Zes doden en vele gewonden
bij verkeersongelukken
Zeven jonge vrouwen en één
man in „Anatole"
Artsenechtpaar uit Arnhem de
dupe van onjuiste publicaties
Onthullingen in Amsterdams ochtend
blad tegengesproken
Verloofd paar op donkere
weg doodgereden
Paasdrukte in België
Auteur Raymond Chandler
in Californië overleden
Expositie „Waaiers en
kant" in Gouda
Oprichting „Toneel"
voorlopig opgeschort
Koningin Juliana wordt
vijftig jaar
Comité wil namens het
gehele volk geschenk
aanbieden
Kerkelijk Nieuws
Toonkunstenaarsbond tegen
werkvergunning voor
veertig musici
Woningzoekenden
opgelicht
Lunteren kreeg toch
zijn paasvuur
iMb 31 MAART 1959
t
De Nederlandse Comedie heeft zaterdag
avond in de Amsterdamse Stadsschouw
burg een nieuwe uitbreiding van haar
repertoire laten zien, namelijk „Anatole"
van Arthur Schnitzler, daterend uit 1893.
Men mag aannemen, dat deze keuze mede
is bepaald door de omstandigheid dat een
grote groep mannen aan dit gezelschap
vrijwel dagelijks in „Twaalf gezworenen"
optreedt. Voor Ank van der Moer, die de
regie op zich nam, was dit een welkome
aanleiding om de jonge vrouwelijke gene
ratie in vrijwel gelijkwaardige, complete
rollen aan het publiek te presenteren. De
titelheld van deze reeks van zeven samen
hangende éénakters, korte schetsen eigen
lijk, is zoiets als het prototype van de wee
moedige dandy, voor wie één vrouw te
veel blijkt en voor wie alle vrouwen te
weinig zijn. In zijn onstandvastigheid de
volstrekte vrijgezel, zoals de bezoeker
wordt gesuggereerd? Ik zou deze Anatole
liever willen kenschetsen als een levens
dilettant, de decadente navolger van de
levenskunstenaar uit het romantische tijd
perk. Maar hoe dan ook, men ziet deze
schalkse melancholicus, die het voorrecht
geniet zich vrolijk te kunnen maken over
zijn eigen dwaasheid, van de ene minna
res naar de andere vliegen en vluchten,
hetgeen op hetzelfde neerkomt. Steeds
weer wordt hij na de aanvankelijke extase
teleurgesteld of bedrogen, hetgeen niemand
kan verbazen van een dergelijke onvol
wassen blijvende avonturier, die voort
durend geestdrift met geslachtsdrift ver
wart.
Ongetwijfeld was „Anatole" destijds
door de psychologische complicaties een
opzienbarend stuk. Schnitzler was een
jonge arts, die de vroege denkbeelden van
Freud huldigde interessant is vooral de
eerste scène, waarin men aan het hypno
tisme van Bleuler herinnerd wordt en
als het ware met wetenschappelijke objec
tiviteit de veelzijdige verslingerdheid aan
de erotiek wilde analyseren. Maar tegelijk
was hij een dichterlijke natuur, voor wie
het verlangen naar het volmaakte geluk
de hartelijke belangstelling waard bleef.
Die dubbelzinnigheid een mengsel van
cynisme en sentimentaliteit is voor ons,
die meer dan zestig jaar later daarop wor
den getracteerd, nog het enige pikante in
deze revue van geraffineerde lichtzinnig
heid. Anatole is wie meent, dat ik mij
vergis, moet zijn vinger maar opsteken
alleen nog boeiend als de telkens opnieuw
gedesillusioneerde, die niettemin weet dat
hij zonder illusies niet leven kan. Vér-
melding verdient nog de sociale belang
stelling van de auteur, die de vriendinnen
an de veroveraar-uit-verveling recruteert
it, alle lagen van de maatschappij, waarbij
'in sympathie voor de „dichter bij de na-
>ur levende" volksklasse kennelijk ster-
ai- is dan die voor de exquise aanstellerij
'er tenslotte conventionele gefortuneérden.
Maar als u, geachte lezers, het mij op de
man af vraagt, dan moet ik eerlijk zeggen,
lat ik dit nogal langdurige stuk maar
matig amusant heb gevonden en ondanks
alle exquise subtiliteiten bij vlagen on
duldbaar vervelend. Zelfs de fraaie decors
"an Johan de Meester, de elegante kos
tuums van Leontien van Beurden en het
stemmige voordoek naar een prent van
Maleck konden niet verhullen, dat deze
subtiele kunst van schemerige halftonen
an delicate toespelingen tot een verleden
tijd behoort, waarmee onze tonelisten geen
enkel wezenlijk contact hebben. Misschien
zijn de gelukkigen onder ons door de voor
stellingen van soortgelijke stukken door
'iet. Weense ensemble van het. Burgtheater
in het Holland Festival verwend. Maar wat
•"il men? Hoe zouden wij na deze voor
belden ooit de bestudeerde nabootsing
an wat op zichzelf reeds een geposeerde
'■«stelling is, bij benadering als echt kun-
~n erkennen? „Anatole" is typisch een
■odukt van het fin-de-siècle. Zelfs de
arm van het stuk is, met de gewilde
'nnebeeldigheid van de cyclus, decadent.
Tisschien is het een gevolg van het na-
'onale gebrek aan tradities, ook in het
istieke vlak, dat men volslagen vreemd
tenover een dergelijke overrijpheid van
••ale bestaansvormen stond.
Tn het programma heeft de directeur van
'i Toneelschool te Amsterdam, de heer
Ph. Pos. die ook de voortreffelijke in-
'ing schreef, een aantal aforismen uit
vrijwel onbekende „Boek van spreu-
n en gedachten" van Schnitzler laten
-"rukken. Eén daarvan is te mooi om
y niet over te nemen: „Er bestaat geen
otische betrekking, waarin door de ge
wen de waarheid niet altijd gevoeld en
1ere leugen niet altijd geloofd wordt".
*->ar er staat ook: „De eerste vraag van
criticus zou moeten luiden- wat heb je
i te zeggen, werk? Dat kan hem echter
de regel weinig schelen. Zijn eerste op-
Ramses Shaffy als Anatole in de kring
van zeven vrouwen. Men ziet, kijkend
in de richting die de wijzers van een
klok beschrijven en boven zijn hoofd
beginnend, achtereenvolgens: Elisabeth
Hoytink, Rita Maréchal, Femke Boers-
ma. Nienke Sikkema, Heieen van
Meurs, Shireen Strooker en Kitty
Janssen.
welling is veeleer: werk, luister naar wat
ik je te zeggen heb". En daar zit ik nu
mee. Want wat moet ik tegen wie dan ook
zeggen over „Anatole" in een opvoering
zonder Anatole, met een acteur die veeleer
de kentekenen draagt van het tijdperk,
waarvoor de dichters hun „Atonale" woor
den kiezen? Ramses Shaffy heeft ervan ge
maakt met behulp van een gemelijk
dalende toonladder wat hij ervan maken
kon. Het bezwaar was alleen, dat zulks on
voldoende met de voorgeschreven rol te
maken had. In zijn „vermoeide toon"
hoorde men alleen de toon en niet de ver
moeidheid. De veronderstelde behaagzieke
geblaseerdheid kwam kennelijk uit de
mond van een man zonder toereikende er
varing. Hij bleef tezeer een blaag met op
gespoten grijs. Dat is geen tekortkoming
van hem, die ons aangaat. Het bewijst al
léén, dat hij een moderne vreemdeling is
in het geestelijk klimaat van het tijdperk
der geaffecteerde verkwisting.
Van de zeven tegenspeelsters moet vooral
Shireen Strooker, om haar opzichtige ver
schijning en haar temperamentrijke pa
thos, worden geroemd. Haar Emilie was
voortreffelijk. Rita Maréchal kreeg zonder
geheel aan de eisen te beantwoorden als
de vulgaire danseres de bereidwillige
lachers op haar hand en Kitty Janssen
bracht in de slotscène tenminste enige vita
liteit. Nienke Sikkema had ik liever in een
andere gedaante gezien, maar was ook nu
in het openingstafreel acceptabel. Allard
van der Scheer gaf aan de gesprekspartner
Max de koele opgewektheid mee, die ver
langd werd. Heieen van Meurs, de actrice
met de minste scholing, bleek het sterkst
de toon en de manieren van de spelleidster
te hebben overgenomen. Niettemin was
het slot van haar optreden (in het tweede
tableau) verrassend goed en zuiver. Femke
Boersma (zo opvallend in „Dantons dood")
en Elisabeth Hoytink zullen zich in een
volgend stuk stellig revancheren. De regie
leek vooral de buitenkanten te hebben ge
accentueerd.
David Koning
LA JOLLA (Californië). (UPI) In La
Jolla, in de staat Californië. is donderdag
de Amerikaanse auteur Raymond Chandler
overleden. Hij werd eenenzeventig jaar.
Raymond Chandler begon in 1933 zijn
schrijversloopbaan. Hij groeide uit tot de
meester van een geheel eigen, bijzonder
gecomprimeerde, beeldende strijfstijl. Be
kend zijn van hem „The big sleep", „Fare
well my lovely", „Little sister", „Murder
is my business", „Lady in the lake".
Chandler werd in Chicago geboren. Hij
kreeg zijn opvoeding aan scholen en insti-
turen in Engeland, Frankrijk en Duits
land, en schreef in 1909 zijn eerste boek
recensie. Sinds 1945 woonde hij in La
Jolla.
In het Stedelijk Museum Het Catharina
Gasthuis in Gouda zal een expositie wor
den gehouden, getiteld Waaiers en Ka it.
De opening van deze tentoonstelling ge
schiedt op zaterdag 4 april. Mevrouw Anna
H. Mulder heeft zich bereid verklaard de
tentoonstelling, die van 5 april lot 4 mei
geopend zal zijn. in te leiden.
De vorming van het toneelgezelschap
Toneel is opgeschort. Dit werd bekend
gemaakt door de heer Bob de Lange, die
de leiding van dit gezelschap op zich zou
nemen. Bij de plannen van de heer De
Lange was hij ervan uitgegaan, dat dit
najaar reeds de ieuwe Kleine Comedie in
Den Haag gereed zou zijn. Nu de onzeker
heid over de totstandkoming van dit thea
ter nog is toegenomen door de afwijzing
van het bouwplan door de Haagse wel
standscommissie, heeft de heer De Lange,
in overeenstemming met Ina van Faassen
en Ton van Duinhoven, besloten de vor
ming van het gezelschap Toneel op te
Schorten.
Op 30 april hoopt Koningin Juliana haar
vijftigste verjaardag te vieren. Het blykt,
dat in vele groeperingen van het Neder
landse volk het verlangen bestaat de
vorstin ter gelegenheid hiervan geschenken
aan te bieden. Teneinde versnippering te
voorkomen, is een „Comité Verjaarsge
schenk H.M. de Koningin" samengesteld,
dat ten doel heeft alle inzamelingen te
bundelen.
Het comité staat onder voorzitterschap
van jlir. mr. C. J. A. de Ranitz, burgemees
ter van Utrecht, mr. W. baron van Dedem
en dr. E. H. Scherks zijn secretarissen. De
heer A. A. van Sandick is penningmeester.
Het comité heeft 60 leden, die alle ge
ledingen van het Nederlandse volk ver
tegenwoordigen: de vakorganisaties, de po
litieke en kerkelijke groeperingen, de
sportorganisaties, de Kamers van Koop
handel enz.
Het comité meent te handelen in de
geest van de Koningin, wanneer het haar
een bedrag ter beschikking stelt, dat zij
naar haar inzicht kan bestemmen voor een
algemeen doel. Daarnaast hoopt het een
deel van de bijdragen aan te wenden voor
een persoonlijk geschenk.
Deelneming aan deze gezamenlijke actie
is mogelijk tot 25 april door storting van
bijdragen, bij de Postcheque en Gi
rodienst op nummer 640.U00 ten gunste van
de rekening „Verjaarsgeschenk H.M. de
Koningin", Amsterdam. Bovendien kunnen
bijdragen worden gestort bij alle bank
kantoren in het gehele land.
De directies van de banken hebben zich
bereid verklaard de op de bankkantoren
gestorte bijdragen kosteloos aan het comité
over te maken.
Men rekent op bijdragen van particulie
ren, maar ook op inzamelingen op kantoren
en fabrieken, bij verenigingen en op
scholen.
Het comité hoopt het bedrag, alsmede het
persoonlijk geschenk waarover nog
overleg gaande is op 30 april in paleis
Soestdijk te kunnen aanbieden.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Baflo W. F. van der Staat
te Bierum (Gron.).
Bedankt voor Hijkersmilde (toez.) H. C.
Boer te Den Andel (Gron.).
Geref. Kerken
Tweetal te Velp A. Trapman te Stad
aan 't Haringvliet en A. IJkema te Twee
de Exloërmond.
Aangenomen naar Bennekom (vac. P.
Riemersma) S. de Vries te Buitenpost.
Bedankt voor Zaamslag A. L. Janse de
Jonge te Oostvoorne.
Chr. Geref. Kerken
Beroepen te Rotterdam-Kralingen G. J.
Buys te Papendrecht.
Geref. Gemeenten
Beroepen te Leersum G. Zwerus te Nor
wich (Ontario, Canada); te Woerden C.
Molenaar te Leiden.
Nieuwe hogeschool
Te Sliedrecht is met gebruikmaking van
artikel 149 van de Hoger Onderwijswet,
opgericht een school voor hoger onderwijs
in de godgeleerdheid. Deze school draagt
de naam Academia theologiae reformate.
Zij stelt zich ten doel het bestuderen van
de gereformeerde theologie.
Minister Klompé spreekt
voor predikanten
De minister van Maatschappelijk Werk,
mej. dr. M. A. M. Klompé, zal op de don
derdagmiddag 2 april te houden vergade
ring van de Vereniging van Gereformeer
de Predikanten in het jaarbeursgebouw te
Utrecht spreken over „Predikant en maat
schappelijk werk
De Nederlandse Toonkunstenaarsbond
heeft bij de minister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid geprotesteerd tegen het
verlenen van een werkvergunning aan
veertig buitenlandse musici, die de voor
stellingen van de Italiaanse Opera bege
leiden. In vorige jaren is de Italiaanse
Opera begeleid door een orkest van werk
loze musici uit Amsterdam en Den Haag.
In het protest aan de minister wijst de
Toonkunstenaarsbond erop, dat ook nu
weer veel werkloze musici beschikbaar
zijn. De bond protesteert ertegen, dat bij
de beslissing van het rijksarbeidsbureau,
dat de vergunning verleende, uitsluitend
met het belang van de werkgevers reke
ning is gehouden.
De rechtbank te Amsterdam heeft een
54-jarige timmerman wegens oplichting
van woningzoekenden veroordeeld tot een
gevangenisstraf van een jaar en zes maan
den.
De man had een Amsterdamse huis
vrouw voorgespiegeld dat hij wel voor een
woning voor haar zoon kon zorgen. Daar
voor was echter f 350 sleutelgeld voor de
makelaar nodig, zo vertelde hij. Met de
grootste moeite waren de mensen erin ge
slaagd 175 bij elkaar te brengen. De rest
zou dan moeten worden betaald als de
zoon het huis had betrokken. Er bleek
echter helemaal geen huis beschikbaar te
zijn en de mensen hadden het geld nooit
teruggezien.
De timmerman heeft met deze praktij
ken totaal twaalf mensen opgelicht en
daaraan 2500 „verdiend". De politie had
hem gemakkelijk kunnen vinden, want hij
had voor de geïnde bedragen steeds kwi
tanties met zijn juiste adres afgegeven,
waarop hij vermeldde dat hij het geld
slechts leende en het vóór 1 december zou
terugbetalen.
In Amsterdam wordt de oude brug
tussen de Westerdoksdijk en de
Westerdokskade gesloopt. Zaterdag
had men aan een zijde de ijzeren
balken onder de brug doorgebrand en
aan de andere zijde als tegenwicht
een kraanwagen op het uiteinde van
het brugdek geplaatst. Desondanks
brak de brug in tweeën en stortte in
het water, de kraanwagen meesleu
rend. Een 31-jarige arbeider, die op
het brugdek aan het werk was, raakte
bij dit ongeluk bekneld en werd
ernst:o aan een been qewond.
Uitvoerige publicaties in een der Neder
landse ochtendbladen, onder het motto
„Vrijheidsberoving met behulp van een
injectiespuit", hebben ons aanleiding ge
geven, voor zover dat mogelijk was, om
met het oog op het medisch beroepsgeheim,
een onderzoek in te stellen naar de juist
heid van de feiten zoals deze door het be
doelde ochtendblad waren onthuld.. Hierbij
zijn immers de reputaties in het geding van
een aantal vooraanstaande Arnhemmers, te
beginnen bij burgemeester Chr- G. Matser,
wijlen hoofdcommissaris Borstlap, de Arn
hemse zenuwarts dr. Van Erp Taalman Kip
en enkele anderen. Het gaat hier om het
echtpaar MeulenbeltGroenendaal, dat
momenteel in Bergen (Nh.) woont.
Beide echtelieden zijn arts, met een
voorkeur voor de psychiatrie, waarin in het
bijzonder de heer Meulenbelt zich heeft
willen specialiseren. Het bedoelde ochtend
blad onthulde op grond van mededelingen
die verschaft waren door de advocaat van
de Meulenbelts, mr. R. P. Kokosky te Am
sterdam, dat de Meulenbelts op 23 febru
ari 1955 op het Arnhemse politiebureau
van hun vrijheid zouden zijn beroofd, na
een injectie te hebben ontvangen van „een
in het wit geklede heer, waarschijnlijk een
medicus".
Zonder te weten waarom het ging, zijn
zij aldus het ochtendblad getranspor
teerd naar de inrichting „Het Groot Graf-
fel", waar zij zes weken zouden zijn vast
gehouden. Zij werden tenslotte ontslagen,
maar alle bewijsstukken omtrent hun ver
blijf daar (nota's, e.d.) zouden zijn ver
dwenen.
Deze maatregel zou zijn genomen, omdat
de Meulenbelts voor psychisch gestoord
werden gehouden. Volgens mr. Kokosky
zou aan de maatregel de omstandigheid
ten grondslag liggen, dat de Meulenbelts,
die tot 23 februari 1955 werkzaam waren
in de psychiatrische inrichting van het
Leger des Heils „Groot Batelaar" te Lun-
teren, een conflict hebben gehad met de
leiding van de inrichting, in het bijzonder
met de geneesheer-directeur, dr- Arendsen
Hein. De aanleiding tot het conflict zou
zijn geweest, dat dr. Arendsen Hein een
particuliere kliniek in Arnhem exploiteer
de, waarin hij de heer Meulenbelt werk
zaam wenste te stellen. De heer Meulen
belt achtte dit niet oirbaar, omdat hij m
dienst was van het Leger des Heils en niet
van dr- Arendsen Hein privé.
Er zou, aldus nog steeds volgens mr.
Kokosky. na de vrijlating van de Meulen
belts nog een heel spel zijn gespeeld, waar-
Op een zeer donker gedeelte van de weg
RoosterenMaaseik is maandagavond een
verloofd paar, de 25-jarige mej. Custers uit
Roosteren en de 30-jarige heer Jansen uit
Born, tydens een wandeling van achteren
aangereden door een auto, bestuurd door
een inwoner van Sittard. Beide personen
werden op slag gedood. Enkele tientallen
meters verder kwam de auto in botsing met
een Belgische wagen. De bestuurder reed
desondanks door. Een halve kilometer ver
der heeft hij echter in een café de politie
telefonisch gewaarschuwd. Hy is in arrest
gesteld.
De 34-jarige boekhandelaar J. A. van der
Voorde, uit Oude Tonge, is op tweede paas
dag op de Steenbergseweg tussen Steenber_
gen en Dinteloord met zijn motor in botsing
gekomen met een andere motorrijder. Ern
stig gewond werd hij in het ziekenhuis te
Steenbergen opgenomen, waar hij enige
uren later is overleden. De heer Van der
Voorde had een bezoek gebracht aan zijn
verloofde te Nieuwekerk in Zeeland en
keerde naar zijn woonplaats terug.
In Zutphen is de 67-jarige heer L. G. van
den Berge uit Winterswijk maandagavond
bij het oversteken van een kruispunt door
een auto aangereden. Hij was terstond
dood.
In Oosterwolde bij Oldebroek is de vier
jarige Gerrit Veldkamp onder een zware
melkauto geraakt. Het ventje was vrijwel
op slag dood. Het kind was met een paar
vriendjes aan het spelen in de berm van de
dijk, toen de melkauto passeerde. Waar
schijnlijk kreeg het een duwtje van een
van zijn kameraadjes, waardoor het op de
weg viel en door een achterwiel van de
auto werd overreden.
In Zierikzee is het zevenjarig zoontje van
de familie Alburg op de kade door een
vrachtauto overreden. Het kind, dat plotse
ling uit een zijstraat de kade opholde, was
op slag dood.
Met gloednieuwe auto
Zondagmiddag vloog op de Holterweg te
Markelo een personenauto met vijf padvin
ders uit Venlo uit de bocht. De wagen ver
nielde een paal, draaide een halve slag om,
botste tegen een boom, draaide opnieuw
een halve slag om en kwam vlak vóór de
bermsloot tot stilstand. Van de vijf inzit
tenden werden er twee vrij ernstig ge
wond. De drie anderen liepen slechts ont
vellingen op. De auto, die nog gloednieuw
was en slechts 260 km had gelopen, werd
zo goed als geheel vernield. De wagen was
door de padvinders gehuurd.
Zondag reed bij Borgharen een auto met
zeven Hongaren uit Eygelshoven met grote
snelheid ongeveer twintig meter door de
ligusterheg en dwars over het talud van de
dijkweg. De auto botste vervolgens tegen
een paal en vloog tweemaal over de kop.
Slechts enkele inzittenden kregen lichte
verwondingen. De wagen werd zwaar be
schadigd. De Hongaren waren op weg naar
het kasteel Borgharen voor een bezoek aan
landgenoten, die daar verblijven.
Bij Hattemerbroek reed zondag de 22-
jarige motorrijder H. Mulder uit Hattem
in volle vaart tegen een ijzeren paal. Met
een schedelbasisfractuur en een bekken-
fractuur werd hij in zeer ernstige toestand
naar een ziekenhuis te Zwolle overge
bracht.
Kettingbotsing
Acht personenauto's waren maandag
avond betrokken bij een kettingbotsing op
de rijksweg Utrecht's Hertogenbosch, aan
de voet van de Waalbrug. Doordat een
personenauto plotseling sterk afremde,
schoven acht wagens met flinke snelheid
op elkaar. Hoewel alle auto's zodanig be
schadigd werden dat ze moesten worden
weggesleept, werden slechts enkele perso
nen licht gewond. Zij werden in het zieken
huis te Zaltbommel behandeld.
In Zweden
Bij Graenna in Zuid-Zweden zijn zondag
een Zweedse en een Nederlandse auto met
elkaar in botsing gekomen, waarbij zeven
personen werden gewond.
Het ongeluk gebeurde toen de Neder
landse wagen, bestuurd door een Turkse
arts, bij het passeren van een andere auto
op de verkeerde weghelft kwam en op een
tegenligger botste. Twee Turkse en een
Nederlandse vrouw werden zo zwaar ge
wond dat zij in het ziekenhuis van Jöng-
köping moesten worden opgenomen. Alle
inzittenden van de Nederlandse auto waren
leden van de Turkse ambassade in Den
Haag.
De Paasdagen zijn voor de Belgische
kuststreek een groot succes geworden.
Men had de indruk, dat de grote steden
zoals Antwerpen en Brussel totaal dooi
de eigen inwoners waren verlaten. Noch
tans bestegen te Brussel 5000 bezoekers
het atomium en de reeds half esloopte
wereldtentoonstelling kreeg dus nog
maals massaal bezoeK. Te Oostende, Knok-
ke en andere badplaatsen aan le Belgi
sche kust werd het aantal bezoekers op
verscheidene honderdduizenden geschat.
Tachtig extra vliegtuigen brachten de
Britten met hun eigen wagen naar Raver-
sijde, een vliegveld bij Oostende. Er wa
ren ook talrijke Nederlandse, Franse en
Duitse toeristen. De Kurzaal van Oosten
de was totaal uitverkocht voor de beide
concerten van Louis Armstrong met zijn
All Stars. Naar de kust reden per uur
1500 wagens over de autosnelweg, naar de
Ardennen reden 700 wagens per uur.
In Denemarken hebben de spoorwegen
een drukke Pasen achter de rug: ruim eni
ge honderdduizenden Denen zijn voor de
Pasen naar het buitenland getrokken, juist
terwijl de spoorwegen een record-aantal
grieppatiënten hadden en het veel moeite
kostte een normale dienstregeling vol te
houden.
België had „Nederlands" weer en zag
uit Duitsland en Frankrijk vele tiendui
zenden toeristen toestromen.
Meer dan tienduizend nieuwsgierigen
hadden zich maandagavond om de ruim
tien meter hoge brandstapel geschaard,
die door de Oranjevereniging Lunteren
was opgericht bij wijze van paasvuur. Had
het reeds van tevoren heel wat moeite ge
kost om dit oeroude heidense tribuut aan
de lente in ere te herstellen van ker
kelijke zijde was er zwaar tegen geageerd
ook de ontsteking van het vuur zelf
dreigde, in de meest letterlijke zin, in het
water te vallen. Pas nadat er vele tien
tallen liters petroleum op het kletsnat ge
regende hout gestort waren, gelukte het,
de brandstapel te doen ontvlammen. Na
dat het vuur een uur onder hevige rook
ontwikkeling gesmeuld had, laaiden ein
delijk de vlammen hoog op. Het feest dat
ruim twee uur duurde, verliep zonder ver
dere incidenten. De versterkte politie hoef
de alleen in actie te komen om het ver
keer te regelen, dat door de enorme druk
te soms dreigde vast te lopen
bij en passant een minister van Justitie
een belangrijke brief had laten verdwijnen.
Tot zover mr. Kokosky en diens spreek
buis, het bedoelde ochtendblad.
De arrestatie
Het kernpunt van de bezwaren, die het
ochtendblad in zijn artikelenreeks ontwik
kelt, geldt de omstandigheid dat iemand,
die op aannemelijke gronden voor psy
chisch gestoord kan worden gehouden,
terstond kan worden geïsoleerd. Men acht
hier de persoonlijke vrijheid in gevaar.
De vraag komt o.i. hierbij in het geding
hoe de wet ten aanzien van waarschijn-
lijk-geestelijk gestoorden dan wèl gehan
teerd moet worden. Zou men een para-
noia-patiënt, die (zulks weet men nooit
tevoren) gevaar voor zijn omgeving zou
kunnen (gaan) opleveren, eerst voor een
commissie moeten brengen? Heeft ook de
politie niet het recht en zelfs de plicht
om. alleen reeds uit een oogpunt van pre
ventie, maatschappelijk gevaarlijke men
sen te arresteren?
Met de beantwoording van deze vraag
staat of valt de gegrondheid van de in
de artikelen geopperde bezwaren. Het
gaat er dus nu nog om of de Meulenbelts
aanleiding hebben gegeven tot de maat
regelen, die jegens hen op 23 februari
1955 werden genomen en in hoeverre
daarbij van onrechtmatige vrijheidsbero
ving sprake is geweest.
De ware toedracht
Ons onderzoek leidde tot de volgende
lezing van het geval: Op 23 februari 1955
werd nP verzoek van functionarissen van
de Nederlandse Spoorwegen de hulp inge-
roenen van een voor het hoofdstation te
Arnhem geposteerde politieagent. In de
trein bevond zich. aldus werd ons mede
gedeeld. een jong echtpaar, dat zich
uitermate vreemd gedroeg. Dit waren de
Meulenbelts. Zij vertelden links en rechts
dat zij vervolgd werden en in gevaar wa
ren- Dit verklaarden zij ook. hun bewerin
gen met drukke gebaren onderstrepend,
aan de Arnhemse politieagent.
Deze agent kon deze kwestie niet op
de openbare weg uitzoeken en hij vroeg
de Meulenbelts mee te gaan naar het
politiebureau, waar men rustig over de
zaak zou kunnen spreken. De Meulenbelts
gingen vrijwillig mee. Op het hoofdbureau
waren de Meulenbelts tot op dat moment
volkomen onbekend. Zij werden op de ge
bruikelijke manier in de gelegenheid ge
steld hun mededelingen te doen- Het was
een verward verhaal, waarin het element
„wij worden vervolgd" overheerste.
Het echtpaar maakte een geesteszieke
indruk, zodat de politie het raadzaam
achtte, een deskundige te raadplegen. Men
ontbood derhalve dr. S. Boonzaayer. direc
teur van de G.G.D. te Arnhem. Deze ken
de de Meulenbelts niet. Hij stelde vast,
dat directe opname van het echtpaar in
een psychiatrische inrichting noodzakelijk
was, omdat zij psychisch ziek waren. Het
bedoelde ochtendblad heeft de aanwezig
heid van deze medicus op het Arnhemse
politiebureau verzwegen. Er wordt wel
gesproken over „een man in een witte jas",
die een injectie zou hebben toegediend.
Dit is een broeder geweest van de G.G.D-
Deze gaf inderdaad een kalmerende (geen
verdovende) injectie.
Dr. Van Erp Taalman Kip komt pas
ten tonele, nadat de diagnose van psychi
sche stoornis reeds was gesteld. De
zenuwarts bevestigde de diagnose. De wet
eist, dat toestemming tot directe opname
in een psychiatrische inrichting wordt ge
geven door de burgemeester. In andere
gevallen wordt een verzoek tot opname
ingediend door de familie van een patiënt.
In dit geval en ook in spoedgevallen moet
de naam van de inrichting worden opge
geven. Dr. Van Erp Taalman Kip heeft
de opname ter plaatse moeten regelen.
Hij heeft een aantal inrichtingen opge
beld. om te vragen of er plaats was. Na
enkele vergeefse pogingen kwam hij ten
slotte terecht bij „Groot Graffel" in
Warnsveld.
Het echtpaar Meulenbelt kreeg de kal
merende injectie, opdat het zich tijdens
het vervoer per taxi rustig zou gedragen.
Van de spoedopname moet binnen 48 uur
schriftelijk mededeling worden gedaan
aan de officier van Justitie van het
arrondissement waarin de inrichting ge
legen is. Na uiterlijk drie weken moet de
officier ook inzake de verlenging toestem
ming geven. Deze heeft zijn toestemming,
naar ons werd medegedeeld, gegeven na
advies van de behandelende geneesneren.
Mr. Kokosky vertelde aan het ochtend
blad, dat de Meulenbelts in „Groot Graf-
fel'' in isolereercellen waren gestopt. Dit
was onjuist- Zij werden verpleegd in de
„open afdeling" en het stond hun zelfs
vrij te vertrekken. Men heeft hen juist
geheel in tegenstelling met wat het
ochendblad suggereert willen sparen
voor schadelijke gevolgen van het incident
voor hun carrière als arts. Het tragische
van de affaire is, dat de Meulenbelts, juist
door de strijd van hun raadsman en het
drijven van het ochtenblad om hun z.g.
„rehabilitatie", in dit opzicht ernstig ge
dupeerd zijn. Alle bij deze trieste affaire
betrokkenen wensten niets liever, dan dat
de gevolgen van de noodzakelijke opne
ming tot het onvermijdelijke beperkt zou
den blijven.
In dit licht moet ook het aanbod van dr-
Arendsen Hein. directeur van „Groot Bate
laar" en de voormalige chef van de Meu
lenbelts aan hen gedaan, na hun ontslag
uit „Groot Graffel" worden gezien. Het
ochtendblad beweert, dat dr. Arendsen
Hein de artsen tot zwijgen heeft willen
bewegen door hen (door het aanbod van
een nieuwe positie) aan zich te verplichten.
Er pleit méér voor de stelling, dat dr.
Arendsen Hein juist alles voor de reha
bilitatie van de Meulenbelts heeft willen
doen.
Over het „conflict" Arendsen Hein-
Meulenbelt kan nog worden opgemerkt,
dat in Arnhem geen kliniek van de heer
Arendsen Hein bestaat.
Zo vallen punt voor punt de aantijgin
gen van het ochtendblad. Wat er tenslotte
resteert, is een bijzonder trieste geschie
denis. waarin de „helden" tevens het
slachtoffer zijn. Verschillende reputaties
hebben een knak gekregen omwille van
een publicatie, welke werd georganiseerd
met voorbijgaan van de journalistieke
stelregel, om vooral in gevallen waarbij
het om personen gaat. zorgvuldig ..hoor
en wederhoor" toe te n-'"°n.
