Met de noorderzon
Hartje zomer is in Finland
vaak even warm als Spanje
IJlen neme...
Saxifraga in de rotsteln
ZATERDAG 6 JUNI 1959
Erbij
PAGINA VIER
Cursus voor moeders van
slechthorende kinderen
RAADSELDIER
MAAK ZELF EEN
BAROMETER
Zoek in Finland geen knusse dorpjes als
bij ons, waar de huisjes om de kerk heen
dringen als de kuikens om de kloek. Een
Finse gemeente kan duizend of meer vier
kante kilometers beslaan. De huizen van
de dorpen liggen her en der verspreid en
'n handvol van die dorpen vormen samen
een gemeente. Een van hen is uitverkoren
als kerkdorp of kerspel en heeft 'n groter
vertier en verkeer door de wekelijkse
kerkgangers uit de omliggende plaatsen.
Wilt u op de kerktoren zien of uw hor
loge gelijk loopt? Meestal zal u dat niet
lukken, want als het kerkje oud en schil
derachtig is, dan staat de klokketoren, een
typisch houten open bouwwerk, los van
het kerkschip. Dan is de kerk ook van
hout, met een granieten voetstuk. Later is
men ook hier stenen kerken gaan bouwen
met een toren aan het kerkgebouw vast,
maar die losse klokketorens komt men nog
veel tegen in het hart van Finland en met
het uurwerk is het meestal maar zo zo.
Do boerenhuizen zijn typisch van bouw,
vaak nog versierd met oude runentekens
en men verwondert er zich vaak over hoe
het mogelijk is, dat een hoeve tweehon
derd jaar of langer blijft staan, ondanks
het feit dat ze geheel uit hout werd op
getrokken.
Heeft het woonhuis ten hoogste een
stenen voet teneinde het vergaan van het
hout tegen te gaan, met de koestal is dit
vaak anders. De koeien wonen namelijk
wèl in een stenen huis; de schuren en de
sauna zijn daarentegen weer van hout.
Het boerenhuis zelf is minder groot dan
men verwachten zou. Het bestaat uit een
of twee kamers. Koken, wassen, bakken
en baden doet men namelijk in de bijge
bouwen, die los van het woonhuis staan.
In geen buitenplaats ontbreken de
jachtgeweren en het vistuig. Meestal han
gen zij aan de balken boven uw hoofd,
naast de typische broodkransen. De Finse
huisvrouw bakt uit de aard der zaak zelf
ten plattelande, want de bakker woont nu
niet bepaald naast de deur. Zij is een ex
pert in het bakken van koekjes, maakt het
mooiste weefwerk dat men zich denken
kan en op haast alle hoeven snort het
spinnewiel nog. Maar de boerin werkt niet
alleen binnenshuis, zij helpt ook hard mee
op het land en koeienmelken is in Finland
een typisch vrouwelijke plicht.
Wat doet men gedurende de lange don
kere winter? De vrouwen spinnen en we
ven, maar de mannen? In de wouden kapt
men hout voor brandstof, voor reparatie
materiaal en voor het bouwen aan en om
het huis en men jaagt. De fauna in Fin
land is heel rijk en men ziet er allerlei
groot wild dat bij ons sinds lang is ver
dwenen. De wolven kunnen bij voorbeeld
op de eenzame hoeven tot een ware plaag
worden in de winter, een gevaar voor het
vee en voor de eenzame mens langs de
BADMODE TOEN EN NU
weg. De grote rijkdom aan gevogelte is
een aangename aanvulling van het menu.
Zalmen, forellen en andere uitgezochte vis
kan men in de talrijke meren, beken en
wüdstromende rivieren vangen. Van vlees
en vis is men doorgaans ruim voorzien.
Fruit en groenten daarentegen zijn veel
schaarser dan in onze streken.
De Fin is geen plezierzoeker. Zelfs in de
steden is men niet eens zo gesteld op
wufter vermaak dan een bioscoop je. Maar
schouwburgen en concertzalen worden be
hoorlijk bezocht.
Hoe vermaakt men zich op het platte
land? Tegenwoordig is het ook hier de
radio die voor het lichte vermaak en de
nieuwtjes zorgt. Vroeger ging dat. roman
tischer toe. Dan zingen de minstrelen de
hoeven langs, die op hun typisch gevormde
snaarinstrumenten de oude volksballaden
speelden en de verhalen aan de luisteren
de dorpsgenoten voorzongen.
En de vrouwen, zongen en speelden zij
ook? Zeker, liefdesliedjes en liederen die
het kwaad moesten bezweren. De een
zaamheid maakt de fantasie rijker en
kleuriger en het oude volksgeloof is er een
taaier leven beschoren.
Waar de natuur 's winters zo grimmig
is. is het te begrijpen dat men een feest
ais een zeer welkome afleiding beschouwt.
St. Lucia, dat in de tijd van Midwinter
valt en het licht terugbrengt, wordt met
feestelijkheid begroet. Wij hebben ons in
de Finse winter niet gewaagd, maar ons
werd verteld dat men dan door een maagd
van het huis (bij voorkeur een aanvallige
dochter) met een stralenkrans van bran
dende kaarsen om de haren, verwend
wordt met een ontbijt op bed. St. Lucia
vergeet geen enkele huisgenoot met koek,
gebak en geurige koffie te verwennen.
Men zucht eens behaaglijk, en denkt, ge
lukkig, het licht keert weer. Het ergste
hebben we gehad!
Midzomer is in het hoge noorden iets
heel bijzonders. Men is dan de eindeloze,
donkere winter meer dan moe. In het hart
van de Finse winter komt alleen op het
midden van de dag een vaalschemerig
licht de dag verkonden, naar men ons
vertelde. Geen wonder dat de korte frisse
lente, met zijn bloemen en groen, na
enkele weken gevolgd door de uitbundige
korte zomer, iets wakker maakt in de
Finnen. Men houdt ze niet langer in de
stad. Alles trekt naar buiten, naar de
scheren en eilandjes vlak in de omgeving,
waar een ieder wel een onderdak heeft
weten te veroveren in de vorm van een
zomerhuisje of als het niet anders kan
eer tent. Andei-en trekken naar familie,
want er is geen Fin die geen familie op
een hoeve heeft. Bepakt en bezakt met
rugzak en tent, peddelend in hun kano's
ofwel in zeilboten de vrijheid tegemoet
zwierend, ziet men ze gaan.
O, Westeuropeaan, met uw zakelijke
plannen en hoofd vol besognes, duik zelf
ook in een meer en vergeet, al die gewich
tigheid tot Midzomer uitgewoed is, want
u krijgt geen beentje aan de vloer, zolang
deze zonorgie woedt.
Warm kan het zijn, daar hoog in het
noorden,' aan de kust bij Helsinki waren
als aan de Rivièra in 't binnenland heet als
in het hart van Spanje. En over dit uit
bundig feest van vrijheid, water en licht
blijft de lieve zon twee lange maanden
schijnen. Het is of men geen behoefte
meer heeft aan slaap, als men voor de
eerste keer dit festijn meeviert.
Allerplezierigst is het ook door de witte
stad met zijn sprookjesachtig wit licht te
zwerven. Men voert de duifjes op de
pleinen en oogt de meeuwen na langs de
haven, die elkaar schreeuwend nazitten
over het blauwe water van de Botnische
Golf en keert dan terug naar het hotel,
waar een geur van hete koffie u verkon
digt, dat men voor uw komst gereed is.
Die weelde van vegetatie, telkens onder
broken door de lichtschittering van plotse
ling opdoemende meren, helderblauw en
rimpelloos, de vogels en het wild dat tel
kens weer te voorschijn schiet, de zuivere
stilte en de pittige geuren die uit het hout
opstijgen, dit alles maakt een tocht door
Finlands wouden tot een belevenis waar
van men dromen blijft en waarnaar men
terugverlangt zolang men leeft.
VIJFDUIZEND DOLLAR VOOR
EEN VROUWELIJKE BABY
Mevrouw J. Pitofsky een inwoonster
van New York, heeft maandag het leven
geschonken aan een zoon, Kenneth Lee.
Dit zou niets verwonderlijks zijn, wax~e het
niet, dat Kenneth Lee de 47ste afstamme
ling in drie generaties is. Al drie geslach
ten achtereen brengen de Pitofsky's na
melijk uitsluitend mannelijke babies ter
wereld. Grootvader Louis Pitofsky heeft
al een paar jaar geleden een premie van
5000 dollar uitgeloofd voor degene van zijn
drie zoons die hem de eerste vrouwelijke
baby zal tonen. Maar hij heeft zijn geld
nenkwamen deden dat door een Pitofsky
te trouwen.
RECHTER ROSE PLOTSELING
OVERLEDEN
Rechter Geoffrey Rose uit Ipsden in En
geland heeft vorige week mevrouw Chris-
tos, een weduwe die steun genoot van de
gemeentelijke dienst van sociale zaken,
veroordeeld tot twee maanden gevange
nisstraf omdat zij gedurende een jaar een
geringe bijverdienste voor de ambtenaren
van sociale zaken had verzwegen. Dit
strenge vonnis heeft overal in Engeland
een storm van verontwaardiging gewekt,
vooral omdat er zitting was gebleken, dat
de vrouw het geld dat zij met naaiwerk
verdiende, geheel besteede aan verster
kende middelen voor haar vier kinderen,
van wie er drie t.b.c. hebben. Het regen
de felle ingezonden stukken in de kran
ten tegen Rose waarin hem „middeleeuw
se wreedheid" verweten en zijn aftreden
geëist werd.
De rechter verklaarde aan journalisten
dat hij gedaan had, wat hij zijn plicht
achtte, maar wel pijnlijk getroffen te zijn
door de heftige reacties op zijn vonnis.
Dinsdagochtend vond men de 69-jarige
magistraat dood op zijn bed. Had hij zich
de verwijten zo aangetrokken, dat hij een
fatale hartaanval gekregen heeft? Zijn
dokter verklaart: „Rose's dood heeft niets
te maken met het geval-Christos". Maar
het Engelse publiek is niet overtuigd. Men
heeft nu een inzamelingsactie op touw ge
zet met het doel de nagedachtenis van de
man die „het slachtoffer van een conflict
tussen zijn plicht en zijn geweten werd" op
de een of andere manier in ere te houden.
In het academisch ziekenhuis in Gro
ningen is een cursus begonnen voor moe
ders van kinderen met gehoorstoornis-
sen. De cursus duurt een week en er ne
men 24 moeders uit alle delen van het
land aan deel.
Reeds enkele jaren worden in het audio-
logisch instituut der keel-, neus- en oor
kliniek van het academisch ziekenhuis
proeven genomen met het ontwikkelen
van hoorresten in het vroegst mogelijke
stadium bij dove kinderen. Daarbij is men
ertoe overgegaan, zelfs aan baby's van
nauwelijks een jaar een hoorapparaat te
verschaffen. Voor de behandeling is een
ter hulp van de moeder van uitzonderlijk
belang. De cursus nu heeft tot doel, de
moeders te onderrichten hoe het door zo
genaamde „home training" mogelijk is
te trachten, de uiterste gehoorresten die
de kinderen meestal hebben, tot ontwikke
ling te brengen. De cursus is een unicum
voor Nederland en waarschijnlijk voor ge
heel Europa, zo zegt men in Groningen.
Koeien melken is in Finland een specifiek vrouwelijk karweitje.
Uit onze huishoudelijke „Schatkamer
voor alle Standen" anno 1842 lichten
wij ditmaal een „Beproefd middel om
de tanden van de jeugd af aan tot in
den hoogsten ouderdom te bewaren,
ook de tandpijn zonder hulp van eenen
tandmeester, en zonder zich Tanden te
laten uittrekken, te genezen":
„Twee lood wijnruit en vier lood
salei worden te zamen met een pond
water overgoten, en over een zacht
vuur langzaam gekookt Dit water
wordt vervolgens tot het gebruik altijd
een weinig warm gemaakt. Het kan
veertien dagen en langer bewaard
worden. Met dit water wordt de mond,
benevens de tanden, twee a drie keren
daags uitgespoeld. Het dient ook om
den geheelen mond en het tandvleesch
van onreinheden zuiver te houden,
houdt de tanden vast staande, en is
een voorbehoedmiddel tegen zinkingen
en tandpijn. Daarbij is in acht te ne
men: 1) dat men telken male na het
gebruik van eenige spijze de tanden
met eenen tandenstoker wèl zuivere
en daarna met een servet zachtkens
over de tanden wrijve en zij uitspoele.
2) dat men bij ontstane tandpijnen,
van welken aard ook, zich gedurende
ettelijke dagen vlijtig van het boven
beschrevene water bediene, het telken
malen op de pijnlijke plaats eene poos
warm in den mond houde, en het ver
volgens uitspuwe. Men gaat daarmede
voort, totdat de kwaal radikaal ver
dreven is, zelfs dan wanneer reeds met
de eerste maal de pijn gestild was. 3)
Los staande tanden worden met den
vinger juist regtstandig, vast en sterk
wederom in het tandvleesch ingedrukt
terwijl daarbij voortdurend van het
bovenvermelde water wordt gebruik
gemaakt. Met het indrukken der losse
tand moet men zoms wél drie d vier
weken aanhouden. Bij het zorgvuldig
in acht nemen van dit alles, heeft
men volstrekt geenen tandmeester
noodig en men behoudt een schoon ert
vast gebit tot in den hoogsten ouder
dom.
Er is wel iets veranderd. Boven
staande foto toont de dos, waarin
dames in vroeger tijden ter zee togen
om zich kirrend in de branding te
vermeien. Hieronder een hypermodern
badpak van Sport-Text (een Haar
lems ontwerp, zoals de naam „Three
Roses" duidelijk moet maken) dat een
prachtig effect krijgt door de zwarte
rand van kantmotieven.
In een rotstuintje kan men allerlei aar
dige, laagblijvende plantjes poten, waar
voor men anders niet zo gemakkelijk een
plekje kan vinden. Saxifraga's zijn er in
alle mogelijke soorten en kleuren; zoden-
vormende en kussen vormende soorten;
soorten met witte, met roze en met rode
bloempjes. Al bloeien ze nu of zullen ze
spoedig bloeien, ze worden meestal in pot
jes afgeleverd of met vaste wortelkluitjes
en ze zullen van het verplanten niet veel
te lijden hebben. Er zijn enkele soorten en
vooral de kussenvormende, die liever een
beetje in de schaduw staan; het is al vol
doende als ze op het heetst van de dag
geen felle zon hebben.
Voor het zeer zonnige en droge plekje
kan men beter de vele sempervivumsoor-
ten gebruiken; die groeien nog prima als
ze over een steen heen kunnen klauteren;
veel grond hebben ze niet eens nodig. Se-
dum acre komt ook wel in de duinen voor.
Die voldoet uitstekend in zeer schrale
grondsoorten, kan ook best tegen de droog
te en heeft graag een zonnig plekje. Op het
lichte schaduwplekje kan men beter wat
sleutelbloemen of primula's poten; er zijn
veel sorten in allerlei kleuren. Ze kunnen
heel rijk bloeien en zijn overblijvend.
G. Kro indijk
ELKE DAG zei de schilleboer tegen
het paardje: „Als wij vandaag veel
schillen ophalen, dan mag jij er net zo
veel van als je wilt." Elke dag haal
den ze heel veel schillen op. Maar elke
dag vergat de vergeetachtige schillen
boer weer wat hij had gezegd. Het
paardje kreeg zelfs nooit één enkel
schilletje. Dat vond het paardje wel een
beetje vervelend op den duur. Op een
dag ging hij het zó vervelend vinden,
dat hij zijn vier pootjes stijf hield en
staan bleef.
„Vort paard!" riep de schillenboer.
„Vórt paard!" riep ook het jongetje
heel hard. Maar het paardje verzette
geen poot meer. Het stond midden op
de weg. En een auto die er langs zou
en er niet langs kon, begon te toete
ren. Tóét, tóét, tóét. Maar het paardje
deed geen stap opzij. En een tram die
er óók langs wou, begon te bellen. Ting,
ting, ting. Maar het paardje deed net
of hij het niet hoorde.
ER KWAM NOG een andere auto,
die er óók langs wou en óók begon te
toeteren. Toet, toet, toet. Al heel gauw
stonden er tien auto's te toeteren en wel
drie trams te bellen. En tussen die
auto's en die trams stonden nog wel
vijftien bakfietsen en gewone fietsen en
motorfietsen. Ze maakten met elkaar
een verschrikkelijk spektakel. Van alle
kanten kwamen mensen aanlopen. Ze
kwamen allemaal om het paardje heen
staan. Het paardje trok zich van al die
mensen en al die fietsen en al die
trams en al die auto's niets aan. Het
bleef gewoon staan waar het stond. En
hoe vaak de schillenboer ook „Vort
paard!" riep en hoe hard het jonge
tje ook „Vórt paard" riep, het' hielp
allemaal niets.
TOT DAT ER een klein meisje aan
kwam. En dat meisje zei: „Wat een
lief klein paardje. Zo'n paardje moet
vast en zeker nog een heleboel eten om
groot te worden". En zij gaf het paard
je een mandje met schillen. Dat hielp!
Dat hielp verschrikkelijk goed! Hap,
hap, hap deed het paardje. Hij at het
hele mandje leeg en toen toen galop
peerde het weg. Zo hard dat alle men
sen en alle auto's en alle trams moes-
Wat een vreemd dier, vind je ook
niet? Het is een echt raadseldier. De
vraag is nu: hoeveel gewone dieren
herken je erin? Het zijn er zeven'.
ER WAS EENS een schillenboer. Een
hele vergeetachtige schillenboer. Zo
vergeetachtig dat hij soms met maar
één klomp aan de straat opliep. Dan
had hij helemaal vergeten ook de an
dere klomp aan te trekken. En er was
eens een jongetje dat heel hard roepen
kon. Dat jongetje kon zó hard „Nog
schille mefrauw!" roepen, dat het wel
drie straten ver te horen was. En dan
was er nog een paardje. Zó'n klein
paardje, dat iedereen dacht dat het een
baby-paardje was. Maar het was ge
woon een paardje dat op een dag opge
houden had te groeien en daarom zo
klein was gebleven.
Elke dag ging de schillenboer er op
uit om schillen op te halen. Dan zat hij
op zijn schillenkar en zong het hoogste
lied. En het jongetje trok bij alle hui
zen die ze voorbij kwamen aan de bel.
En als de deur open ging, riep het jon-
gétjè fiëel Tfard: „Nog schille me
frauw!" En het paardje trok de schil-
lekai\ En de schillenboer en het jonge
tje en het paardje waren hele beste
vriendjes van elkaar.
ten maken dat ze opzij kwamen. De
schillenboer rolde achterover in de
schillenkar tussen de schillen. Hij ver
gat na die dag nooit meer het paardje
schillen te geven. Nee, je kunt hem
nog wel eens tegen komen op straat
met maar één klomp aan. Maar ver
geten het paardje schillen te geven,
dat doet hij echter niet meer!
Ferdinand Langen
Wil je weten, hoe men het weer voor
spelt? Maak dan zelf deze kleine baro
meter, waarvoor je slechts een leeg
conservenblikje, een ballon, een limona
derietje, een lucifer en een stukje pleis
ter nodig hebt.
Klop voorzichtig alle deuken uit de
wand van het conservenblik. Knip het
mondstuk van de ballon af en span het
gummi over de open bovenkant van
het blik. Het moet daar strak en glad
overheen zitten als een trommelvel en
met een touwtje worden vastgebonden.
Snij een punt aan een eind van de luci
fer en steek het andere uiteinde in het
rietje. De andere kant van het rietje
wordt dan met een stukje pleister mid
den op het gummi vastgemaakt.
Bevestig met punaises een stukje
karton op de muur zodat de wijzer (de
punt van de lucifer) ongeveer naar het
midden van het karton wijst, wanneer
de bus op zijn plaats staat. Markeer met
potlood de plaats van de wijzer op het
karton en laat alles verder precies zo
staan. Onder invloed van de wijzigingen
in de luchtdruk zal de wijzer nu stijgen
of dalen. Stijgt hij, dan zal het mooi
weer worden. Daalt hij daarentegen be
neden de potloodstreep dan is er grote
kans op verandering met toenemende
bewolking en regen.
WMMÈËk
