OVER DE PAUSKEUZE EN HET CONCLAVE
Kardinalen worden „ingemetseld
in het Vaticaanse paleis
VehkcJk
Plan voor doelmatiger en
zuiniger stadsbestuur
AMSTLEVEN levensv
S50
.Reuzen en niensentorens In Tarragona
NAAIMACHINES
Instelling van vakdepartementen en
reorganisatie der secretarie bepleit
11
Kerkelijk Nieuws
Oorsprong
Geheim
Kandidaten
AMSTERDAMSE PRIMEUR
DINSDAG 21 OKTOBER 1958
(Van onze correspondent in Rome)
Het is een strijdpunt of de Paus Paus
is omdat hij bisschop is van Rome dan
wel of hij bisschop is van Rome omdat
hij Paus is. Dat het een verschil is van
betekenis kan ieder begrijpen, wanneer
men denkt aan de mogelijkheid van een
niet-Italiaanse Paus. Als hoofd der
rooms-katholieke kerk is dat volkomen
aanvaardbaar en kan men zelfs vragen:
waarom zou het hoofd van een kerk, die
zich universeel noemt, bij voorkeur een
Italiaan moeten zijn? Maar dat de bis
schop van Rome een vreemdeling is, zou
men vreemd mogen vinden, ook al is het
herhaaldelijk voorgekomen. Sedert lang
wordt de Paus in zijn eigen bisdom dan
ook vervangen door de kardinaal vicaris.
Oorspronkelijk werd de bisschop van
•Rome, zo goed als alle andere bisschop
pen uit en door de gemeente gekozen. In
1059 heeft Nicolaas II, zonder geheel en
al een einde te maken aan de invloed
van de lagere geestelijkheid en van het
volk op de Pauskeuze, vastgesteld, dat
de kardinaal-bisschoppen met die keuze
belast waren. (Het Heilig college van
kardinalen kent kardinaal-bisschoppen,
kardinaal-priesters en kardinaal-diake
nen.) In 1180 werd alle invloed van de
gemeente en van de lagere geestelijken
afgeschaft. Maar Alexander III besloot,
dat ook de kardinaal-priesters en de
kardinaal-diakenen aan de keuze zouden
deelnemen. Tevens stelde hij vast dat de
gekozene twee derden van alle stemmen
op zich moest verenigen.
Met geringe veranderingen is dit alles
zo gebleven tot 1945, toen Paus Pius XII
de meerderheid verhoogde tot twee derde
der stemmen plus een stem, met het oog
op de mogelijkheid, dat de uitverkorene
op zich zelf zou hebben gestemd.
Iedere gedoopte rooms katholiek van het
mannelijk geslacht kan tot Paus worden
gekozen. De gekozene behoeft niet alleen
geen kardinaal te zijn, maar het is ook
niet nodig, dat hij geestelijke is. Leeftijd
is evenmin een beletsel. Het staat bijvoor
beeld vast, dat Johannes XIX, die in 1024
werd gekozen, een leek was. Misschien
geldt dit ook voor de Nederlander Adria-
nus V, die Paus werd in 1276. Hildebrand,
die een grote naam verwierf als Paus Gre-
gorius VII door zijn strijd tegen de Duitse
kei'zers, was een diaken. In zulke .geval
len werd de gekozene tot priester en daar
na tot bisschop gewijd door de kardinaal
bisschop van Ostia, die steeds deken is
van het Heilig college. In 1378 werd Urba-
nus VI gekozen, de laatste man die Paus
werd zonder eerst kardinaal te zijn ge
weest. Het is allerminst uitgesloten, dat
bij de aanstaande Pauskeuze, die waar
schijnlijk heel moeilijk zal zijn, dit geval
zich voordoet. Het zal namelijk niet ge
makkelijk zijn een Italiaanse kardinaal
te vinden, die twee derde plus een stem op
zich kan verenigen. Maar indien de aarts
bisschop van Milaan, monseigneur Mon-
tini kardinaal zou zijn (Milaan is een bis
schoppelijke zetel, die vrijwel altijd het
kardinaalschap met zich brengt, en als de
Paus consistorie zou hebben gehouden en
nieuwe kardinalen had benoemd, zou Mon-
tini daar stellig bij zijn geweest) dan zou
de keuze veel gemakkelijker zijn. Mon
seigneur Montini, tot voor kort pro-secre
taris van staat van de Paus, werd reeds
lang als de opvolger van Paus Pius ge
zien. Hij is geen kardinaal, wat zijn keu
ze echter niet uitsluit. In 1831 is er voor
het laatst een Paus geweest, die de bis-
Advertentie
BAKT DE ÉCHTE
♦OUDERWETSE'SPECULAAS
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Grijpskerk (toez.) J. D. Kila,
kand. te Sliedrecht.
Beroepen te Wijk bij Heusden P. de Jong
te Kootwijkerbroek.
Aangenomen naar Zoutelande (toez.) J.
van Dullemen te Oudega (Wymbr.), die
bedankte voor Warffum (Gron.).
Geref. Kerken
Bedankt voor Maassluis (vac. H. Vollen
hoven) en voor Werkendam (2de pred.pl.)
A. Trapman te Stad aan 't Haringvliet.
Chr. Geref. Kerken
Tweetal te Rozenburg W. Meijnhout te
Franeker en A. H. Schippers te Hillegom.
Vrije Evang. Gemeenten
Bedankt voor Amsterdam-West H. C.
Leep te Rotterdam.
Geref. Gemeenten
Bedankt voor Aagtekerk J. B. Bel te
Krabbendijke voor Sioux Center (Iowa,
U.S.A.) C. Hegeman te Genemuiden (voor
heen te Sioux Center).
schopstitel niet bezat, Gregorius XVI. Hij
was wel kardinaal. De deken van het Hei
lig college moest hem dus tot bisschop
wijden. Ook leeftijd is geen bezwaar. In
1033 werd een twaalfjarig knaapje, een
neefje van Paus Johannes XIX, bij diens
dood, tot Paus gekozen. Hij heeft met en
kele onderbrekingen, tot 1048, toen hij als
onwaardig door het volk van Rome werd
verjaagd, geregeerd onder de naam Be-
nedictus IX. Hoogbejaarde Pausen ko
men nog vaker voor: wanneer het Heilig
college het niet eens kan worden, kiest
men soms een bejaarde kardinaal in de
hoop dat hij bepaalde moeilijkheden uit
de weg zal ruimen en men na zijn dood
een geschiktere keuze zal kunnen doen.
Ook dit is in het onderhavige geval niet
uitgesloten. Daar het heel moeilijk zal zijn
de benodigde meerderheid te verkrijgen
voor onverschillig welke van de Italiaan
se kardinalen tussen de zestig en de zeven
tig (dit wordt beschouwd als de meest ge
wenste leeftijd voor een Paus) zou de uit
weg wel eens kunnen zijn het kiezen van
een der hoogbejaarde kardinalen, die dan
een consistorie zou kunnen uitschrijven en
een aantal nieuwe kardinalen benoemen,
zodat men na zijn dood een ruimere keu
ze zou hebben. Dat nationaliteit geen rol
speelt, is bekend. Toch is na 1522, toen de
Utrechtenaar Adriaen Florisz tot Paus
werd gekozen, nooit meer een niet-Itali-
aan hoofd der kerk geweest. Ditmaal
wordt de naam van de Armeniër Agagia-
nian, geboortig uit een dorpje in de Kau-
kasus, vlak bij het plaatsje, waar Stalin
het levenslicht zag, vaak genoemd. Aga-
gianian heeft te Rome gestudeerd en is
reeds sedert vele jaren hier gevestigd.
Rome is zijn tweede vaderland.
De Paus wordt gekozen in „het concla
ve". Het woord betekent: „Met sleutels
(gesloten)". Inderdaad worden de kardi
nalen opgesloten en zeer streng bewaakt.
De oorsprong van het conclave is interes
sant. In november 1268 stierf Clemens IV
te Viterbo, een stad dicht bij Rome, waar
heen de bisschoppen van Rome af en toe
de wijk namen wanneer het verre van lank
moedige volk van Rome tegen hen in op
stand kwam. In Viterbo kwamen de kar
dinalen, achttien in getal, bijeen voor de
keuze van zijn opvolger. Het conclave be
hoeft niet in Rome te worden gehouden,
of juister: waar het ook gehouden wordt,
die plaats is „Rome". Er bestaat name
lijk een regel: „Ubi Petrus, ibi Roma".
„Waar Petrus (of zijn opvolger, de Paus)
zich bevindt, daar is Rome". En wan
neer de Paus sterft dan geldt die regel
voor de kardinaal-camerlengo, die hem,
tot op zekere hoogte althans, in de rege
ling der tijdelijke zaken, vervangt. De
achttien kardinalen, verdeeld in een Ita
liaanse en een Franse groep, werden het
niet eens. Hun besprekingen hadden al
ruim twee jaar geduurd toen de bevolking
van Viterbo besloot ze op te sluiten in het
pauselijk paleis. Toen ook dit niet hielp
werd hun levensmiddelenrantsoen iedere
dag kleiner. Tenslotte nam men het dak
van het paleis weg (het is nog steeds niet
hersteld), zodat de eminenties aan regen
en kou waren blootgesteld en eindelijk, na
ruim drie jaar, werden zij het eens en
werd Gregorius X Paus. Deze gril van het
volk van Viterbo werd wet. In 1274 legde
dezelfde Paus Gregorius de regels vast, die
nu nog gelden voor het conclave. Het eni
ge wat een paar eeuwen later veranderd
werd, was de strengheid waarmee Gre
gorius X had voorgeschreven, dat de kar
dinalen, wanneer zij het na acht dagen niet
eens waren, geen andere leeftocht zouden
krijgen dan water en brood.
Sedert 1870 wordt het conclave gehouden
in het Vaticaanse paleis, dat zich daar
toe eigenlijk niet leent. Het Quirinaal, met
zijn talloze kleine vertrekken, was veel be
ter geschikt. In het Vaticaan moet men
houten schotten opzetten en allerlei muur
tjes opbouwen. Ten slotte komen er dan
toch de vertrekken (ieder van twee ka
ders) voor de kardinalen en de kleinere
kamers voor. secretarissen, artsen, enzo
voort, die mede opgesloten worden. Het
geheel wordt dichtgemetseld. Binnen zijn
de sleutels in handen van de kardinaal-ca
merlengo Masella, buiten in die van mon
seigneur Callori di Vignale, de „Maestro
di Camera" van Pius XII, die na diens
overlijden tot gouverneur van het concla
ve werd gekozen. Voorts houdt prins Si-
gismundus Chigi als „maarschalk der Hei
lige Roomse kerk" de wacht, opdat geen
onverlaat de kardinalen storen zal bij hun
taak. In vroeger tijden waren de prinsen
Savelli erfelijk maarschalk van het con
clave. Sedert 1712 is die waardigheid erfe
lijk in het geslacht Chigi.
Zaterdag om 4 uur 's middags zullen de
kardinalen, voorafgegaan door de ceremo
niemeester, monseigneur Dante, met het
pauselijk kruis, en gevolgd detor de con-
clavisten dat deel van de Vaticaanse palei
zen, dat wordt afgesloten, binnengaan. Zij
dragen hun rouwkleren, dus het violet in
plaats van scharlaken. Zij mogen nog even
bezoeken ontvangen, tot het „extra
omnes" klinkt en allen die niet bij het
conclave betrokken zijn het paleis moeten
verlaten. De laatste muurtjes worden dicht
gemetseld en de kardinaal-camerlengo, te
zamen mét de hoofden der drie ordes van
kardinalen (bisschoppen, priesters en dia
kenen) gaan, met toortsen bijgelicht, alle
kamers en gangen af om te zien of zich
geen onbevoegde ergens verscholen houdt.
Die controle wordt tijdens het conclave
nog vaak herhaald. Alles wat hier ge
beurt, moet strikt geheim blijven. Alle
kardinalen en conclavisten hebben een
dure eed moeten zweren, dat zij nooit en
nimmer, opwelke wijze ook, ruchtbaar
heid zullen geven aan iets wat het concla
ve betreft. Wie dit doet gaat in de kerke
lijke ban, „latae sententiae". Het helle
vuur wacht hem. In de ban gaat ook elke
kardinaal, die nalaat deel te nemen aan
het conclave. Dit is niet een recht, maar
een plicht. Ernstige gezondheidsredenen
kunnen er dispensatie van geven en ook
gevallen als die van kardinaal Mindszenty
en kardinaal Stepinatsj, die in feite
gevangenen zijn, geven geen aanleiding
tot de banvloek.
De meer dan 150 vertrekken worden en
kele dagen tevoren verloot, wat wel nodig
is daar sommige eminenties zich met een
verre van geriefelijk verblijf tevreden
moeten stellen. Kardinalen, benoemd door
Pius XII, vinden hun vertrekken behangen
met rood damasten stof. Zij die aan een
vroegere Paus hun „rode hoed" te danken
hebben, mét groen damast. Twee maal per
dag komen de kardinalen in de Sixtijnse
kapel bijeen en nemen plaats in de koor
banken. Ieder vindt boven zijn plaats een
baldakijn en voor zich een klein tafeltje
bedekt met een groen tapijt. Zij komen
binnen, begeleid door hun secretarissen,
maar na het algemeen gebed tot de Heili
ge Geest klinkt opnieuw het „extra om-
nes". Alleen de kardinalen blijven over.
De ceremonie der verkiezingen is belang
wekkend. Als niemand het vereiste stern-
mental- bereikt, worden alle papieren, niet
alleen de stembriefjes, zorgvuldig verza
meld en verbrand in een voor dat doel
in de kapel geplaatste haard. Er wordt nat
stroo toegevoegd aan dat papier een een
zware, donkere rook stijgt op, die de volks
massa op het St. Pietersplein kan zien:
„nog geen Paus". Zij komen morgen te
rug. De kardinalen trekken zich terug in
hun kamertjes, waar zelfs de vensters zijn
dichtgespijkerd of met donkere verf be
smeerd. Alle brieven, die zij ontvangen
via de „ruota" (het wiel, dat de verbin
ding met de buitenwereld onderhoudt) zijn
gecensureerd. Ook de brieven die zij ver
zenden, worden doorgelezen en kunnen tot
na het conclave worden achtergehouden.
De enige die gesloten brieven mag ver
zenden, is de grootpenitentiaris in dit ge
val kardinaal Canali en ook hij alleen aan
de „penitenzieria". Zaken over zonden en
ernstige gewetenszaken, die tot het do
mein van de penitenzieria behoren, blij
ven strikt geheim, ook in de conclavetijd.
Over enkele dagen zullen wij dus met
de menigte op het plein voor Sint Pieter
staan, in afwachting van de witte rook, pa
pieren zonder nat stroo verbrand, die de
nieuwe Paus aankondigt. In 1939 stonden
wij er ook en 's avonds om vijf uur op
twee maart kwam de witte rook. Vieren
twintig uur nadat wij, even voor het „ex
tra omnes" afscheid hadden genomen van
kardinaal Pacelli zagen wij hem terug als
Pius XII. Als het ditmaal vlug gaat dan
zal dit wel betekenen dat de nieuwe Paus
eertijds kardinaal Agagianian heette of
monseigneur Montini. Maar. het zal wel
niet vlug gaan, en als het weer drie jaar
gaat duren als destijds met Gregorius X
dan beloven wij u niet, dat wij elke dag
tweemaal trouw op onze post zullen zijn.
Elk der 55 kardinalen heeft het recht
twee conclavisten mee te brengen. Dit mo
gen geen naaste bloedverwanten van hem
zijn, geen prelaten en zij mogen niet be
horen tot dezelfde geestelijke orde, waar
toe de kardinaal behoort. In vele geval
len zijn het leken. Verder heeft elke kar
dinaal zijn secretaris bij zich. Kardinalen,
wier gezondheidstoestand zorgwekkend is,
hebben het recht hun lijfarts mee te bren
gen. Verder zijn in het conclave opgeslo
ten de sacristijn der apostolische paleizen,
in dit geval onze landgenoot monseigneur
van Lierde, met twee geestelijken die hem
moeten bijstaan. Verder de secretaris van
het conclave, zes ceremoniemeesters, de
prefect der ceremonieën, een biechtvader,
twee artsen, een chirurg, een apotheker
met twee assistenten, twee ziekenverple
gers en een beperkt aantal bedienden. Al
leen de kardinalen hebben toegang tot de
Sixtijnse kapel gedurende de verkiezin
gen, die twee maal per dag worden gehou
den.
De kandidaten van het „Pentagool" zijn
in de eerste plaats kardinaal Siri, die zijn
betrekkelijk jonge leeftijd tegen heeft, hij
is pas 52 jaar, verder Ruffini, de aarts
bisschop van Palermo. En dan de twee
jongste kardinalen van het Pentagool zelf:
Mimmi en Ottaviani. Eventueel ook Aloisi
Masella, die thans Camerlengo der Heili
ge Roomse kerk is. De voornaamste te
genstander van de genoemde groep is de
aartsbisschop van Milaan, monseigneur
Montini, die als pro-secretaris van staat
herhaaldelijk heeft bewezen een open oog
te hebben voor de nieuwe omstandigheden
waaraan de kerk zich zal moeten aanpas
sen. De grootste triomf van het Pentagool
is geweest, dat het de Paus destijds heeft
weten te bewegen, monseigneur Montini
naar Milaan te sturen. De post van secre
taris van staat is de belangrijkste post in
de Curie. Zo de meer progressieve groep
der kardinalen, bestaande uit enkele Ita
lianen, allen Fransen, de kardinaal van In
dia, de Poolse kardinaal Wyszynski, de
vereiste meerderheid weten te behalen,
dan bestaat er een mogelijkheid dat mon
seigneur Montini Paus wordt, hoewel hij
geen kardinaal is, doch dit is niet nodig.
En anders eventueel de aartsbisschop van
Bologne, kardinaal Lercaro. Maar een
meerderheid is waarschijnlijk voor geen
van beide groepen te bereiken. In dat ge
val zal men dus tot een compromis moe
ten komen, hetgeen zou betekenen, dat de
patriarch van Venetië, kardinaal Roncal-
li, of de zeer bekwame, neutrale, kardi
naal Valeri, die 77 jaar oud is en wiens
'gezondheid te wensen laat, opvolger van
Pius XII wordt. Bij de ongeordende toe
stand, waarin Pius XII de administratie
der kerk heeft achtergelaten zijn nei
ging om alles zelf te doen heeft er toe ge
leid, dat er een serie van vacatures is ach
tergelaten, van de kardinaal-staatssecre
taris en de Camerlengo af tot aan de di
recteur van de Vaticaanse musea toe
kan het wenselijk maken dat een Paus,
die slechts enkele jaren regeert, wordt ge
kozen om de verschillende functionarissen
te benoemen en het Heilig college aan te
vullen. Valério Valeri zou daarvoor een
hele goede keuze zijn. Worden de kardi
nalen het niet eens over de benoeming van
een Italiaan, dan komt in de eerste plaats
de Armeense kardinaal Agagianian in aan
merking. Deze sympathieke, zeer begaaf
de kerkvorst zal waarschijnlijk degene
zijn, die de vele moeilijkheden waarin de
kerk zich bevindt, het best kan overzien.
In de Sixtijnse kapel wordt dagelijks
tweemaal gestemd over de opvolger
van Pans Pius XII. In de grote ver
gaderzaal zitten de kardinalen ieder
onder een baldakijn aan de kant en
het college, dat toezicht houdt op de
stemming, zit aan de tafels in het
midden. Op de achtergrond het altaar
(foto boven). Op de onderste foto een
slaapkamertje in het Vaticaanse paleis
voor een der kardinalen.
Een doelmatiger en zuiniger bestuursor
ganisatie van de hoofdstad is het resul
taat dat beoogd wordt met een aantal
richtlijnen, aangegeven in een omvang
rijk rapport over de interne bestuursor
ganisatie der gemeente Amsterdam.
Als conclusies geeft dit rapport aan, dat
men dient te komen tot een duidelijke be-
stuursdelegatie van het college van B. en
W. aan zijn leden, gepaard gaande met
een versterking van het centrale bestuurs
apparaat ten behoeve van het leiding ge
ven en toezicht houden. Dit kan bereikt
worden door het scheppen van departe
mentale organen (z.g. vakdepartemen
ten) en het verbeteren van functionele or
ganen (b.v. personeelszaken, budgettering)
Advertentie
v4*1STUVEN^
De oorsprong van Tarrago
na, de Spaanse havenstad aan
de Middellandse zeekust, wojdt
door sommige scherpzinnige
oudheidkundigen gesteld op
ergens in de twintigste eeuw
voor onze jaartelling. Anderen
beweren, na nauwkeurig on
derzoek van de oudste gedeel
ten der stadswallen, die zich
nog in een lengte van een kilo
meter om het oude hart bui
gen, dat de bouwwijze type
rend is voor de veertiende of
vijftiende eeuw voor Christus.
Als altijd meng ik me niet in
het twistgesprek tussen hoog
geleerde heren en waag het
slechts te constateren, dat Tar
ragona een eerbiedwaardige
leeftijd heeft bereikt.
In verschillende tijdvakken
van de historie heeft het ge
meentelijk bureau voor we
deropbouw druk werd gehad.
U mag mij niet op de vingers
tikken, als ik een verwoesting
van de stad oversla: ik heb er,
dunkt me, aan drie toch al
aardig wat. De eerste vond
plaats in 467 en de West-
Gothen waren er verantwoor
delijk voor. De Moren deden
het met kennelijk plezier in
714 grondig over, waarna in
Tarragona een duizendjarig
rijk van vrede heerste. Het
werd wreed verstoord door de
Fransen, die in 1811 met laak
bare vlijt probeerden geen
steen op de ander te laten.
Zowel uit de alleroudste tij
den als uit de diverse perioden
van herbouw vindt de bezoe
ker in Tarragona meer of min
der geconserveerde overblijf
selen. Zoals gezegd is daar
allereerst de stadsmuur, deels
Afgelopen maand is in de Spaanse havenstad weer het tra
ditionele San Tecla-feest gevierd met uitbundige vrolijkheid,
kleurige optochten en acrobatische prestaties van de eerste orde.
Iberisch, deels Romeins. Een
losse, onvolledige greep levert
verder op: een restant van het
paleis van keizer Augustus,
enkele trappen en een vreemd
soortig kelderstelsel van het
antieke Amphitheater en
om maar eens een flinke
sprong in de geschiedenis te
maken een prachtige veer-
tiende-eeuwse kathedraal. De
klokkentoren ervan is hoog
genoeg om de drieste beklim-
mer te belonen met een ver
gezicht, dat bij mooi weer zelfs
de kustlijn van Majorca om
vat.
Buiten de stad is |iet impo
santste monument het Ferre-
ras aquaduct populair be
kend als de Duivelsbrug
met een lengte van tweehon
derdzeventien en een maxima
le hoogte van vierentwintig
meter. Het werd indertijd ge
bouwd om de Romeinse baden
in Tarragona van water te
voorzien.
Temidden van dit boeiende
decor werd dit jaar wederom
het befaamde San Tecla-feest
gevierd. De uitstekende wijn
van de streek is er gretig door
de dorstige kelen gegaan en op
de topdagen waren heel wat
meer dan de normale veertig
duizend inwoners van de stad
op de been. De gewoonlijk vrij
rustige plaats was tot barstens
toe gevuld met vreemdelin
gen. Velen waren uit het ne
gentig kilometer noordelijker
gelegen Barcelona gekomen,
maar ook Madrid had een be
hoorlijk contingent bezoekers
geleverd.
De speciale attracties van
deze fiësta zijn altijd de op
tochten van de Gigantes: reus
achtige figuren, die drie keer
zo groot zijn als een mens. Op
tochten is eigenlijk het ver
keerde woord; zij lopen maar
zo'n beetje door het centrum
heen en kunnen overal waar
wat te doen is worden aange
troffen. Met hun starre ge
zichten kijken ze dan een
beetje béte toe. Het zijn his
torische, eeuwenoude figuren,
van wie voöral de Moor met
zijn reusachtige tulband op
valt. Er zit menige meter stof
aan hun kleding, die om de
twintig jaar wordt vernieuwd.
Dergelijke geweldige poppen
kennen we ook in ons land wel
onder andere de reus Va-
luas en zijn vrouw in Venlo. In
Spanje vormen zij echter in
vele steden een kleurige om
lijsting van de algemene vro
lijkheid.
Iets ongekends voor ons en
nog een graadje imponeren-
der dan de Gigantes Is het
optreden van amateur-acro
baten, die met een ongeloof
lijke durf en behendigheid
menselijke torens van zes,
zeven, acht verdiepingen op
bouwen. Ik heb er bij een vo
rige viering van het San Te-
cla-fiësta met_ verbazing en
ontzag naar staan te kijken en
was wel zo verstandig een
gekscherende uitnodiging van
een der deelnemers mee te
doen haastig van de hand te
wijzen.
Ik merkte al spoedig, dat
deze acrobaten de nodige va
riatie in hun bouwwerken we
ten aan te brengen. „Het
minst moeilijk", legde een
supporter mij uit, „is de toren,
waarvan elke verdieping uit
drie of vier personen bestaat.
Maar alleen de zeer geoefen-
den kunnen het volbrengen
een enkelvoudige toren op te
zetten van zeven etages".
„Loopt het wel eens ver
keerd af?"
„Zelden", zei mijn infor
mant. „Maar er komt ook nie
mand bij, die niet maanden
lang heeft meegeoefend."
De diverse wijken van Tar
ragona en verscheidene dor
pen uit de omgeving wedijve
ren met elkaar de beste ploe
gen torenbouwers naar de San
Tecla-feesten te zenden. Het
beroemdste team, de Xiquets
de Valls, zag ik op het plein
voor het raadhuis bezig. Zij
begonnen met de op het oog
gemakkelijkste methode. Vier
mannen vormden een stevige
carré door met licht gespreide
en gebogen benen bijeen te
gaan staan met de armen om
eikaars schouders geslagen.
Van hen werd niet geëist
meesters in het balanceren te
zijn, maar van hun kracht en
uithoudingsvermogen zou wel
het een en ander worden ge
vergd. Vervolgens klommen
vier andere mannen op hun
schouders en zochten weder
om op dezelfde wijze aan el
kaar steun. Zo ging het door,
telkens met vier tegelijk. De
toren was gereed na vijfmaal
vier acrobaten en kreeg daar
na nog een spits, gevormd
door twee mannen met een
derde op hun schouders. Hij
stond tenslotte als een trotse
overwinnaar met charmante
vrijmoedigheid in een kamer
van de derde etage tegenover
hem te kijken. De attractie op
die hoogte was een donkere
senorita, die hem om al haar
hagelwitte tanden heen toe
lachte.
Toen begonnen de moeilijke
oefeningen. Zeven mannen
van de Xiquets bereikten de
zelfde hoogte met angstig wei
nig houvast. Een tweede ze
vental zette een meter van
hen vandaan eenzelfde toren
op, waarna de topmannen el
kaar op hoog niveau met een
hartelijke handdruk begroet
ten. En steeds gewaagder wer
den de variaties: handstanden
twaalf meter boven het plein,
een op de handen van de zes
de verdieping draaiende fi
guur, een stukje jongleerwerk
door een nummer zeven op
zijn wankele basis.
Tussen de menigte door be
wogen zich de Gigantes en
een rij van zeker tien poppen
stond onbeweeglijk aan de
huizenkant. Ze leken een
beetje verloren in het gewoel
en schenen zelfs een beetje
verongelijkt te kijken: de dui
zenden blikken, die omhoog
waren gericht, golden ditmaal
niet hen, maar de waaghalzen
op de zolderverdieping van de
zeer tijdelijke menselijke to
rens.
J. J. F. Kemming
enz., beide met voldoende bestuurscapa-
citeit, voorts met het geven van een nieu
we inhoud aan de functie van de gemeen
te-secretaris en het ontlasten van de se
cretarie van hetgeen geen duidelijk cen
trale besturende taak inhoudt.
„Departementssecretarissen"
De leiders der te scheppen vakdepar
tementen zouden bekwame ambtelijke
hoofden moeten zijn, met de rang van „de
partementssecretarissen" (te vergelijken
met een secretaris-generaal van een mi
nisterieel departement). Dezen dienen zich
voortdurend een grondig oordeel te vor
men over de gang van zaken in hun dien
sten of bedrijven, het beleid interpreteren
en doorgeven en zo voor de wethouder
door middel van de aldus vergrote be-
stuurspotentie, een waarlijk effectief be
stuur mogelijk te maken.
Daarnaast zullen B. en W. moeten be
schikken over deskundige functionele be
stuursorganen, die bepaalde bestuurs-
sectoren bestrijken als ontwikkeling, pro
grammering, financiën, budgettering en
bestuursadministratie, organisatie en ef
ficiency, personeelsbeleid, openbare rela
ties en accountantscontrole.
Het aldus gelede bestuur wordt dan over
koepeld door het college van B. en W. dat
daarmee ontlast wordt van alle specifiek-
departementale en functionele bestuurs
taken. Het college zal deze taken slechts
moeten coördineren en de daaruit voort
komende zaken van algemeen belang be
handelen. In deze taak zal de gemeente
secretaris een zeer belangrijke rol spelen
als permanent voorbereider en uitvoerder
van de besluiten van het college. Hij heeft
dezelfde functie tegenover de gemeente
raad, zal moeten beschikken over een se
cretariaat en over een centraal juridisch
orgaan, zal hoofd zijn van de inwendige
stadhuisdienst, doch zal worden ontlast
van alle verantwoordelijkheid voor de de
partementale en functionele organen.
Geleidelijke realisatie
B. en W. van Amsterdam zijn thans van
mening, dat dit rapport dient te worden
aanvaard als grondslag van een reorgani
satie die overigens vele jaren zal vergen.
Binnenkort zullen de Amsterdamse ge
meenteraad voorstellen bereiken tot ver
wezenlijking van de denkbeelden die in
het rapport neerslag vonden. Kredieten
zullen worden gevraagd voor verdere rap
portering over detailzaken. Een opdracht
als deze was voor Nederland geheel nieuw.
In het buitenland, in een beperkt aantal
gevallen, is iets in deze vorm eerst in de
laatste jaren aan de orde gesteld, bijv. in
1952 te New York.
Met deze reorganisatie hoopt men behal
ve een doeltreffender en slagvaardiger be
stuur, ook een verbeterde gang van zaken
in alle geledingen, een kwantitatief en
kwalitatief verhoogd prestatievermogen,
alsmede kostenbesparingen te bereiken.
Uit een analyse van de organisatie der
huidige gemeente-secretarie (als hulpor
gaan van B. en W. bij besturende en con
trolerende taak) concludeert het rapport
dat deze in haar huidige vorm niet doel
treffend is. De secretarie moet worden ont
last van alle werkzaamheden die daar
uit een oogpunt van bestuur en controle
niet behoren.
Advertentie
Alle merken, dus ruime keuze.
ENGEL, Gr. Houtstr. 181 Tel. 14441
