FRANKRIJK STEMT MASSAAL VOOR NIEUWE GRONDWET Percentage in Algerije nog hoger dan in Frankrijk Fransen en overzeese volken hebben intensief gestemd HET WEER 0^ teJekf1' Haarlems Dagblad Aantal stemonthouders minimaal klein Een der vermiste broertjes uit Spaarne opgehaald 73® JAARGANG No 69 MAANDAG 29 SEPTEMBER 1958 303® JAARGANG No 222 Kans op regen lil ■hi Little Rock stemt voor de scheiding der rassen Publikaties uit geheime documenten Uitwerking van tyfoon Het woord is aan Het ja^woord Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden. Telefoon Adm. 5437, chef bezorging na 5 uur 7519. Tel. Redactie 5389. Haarlemt Grote Hout straat 93 alle afd. Tel. 15295*. Advertentie tarieven op aanvraag bij de Administratie. Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks IJmuider Courant EDITIE VOOR VELSEN-IJMUIDEN EN BEVERWIJK EN OMGEVING, VAN OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V., Grote Houtstraat 93, Haarlem. Verschijnt dagelijks, behalve op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 ct. p. kwartaal 7.65, franco p. post 8.15. Losse nrs. 12 ct. Giro rekening 273107 ten name v. Haarl. Dagblad. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman (Van onze correspondent in Parijs) Met een overweldigende meerderheid van bijna tachtig procent der uitge brachte stemmen heeft Frankrijk gisteren „ja" gezegd tegen generaal Charles de Gaulle en zijn grondwet voor een nieuwe vijfde republiek. De opkomst van het kiezersvolk heeft de verwachtingen verre overtroffen, want over bet algemeen is niet meer dan vijftien percent van het electoraat thuis gebleven, tegenover dertig tot vijf en dertig percent stemonthouders bij vorige ver kiezingen. Een derde frappante trek van de uitslag van gisteren is het droevige figuur dat volgens de cijfers de communisten voor het „neen"-woord hebben geslagen. In tal van plaatsen was het totaal aantal „neen"-stemmen zelfs lager dan het cijfer, waarop de communisten zich bij de laatste ver kiezingen nog mochten verheugen. De „persoonlijke" kiesdistricten van de communistische leiders, Thorez en Duclos, in de rode gordel van Parijs leverden beide een overwinning van de „ja"-broers op. Ook de niet-commu- nistische tegenstanders der nieuwe grondwet, zoals de oud-premier Mendès- France, en Bourgès-Maunoury kregen thuis de kous op de kop. Ook daar vermochten zij geen meerderheid te boeken. De persoonlijke overwinning van De Gaulle die politiek gezien echter ongetwijfeld nog moeilijk te ontleden valt gaat in elk geval gepaard met een verpletterende nederlaag voor de linkse extremisten. Glimlachend brengt René Coty, presi dent der (vierde) Franse Republiek, zijn stem uit in de omgeving van zijn ambtspaleis in de hoofdstad. De uit slag van de volksstemming betekent voor hem het zekere verlies van het presidentschap, dat hij zal moeten overdragen aan generaal De Gaulle, toekomstig president der vijfde republiek. Blikvanger op deze prent is de lange gestalte van generaal De Gaulle die in Colombey-les-deux-Eglises zijn stem uitbrengt in het referendum. Merkwaardig op de foto is het gezicht van het linkszittende lid van het stem bureau, dat volslagen onverschilligheid uitdrukt tijdens het stemmen van de man die straks de hoogste gezags drager in Frankrijk zal worden. (Telefoto) De minister van Binnenlandse Zaken, Pelletier, sprak in de afgelopen nacht al van een verticale val van het Franse com munisme. Of deze val echter een blijvend karakter draagt, zal in het bijzonder wor den bepaald door de wijze, waarop De Gaulle zijn overwinning zal weten te be vestigen en politiek uit te buiten. Zijn uitzonderlijk aanzien heeft hem deze uit zonderlijke zege in een traditioneel ver deeld en individualistisch land als Frank rijk bezorgd. Maar het is moeilijk de ogen te sluiten voor het feit, dat deze eensge zindheid toch niet veel meer dan een fa- gade kan zijn, waarachter zich de kloof tussen links en rechts en de vele andere fracties, waarin de politieke mening in Frankrijk is verdeeld, slechts voor bet ogenblik verschuilt. Wanneer De Gaulle er niet in zou sla gen onmiddellijk gebruik te maken van zijn verhoogde krediet door enkele hoogst noodzakelijke hervormingen door te voe ren, waarvoor de vierde republiek altijd was teruggedeinsd, zullen de oude tegen stellingen spoedig en met nieuwe kracht, aan het daglicht treden. Wij doelen vooral op maatregelen in de sociale sectoren, waar de oorzaak van de kracht van het Franse communisme is gelegen. Op korte termijn zal de eensgezindheid van Ds Gaulle's aanhang al met het Algerijnse probleem op de proef worden gesteld. Het is onmiskenbaar, dat zowel de fascisten en kolonialen als de liberalen vóór D: Gaulle hebben gestemd en wel omdat z'j van hem verwachten dat hij hun ver langens zal bevredigen. Tot dusverre heeft De Gaulle beide partijen te vriend weten te houden, maar het uur der waarheid zal nu spoedig moeten slaan. De uitslagen uit de overzeese gebieden bevestigen eveneens de voorspellingen. Al- (Van onze correspondent in Parijs) In Parys ging het zondag bfj de volks stemming heel rustig toe. Deze belang rijkste beslissing, die Frankrijk sedert de oorlog moest nemen, heeft noch in de uit slag, noch in de stemming van deze zo merse zondag verrassingen opgeleverd. Enkele dagen voor de scholen weer ge opend worden op 1 oktober keerde de laatste lichting vakantiegangers naar de haardsteden terug en die terugkomst leverde wat extra beweging op. Voor de rest ging het even kalm toe als de hele campagne voor het referendum de af zonderlijke incidenten der Algerijnen en communisten niet meegerekend eigen lijk was verlopen. Van acht uur 's och tends af waren de stembureaus al open en vele Parijzenaars vervulden hun bur gerplicht voor zich ter kerke te begeven. Voor de middag had ruim de helft der Parijzenaars het „ja"- of het „neen"-woord al gegeven, en op vele plaatsen zag men lange rijen voor de stemlokalen staan. Oudergewoonte trokken de bureaus, waar de belangrijkste hoogwaardigheids bekleders hun stem uit moesten brengen, wat extra belangstelling van het publiek en vooral van de journalisten en foto grafen. Om kwart over tien zagen wij president René Coty te voet in het stem bureau in de Rue de Surene vlak achter zijn ambtspaleis, het Élysée, zijn opwach ting maken. De voorzitter van het con trole-college verhief zich even van zijn Verwachting tot morgenavond: Veranderlijke bewolking met plaatselijk enige regen. Matige tot krachtige, langs de kust aan vankelijk af en toe harde zuide lijke wind. Weinig verandering in temperatuur. Volledige weerrapporten op pagina twee. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN PAGINA'S. stoel om de hoge gast te verwelkomen. Toen verviel hij weer in de republikeinse ritus: Coty, René, weerklonk het. Beroep: President der republiek. Nummer 615. In Colombey-les-deux-Eglises voltrok zich een soortgelijk tafreel. Generaal De Gaulle was zaterdag al naar zijn particu liere woonplaats gegaan om zich zelf daar het „ja"-woord te geven. Zijn volgnummer was 17 op een totaal van 216 stemgerech tigde inwoners. Ook hier was het gymna stieklokaal van de dorpsschool in een stembureau herschapen en was de Ma- rianne-buste afgestoft. Een der stemmers had de onvoorzichtigheid begaan een siga rettenpeukje in de prullemand te werpen waardoor een binnenbrandje dreigde, dat echter tijdig de kop kon worden inge drukt. Niettemin hing er nog een tamelijk dikke rook, toen de generaal en zijn echt genote in het stemlokaal verschenen. Na terugkeer in zijn buitenhuis werd generaal De Gaulle via een speciale tele foonlijn van kwartier tot kwartier door het ministerie van Binnenlandse Zaken, waarheen zich de meeste Franse en bui tenlandse journalisten hadden begeven, van de stand der „ja"- en „neen"-cijfers op de hoogte gehouden. Dat het aantal stemonthouders dit keer tot een zelden bereikt minimum zakte, was overigens niet alleen een gevolg van het belang van het referendum, dat generaal De Gaulle persoonlijk het Franse volk vrijdagavond nog eens nadrukkelijk onder ogen had gebracht. De autoriteiten van de gaullistische organisaties hadden zich geen moeite bespaard om het. de stemmers zo gemakkelijk mogelijk te maken. Men hoef de maar een telefoontje te geven en een auto kwam voor om een oude van dagen of een invalide naar het stembureau te rijden. Moeders van kinderrijke gezinnen konden kosteloos oppas krijgen. Het volledige electoraat had het nog nooit bereikte cijfer van 46 miljoen zielen bereikt. Voor het eerst mochten namelijk alle overzeese volken mannen en vrou wen aan de stemming deelnemen. De 400.000 Fransen, die in het buitenland woonachtig zijn konden hun mening per post of via het consulaat bekend maken. Elfhonderd ton papier een hoeveelheid, waaraan de gezamenlijke Parijse kranten voor vier dagen genoeg zouden hebben ge had was tot stembiljetten verwerkt. In de koloniën en overzeese gebieden moet ook ijverig zijn gestemd. In de Sa hara waren talrijke militaire tenten opge- leen Frans Guinee heeft te kennen gege ven de banden met Frankrijk te willen verbreken. Alle Franse ambtenaren zul len dit land binnen enkele weken verlaten. Verder is gisteren ook de basis gelegd voor een hervorming van het Franse imperium tot een volkengemeenschap, waarin Frank rijk geen volstrekt overheersende positie van koloniale mogendheid meer bekledeo zal. In dit vooruitzicht ligt wel het meest verheugende resultaat van de volksstem ming. De vierde republiek is met deze uitslag definitief afgezworen, maar de vijfde re publiek zal pas officieel gaan functioneren nadat een nieuw parlement en een nieuw staatshoofd zullen zijn gekozen en ook de overige organen, waarin de nieuwe gron 1- wet voorziet, zijn geïnstalleerd. De teks: van de aanvaarde grondwet verschijnt pas op 5 oktober in de Franse staatscourant, waarmede dan officieel de vijfde republiek is afgekondigd. Maar het zal nog wel vier maanden duren alvorens het staatkundig raderwerk der vijfde republiek geheel in werking kan treden. Tot dat tijdstip zijn de bevoegdheden van de regering vrijwel onbeperkt. Het oude parlement is welis waar niet ontbonden, maar de kamers mo gen slechts bijeenkomen op uitnodiging van de regering. Men kan verwachten dot het kabinet-De Gaulle van deze uitzon derlijk grote macht in het bijzonder ge bruik zal maken om de strijd tegen h r terrorisme van de Algerijnse Fellagha ir Fmnkriik met kracht te voeren. De Algerijnse kwestie is weer in het brandnunt der Franse belangstelling ge- nlaatst.. Generaal De Gaulle vertrekt deze week voor de vierde maal sinds hij op 1 juni aan de macht kwam, naar Algerije en donderdag zal hij daar een rede houden waarin hij zo neemt men algemeen aan de sluier waarmede hij tot dusverre ziin Algerijnse olannen heeft bedekt., ein delijk wat verder zal moe+en oplichten. In de binnenlandse politiek richt zich de belangstelling nu op de parlement.sver kiezingen van 16 en 30 november. Een netelig en dringend probleem, dat deze week moet worden opgelost, vormt het kiessysteem, dat dan gevolgd zal wor den. Binnen 48 uur zal premier De Gaulle zijn vier staatsministers de vertegen woordigers der voornaamste politieke par tijen samen met de gaullistische minis ter van Justitie, Michel Debrée rond zien verenigen om te pogen het. over de kieswet eens te worden. Men weet dat de partijei, gedurende de vierde republiek in deze op gave nooit hebben kunnen slagen, maar nu heeft De Gaulle het hoogste, en laatste, woord, zodat ook deze knoop in elk geval kan worden doorgehakt. Een eerste, en beslissende, stap is gedaan Bij gedeelten wordt de oude „Qua driga"-beeldengroep op de Branden burger Tor in Oost-Berlijn hersteld. De zegekar met de godin is al aange bracht en de foto toont het moment waarop een der vier paarden voor dit karretje wordt gespannen. De Prui sische adelaar en het IJzeren Kruis vindt men er niet meer bij. Advertentie DAMESPANTALONS IN KLEUREN en de vierde republiek heeft voorgoed haar laatste adem uitgeblazen. De vijfde repu bliek is in zoverre onder een gelukkig gesternte geboren dat een overgrote meer derheid van het Franse volk zich met In stemming rond haar wieg heeft geschaard Maar men mag toch zijn oog niet sluiten voor het feit dat de nieuwe republiek van generaal De Gaulle al in haar prille jeugrl voor zware beproevingen zal worden ge steld. DEN HAAG De Franse ambassade deelt ons mee, dat van de ongeveer 1500 kiesgerechtigde Fransen in ons land zien 1402 kiezers over de nieuwe grondwe+ hebben uitgesproken. Van hen stemden 1309, bijna 94 percent, vóór en 83 tegen De stemmen werden per post uitgebracht. Advertentie steld, die als geïmproviseerde stembureaus dienst deden. Op sommige plaatsen lijken de autoriteiten enige moeite te hebben ge had om de mensen uit te leggen wat er eigenlijk van hen werd verwacht. De keuze tussen „ja" en „nee" ten aanzien van de nieuwe grondwet werd daar in zijn eenvoudigste vorm gekleed. De Gaulle of de Fellagha?, vroegen de officieren. Daarop mocht dan een rose of wit biljet in een enveloppe worden gestopt en in de stembus gedeponeerd. In Zwart Afrika hadden de officiële propagandisten voor het „ja"-woord zich van nog andere middelen bediend. Er wa ren daar van tevoren grammofoonplaten vervaardigd van een opzwepend jazz- muziekje, waarvan het refrein de inzet van het referendum in dichtvorm, of ten minste op rijm, formuleerde. De regering nodigt u uit te stemmen, zo heette het in de tekst, en als je wilt trouwen, moet je „ja" durven zeggen. Die „moed" heeft, zo lijkt het tot dus verre, de grote meerderheid, zowel in als buiten het moed'erland wel opgebracht, zo dat over het massale succes van het refe rendum voor generaal De Gaulle gister avond nauwelijks twijfel kon bestaan. LITTLE ROCK (AFP) Bij de volks stemming in Little Rock hebben de tegen standers van opheffing der rassenscheiding op de vier openbare scholen de overwin ning behaald. Er hebben zich 19.470 mensen tegen de opheffing uitgesproken en 7.565 voor. Naar schatting waren 8000 van de 40.000 stem gerechtigden negers. Gouverneur Faubus van Arkansas had het referendum uitgeschreven, nadat hij de openbare middelbare school van Little Rock gesloten had omdat het Opperste Gerechtshof in Washington de opheffing der rassenscheiding had gelast. De gouver neur is van plan de openbare school deze- week als particuliere school te laten ex ploiteren, die alleen voor blanke kinderen toegankelijk zal zijn. De N. A .A. C. P., de vereniging voor het bevorderen van de belangen der kleurlingen, verklaarde dat het referendum onwettig is. De vereniging verwacht van daag een uitspraak van een districtsge rechtshof. Dreggen wordt voortgezet Vanmorgen om kwart voor tien heeft de Haarlemse kinderpolitie in samenwerking met de Havendienst het stoffelijk over schot van de vijfjarige Theo Verzijlbergh, die, evenals zjjn zevenjarig broertje Tho mas, sinds woensdagmiddag werd ver mist, uit het water van het Spaarne opge haaid. Het lijkje, dat was komen boven drijven, werd het eerst opgemerkt door arbeiders van de kistencentrale bij de Friese Varkenmarkt. Het is overgebracht naar het Grote Gasthuis in Haarlem. Zaterdagmorgen hebben de Haarlemse kinderpolitie, alsmede personeel van het politiebureau Noord en van de Gemeente reiniging op diverse plaatsen in het Noor der Buiten Spaarne gedregd. Des avonds om acht uur zetten de kin derpolitie, een der kikvorsmannen Vos uit Haarlem en een beroepsduiker van een Rotterdamse bergingsmaatschappij het zoeken voort, maar om vijf uur in de och tend hadden zij nog geen spoor van de brnerties kunnen vinden. De Haarlemse Havendienst gaat thans voort met het dreggen omdat de zeven jarige Thomas nog vermist wordt. Minister Staf gelast een intern onderzoek De m-nister voor Defensie heeft een in tern onderzoek gelast naar de bron van bepaa'de zinsneden, welke vorige week in een tegen ir. Staf gericht artikel in een landelijk ochtendblad voorkwamen. Deze zinsneden waren tussen aanhalingstekens geplaatst. Het waren letterlijk citaten uit zeer geheime correspondentie tussen de chef luchtmachtstaf, luit.-generaal Vlie ger H. Schaper, en zijn onmiddellijke chef, de minister. De citaten waren zo uit hun verband ge rukt, dat zij een controverse tussen de minister en de generaal met betrekking tot de aankoop van twaalf Fokker Friend- ship-vliegtuigen zouden kunnen suggere ren. Volgens het ochtendblad zou de mi nister hebben besloten tot bestelling van deze vliegtuigen, hoewel de chef lucht machtstaf ze ongeschikt achtte om als vrachtvliegtuig de verouderde Dakota's te vervangen. Dat hiervan geen sprake is, heeft de chef luchtmachtstaf vorige week reeds in een uitvoerig communiqué gezegd. Daar de citaten voorkomen in enkele zeer geheime documenten, welke slechts bekend kunnen zijn in een zeer kleine kring van militaire of burgerambtenaren ten departemente, dan wel op de lucht machtstaf, heeft de minister een intern onderzoek laten instellen naar de wijze waarop de gedeelten uit de documenten in de openbaarheid zijn gekomen. TOKIO (UPI) Blijkens de politierap porten hebben de slagregens van de ty foon Ida, welke vrijdagavond het ooste lijk deel van Japan troffen, 337 levens geëist. Bovendien worden 1.480 personen vermist en bedraagt het aantal gewonden 507. Ruim een half miljoen personen zijn door de watersnood getroffen. Meer dan achthonderd huizen werden totaal ver nield, meer dan zestienhonderd half ver nield en ruim driehonderd weggespoeld. Voltaire Het recht tot bevelen is enkel gegeven aan de allermoedigsten. Het „systeem De Gaulle" is met een ge weldige meerderheid door het Franse volk aanvaard. -Zelfs als men alle wegblijvers als neen-stemmers zou beschouwen, het geen ongetwijfeld een van het stand punt van De Gaulle gezien te pessimis tisch beeld van de situétie zou geven, zou de uitslag van het referendum daarop neerkomen dat de nieuwe grondwet door 68 percent (of meer dan 2/3 van alle stem gerechtigden aanvaard en door slechts 32 percent van hen afgewezen was. De politieke implicaties van het referen dum even buiten beschouwing latend, kun nen we hieruit concluderen dat generaal De Gaulle in elk geval geslaagd is in iets wat geen zijner voorgangers in de na oorlogse periode is gelukt: hij heeft de eendracht van het Franse volk waarvan tijdens de Vierde Republiek zo goed als niets was overgebleven, weliswaar niet ge heel maar toch in aanzienlijke mate weten te herstellen. Dit is een belangrijk winst punt, al wordt de waarde van die winst sterk verminderd door het feit, dat de duurzaamheid van eendracht, welke in hoofdzaak op de aanhankelijkheid aan één man berust, nogal twijfelachtig is. Werke lijk blijvende eendracht zal in Frankrijk slechts kunnen groeien wanneer de figuur van De Gaulle daar geen rol meer bij speelt en het de grondwet zélf is die het Franse volk een algemeen aanvaarde en eensgezindhëid wekkende leiding geeft. Want bij het beschouwen van de uitslag van het referendum dient men wel in aan merking te nemen, dat de aanvaarding van De Gaulle's grondwet in de eerste plaats een uiting is van vertrouwen in de man die (beslist niet tegen wil en dank) het aureool van „redder des vaderlands" heeft gekregen, en in de tweede plaats een de monstratie van afkeuring van de politieke wantoestanden, die in Frankrijk tijdens de Vierde Republiek hebben geheerst. Door deze uitslag is de grond w et van de Vierde Republiek zelf dus niet veroordeeld, alleen de wantoestanden die, zonder er rechtstreeks uit voort te vloeien, onder die grondwet moesten worden getolereerd. En zo is door die uitslag ook het politieke be stel van de naaste toekomst niet op voor hand aanvaard, maar spreekt er slechts de hoop uit, dat onder de nieuwe grondwet zulke wantoestanden niet zullen kunnen voorkomen. Voor het feit, dat daar voor al wanneer De Gaulle er op zekere dag niet meer zal zijn wel eens andere wantoe standen voor in de plaats zouden kunnen treden, schijnt het Franse volk gisteren de ogen te hebben gesloten. Het merkwaardigste aspect van dit re ferendum is misschien wel, dat de uitslag ervan een blanco volmacht aan de regering inhoudt voor het instellen van een geheel nieuw kiesstelsel. De beslissingen daarom trent zullen De Gaulle en zijn kabinet reeds in de eerstvolgende dagen moeten nemen; want de verkiezingen zullen in november worden gehouden en er is bij gevolg toch al weinig tijd voor het vele voorbereidende werk dat in het hele land moet worden gedaan. De nieuwe president en het nieuwe parlement zullen dus wor den gekozen volgens een systeem, waar over noch het huidige parlement, noch het Franse volk in zijn geheel iets te zeggen zal hebben. Hetgeen des te vreemder is omdat, naar hetgeen tot dusver van de re geringsplannen in dit verband bekend is geworden, wel vast staat dat dit systeem in elk geval aanzienlijk van het tot nog toe geldende zal afwijken. Bijster democra tisch kunnen we deze methode niet vinden. Trouwens, het democratische ideaal is ook bij het houden van de volksstemming in Algerije niet al te zorgvuldig gediend. Toegegeven dat het niet eenvoudig is, de regels der democratie nauwkeurig toe te passen in een land, waar een groot deel der bevolking nooit van democratie heeft gehoord en niet eens lezen of schrijven kan. Maar als het waar is zoals ons van daag wordt verteld dat in sommige Al gerijnse woestijngebieden de stembureaus bestonden uit Franse officieren, door wie het doel van het referendum werd samen gevat in de vraag: „De Gaulle of de fel- lagha's?", dan is het wel duidelijk waarom de meeste Algerijnen in die streken vóór de nieuwe grondwet hebben gestemd. Want we moeten aannemen (er is helaas een op vallend gebrek aan ooggetuigenverslagen over het stemmen in Algerije) dat er in die gebieden weinig sprake is geweest van ge heime stemmingen. En de Algerijnen zijn er in 't algemeen nu wel van doordrongen, dat het slecht voor hun gezondheid is, tegenover een Fx-ans officier openlijk te verklaren, dat zij „vóór de fellagha's" zijn. We kunnen ons oordeel over de uitslag van het referendum in Algerije dus beter nog maar even opschorten. Simon Koster

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1958 | | pagina 1