-
vlucht voorbereid en vertrouwd gemaakt
met hun verblijfplaats, de instrumenten
en de omstandigheden van hun komende
raketvaart, dat zij, toen het ogenblik daar
was, rustig en vrijwillig plaats namen in
de voor hen bestemde ruimte.
„De door biologen verkregen gegevens
van het gedrag van een levend wezen en
de werking van zijn lichamelijke organis
me bij een vlucht tot grote hoogte zijn dus
vrij van de storende uitwerking, die vrees
daarop zou hebben uitgeoefend", aldus het
Russische persbureau, dat ook meldt dat
gebruik werd gemaakt van katapultwerk
tuigen voor de landing van de dieren en
de instrumenten. Gemeld wordt, dat de
getroffen veiligheidsmaatregelen „zeer af
doende" waren.
De toestand der honden na de landing
was goed. In hun verblijfplaats bevonden
zich toestellen voor het vastleggen van hun
biologische functies gedurende de vlucht,
terwijl er door een opname-apparaat een
film werd gemaakt van hun gedrag.
Het totale gewicht van de verblijfplaats
der honden en de wetenschappelijke in
strumenten. dat door de raket werd ver
plaatst bedroeg 1.690 kilogram.
De wetenschappelijke instrumenten,
waaronder toestellen voor de bestudering
van de opperste luchtlagen, werkten ge
durende de vlucht normaal. Zij hebben ge
gevens verschaft, die thans worden be
studeerd, aldus „Tass".
LONDEN tUPI) De Engelse raket-
deskundige H. S. W. Massey heeft ver
klaard, dat het verticaal omhoogzenden
van honden, of dit nu tot 450 km. of meer
geschiedt, het probleem van horizontale
terugkeer naar de aarde, na een boog om
de aarde te hebben beschreven, niet oplost.
In het Augustinessenklooster ,,De Mon
nikenberg" te Hilversum, waarvan de zus
ters als gezinshulp in huishoudens werken,
is paratyfus uitgebroken. Het klooster is
thans volkomen geïsoleerd. Het aantal
patiënten schat men op ruim dertig. De
bron van besmetting, zo vermoedt men, zal
gezocht moeten worden bij een der logeer
gasten. Er zijn ook rustende moeders in
het klooster. Deze zijn echter allen na
controle naar huis teruggezonden.
De filmproduktiemaatschappij „Neder
land" n.v. heeft de rechten verworven van
het boek ..De dokter en het lichte meisje"
van Simon Vestdijk. Het is de bedoeling
om binnenkort met de produktie van deze
nieuwe Nederlandse film te beginnen. Be
halve een Nederlandse, komt er een Duit
se versie van de film, waarvoor de buiten
opnamen zullen worden gemaakt in Am
sterdam en de binnenopnamen in de Cine-
tonestudio's.
Als biefstukjes in cellofaan liggen hier
plakken gesmokkelde opium op een
bed in een appartement in een New-
yorks flatgebouw, waar deze drie Chi
nese zeelieden werden gearresteerd.
Rechercheurs van de afdeling „Ver
dovende middelen" in de staat New
York hadden de mannen gevolgd sinds
zij woensdag in Baltimore aan land
waren gegaan. Zij vervoerden 25 pond
ruwe opium ter waarde van ongeveer
een miljoen dollar.
Voltaire:
De vaderlandsliefde van sommige lieden
bestaat minder daaruit dat zij hun land
liefhebben dan dat zij het land van
anderen haten.
Men moet al over een buitengewoon
grote en goede kaart van China beschikken
om daarop de kleine eilandjes van de Que-
moy- en Matsoe-groepen te kunnen ont
dekken; in vergelijking daarmee is het
heel wat gemakkelijker, bijvoorbeeld
Schiermonnikoog en Rottum op een kaart
van geheel Europa te vinden. En toch zijn
het die minuscule eilandengroepjes, die in
de buurt van de havensteden Amoy en
Foetsjau vlak bij de kust van het Chinese
vasteland liggen en noch in economisch,
noch in strategisch, noch in enig ander
opzicht waarde of betekenis hebben, die
de aanleiding zouden kunnen worden tot
een nieuwe grote oorlog. Tenzij dit tot in
het belachelijke opgeblazen probleem
dat in wezen helemaal geen probleem is
langs diplomatieke weg kan worden op
gelost.
Maar die diplomatieke weg moet dan
tevens de weg van het gezonde verstand
zijn en niet de weg van bluf of van chan
tage. En helaas is er de laatste jaren ten
aanzien van deze eilandjes juist dusdanig
met bluf en met chantage gewerkt, dat zij
een politieke betekenis hebben gekregen
die in geen enkele verhouding meer staat
tot hun werkelijke waarde.
Het kan immers niet anders dan chantage
genoemd worden dat de Chinese nationa
listen, toen zij eenmaal de Amerikaanse
garantie hadden ontvangen van militaire
steun voor „het grondgebied" van de re
gering op Formosa, ongeveer een derde
deel van hun eigen krijgsmacht uit For
mosa naar de Quemoy. en Matsoe-eilanden
zijn gaan overbrengen. Daar deze krijgs
macht geheel en al dank zij de financiële
en technische medewerking van de Ver
enigde Staten is opgebouwd, heeft de aan
wezigheid van dit militaire apparaat pp
Quemoy en Matsoe de Amerikaanse rege
ring praktisch geforceerd, haar garantie tot
handhaving van Tsjang Kai-Tsjek's regime
ook te laten geldaa voor de kusteilandjes.
Als Washington zich deze chantage niet
had laten welgevallen, maar integendeel
zou hebben bewerkstelligd dat de geringe
bevolking van de eilandjes, voor zo ver zij
uit nationalisten bestaat, geleidelijk en on
opvallend naar Formosa werd geëvacueerd,
zou de zaak daarmee op de eenvoudigste
manier van de wereld zijn afgedaan. Welis
waar zou communistisch China er een paar
vierkante kilometer groter door zijn ge
worden, maar voor een land met een
oppervlakte van ongeveer tien miljoen
vierkante kilometer zou dat nauwelijks als
een „overwinning" hebben kunnen gelden.
Het kan dan ook niet anders dan belache
lijk worden genoemd, dat Washington het
Chinese dreigement van een aanval op
Quemoy heeft bestempeld als een nieuw
bewijs van de „expansiepolitiek" van
Peking!
Tsjang Kai-Tsjek vindt er waarschijnlijk
voldoening in, dat hij met zijn batterijen
op de kusteilandjes het scheepsverkeer van
de havensteden Amoy en Foetsjau kan
hinderen. In zijn positie is dat volkomen
begrijpelijk, zoals het ook begrijpelijk is,
dat hij ernaar hunkert, een oorlog tussen
de Verenigde Staten en communistisch
China te zien ontbranden, omdat hij daarin
de enige mogelijkheid ziet (ook al gelooft
niemand anders in die mogelijkheid) om de
communisten uit continentaal China te ver
jagen en de nationalistische regering over
het hele land te herstellen. Voor deze
dwaze theorie kan hij altijd rekenen op de
steun van president Syngman Rhee van
Zuid-Korea, die het ondanks zijn hoge leef
tijd maar niet laten kan, bij elke gelegen
heid propaganda te maken voor een alge
mene Aziatische oorlog (die natuurlijk
nimmer tot Azië beperkt kan blijven).
Rondom deze nationalistische chantage
gaan Washington en Peking er mee voort,
het pokerspel van bluf en tegenbluf te
spelen. Maar het moment schijnt nu toch
heel dichtbij te zijn, waarop de kaarten
moeten worden opengelegd. En dan zal
moeten blijken of John Foster Dulles op
nieuw succes heeft gehad met zijn geliefde
methode om de wereld tot de rand van
oorlog maar niet verder dan die rand
te brengen. Het ziet er op het ogenblik
niet naar uit dat Peking zal afzien van
zijn plannen om de kusteilandjes te bezet
ten; als de Amerikaanse vloot daarbij wer
kelijk tussenbeide zal komen, geven wij
Dulles weinig kans op zulk een succes.
En gesteld, dat hij het pokerspel wèl
wint en dat de eilandjes dus in het bezit
van de nationalisten blijven? Wat is er dan
bereikt? Wat heeft het Westen dan ge
wonnen? In welke mate is de Westelijke
militaire en strategische positie er dan
beter op geworden? En is die „winst" dan
het risico van een nieuwe wereldoorlog
waard geweest?
Het zou prettig zijn, hierover eens de
mening van Dulles te mogen horen. En
die van het nageslacht.
Simon Koster
