MANAGERZIEKTE
Slag bij Arnhem was van meet
af aan gedoemd tot falen
discauts
ZATERDAG 6 DECEMBER 1958
Erbij
PAGINA VIER
Verslag van generaal-majoor Urquhart in
Nederlandse boekvorm verschenen
gedoe
Medische kroniek
HERINNERINGEN AAN EEN ITALIAANSE VAKANTIE
De resten van de Duitse pantser-
kolonne, die in de vroege morgen
uren van maandag 18 september
de brug over de Rijn bij Arnhem
trachtte te bestormen. De tegen
standers werden vernietigd door
de paratroepen aan de noorde-
lijke rivieroever. De foto daar
onder laat zien hoe de troepen
door zware bommenwerpers be
voorraad werden. Teksten en af
beeldingen uit „De Slag om Arn
hem'' door generaal-majoor R. E.
Uruquhart.
DE SLAG OM ARNHEM door generaal-
majoor R. E. Urquhart (vertaald door J. F.
en H. L- J. Kliphuis, uitgave Sijthoff/Lei
den) is opgedragen aan allen, die in sep
tember 1944 streden in de eerste Airborn
Divisie en aan hun strijdmakkers van de
eerste Poolse parachute-brigadegroep.
Burgemeester Ch. G. Matser van Arnhem
leidt de Nederlandse vertaling van Urqu-
harts eerlijke rapport van de veldslag in
en zegt onder meer: „Mede door deze slag
is Arnhem een open stad geworden, open
voor een moderne herbouw, open voor een
nieuwe, Europese geest".
VOOR DE BRITSE televisie is in het
voorjaar aan generaal Urquhart de vraag
gesteld of de luchtlandingsoperatie bij
Arnhem een mislukking is geweest. Hij
antwoordde tot veler verbazing, dat zij
over het geheel genomen een succes was.
Inderdaad heeft de ingesloten eerste
Britse parachutistendivisie allerwegen de
bewondering gewekt Eisenhower ge
tuigde er destijds van in een brief aan de
bevelhebber omdat zij onder ongeloof
lijke omstandigheden aan hun objecten
vasthielden tot het niet langer kon en
daarbij zulke hevige verliezen toebrachten
aan de tegenstanders, dat de Duitse infante
rie het niet waagde hen te naderen. Helaas
kwam het Britse tweede leger te laat voor
het ontzet. De slotsom van het boek van
Urquhart, de commandant van de Britse
eerste parachutistendivisie, kan niet anders
zijn dat bijna alles mis ging en dat, afge
zien van de moed en de vastberadenheid,
waarmee de geallieerden vochten, er moei
lijk van een succes kan worden gesproken.
Van de tienduizend mannen, die per para
chute en glijvliegtuig landden, kwamen
er slechts eenentwintighonderd terug. Meer
dan twaalfhonderd werden gedood.
De verschrikkelijke waarheid, welke Ur
quhart onthult, is dat de helden van
Arnhem reeds ten dode gedoemd waren
van het ogenblik af dat het plan (door
Montgomery) werd opgesteld. Eisenhower
twijfelde aan het welslagen der onderne
ming, maar hij gaf tenslotte de anders
zeer voorzichtige, maar in dit geval te op
timistische Monty zijn fiat. De operatie
heette in code „Market garden" (warmoe-
zerij). Met .„Market" werd de actie van de
luchttroepen en met „garden" die van de
infanterie van het tweede Britse leger, die
hen binnen twee dagen moest ontzetten,
AMSTERDAM, november Te lang heb
ik u al niet meer voorgelicht over de vor
deringen, die mijn dochter in het leven
maakt. Die vorderingen zijn niet gering
hoe kan het ook anders, ze is nu al een
vrouw van drie-en-een-half. Een „jönge-
vroow" zoals dominees op de radio dat zo
treffend kunnen uitspreken, met haar
eigen meningen en haar eigen problemen.
Weinig dingen interesseren haar zó inten
sief als de vraag welke jurk zij iedere dag
zal gaan dragen en speciaal welke jurk het
meest geschikt is a) voor partijtjes en b)
voor een bezoek aan oma.
Maar goed, over dat alles wilde ik nu
niet vertellen. Want welke gelegenheid is
zo geschikt om een tijdlang verwaarloosde
d.raad weer op te vatten als Sinterklaas?
Geeft- u maar geen antwoord. Dit is een
retorische vraag. Het antwoord is: „Geen".
Sinterklaas dus, die nu voor het eerst
wat aarzelend in haar leven begint door
te dringen. Mijn dochter is nog in een
vóórstadium van de massale kinderzwen-
del, die wij de mooie, ideologisch zelfs
vaak goedgeprate naam van een katho
lieke heilige hebben gegeven. Verre van
de toestand, waarin zij de grap zal door
zien, begrijpt zij haar nog niet eens geheel.
Volgend jaar zal de goedheiligman onge
twijfeld een harde realiteit voor haar ge
worden zijn een man, waar zij al van
eind oktober af mee tot verantwoord ge
drag zal worden geprest. Nu is dat alles
nog wat moeilijk. Sinterklaas is voor haar
een wat vage figuur, die echter in elk geval
de verdienste heeft dat hij of wie dan
ook op bepaalde ochtenden geschenken
in haar schoen achterlaat. Zulks in ruil
voor een appel, die mijn echtgenote voor
het naar bed gaan gretig heeft opgegeten
enige symbolische associatie met het
wezen, dat Sinterklaas in feite draagt en
in stand houdt mag hier niet uit het oog
verloren worden-
Vorige week nu ontmoette ik een Haar
lemse kennis in een hotel te Maastricht,
waar- wij beiden bleken te logeren. Denkt
v. niet, dat ik afdwaal ik kom weer ter
zake. Het is een normaal verschijnsel, dat
mannen, die tezamen in een vreemde stad
verblijven, nog wel eens geld willen uit
geven aan niet geheel verantwoorde doel
einden, zoals het in stand houden van
brouwerijen en de vaderlandse industrie
in gedistilleerd. Overigens, als u eens aan
alle werknemers in die branches denkt,
krijgt ook deze vorm van verspillen een
sociaal tintje.In elk geval voelden wij ons
de volgende ochtend tezamen gedrongen tot
het plengen van gewetensgeld. Wij deden
dat in een Maastrichtse speelgoedwinkel.
Hij kocht een popperegenjas, ik een auto
bus.
Jongstleden zaterdag zagen wij elkaar
terug. Zijn regenjas, zei hij, was een vol
strekte mislukking geweest. Zijn dochter
had het kledingstuk achteloos afgekeurd.
Welnu, mijn autobus was een even opmer
kelijke flop geworden. Wij hebben de ge
schenken dus uitgewisseld. Daarop hebben
zowel regenjas als autobus allebei een
doorslaand succes gehad in de St. Nicolaas-
schoen van het kind, waar zij niet voor
bestemd waren. Mijn dochter is diep-ge-
lukkig met de regenjas voor de pop die
Elleke heet. Maar Sinterklaas heeft zij nog
niet helemaal begrepen.
De volgende ochtend, toen zij wakker
werd, heeft zij onmiddellijk gevraagd: „En
wat is er vandaag van Sinterklaas?" Er
was niets, want je moet zulke dingen niet
overdrijven.
„Dat is ook wel pover van die Sinter
klaas", zei mijn dochter, gebruik makend
van een uitdrukking, die zij van mij heeft
gehoord. Het heeft een kwartier gekost om
het haar allemaal een beetje uit te leggen-
Pover! Voor Sinterklaas!
Ofschoon ik nog helemaal niets in mijn
schoen heb gehad.
A. S. H.
aangeduid. Urquhart stond reeds van het
begin af sceptisch tegenover het plan. We
gens het tekort aan beschikbare vliegtui
gen moesten de landingen in drie etappen
geschiedden en daarom wist hij dat er in
de eerste „air-lift" onvoldoende manschap
pen zouden zijn om de brug te veroveren.
Een aantal moest immers achterblijven om
de plaatsen voor de latere landingen vast
te houden. Deze handicap kwam men nooit
te boven. Er was geen hoop op een geco
ördineerde aanval op de brug. Dat was
trouwens niet de enige blupder.
De inlichtingendienst van de R.A.F. had
het terrein in de onmiddellijke nabijheid
van de brug ongeschikt voor landingen ge
acht wegens het hevige Duitse afweervuur,
dat daar kon worden verwacht. Britse
vliegers op weg naar Duitsland hadden
daar altijd veel last van ondervonden. Als
gevolg van dat bezwaar, dat waarschijnlijk
overdreven was, werd twaalf kilometer
verder geland. Onjuist beoordeeld was
daarbij de Duitse tegenstand. Een waar
schuwing, dat de Duitsers twee gepantser
de divisies opnieuw hadden uitgerust,
werd in de wind geslagen.
Vier dagen voor de landing liet de in
lichtingendienst van de eenentwintigste
Britse legergroep Urquhart weten, dat de
Duitsers in Nederland minder dan honderd
tanks hadden en een geringe hoeveelheid
infanteriereserve.
AANVANKELIJK had de luchtinvasie
het voordeel van de verrassing, maar spoe
dig kwamen er tegenslagen. Een gemengde
groep parachutisten en met glijtoestellen
aan te voeren troepen, die de hoofdaanval
op de brug moesten doen, bleef uit. Ur
quhart besloot toen de aanval te wagen
met het tweede bataljon van de eerste
parachute-brigade. Dit bereikte de brug en
vond deze intact. Maar het. tweede leger,
waarvan de voorhoede binnen vierentwin
tig uur werd verwacht, kwam niet. De
Britten hielden de brug drie dagen en vier
nachten, hoewel ze geheel waren afgesne
den, maar de Duitsers konden zich intus
sen herstellen, mede doordat zij op een
gesneuvelde Amerikaan het volledige ope
ratieplan hadden gevonden. De Britse ver
bindingen faalden eveneens en veel van de
afgeworpen voorraden munitie kwam in de
handen van de Duitsers.
Urquhart heeft nog steeds geen bevredi
gende verklaring kunnen vinden van het
feit waarom de Britse tactische lucht
macht hem in de steek liet. Hij laat zich
ook bitter uit over de onderlinge ruzies
over het commando tijdens de slag en
over het tekortschieten van het oprukken-
dè tweede leger, dat door de feestelijke
ontvangst van de in het zuiden van het
land bevrijde bevolking in een voorbarige
overwinningsroes verkeerde en niet aan
voelde hoe dringend zijn taak was. Ur
quhart zegt dat de geallieerde luchtinvasie
voor de Duitsers als een volkomen ver
rassing kwam. Duise officieren, met wie
hij later sprak, bevestigden dit. De col
laborateur Christiaan Lindemans, bijge
naamd King Kong, die naar men beweerd
had, het plan van de aanval zou hebben
verraden, heeft in feite Arnhem niet ge
noemd. Op 15 september heeft Lindemans
wel de Duitse spionagedienst een kopie
overhandigd van instructies aan de onder
grondse in Eindhoven zich op 17 september
gereed te houden, maar majoor Kiesewet-
ter en zijn chef kolonel Giskes, hechtten
weinig waarde aan deze informatie. Ook
uit het door luitenant-kolonel der Neder
landse veldartillerie b.d. Th. A. Boeree in
gestelde onderzoek naar deze affaire, is
volgens Urquhart zonder twijfel gebleken,
dat Lindemans geen invloed heeft gehad
op het lot van zijn divisie. Misschien was
wel het meest overtuigend bewijs voor de
Duitse onwetendheid, dat veldmaarschalk
Model spoedig na de landing ternauwer
nood aan gevangenneming heeft kunnen
ontsnappen. De nabijheid van de Hohen-
staufen-divisie was louter toeval.
ONDANKS alle tegenslag was de lucht
landing op zich zelf geen mislukkig, wel de
operatie ;om het Duitse front te door
breken.
Vandaar dat de generaal in zijn boek
blijft bij de mening, uitgesproken in zijn
officiële rapport, dat in januari 1945 werd
opgesteld. Daarin zegt hij: „De operatie
was niet voor honderd percent geslaagd
en eindigde niet helemaal zoals wij dat
hadden bedoeld. De verliezen waren zwaar,
maar in alle rangen erkent men dat de
risico's, die men liep, redelijk waren. Het
lijdt geen twijfel dat allen gaarne bereid
zijn in de toe'komst aan een dergelijke ope
ratie onder gelijke omstandigheden deel te
nemen. Wij hebben er geen spijt van".
Mongomery heeft in zijn memoires toe
gegeven dat hij in de Slag om Arnhem
fouten heeft gemaakt, maar hij houdt
staande dat ondanks zijn misslagen, on
danks het slechte weer en ondanks de on
verwachte aanwezigheid van de twee
Duitse pantserdivisies, de operatie had
kunnen slagen.
DE HAAST en onrust van
onze tijd, het steeds toene
mende arbeidstempo, de on
verbiddelijke strijd om het
bestaan, vooral in hogere
regionen, het streven naar
uitzonderlijk goede presta
ties het zjjn allemaal
factoren die grote lasten
leggen op de lichamelijke
en geestelijke kracht van de
mens. Leidende figuren in
handel en industrie, mensen
op verantwoordelijke pos
ten in de maatschappij, po
litici, hoge functionarissen
wetenschappelijke werkers
in hun ijver om voortdu
rend te blijven werken en
snel gunstige resultaten te
bereiken, ontzien zich zelf
niet. Zij leven vaak in een
toestand van permanente
spanning, zij plegen voort
durend roofbouw op de
krachten van lichaam en
geest.
MEN KENT de laatste
jaren het beeld van de ma
nagerziekte, waarmee we
bijzondere ziekteverschijn
selen bedoelen, die bjj der
gelijke figuren voorkomen.
De verschijnselen van de
managerziekte ontstaan bij
deze personen steeds ten ge
volge van een verkeerde
verdeling van tijd voor ar
beid en tijd voor rust.
De managers, de leidende
figuren gunnen zich geen
rust, geen vakantie. Zij
achten zichzelf onmisbaar
voor hun omgeving, hun
werk of bedrijf. Langza
merhand geraken zij in een
toestand van overprikkeld-
heid, uitputting en toene
mende vermoeidheid. Wor
den deze verschijnselen, die
berusten op lichte stoornis
sen van hun zenuwstelsel,
niet tijdig herkend en be
handeld, dan kunnen wer
kelijke, ernstige stoornissen
van het hart en bloedvaten
optreden. Deze laatste stoor
nissen gaan gepaard met
anatomische afwijkingen.
Ten slotte kan de manager
ziekte zich dan in een orga
nische afwijking van hart
of bloedvaten openbaren,
die soms dodelijk blijkt.
HET ZIJN meestal men
sen in de kracht van hun
leven, die gaan leiden aan
de managerziekte. Zij haas-
ten zich voortdurend, zij
leveren een permanent ge
vecht met de tijd. Angina
pectoris (hartkrampen) en
trombose van de coronair-
vatefl (de eigenlijke voeden
de bloedvaten van de hart
spier zelf) of onregelmatige
hartslag komen bjj mana
gers en bij mensen met ver
antwoordelijke beroepen
negen keer zo vaak voor als
bij andere mensen.
Men kan dus zeggen, dat
angina pectoris, trombose
van de coronairvaten en
onregelmatige hartactie tot
de beroepziekten van de
managers behoren. De ma
nagers en mensen, die door
hun inspannend en nerveus
beroep met managers gelijk
te stellen zijn, sterven dan
ook gemiddeld op jeugdiger
leeftijd dan mensen die in
andere beroepen werkzaam
zijn. Verkalking van de
slagaders in de hartspier
wand, coronair-sclerose,
ligt ten grondslag aan de
meeste klachten van de ma
nagerziekte.
CHRONISCHE vermoeid
heid is een waarschuwings
teken voor een mogelijke
hartverlamming of beroerte.
De chronische vermoeidheid
moet in het bijzonder bij
mensen, die op verantwoor
delijke posten in de maat
schappij staan, beschouwd
worden als een signaal, dat
hun hart of bloedsomloop
een nader onderzoek nodig
heeft.
Slaat men deze waar
schuwingen niet in de wind,
maar verandert men zijn
levenswijze in gunstige zin,
dan worden meestal werke
lijke afwijkingen voor
komen en blijven de ge
zondheid en daarmede ook
het arbeidsvermogen van de
managers beter gespaard.
EEN RUSTIGER leven,
vermijden van overmatige
geestelijke of lichamelijke
inspanning lange tijd ach
tereen, ontspanning en rust
op zijn tijd, zullen ook de
hartspierwand gelegenheid
geven zich te herstellen.
Daarnaast zijn medicamen
ten in staat, de bloedsom
loop in het algemeen en in
het bijzonder die van de
hartspierwand zelf. te be
vorderen.
Behalve klachten van hart
en bloedvaten, zijn er ook
andere stoornissen, die de
managers vaker dan andere
mensen komen lastig vallen.
Hoofdpijn, duizeligheid als
voorboden van stoornissen
in de bloedsomloop, maar
ook maagpijn en maagzweer
zijn veelal de lasten van
het drukke en verantwoor
delijke werk, dat vele men
sen in onze gecompliceerde
wereld volbrengen.
In de aan nieuwe grammofoonplaten gewij
de rubriek bespreekt onze medewerker Sas
Bunge hieronder het Concert in d voor piano
en strijkers van Bach gevolgd door de vijfde
en zesde Partita van dezelfde componist, ge
speeld door Glenn Gould op Philips A 01360 L.
In het artikel wordt verwezen naar een eer
der besproken plaat van dezelfde pianist,
waarvan wij voor alle zekerheid het nummer
in herinnering brengen: S 04617 L.
Een nieuwe opname van de jonge
Canadese pianist Glenn Gould verenigt
drie werken van Bach: het Klavier
concert in d en de Partita's no 5 en 6.
Van Gould is inmiddels óók bij Philips
een opname verschenen van de Gold-
berg-variaties, die welke hij maakte
voor Columbia heb ik indertijd al met
veel bewondering besproken. In het hier
opgenomen Klavierconcert komt Gould's
dynamische speelwijze bijzonder goed
tot haar recht. Hij attaqueert de muziek
als een torero de stier, met een felheid
die aan kracht wint door verfijning.
Zijn Bach-interpretatie is gelukkig ver
verwijderd van de nog wel eens gehul
digde militante motoriek, maar hij weet
de luisteraar prachtig op te nemen in de
werkelijke stuwing van de muziek.
Hiervoor is een subtiel registratiever
mogen vereist bij de uitvoerende musi
cus, die de structuur van de muziek niet
alleen moet afmeten aan maatstrepen
en periodebouw. (Gebeurt dit niet, dan
kan men het eens zijn met Annie
Schmidt die ergens de verzuchting
slaakt dat Bach haar altijd zo onweer
staanbaar doet denken aan twee-recht,
twee-averecht.) In het eerste deel van
het Klavierconcert verslapt Gould geen
moment in de spankracht, die al opvalt
als hij het begin „er-uit-hamert" (maar
met een zeer mooie, nooit geforceerde
toon) en die hij tot het eind met groot
élan volhoudt, onderweg het toccata
achtige passagewerk als ranken om de
orkestpartij wevend, of als een guir
lande tussen de ruiten van twee tutti
passages hangend. Hierbij weet hij dik
wijls in het uiterst rappe verloop van
zulke figuren nog een verbindende tus
senstem te suggereren door middel van
geringe beklemtoningen. In het tweede
deel dient zijn uitgebalanceerde nuan
cering de declamatie van de melodie.
Opmerkelijk is dat Gould's spel ook
hier, waar een zekere bedachtzaamheid
in de voordracht Bach wat didactisch
kan doen lijken, een element van fris-
van-de-lever-musiceren behoudt. Juist
in dat samengaan van enthousiasme en
afgewogenheid, het eerste zijn waarde
bewijzend door het tweede, het tweede
door het eerste pas zin krijgend, schuilt
mijns inziens het meest karakteristieke
van zijn musiceren.
Ook in de twee partita's bewijst Gould
een volkomen oorspronkelijke verhou
ding tot de muziek te bezitten. Bach is
in zekere zin de componist voor wie
(bij afwezigheid van voordrachtaanwij
zingen) het element „interpretatie" de
grootste rol speelt. Gould weet wat hij
doet: hij luistert in de eerste plaats naar
de resonans die de muziek bij hem op
wekt en zijn eigen muzikaliteit is hem
daarbij een onvervangbare klankbodem.
Het is alleen jammer dat zijn enthou
siasme in de vijfde Partita af en toe
hoorbaar wordt in een kwasi-vocale
toevoeging: ik bedoel dat de pianist
enkele keren duidelijk meeneuriet!
Sas Bunge
Impressies door Jan Makkes van Bobbio vlakbij Genua en
Imperia (midden). De tekening links is in Villefrance gemaakt.
