GEDETAILLEERDE VERKIEZINGSUITSLAGEN
Hoe in de grote steden en gemeenten gestemd werd
Meningen van partijleiders
4
De vergelijkende stemmenaantallen en
percentages
zijn die van
de Provinciale Statenverkiezingen in
1958
en van de Tweede Kamerverkiezingen in
1956.
Amsterdam
Rotterdam
Utrecht
Provincie Noordholland
Haarlem
Velsen
Beverwijk
Bloemendaal
Zandvoort
Heemstede
Hillegom
VRIJDAG 13 MAART 1959
Kopstukken van de K.V.P. laten zich
over de stand voorlichten op een bij
eenkomst, die de K.V.P. donderdag
avond in Krasnapolsky te Amsterdam
hield. V.l.n.r. staatssecretaris van O,,
K. en W. mr. Höppener, minister Luns,
minister-president Beel en minister
van O., K. en W„ Cals.
De katholieke fractievoorzitter, prof.
Romme, heeft aan de lijstaanvoerder van
de V.V.D. een gelukstelegram gestuurd,
zoals hij dat in 1952 had gedaan aan de
P.v.d.A., toen deze partij met grote stem
menwinst uit de verkiezingsstrijd tevoor
schijn kwam. Het verheugt prof. Romme
dat de katholieken van een politieke sta
biliteit hebben blijk gegeven. Hij zag dit
als een gelukkige omstandigheid, niet al
leen voor de K.V.P. maar voor het gehele
land. „Het zijn van de grootste partij
brengt nu met zich mee, dat een krach
tige politiek kan worden bevorderd", al
dus prof. Romme. „Wij zullen nu in de
nieuwe periode, die voor ons ligt, onze
uiterste best doen om van onze positie
rechtmatig gebruik te maken in het belang
van ons land".
Mr. VanDoorn
De voorzitter van de K.V.P., mr. H. W.
van Doorn heeft verklaard: De K.V.P.
heeft zich gehandhaafd. Dit is, gelet op
de oppositiestrijd van de V.V.D.een goe
de prestatie. Het neemt echter niet weg
dat ik had verwacht dat de K.V.P. 50 ze
tels zou krijgen en dat de V.V.D. het tot
17 zou brengen. De algemene situatie is
er niet eenvoudiger op geworden. De Par
tij van de Arbeid heeft weliswaar drie
zetels verloren, maar zal toch in vele op
zichten de steun van de Pacifistische So
cialistische Partij krijgen, die twee zetels
heeft verkregen. Ik verheug me niet op
de winst van de liberalen. Zij zal voor de
V.V.D. moeilijke consequenties hebben,
Prof. Oud
Prof. Oud was verheugd dat de V.V.D.
wederom de derde partijin het land is.
geworden. „Nog nooit is er in onze par
tij zoveel enthousiasme geweest," zei
hij. „Ik heb nooit het gevoel gehad, dat
de vooruitgang van 1958 maar een tijdelij
ke vleug was. Ik wist, dat de jeugd zich
steeds meer tot het liberalisme voelt aan
getrokken. De jeugd wil vooruit, wenst
niet langs scherpgetrokken lijntjes te lo
pen. Ik houd vol, dat de partij van de Ar
beid is verstard tot een conservatieve par
tij".
De vice-voorzitter van de V.V.D., mr. H.
van Riel, noemde vooral het succes van
de V.V.D. in het zuiden, Maastricht, Heer
len, Roermond, Eindhoven, opvallend. Dat
er ook in dorpen in het zuiden op onze
partij stemmen zijn uitgebracht is heel
typisch, aldus de heer Van Riel.
Ir. Van Steenis
„Ik hoop dat de P.v.d.A. uit deze ver
kiezingsuitslag de les zal trekken dat ze
een veel radicaler socialistische politiek
moet gaan voeren, anders zal zij aan de
P.S.P. nog meer stemmen verliezen. Dit
verklaarde iir. H. J. van Steenis, voorzit
ter van de Pacifistisch Socialistische Par-
i tij. Hij was verheugd dat na een kort be
staan van twee jaren de P.S.P. reeds met
twee zetels in het parlement zitting neemt.
Ir. Van Steenis zei voorts, dat de winst
van de V.V.D. het gevaarlijkst is. „Maar
we zullen wel door het liberale beginsel
heenbreken. De verkiezingen hebben dui
delijk laten blijken dat de P.S.P. geen
splinterpartij is en vooral geen communis
tische tendentie toont. Wij hebben het va
cuum tussen de P.v.d.A. en de communis
ten opgevangen. De kiezers die twijfelen
aan de P.v.d.A. en vroeger dus stemden
op de V.V.D. omdat er geen andere uitweg
was, hebben thans de P.S.P. gekozen al
dus ir. Van Steenis.
Dr. Berghuis
De voorzitter van de Anti-Revolutionaire
Partij, dr. W. P. Berghuis, heeft verklaard
dat de A.R. rustig zal voortgaan met haar
vaste politieke lijn, die getoetst wordt aan
de normen van de bijbel. „Als men dit zo
ziet, dan komen successen of tegenslagen
op de tweede plaats. De partij kan de ba
kens niet verzetten omdat deze bakens
niet afhankelijk zijn van menselijke wille
keur." Dr. Berghuis sprak de hoop uit dat
door deze uitslag meer klaarheid in de
politiek zal worden gebracht dan de laatste
tijd het geval is geweest.
De lijstaanvoerder van de Anti-Revolu
tionaire Partij, minister Zijlstra verklaar
de dat de verkiezingsuitslag heeft geleerd
dat reformatorisch Nederland niet langer
gescheiden kan optrekken. „Het reforma
torisch ideaal verdraagt eigenlijk dit ge
scheiden voortgaan niet meer."
Dr. T i 1 a n u s
Uit de uitslag blijkt zo zei dr. H. W.
Tilanus, de voorzitter van de fractie der
Christelijk-Historisebe Unie in de Tweede
Kamer, dat het Nederlandse volk over
het algemeen zeer constant in zijn oordeel
is. Heel grote verschuivingen zijn er niet
geweest. De P.v.d.A. had bij de statenver
kiezingen een grote klap gehad, maar nu
heeft zij zich iets hersteld. De K.V.P. had
een grotere winst verwacht, maar zij is
in ieder geval de grootste partij gewor
den. De A.R. heeft helaas enige teruggang
moeten boeken, ook in percentages. De
V.V.D. had de wind mee; er was een ze
kere anti-socialistische neiging, mede
waardoor de V.V.D. een enorme winst
heeft gemaakt. In 1937 is dat met de A.R.
eveneens het geval geweest. Daarbij komt
aldus de C.H. fractievoorzitter, dat de
V.V.D. geen regeringsverantwoordelijk
heid heeft gedragen. „Mijn eigen partij
heeft een zetel verloren", constateerde de
heer Tilanus, „maar zij heeft meer stem
men gekregen. De dertiende zetel, welke
wij hadden, was een restzetel".
Over de kabinetsformatie wenste hij
zich niet uit te laten.
De voorzitter van de Partij van de Ar
beid, de heer E. Vermeer, is zeer tevre
den over het herstel van de P.v.d.A. sinds
vorig jaar. „De protestantse partijen zijn
iets teruggelopen. Zij hebben samen met
de K.V.P. en de P.v.d.A. zonder enige
twijfel aan de V.V.D. stemmen verloren.
Er is voor de P.S.P. een belangrijke winst
te noteren, zeker wanneer men beseft dat
dit een nieuwe partij is, die voor het eerst
aan de Kamerverkiezingen deelneemt. Dit
bewijst dat verdeeldheid in de socialisti
sche kring tot versterking van de politie
ke tegenstanders leidt". De heer Ver
meer was verheugd dat de C.P.N. gehal
veerd is terwijl daartegenover geen winst
staat voor de Bruggroep. Naar zijn over
tuiging is de consequentie van deze uit
slag dat de Kamermeerderheid die op 12
december het kabinet Drees ten val
bracht, nu moet bezien wat de gevolgen
daarvan zijn. Wat de uitslag voor de
P.v.d.A. betreft is hij tevreden. „Ik heb
de overtuiging dat het nu ingezette her
stel zich voort zal zetten."
Op de vraag in welke positie de P.v.d.A.
zal komen bij de samenstelling van een
nieuwe regering antwoordde hij dat dit
afhankelijk is van twee vragen: 1) Kan
De voorzitter van de P.v.d.A. Evert
Vermeer en dr. W. Drees in volle aan-
dacht voor de verkiezingsuitslagen.
men komen tot een vooruitstrevend pro
gramma? en 2) Is men bereid in tegen
stelling tot het verleden zich aan dat pro
gramma te houden? De P.v.d.A. is in
principe wel bereid aan een regering deel
te nemen, doch alleen als het antwoord
op die twee vragen gegarandeerd gunstig
is. Het leek de heer Vermeer het meest
waarschijnlijk, dat de P.v.d.A. in de op
positie zal komen.
Dr. D r e e s
„Het zal niet eenvoudig zijn een kabi
net te vormen. De coalitie kan niets ris
keren en zal geen sterke werkmcerder-
heid hebben", aldus dr. Drees. „Dat ze
met de V.V.D. zou gaan samenwerken'lijkt
mij onwaarschijnlijk. Dat de C.P.N. ge
halveerd is, is natuurlijk toe te schrijven
aan het geschil in eigen gelederen. Er
was bij hen al een geregelde teruggang,
maar die is nu sterk geforceerd. Veel van
hun stemmen zullen aan de P.S.P. ten
deel zijn gevallen, maar slechts weinige
aan ons".
INWONERS OP l-l-'59: 872442
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
i
P.v.d.A
36.0
33.6
40.2
183564
167445
197577
2
17.6
17.0
85556
87761
83936
3
A.R
5.9
6.4
6.8
29941
32173
33384
4
V.V.D
17.2
16.3
11.5
87894
81298
56884
5
5.2
3.8
18877
25950
18460
6
Brug-groep
14955
7
S.G.P
0.3
0.6
0.3
1396
2951
1376
8
C.P.N
10.0
16.1
18.8
51171
80261
92776
9
12
6012
10
G.P.V
0.2
0.3
0.3
1089
1675
1328
11
P.S.P
5.6
3.9
28480
19687
12.
P.C.N.U
0.2
1127
Overige partijen
1.3
6268
100
100
100
510062
499201
491989
's Gravenhage
INWONERS
OP l-l-'59:
606875
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
i.
P.v.d.A
35.3
34.1
37.9
121761
114486
127943
2.
K.V.P
19.5
20.5
19.7
67342
68654
66710
3.
A.R.
8.6
10.7
10.8
29723
35789
36482
4.
V.V.D.
22.3
20.6
14.8
76933
69321
49774
5.
C.H.U
6.6
7.5
6.7
22645
25194
22482
6.
Brug-groep
0.6
1917
7.
S.G.P
1.2
1.6
1.3
4216
5313
4384
8.
C.P.N.
2.3
4.5
5.3
7879
15244
17882
9.
0.8
2876
10.
G.P.V
0.3
0.5
0.3
907
1714
857
11.
P.S.P.
2.5
8722
Overige partijen
3.2
10753
100
100
100
344921
335715
337267
INWONERS
OP l-l-'59:
731067
Namen dei-
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
i.
P.v.d.A
46.9
44.7
47.2
194608
178988
188440
2.
K.V.P
13.9
15.0
14.4
57713
60235
57675
3.
A.R.
8.7
9.4
9.3
35973
37806
37010
4.
V.V.D.
14.3
14.2
11.1
59320
56966
44450
5.
C.H.U
6.1
7.1
6.4
25210
28534
25435
6.
Brug-groep
0.7
3088
1.
S.G.P.
2.1
2.3
2.2
8550
9283
8594
8.
C.P.N.
3.5
-6.7
8.4
14446
26663
- 33575
9.
2358
10.
G.P.V
0.5
0.6
0.4
1942
2422
1788
11.
P.S.P.
2.7
11285
Overige partijen
0.6
2217
100
100
100
414493
400897
399184
INWONERS
OP l-l-'59:
252094
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
i.
P.v.d.A
37.8
36.2
40.7
52133
48826
54121
2.
K.V.P
27.9
29.0
28.2
38508
38897
37574
3.
A.R
9.0
9.5
9.5
12383
12811
12618
4.
V.V.D.
12.5
11.4
8.1
17272
15234
10736
5.
C.H.U
6.6
7.6
6.5
9033
10183
8677
6.
Brug-groep
0.7
946
7.
S.G.P
1.0
1.1
1.2
1445
1499
1563
8.
C.P.N.
1.5
3.5
4.3
2035
4647
5697
9.
0.7
971
10.
G.P.V
0.4
0.5
0.4
563
602
519
11.
P.S.P.
1.9
2643
12.
P.C.N.U
88
Overige partijen
1.2
1.1
1566
1418
100
100
100
138020
134265
132923
INWONERS OP
l-l-'59: 2.038.000
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
i.
P.v.d.A
33.1
31.5
37.4
376596
437273
405251
2.
K.V.P
23.4
24.1
23.7
266314
265901
257451
3.
A.R.
7.4
7.9
8.2
84607
87512
89580
4.
V.V.D
16.7
16.0
11.8
190365,
176469
128368
5.
C.H.U
5.0
6.2
5.1
56366
68645
55798
6.
Brug-groep
1.7
18851
7.
S.G.P
0.6
0.7
0.6
6461
7522
6543
8.
C.P.N
6.1
10.0
11.9
69538
110715
128799
9.
Boeren
0.9
10206
10.
G.P.V
0.3
0.4
0.3
3278
3910
3264
11.
P.S.P.
4.7
3.2
52888
35051
Overige partijen
0.1
1.0
1127
11039
100
100
100
1136597
1102998 1086093
INWONERS OP l-l-'59: 168836
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
'Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
1.
P.v.d.A
36.5
34.4
40.4
35006
32084
37442
2.
K.V.P
27
27.8
27.2
25909
25976
25224
3.
A.R.
6.6
7.1
7.0
6357
6662
6442
4.
V.V.D.
14.9
14.9
11.5
14317
13859
10674
5.
C.H.U
4.3
5.3
4.5
4078
4950
4130
6.
Brug-groep
0.9
848
7.
S.G.P.
0.3
0.5
0.5
326
418
426
8.
C.P.N.
3.2
6.0
7.4
3068
5602
6882
9.
1.2
1176
10.
G.P.V
0.3
0.3
0.3
266
295
256
11.
P.S.P.
4.8
3.7
4564
3464
Overige partijen
1.2
1126
100
100
100
95915
93310
92602
INWONERS OP 1-1 -'59: 62698
Namen der
Pérëentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
1. P.v.d.A
36.9
34.5
40.1
12383
11128
12534
2. K.V.P
22.3
23.5
23 2
7511
7579
7234
3. A.R.
9.5
10.2
10.0
3179
3283
3126
13.1
8.9
4439
4212
2796
5. C.H.U
6.3
7.7
6.7
2130
2493
2106
6. Brug-groep
0.9
305
7. S.G.P
0.8
0.7
0.7
262
221
233
8. C.P.N.
3.7
7.2
9.1
1239
2324
2822
1.0
345
10. G.P.V
0.5
0.5
0.5
158
165
142
11. P.S.P.
4.9
2.6
1653
848
Overige partijen
0.8
275
100
100
100
33604
32253
31268
INWONERS
OP l-l-'59:
34247
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
1. P.v.d.A
30.2
28.4
32.6
5478
4891
5589
2. K.V.P
40.4
42.6
41.7
7333
7326
7142
3. A.R.
4.7
4.9
5.1
861
841
880
4. V.V.D.
9.4
8.4
0.3
1716
1452
1072
5. C.H.U
4.6
5.7
3.9
842
976
670
1.0
179
7. S.G.P
0.2
0.2
0.3
31
42
44
8. C.P.N.
4.5
7.4
9.2
818
1268
1575
0.8
149
10. G.P.V
0.4
0.4
0.3
67
62
45
11. P.S.P.
3.8
2.0
677
336
Overige partijen
0.6
107
100
100
100
18151
17194
17124
INWONERS
OP 1-1 -'59
20063
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
1. P.v.d.A
18.8
17.9
22.9
2068
1876
2403
2. K.V.P.
25.4
25.4
25.6
2789
2669
2692
3. A.R.
8.7
9.5
10.7
954
997
1124
4. V.V.D.
36.4
37.3
31.0
3997
3918
3256
5. C.H.U
5.7
6.5
6.3
630
676
665
0.1
14
7. S.G.P
0.3
0.3
0.3
31
34
33
8. C.P.N.
0.3
0.7
0.9
27
77
92
1.4
155
10. G.P.V
0.2
0.1
0.2
21
13
16
11. P.S.P.
2.7
2.3
291
236
Overige partijen
21
216
100
100
100
10977
10496
10497
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
1.
P.v.d.A
36.0
34.8
40.8
2829
2613
3187
2.
K.V.P
15.6
16.4
16.7
1224
1223
1281
3.
A.R.
5.2
6.0
6.8
407
451
530
4.
V.V.D.
30.0
28.8
12.0
2348
2158
1551
5.
C.H.U
6.0
8.5
6.8
471
635
532
6.
20
7.
S.G.P
0.2
16
16
18
8.
C.P.N.
1.5
2.7
4.3
119
205
339
9.
2.0
161
10.
G.P.V
0.2
0.1
8
10
10
11.
P.S.P
3.7
2.4
280
181
Overige partijen
2.2
172
100
100
100
7883
7492
7620
INWONERS OP 1-1 -'59: 25887
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
1.
P.v.d.A
17.2
16.3
20.9
2460
2251
2834
2.
32.4
33.4
4532
4475
4531
3.
A.R.
8.4
10.0
11.2
1204
1379
152a
4.
V.V.D.
31.6
30.5
24.3
4509
4201
3292
5.
C.H.U
5.4
6.4
6.0
768
877
H
CO
6.
0.2
26
7.
0.3
0.4
49
41
50
8.
C.P.N
0.7
1.3
1.6
90
180
223
9.
1.4
205
10.
G.P.V
0.3
0.2
0.2
37
36
33
11.
P.S.P
2.8
2.6
399
353
Overige partijen
2.0
275
100
100
100
14279
13793
13576
Namen der
Percentages
Aantal stemmen
Partijen
1959
1958
1956
1959
1958
1956
1. P.v.d.A
16.8
17.3
19.7
1421
1257
1413
2. K.V.P
53.5
53.4
53.7
3895
3879
3874
3. A.R.
8.7
8.8
8.8
632
638
632
4. V.V.D.
7.1
6.2
4.0
516
448
292
5. C.H.U
10.5
12.3
11.4
764
892
820
6. Brug-groep
0.2
16
7. S.G.P
1.0
1.1
1.0
73
76
75
8. C.P.N
0.3
0.9
0.8
21
64
61
49
10. G.P.V
0.1
6
11
4
11. P.S.P.
1.2
85
Overige partijen
0.2
47
100
100
100
7478
7265
7218
Paul de Groot: De heer Paul de Groot (C.P.N.) verklaarde, „dat de opzet van de
chnstelijk-rechtse partijen om een kerkelijk-rechts kabinet te vormen is mislukt"
De uitvoering van deze opzet is althans niet wel doenlijk. De heer De Groot sprak
voorts van de „tragische toestand" van de linkse partijen en zeide dat de C.P.N. erin
geslaagd is de invloed van de Bruggroep uit te schakelen en haar uit het parlement
te houden. „Deze operatie heeft de C.P.N. echter zeer veel bloed gekost en de patiënt
is zeer verzwakt. Maar aangezien een kwaadaardig gezwel is verwijderd hoopt hij
spoedig weer op krachten te komen en het geleden verlies goed te maken" aldus
de heer De Groot.
