FINLAND MOET U BELEVEN
ARTIS GEEFT DE DIEREN
WAT HUN TOEKOMT
ARNHEM, HEIDELBERG, JERUZALEM, JUTLAND
EN WATERLOO LIGGEN IN AUSTRALIË
WERELDPREMIERE VAN ZWEEDSE RUIMTEVAART-OPERA
"R019N3Q—
mmmmm,
Pioniers zijn niet altijd vindingrijk
ZATERDAG 27 JUNI 1959
Erbij
PAGINA DRIE
„DE GESCHIEDENIS van Artis telt vele jaren van nijpende en
zwarte armoede met griezelig lage bezoekcijfers, die vaak ver onder
de driehonderdduizend bleven, maar we zijn thans in het stadium
van een drastische modernisering gekomen," aldus vertelt ons de
zoöloog dr. E. F. Jacobi, directeur van de ruim honderdtwintig jaar
bestaande „stadsdierentuin" aan de Plantage Kerklaan te Amster
dam. Het crisisspook en de oorlog maakten van Artis een zeer ar
moedige boel; leefhokken en funderingen (vaak nog uit het midden
der vorige eeuw) gingen verzakken en het woord „uitgewoond"
was letterlijk op alles van toepassing. Al zijn bekwaamheden ten
spijt zag de vorige directeur, dr. A. F. J. Sunier, het historische Artis
(van oorsprong een particuliere instelling met rijke leden) steeds
meer op drift raken. In het begin der dertiger jaren was er het
dramatische ogenblik, dat de schuldeisers de hele boel onder de
hamer wilden brengen. Toen grepen gemeente (en provincie) in om
het zorgenkind over te nemen. Het duurde nog tot december 1952,
voordat de eerste krachtige transfusie in de vorm van een bedrag
van H/i miljoen gulden („dat was slechts een begin en nog niet
genoeg") toegediend werd. Gelukkig volgde er dit voorjaar een som
van 1Z2 miljoen, maar er zal in de toekomst zoals dr. Jacobi ons
zei nog wel een aanzienlijk grotere som gelds dienen te komen.
TOEN IK mijn nu zeventienjarige zoon bij zijn ge
boorte Evander doopte, heeft de ambtenaar van de
Burgerlijke Stand in Den Haag aanvankelijk gewei
gerd deze naam te registreren, omdat - zo zei hij -
de naam niet voorkwam op kalenders of bij perso
nen uit de oude geschiedenis. Hij beriep zich op
een wet van 1 april 1803, die we aan consul Bona
parte te danken hebben en die nog steeds van
kracht is. Hoewel ik de ambtenaar bezwoer, dat
Evander een Griekse god was, die naar Rome kwam
om de Romeinen muziek te onderrichten, kon ik hem
er niet van overtuigen, dat mijn keuze de wet niet
schond. U kunt zich daarom voorstellen hoe ver
heugd ik was, na zeventien jaar, in een nieuw vader
land te ontdekken, dat aan de Australische zuidkust
„Evander punt" gelegen is. Reisde de Griekse god
soms naar Australië inplaats van naar Rome? Daar
door zal hij in Den Haag onbekend gebleven zijn.
(Van een bijzondere correspondent) Lang, Stopverf, Brood-en-Vet, Failliet, en mannen hebben dat niet op zich laten zit-
„ER IS REEDS VEEL GEBEURD....
we besteden nu binnenkort de restauratie
van het totaal vervallen vogelhuis aan..".
En de arme nijlpaardenfamilie (zevenen
twintig telgen uit dit logge geslacht zagen
het levenslicht in een gebouw, dat in de
vorige eeuw als gortpellerij dienst deed
en waarvan de bovenverdieping in de oor
log uitbrandde) heeft ook alle reden om in
een betere stemming te komen. Het be
faamde Amsterdamse aquarium, waar
volgens onze zegsman „alles" aan man
keert, gaat een goede toekomst tegemoet:
er komt verwarming, circulatie, koelin
stallaties voor het zeewater, filters en dan
zijn er nog de totaal versleten vloeren,
waar in zesenzeventig jaar niets aan ge
daan is.
Eén ding zal in Artis echter nooit kun
nen veranderen: men zit namelijk in de
bebouwde kom vast aan een begrenzing
op 10 hectare, zodat aan brede „dierpano-
rama's" (gemeenschapsweiden met kud
den, zoals bijvoorbeeld in Rotterdam) niet
te denken valt. Het oude karakter van een
stadsdierentuin met een groot aantal leef
hokken (Artis heeft de meest gevarieerde
diercollectie van Nederland, waarbij onder
andere de apengalerij zeer opmerkelijk is)
maakt dus, dat de levende have on
danks de vernieuwing van hekken, grach
ten, afrasteringen, muren, enzovoorts
dicht op en naast elkaar blijft zitten. Maar
dr. Jacobi ziet dit niet als een nadeel.
Zijn visie is: een nauwer contact met het
publiek en een makkelijker individuele
medische verzorging.
„EEN ZIEK EXEMPLAAR valt in een
kudde minder snel op en bij gevechten
hebben de opassers het moeilijker dan wij,
hoewel een bedreigd dier bij ons minder
kans heeft, te vluchtenNatuurlijk is
een oplossing in het dicht bevolkte Artis
wel eens minder spectaculair, maar dan is
toch de situatie voor het dier geheel aan
vaardbaar.
„Een panter moet zich, wanneer hij zich
angstig voelt, op een hoge plaats in het
schemerdonker kunnen terugtrekken. En
is het volkomen bijkomstig, of hij nu
een boomtak met een kwasi-jungle of een
doodgewone plank vindt
Een culturele instelling als Artis streeft
niet bij voorkeur naar zeldzame exempla
ren, zoals bijvoorbeeld de dierentuin in
Frankfort, waar veel als „einmalig" ge
presenteerd wordt („soms hebben ze gelijk
en soms ook niet"), maar naar een „zoveel
mogelijk". En wat is tenslotte zeldzaam?
Een curiositeit als de eilandvorm van een
onspectaculair waterhoentje, dat niet
meer vliegen kan, wordt door het publiek
over het hoofd gezien. Wel wordt er steeds
gedacht aan uitbreiding van de collectie
van Artis. „Maar we moeten rekening
houden met vele toevallige factoren. Een
bepaald exemplaar kan ergens bij hon
derdduizenden voorkomen en toch voor
ons onbereikbaar zijn....".
Zo trof men de schoenbekooievaar (de
befaamde Abu Markub der Arabieren) tot
10 a 15 jaar geleden in geen enkele dieren
tuin aan, maar sedertdien heeft de ont
sluiting van de moerassen van de Boven-
Nijl deze situatie veranderd. En in de oer
wouden van de Kongo, waar ook de okapi
leeft, heeft het toegankelijk maken van
een bepaald gebied de ontdekking van de
congo-pauw opgeleverd („zeer verrassend
men dacht, dat pauwen in Afrika on
bestaanbaar warenoverigens hebben
wij nog geen exemplaar"), terwijl uit de
zelfde streken de „uilekopaap" („hiervan
heb ik nu ook een gezellig stelletje") te
voorschijn kwam.
Arüs-directeur dr. E. F. Jacobi
Tijdens de oorlog werden nagenoeg alle
dierenparken in Duitsland door bombar
dementen vernield. Ongelukken zijner,
voor zover ik weet, nooit gemeld.... ook
al, omdat de dieren zich tussen de puin
hopen konden opbergen. Het is zelfs voor
gekomen, dat sommige roofdieren weer
trouw om vijf uur bij hun vernielde hok
ken .verschenen om te kijken, of er nog
eten kwam
Er zijn natuurlijk ook nog vele (minder
aansprekende) dierpsychologische feiten te
vertellen, die bij de vernieuwing van Artis
een rechtstreekse rol spelen. In elk geval
is de tijd nu binnenkort voorgoed voorbij,
dat de Amsterdamse stadsdierentuin nog
Jaap Stigter
„TIJDENS DE MAU-MAU kwam er
geen aapje uit Afrika", adus dr. Jacobi,
hierbij doelend op de politieke moeilijk
heden, die evenals transportproblemen
(„80 kilometer in de binnenlanden van
Nieuw Guinea kunnen reeds totaal on
overbrugbaar zijn....") de dier-import
kunnen afremmen. Een vernieuwing van
Artis is ondenkbaar aldus dr. Jacobi
zonder rekening te houden met de psy
chologische achtergronden van deze dier- wel eens „ouderwets" of „lelijk" genoemd
maatschappij, waar de gevoelens van werd....
angst, sympathie, haat, jaloezie enzovoorts
even fel kunnen opvlammen als tussen
mensen. Dr. Jacobi gaf ons in verband
hiermede enkele voorbeelden uit het rijke
arsenaal der dierpsychologie. „De fokheer
van de panters doet over het algemeen
erg roofdierachtig tegen de mensen. Voor
zijn beide dames is hij echter bijzonder
vriendelijk. Hij kan bij de moeder blijven,
totdat de jongen er zijn. Dit lukt stellig
niet altijd.... meestal is het na de liefde
vechten geblazen„Ik zou onze makke
leeuw, die niemand kwaad zou doen
al geef ik natuurlijk voor een hondje of
kat geen garantie niet graag door Am
sterdam laten wandelen.... het dier zou
zich in de onbekende wereld zeer eenzaam
en angstig voelen. Indien hij dan onver
wachts voor een in doodsnood gillende
juffrouw komt te staan, schrikt hij op zijn
beurt even erg en meent uit zelfverdedi
ging te moeten aanvallen„We heb
ben enige tijd geleden twee dames van
een bepaalde antiloopsoort, die naar de
naam hartebeest luistert, gekocht. Deze
kwam niet op een dierenlijst voor, totdat
een Duits handelaar, die uit reservaten in
Oost-Afrika het overschot mocht weg
vangen, ineens een aanbod deed. Latei-
slaagden we erin, ook een jongere heer te
krijgen, maar toen deze na een wennings-
periode bij de twee dames kwam, brak
een dergelijk wild gevecht uit, dat bij de
heer een hoorn inwendig gebroken werd.
Dit is thans geheel hersteldgeluk moet
men hebben. We hebben het slachtoffer,
dat geweldig geïntimideerd was, geruime
tijd afgezonderd natuurlijk wel in de
buurt, opdat de partijen elkaar konden
ruiken en zien waarna we het experi
ment weer waagden. Bij de hernieuwde
kennismaking trad pa, sterker
met zulk een air tegen de twee
dat ze zich gewonnen gaven en hem als
hun meerdere accepteerden
HET BEHOEFT overigens niet te ver
wonderen, dat er in Australië een plaats
is met een Griekse naam. Dit land wordt
door vele nationaliteiten bevolkt. Het is
ook door vele nationaliteiten ontdekt en
men treft er daarom een onvoorstelbaar
mengelmoes van namen voor steden, dor
pen, rivieren en bergen aan, die bijkans
alle werelddelen omvatten. Zuid-Amerika
is in Australië vertegenwoordigd door Bo
livia, Irak door Bagdad, Nederland door
een hele reeks, waarvan Kaap Keerweer,
Kaap Leeuwin en Arnhem Land de be
kendste zijn, maar daarmee nog lang niet
uitgeput. Om u verder wat aardrijkskun
de te besparen, noem ik alleen maar Je
ruzalem, Jericho, Heidelberg, Waterloo en
Jutland, een variatie, die bewijst, dat de
naamgevers met hun gedachten ver weg
waren.
Tal van namen komen tot vier keer voor
in verschillende staten en als u brieven
schrijft aan uw familie, vrienden of ken
nissen in Australië moet u daarom voor
al niet de naam van de staat vergeten te
vermelden. Heeft u al eens een brief ont
vangen, waarvan de afzender aangaf, dat
hij in Wagga Wagga woont? Er wonen
daar een goede honderd Nederlanders.
Meent u vooral niet, dat uw vriend zich
vergist heeft. Wagga Wagga is een der ve
le plaatsen in Australië, die zichzelf repe
teert. Er zijn honderden van zulke dubbel
namen. De inwoners zijn er trots op. Hoe
wel Wagga Wagga „duizelige man" bete
kent (het is een inlandse naam), kunnen
we moeilijk aannemen, dat alle andere dub-
bel-namen te danken zijn aan mensen, die
teveel gedronken hebben. In Woy Woy (dat
„inham van de zee" betekent) wonen meer
dan tweehonderd Nederlanders. Dan zijn
er Col Col en Gol Gol, Peera Peera en
Goonoo Goonoo, Warri Warri en Gil Gil,
Bon Bon en Lal Lal, om slechts enkele
te noemen, opdat uw tong niet in de knoop
raakt.
BEHALVE INLANDSE namen zijn er
hele reeksen wonderlijke plaatsnamen,
die kennelijk gegeven zijn door onver
schillige reizigers, wier „vindingrijkheid"
Australië heeft bedeeld met plaatsna
men als: Nergens Anders, Hooiberg, Hoe
de kortste van alle: O.K. Ontdekkingsrei
zigers en pioniers hebben een romantisch
karakter. Vrijwel allen hebben er voor
gezorgd, dat de vrouwen goed vertegen
woordigd zijn op de landkaart. Toen
Charles Todd in 1871 midden in de woestijn
ten: James, Lodewijk, Robert, Jacob, An
dreas, George, Tom, enzovoorts zijn na
men van districten, bergen en meren. De
Nederlandse immigrant Joop Lesueur, die
een fruitteeltbedrijf heeft in Oakdale
(Nieuw Zuid Wales) heeft een minder
een plek aanwees, waar een telegraafpost vreemde naam dan ik dacht, toen ik ont-
gevestigd moest worden, noemde hij haar
Alice Springs: zijn vrouw heette zo.
Sindsdien is de landkaart bezaaid met na
men als Eva Springs (de bronnen van
Eva), Emily Springs, Johanna Springs,
Laura Springs, enzovoort.
De gewoonte om vrouwennamen te ge
dekte, dat een berg in West-Australië naar
een zijner voorvaderen is genoemd.
OOK EEN TWINTIGSTE-EEUWSE Ne
derlandse immigrante heeft haar naam
gegeven aaneen straat. De klein
kunst artieste Miekie Maas, getrouwd met
bruiken als plaatsnaam wordt tot op de Marinus^Maas die zich acht jaar geleden
huidige dag nagevolgd, nu er telkens nieu-
VAN WELTERUSTEN TOT
MUNDABULLANCANA
we dorpen en steden uit de grond verrij
zen. Mary K. bij voorbeeld is het uranium-
dorp, dat enkele jaren geleden in Queens
land ontstond nadat op die plek in de wil
dernis uranium was gevonden. Katherine
en Charlotte Waters zijn al „oude" plaat
sen in het noorden, maar Elizabeth in het
zuiden is een geheel nieuwe stad, een pro-
dukt van de immigratie. Er zijn plaatsen
als Alice. Edith en Anna, om slechts en
kele te noemen, naast de vele honderden
namen, zoals Margaret, Mary, Gertrude
enzovoorts voor bergen en heuvels. De
hier vestigde en thans een gezaghebbend
auteur is op het gebied van Australisch
belastingrecht, bewoog de gemeenteraad
van Dee-Why (haar woonplaats) er toe om,
toen zij hun zelf gebouwde huis betrokken
in een nieuwe straat, deze straat de
naamMaasstraat te geven. De post
heeft geen moeite met het adres mr. Maas,
D.Y., N.S.W.
Nederlandse immigranten hebben met
het uitspreken van die plaatsnaam geen
moeite, maar wat zegt u van Buckara-
banyle, Mundabullangana en Mulkanun-
dratiddatidacootina? Dit wordt overtrof
fen door het zevenendertig letters tellen
de (tel het maar na Cardivillawarra-
curracurrieappalarndoo, de naam van een
meer in Zuid-Australië. „Welterusten"! Zo
heet een plaatsje van 200 inwoners in
jNieuw Zuid Wales, en daar houden we
het liever bij.
(jt£
(Van onze Scandinavische correspondent
„Sightseeing" is een woord, dat u maar
moet vergeten, als u eens naar Finland
mocht komen. Dit land moet men bele
ven. Gelukkig is dat dank zij de gastvrij
heid van de bewoners, nogal makkelijk.
Neem een bad in de sauna. Bij een tem
peratuur van 100-120 graden vergeet men
de haast en de zorgen. Het lichaam ont
spant zich. Iedere kunstmatigheid gaat
verloren. U voelt zich weer mens worden.
En wie dan de durf heeft om in het ijs
koude water te springen (medio april lag
er nog ijs) voelt zich enkele minuten later
als herboren.
U moet het orgel in een kerk Sibelius'
Finlandia horen spelen of bij een begra
fenis in de Iiemelvaartskapel in Abo aan
wezig zijn. Een begrafenis is daar geen
droefenis. De dood is slechts de overgang
van ons donker bestaan naar een leven in
ruimte en eeuwig licht. Dit heeft de ar-
Cl 111CUWUC
WAAROM BEREN ZO onbetrouwbaar
en gevaarlijk zijn? Dr. Jacobi gaf een
aardige definitie: „Omdat ze geen uit
drukking hebbenuit hun mimiek en
gedrag valt totaal niets af te leiden over
hun gemoedsstemming. We hebben hier
nogal wat poezen in diverse afmetingen
maar iedere oppasser kan aan zo'n dier
zien, wanneer hij de handen moet terug
trekken. Dat is dus bij een beer onmoge
lijk.... en daarom zijn we hier met deze
dieren buitengewoon voorzichtig....".
Verder moet men het gevaar van roof
dieren relatief bezien: zwarte panters zijn
bijvoorbeeld zeer schuw en vluchten voor
de mens.
(Van 0712e correspondent in
in Stockholm)
DE WERELDPREMIERE van
de Zweedse opera „Aniara"
heeft groot enthousiasme in
de Stockholmse opera ver
wekt. De bij het Zweedse
publiek ongekende geestdrift
kwam reeds na het eerste be
drijf. Wij durven nu al te
zeggen, dat deze schepping
van Karl-Birger Blomdahl
over de hele wereld zal gaan
en dat dit epos van Harry
Martinson nog vele vertalin
gen zal beleven. Het is een
moeilijke taak u een voor
stelling van dit stuk te geven.
U zult veel fantasie nodig
hebben, „Aniara" is een idee
opera, zegt de componist zelf,
maar dan zonder filosofie. Het
is ook geen personen- of han
deling-opera, maar kan eerder
een situatie-opera worden ge
noemd, een collectief drama,
dat de mensheid in het ruimte-
tijdperk behandelt. De dichter
Martinson echter noemt zijn
werk een revue, terwijl ande
ren weer van een dramatische
ballade spreken (omdat het
toch tragisch eindigt) of het
een oratorium noemen.
DE OPERA is gebaseerd op
een epos in verzen. De 103
zangen moet men enkele ke
ren lezen, om de atmosfeer
van deze taal vol van sym
bolen en aanduidingen aan te
voelen. De dichter Harry
Martinson, een lid van de
Zweedse Academie, maakt
het ons zeki - niet gemakke
lijk. Met opzet speelt hij met
lettergrepen, die eigenlijk
geen inhoud hebben, maar ons
toch doen beseffen, waar het
om gaat. Reeds het woord
Aniara geeft aanleiding tot
vele speculaties. Ni zou nikkel
oetekenen en ar argon. A-ni-ar
zou dus kunnen zijn: zonder
nikkel en zonder het edelgas
argon, dus: aarde noch lucht.
DE INHOUD van het epos
is in het kort deze: van de
symbolische planeet Doris
vertrekt het ruimteschip
Aniara met achtduizend men
sen aan boord. De meesten
van hen zijn emigranten, die
de door stralen haast onbe
woonbaar geworden Doris
willen verlaten, om op Mars
een nieuwe toekomst te be
ginnen. Aangezien al duizen
den ruimteschepen deze reis
eerder hebben gemaakt, wordt
het vertrek niet op bijzondere
wijze gevierd. Het is een ge
wone routinevlucht. De reizi
gers dansen en hebben pret.
Maar het gevaarte raakt in
botsing met Leoniden, krijgt
stuurschade, wordt uit zijn
koers gerukt en vliegt nu met
onverminderde kracht uit ons
zonnesysteem in de ruimte
van de Melkweg. Ondanks hun
snelle vaart zullen de opva
renden nimmer het ruimte
schip kunnen verlaten. Een
dood in de oneindige en lege
ruimte is gewis.
DE PASSAGIERS zien nu
hun leven een andere inhoud
krijgen. De dood is de ruimte
die het schip omgeeft, terwijl
alles binnen de Aniara een
symbool is voor de kortheid
van ons leven. Maar het is ook
de plaats, waar de nood der
zielen wordt weerspiegeld.
Voor de ziel is de ruimte van
een lichtjaar een geweldige
leegte zonder doel. een zee,
waar zij in verdrinkt. Wat de
ziel zoekt is niet in deze lege
ruimte maar in haar binnen
ste zelf. Maar als ook deze on
stoffelijke ruimte leeg is, is
het nog erger dan de leegte,
die de ziel omgeeft. In het stuk
worden de laatste jaren van
de vlucht beschreven en ver
schillende personen in fantas
tische karikatuur voorgesteld.
Daisy Doody, een emigrante
uit de vrolijke stad Dorisburg,
vult de leegte met dans en met
woorden. Niemand verstaat
wat zij zegt, maar begrijpt uit
haar klanken dat zij levens
vreugde wil spreiden. De
blinde is doofstom geworden
toen het oorlogslawaai zege
vierde. Mima (van mimiek) is
het door mensen vervaardigde
toestel, dat alles wat op Doris
gebeurt, weer kan geven, maar
een eigen gevoel heeft gekre
gen. Toen Mima de ondergang
In het luchtschip Aniara.
van Dorisburg behoorde te
rapporteren is zij in elkaar ge
stort.
DIT ALLES is door muziek
geïllustreerd, gedeeltelijk met
elektronische muziek. Toen
ons zonder dat wij de in
houd kenden bij enkele mu-
ziekpassages onze indruk werd
gevraagd, zeiden wij spottend:
„Een holle doos uit blik in een
holle ruimte". Er komen on
gekende tonen in voor en er
wordt gewerkt met ongekende
geluidseffecten, die echter toch
het juiste beeld oproepen. Het
zal geen gemakkelijke taak
zijn deze opera in andere lan
den ten gehore te brengen. Het
is moeilijk de vele fijne nuan
ces en woordspelingen te on
derscheiden en men heeft
technische verklaringen nodig.
Voor ons is deze opera echter
een belevenis geweest, die wij
intensief genoten. Maar al was
het een korte voorstelling
amper 2'/s uur toch was
deze reis door de oneindige
ruimte vermoeiend
chitect tot uitdrukking gebracht door de
banken van de kapel zo te plaatsen, dat
men half naar de preekstoel, half naar het
licht kijkt. Voor de ramen staan tropische
planten, die een paradijsachtig geheel met
de achter de ramen groeiende dennen en
berken vormen.
De natuur is niet te beschrijven. De
kleur van de meren en de oneindige bos
sen wisselt voortdurend. Maar machtiger
nog is de stilte, de rust. Net als in het
noorden van Zweden.
En dan de Fin zelf. Hij kent geen valse
schaamte. „Wij hebben het wat moeilijk"
zei de burgemeester van een belangrijke
stad, die een hoog gezelschap voor een
feestelijke lunch had moeten uitnodigen.
„Gaarne hadden wij u meer willen aan
bieden, maar deze keer verzoek ik u ge
noegen te nemen met de maaltijd, die van
daag alle scholieren van onze stad heb
ben gehad". En zo kreeg het gezelschap,
waaronder enige directeuren-generaal, in
een schoolgebouw een eenvoudige, maar
smakelijk bereide „warme hap" en een
glas melk. Zelden hebben wij zo het ge
voel gehad opgenomen te zijn geweest in
een Finse gemeenschap. Het was, alsof
het hele gezelschap tot de familie behoor
de van de burgemeester, vreugde en zor
gen delend. Het is ook interessant enkele
Finse steden te zien. Helsinki bijvoorbeeld
met zijn station en het witte paleis van
de president. De gebouwen krijgen ech
ter pas leven, als u wordt rondgeleid door
een Fin, met wie u al vriendschap heeft
gesloten.
Het is niet gemakkelijk te zeggen, wan
neer Finland op zijn mooist is. De winter
is donker en koud. De korte, maar fel
ontluikende lente laat tot einde mei op
zich wachten. Dan komt echter ook de tijd
van de muggen, zodat het eigenlijk pas
augustus is, alvorens men onbekommerd
van het landschap kan genieten. In sep
tember is de vreugde alweer afgelopen.
De tweede helft van september zouden wij
zelfs willen afraden.
De reiziger doet er goed aan vooral de
afstanden niet te onderschatten. Al heeft
Finland maar 4,3 miljoen inwoners, het is
500 tot 600 kilometer breed en 1.100 kilo
meter lang. Door de devaluatie zijn de
prijzen voor de Nederlandse beurs lager
geworden. Voor duizend kilometer sporen
betaalt u 36 kronen. Een couchette krijgt
u voor amper acht gulden. Voor demi-pen
sion in Helsinki moet u echter achttien tot
twintig gulden rekenen. In de provincie
liggen de prijzen evenwel belangrijk la
ger.
Het beste bewijs van goede service is
wel het feit, dat dit landje twee toeristi
sche brochures in de Nederlandse taal uit
geeft. U kunt ze gratis krijgen door te
schrijven aan the Finnish Tourist Associa
tion, Mikonkatu 15 a, Helsinki.
RIJDENDE SCHOLEN VOOR
INDIANENKINDEREN
In de Verenigde Staten worden veer
tig rijdende scholen gebruikt om de kin
deren van de Navajo-indianen in de afge
legen reservaten lezen, schrijven en re
kenen bij te brengen. Elk van deze scho-
len-op-wielen bestaat uit een aantal
vrachtauto's voor de leermiddelen en de
schoolbanken, caravans voor het onder
wijzend personeel en een grote trailer met
oplegger, die de onderdelen van de pre
fabricated klaslokalen vervoert. Kinderen
uit een gebied, dat vaak groter is dan een
Nederlandse provincie, krijgen hier dag
onderwijs, twee maaltijden per dag en zo
nodig, gratis transport heen en weer naar
huis met een schoolbus. Men geeft de voor
keur aan deze mobiele onderwijsinrich
tingen boven kostscholen, omdat de kinde
ren nu voortdurend in contact blijven met
de gezinnen en met hun eigen sociale mi
lieu.
