RUSSISCHE RAKET OP DE MAAN
HET WEER
Toen de radioseinen werden afgebroken
was de Russische vlag er „geplant"
PRINSES BEATRIX ZET LUISTER BIJ
AAN DE HUDSON-HERDENKINGEN
MORRIS 'êefore jou êm//
Gerard van Praag
Prima Reproducties
Tijdafwijking was
maar 1} minuut
Koninklijke HFC
Veloulux-j'asjes 58.50
Nu en dan zon
In de krant van heden:
Het woord is aan
Temperatuur in ruimte
capsule bleef dragelijk
Philips 6 loonsverhoging
Laos verrast over eerste
doel van UNO-missie
Vientianeniet het front
Naar Stateneiland
Afwijking hersteld
Inslag te zien
Zusjes Rotgans hebben bun
„Witte huuske"
MAANDAG 14 SEPTEMBER 1959
44e JAARGANG NUMMER 263
Kantoor: Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden.
Geopend van 9-12.30 en 2-5 uur. Zat. 9-1 uur.
Telef. adm. 5437, chef bezorging tot 7 u. 7519.
Telef. redactie 5389, na kantooruren 5080.
Haarlem: hoofdred. en alle afd. Telef. 15295.
IJmuider Courant
DAGBLAD VOOR VELSEN-IJMUIDEN, SANTPOORT, DRIEHUIS, BEVERWIJK EN OMGEVING
Verschijnt dagelijks beh. zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 c., p. kwartaal 7,65,
franco per post 8,15. Losse nummers 12 ct.
Giro-rekening IJmuider Courant no. 129288.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Redactiechef te IJmuiden: J. Kosak Uitgave: Grafische Bedrijven Damiate N.V., Grote Houtstraat 93, Haarlem Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
I Hier werd in 1951 eenl
[rood schijnsel gezien
'Krimpende" kraler heef! mo
gelijk gewwkl hJssenl850-'9C
NOORDPOOL:
Pico3000mr
Wrisfarchus y.Regen^Vy}:^
Stormen
PW emeus
185 km. breed
crZee der." 3
SlTalen vd. taata- Ty&c
Grootste maankrafer
middelli)n290km
Oiepslemaan-
ktater8700ro diep
Heel Nederland zou
in deze kraterpasser
Advertentie
Kennemerlaan 100-106 Tel. 5501
BARTEUO.RISSTR. HAARLEM TEL! 13439
IEIDSESTRAAT (B'J KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL 223596
'Advertentie
naar oude foto's maakt voor u:
ATELIER NELL-HERBERT
Lange Veerstraat 13 - Tel. 11178
Verwachting tot morgenavond:
Droog weer met enkele wolken
velden, maar ook zonnige perio
den. Zwakke tot matige noord
oostelijke wind. Dezelfde of iets
hogere temperaturen.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
MOSKOU, (Reuter en AFP). De Russische hamer-en-sikkel is op de
maan geplant na een reis van 373.760 km., die de tweede Russische maan-
raket door de ruimte heeft gemaakt. Zondagavond om twee minuten en 23
seconden over tien kwam het bericht, dat de raket plotseling geen signalen
meer uitzond. Functionarissen van het Moskouse planetarium kondigden
toen aan, dat de raket de maan had getroffen. Bij de botsing met de maan
had de raket een snelheid van ruim 3 kilometer per seconde.
Volgens een bekendmaking van Tass zijn speciale maatregelen genomen
om er zeker van te zijn, dat de wimpels met het wapen van de Sovjet-Unie
en het opschrift „De Unie van Socialistische Sovjet-Republieken, september
1959", die door de raket naar de oppervlakte van de maan zijn gebracht, on
geschonden bleven en voorts dat de maan niet zou worden besmet met
aardse organismen. De reis duurde ongeveer 34 uur. De Lunik werd dicht
gevolgd door het laatste deel van de raket van verscheidene trappen die
zaterdagmiddag werd gelanceerd. Er is niet bekend of het laatste raketdeel
eveneens op de maan is terecht gekomen. Indien het de aard-satelliet heeft
gemist zal het naar alle waarschijnlijkheid een baan om de zon gaan maken,
zoals het geval was met de eerste Russische maanraket in januari.
Men gelooft dat de stukken van de Lunik
zijn neergekomen in een gebied nabij het
centrum van de naar de aarde toegekeerde
maanschijf. In een Russische mededeling
na de landing werd gezegd: „Voor de eerste
maal in de geschiedenis is een ruimte-
vlucht van de aarde naar een ander hemel
lichaam verwezenlijkt".
Waarnemers hechten belang aan de me
dedeling, dat er speciale maatregelen zijn
genomen om het Sovjet-wapen op de maan
intact te houden. Dit zijn de eerste staats-
kentekenen op het maanoppervlakte. Als
de tijd komt dat aanspraken op de soeve
reiniteit worden gemaakt, zullen de Russen
wellicht aanvoeren, dat zij voorrang heb
ben. Russische staatslieden hebben even
wel in de afgelopen dagen de nadruk ge
legd op de noodzaak tot internationale
samenwerking bij het ruimte-onderzoek.
wereld werd waargenomen. Een van de be
langrijkste doeleinden was nauwkeuriger
de baan van de raket vast te stellen wat
van groot belang is voor verdere onder
zoekingen.
Een Russische deskundige vestigde er de
aandacht op dat de mogelijkheid om de
positiev.d.maan
bj^lapcenngv.d.
Pag.
Maanraket bereikt doel1
Weerrapporten 1, 2
Prinses Beatrix in V.S1, 3
Economisch nieuws2
Toch is het zo2
Van dag tot dag3
Op de Praatstoel 3
Feuilleton 4
Radio en Televisie 4
Kunst 4
Uit stad en omgeving5, 7
Agenda7
Beurs 8
Ceremonieel van Prinjesdag 9
Sport10, 11, 12, 13
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN PAGINA'S'.
Met diepe trots hebben de Russen
hetzij door de radio-uitzendingen,
hetzij zélf aan een ontvanger, zoals dit
lid van de Moskouse radioclub, hun
raket naar de maan gevolgd.
Confucius:
In de maximale eenvoud ligt de op
lossing van alle vragen.
CAMEL MONTY COATS
CAPE CANAVERAL (UPI) In de
Amerikaanse ruimtecapsule die c r 3
week met een Atlas werd gelanceerd en
later uit de Atlantische Oceaan is opge
vist, had een mens zonder moeite de hitte
kunnen overleven, zo heeft het Ameri
kaanse bureau voor ruimtevaart vrijdag
meegedeeld. De capsule heeft aan alle
belangrijke doeleinden beantwoord en werd
in zeer goede staat teruggevonden. De
temperatuur binnenin is gedurende de
tocht nooit hoger geweest dan 100 graden
Fahrenheit (37% graden Celsius), hoewel
de buitenwand door de uursnelheid van
ruim 24.000 kilometer ruim 3.000 graden
Fahrenheit te doorstaan kreeg. De capsu
le zal nog uit elkaar worden genomen voor
een grondig onderzoek.
geleidingsapparaat, dat haar naar het
warmste deel van de maan had geleid.
(ANP) Naar aanleiding van het be
reiken van de maan heeft het A.N.P. dr.
ir. J. M. J. Koov gevraagd op deze ge
beurtenis commentaar te willen geven.
Dr. Kooy zeide, dat naar zijn mening
de Russen een geweldig grote prestatie ge
leverd hebben. Hij merkte voorts op dat
van een „historisch 'Ogenblik" gesproken
kon worden. Dr. Kooy legde er evenwel de
nadruk op, dat van de twee manieren om
een raket naar de maan te zenden, de
Russen de gemakkelijkste gekozen heb
ben. Het lanceren van een raket, die uit
eindelijk de maan raakt, is namelijk
hoewel er nog bijzonder veel rekenwerk
mee gemoeid is veel gemakkelijker, dan
het lanceren van een raket, die een baan
om de maan heen beschrijft en dan weer
naar de aarde terugkeert.
Zaterdagavond laat deelde professor D.
Y. Martynov, sprekend voor radio-Moskou,
mede, dat er „een zeer onbelangrijke" af
wijking was ontstaan in de koers die de
Russische maanraket volgde. De afwijking
werd later gecorrigeerd met behulp van
de laatste trap van de raket, die radiogra
fisch geleid werd.
Tot het ogenblik dat de zwaartekracht
van cle maan begon te werken, werkten
twee krachten op de instrumentencapsule
van 358.4 pond. De ene kracht was de
voortstuwing, die werd gegeven door de
machtige raketten, welke de capsule kort
na de start ergens in Rusland zaterdag de
ontzagwekkende snelheid van 40.000 kilo
meter per uur hadden gegeven. De andere
kracht was de zwaartekracht van de aarde,
welke geleidelijk de vaart uit de maan
raket haalde. Tegen 14.40 uur zondagmid
dag was de raket door deze zwaartekracht
vertraagd tot ongeveer 2Vz kilometer per
seconde. Toen begon een derde kracht de
taak van de aantrekkingskracht van de
aarde over te nemen. Deze kracht was de
aantrekkingskracht van de maan zelf. Die
kracht werd sterker dan die van de aarde,
begon de raket aan te trekken en haar
snelheid weer op te voeren.
Tussen de n.v. Philips en de vakorganisa
ties van handarbeiders is overeenstem
ming bereikt over een algemene loons
verhoging van zes percent en verwerking
van de huurbijslag 1957 op basis van vijf
cent per uur, ingaande 5 oktober. Verder
is besloten een extra loonsverhoging toe
te kennen aan bepaalde groepen van de
mannelijke werknemers in de laagste
loonklassen.
Ten slotte is nog overeengekomen gedu
rende de looptijd van de C.A.O. het con
tract geldt tot 30 april 1962 een verdere
algemene loonsverhoging van drie per
cent door te voeren, wanneer de gang van
zaken bij de onderneming zulks toelaat.
Het tijdstip waarop deze verhoging zal
plaatsvinden, is' afhankelijk van het mo
ment waarop tot invoering van de vijf
daagse werkweek wordt overgegaan.
De gemaakte afspraken zullen thans ter
goedkeuring bij het College van Rijksbe
middelaars worden ingediend. Aldus een
mededeling van de zijde van de n.v. Phi
lips.
De Haarlemse Football Club H.F.C. is de
eerste voetbalvereniging in Nederland, die
het 'predikaat Koninklijk is verleend.
Deze eervolle onderscheiding voor Neder
lands oudste voetbalclub werd zaterdag
middag namens de Koningin bekend ge
maakt door de commissaris der Koningin
in de provincie Noordholland, dr. M. J.
Prinsen, tijdens een bijeenkomst in het
clubgebouw van HFC op de terreinen aan
de Spanjaardslaan in Haarlem.
(Voor een verslag zie men pagina 10)
VIENTIANE (Reuter) De Laotiaan-
se regering heeft krachtig gereageerd op
een verklaring die een lid van de UNO-
commissie voor Laos zou hebben afgelegd
dat de commissie mogelijk niet het gebied
van de strijd in Noordoost-Laos zou be
zoeken. De Tunesische vice-voorzitter van
de commissie zou hebben gezegd, dat de
taak van de missie in de hoofdstad en niet
in het noordoosten ligt.
(Van onze correspondent in de V.S.)
De hervormde kerk, waar Prinses Bea
trix zondagochtend de dienst bijwoon
de, stamt in refchte lijn af van de Neder
lands hevormde kerk, die in 1628 in
Nieuw Amsterdam werd gesticht. In
die tijd was Nederland nog in oorlog met
Spanje. Bij de Nieuw Amsterdammers
zal daarom wel nooit de gedachte zijn
opgekomen, dat in hun kerk nog eens
in het Spaans zou worden gepreekt. De
kerk staat in de zevenenzeventigste
straat echter in een buurt, waar thans
veel Latijns-Amerikanen wonen. Van
daar dat hier diensten worden gehou
den zowel in het Engels als in het
Spaans. Al preekt men hier dan niet
meer in het Nederlands, de gemeente is
haar oorsprong niet vergeten. Dit ge
bouw dateert uit 1892, maar de trap
gevel herinnert aan de Nederlandse
bouwstijl in de zeventiende eeuw. Een
grote Nederlandse vlag verwelkomde de
Pjrinses op deze stralende zondag
morgen.
Prinses Beatrix was deze ochtend ge-
deed in een teergroene jurk met een
sjaalkraag, waarbij zij een tweekleurige
toque droeg van chiffon: dezelfde kleur
groen plus bruin: Bruine handschoenen
van driekwart lengte voltooiden dit ele
gante toilet. De Prinses en haar gevolg
namen op de voorste rij plaats in de
bank, waar in 1952 tijdens haar bezoek
aan de kerk koningin Juliana had ge
zeten. Naast de preekstoel hingen de
Nederlandse en de Amerikaanse vlag,
ervoor stond een boeket witte chry
santen.
Dominee Romig wenste ondanks het
hoog bezoek een normale dienst te houden.
Hij sprak daarom geen uitvoerig welkom
uit maar wees erop dat na afloop het Wil
helmus zou worden gespeeld uit respect
voor het Huis van Oranje en uit genegen
heid voor de gast van deze dag. In zijn
gebed gedacht spreker de Prinses in het
bijzonder en dankte voor de sympathie,
haar betoond in New York. Hij zag daar
in een symbool van onderling begrip tus
sen Nederland en Amerika.
Na de dienst was de Prinses nog even in
het woonhuis van dominee Romig, maar
daarna ging zij vlug naar haar hotel om
zich te verkleden voor een plezierige
boottocht over de wateren rond Manhat
tan. Toen Prinses Beatrix aan boord stap
te van de „Dauntless", het fraaie motor
jacht van gouverneur Rockefellers broer
Laurance, bracht de rivierbrandweer op
nieuw een watersaluut en bovendien werd
zij luide toegejuicht en toegetoeterd door
enkele particuliere 'jachten en hun be
manningen.
Rockefellers motorboot, die ongeveer
even groot is als Hudsons Halve Maen, voer
met een flinke vaart langs de kaden van
Miljoenen Russen bleven laat op om het
nieuws, dat door radio-Moskou even na
middernacht werd bekend gemaakt te ho
ren. In parken en op pleinen waren luid
sprekers aangebracht. Duizenden bevonden
zich voor het Moskouse planetarium en
stonden in de rij om door geweldige tele
scopen te kijken hoewel van te voren was
gezegd, dat zelfs de krachtigste telescopen
het gebeuren op de maan niet te zien zou
den geven. Een geweldig gejuich steeg op
toen radio-Moskou het bereiken van de
maan bekend maakte.
De radioprogramma's in vele landen, ook
in Nederland, werden onderbroken om het
nieuws bekend te doen maken.
laatste stadia van raketten radiografisch
te leiden „een nieuwe, opmerkelijke stap
is in de techniek van ruimteraketten".
De raket werd gedreven door nieuwe
typen brandstof, aldus een mededeling van
Tass' wetenschappelijke medewerker, die
er aan toevoegde dat de snelheid aanzien
lijk groter was dan die nodig is om de aan
trekkingskracht van de aarde te over
winnen.
In Amerikaanse wetenschappelijke klin
gen wees men erop dat het moment van
de lancering op een van de ongunstigste
dagen viel. De maan vormt ongeveer twee
weken per maand een mooie schijf, waar
van vier dagen ideaal zijn daar zij zich
dan het dichtst bij de aarde bevindt.
Deze periode zou begin oktober vallen en
het is dus het waarschijnlijkst, dat het
lanceringstijdstip louter om propagandis
tische redenen was gekozen, namelijk on
geveer 48 uur voor de aankomst van pre
mier Kroesjtsjef in de V.S.
Volgens welingelichte kringen in Cape
Canaveral zouden de V.S. zich voorberei
den om begin oktober een raket naar de
maan te schieten.
WENEN (Reuter) Het observatorium
van Boedapest heeft ten tijde van de aan
komst der Russische raket op de maan een
zwarte kring waargenomen die zich in con
centrische cirkels uitbreidde en een uur
lang zichtbaar was, aldus meldt radio-
Boedapest. De Hongaarse stei'rekundigen
achten het waarschijnlijk dathet ver
schijnsel veroorzaakt werd door opgewor
pen stof van het maanoppervlak, dat ver
moedelijk met dikke lagen stof bedekt is.
De ring lag duidelijk tussen de Mara Sere-
nitatis en Mare Vaporum en groeide zien
derogen. Men had geen foto's kunnen ma
ken maar wel een kaartje geschetst.
Volgens een bericht van MTI onthulden
Hongaarse geleerden, dat de Sovjet-raket
uitgerust was met een verre-warmte-
Ergens in de buurt
van het centrum
van de naar de
aarde gekeerde
zijde van de maan
is zondagavond
de Russische vlag
„geplant", althans
gedeponeerd, want
het raketdeel dat
haar vervoerde,
kwam met een
snelheid van on
geveer drie kilo
meter per seconde
op het pokdalige
gelaat van de
maan neer. De
aanwezigheid der
Sovjet-banier
heeft uiteraard
de Amerikaanse
ruimtejuristen be
zorgd gemaakt,
maar vooralsnog
hebben de Russen
er geen koloniale
pretenties aan
verbonden. In de
voorlopige plaats
bepaling van de
„inslag" op de
maan, die op het
kaartje door een
sterretje is weer
gegeven, wordt
onder meer de Mare Vaporum genoemd.
Zoals het kaartje toont komen er vele
zeeën op de maan voor, alleen zit er geen
water in. Aangezien de temperatuur op
de maan oploopt tot ongeveer 140 graden
Onder de ogen van de twee vertegen
woordigers der „spoormannen"die
zo'n groot aandeel gehad hebben in de
totstandkoming van het „witte huus-
ke", namen Annie en Alie opgewekt
bezit van hun speelhuisje.
HFC's niexiwe clubvlag, die zaterdag
door de echtgenote van de commissaris
der Koningin in de provincie Noordhol
land, dr .M. J. Prinsen, werd gehesen.
het zonovergoten, imposante Manhattan.
Men voer langs het gebouw van de UNO,
langs andere wolkenkrabbers en ten slotte
langs het vrijheidsbeeld naar het Staten
eiland, waar men aan land ging, omdat de
ze afgelegen stadswijk, die trots is op haar
Nederlandse oorsprong, de Prinses het
ereburgerschap wilde aanbieden.
Op het gemeentehuis was daarvóór een
eenvoudige plechtigheid die met gebed
werd geopend door de Amerikaanse
dominee Burggraaf, die indertijd Prinses
Margriet heeft gedoopt.
Ook hier getuigden de toespraken van de
grote sympathie voor het karakter en de
idealen van het Nederlandse volk en de
Prinses, die ondanks alle drukte er niet
in het minst vermoeid uitzag, nam met
een blijde glimlach de oorkonde in ont
vangst, die haar tot ereburgeres maakte.
Wem ging men scheep, nu naar Yonkers
en Bronx, wijken, die tèn noorden van Man
hattan zijr gelegen. Deze keer had men
gelegenheid het vlaggeschip Rotterdam
van het water af te bekijken. In Yonkers
onthulde de Prinses een gedenkplaat, die
eraan herinnert, dat Hudson de dertiende
september 1609, precies 350 jaar geleden
dus, deze plaats betrad. Toen de stoet ver
der trok, lieten padvinders en andere jeugd
groepen als afscheid duizenden oranje
ballonnetje.- de lucht invliegen.
In Bronx legde de prinses een krans voor
het monument, dat daar ter ere van Hud
son is opgericht. Voor de derde maal deze
dag weerklonk het Wilhelmus en daarna
reed de stoet in flinke vaart naar het hotel.
Het was hoog tijd geworden wat te eten
en de schouwburg op te zoeken.
(Vervolg op pagina 3)
De lanceerraket bestond uit verscheidene
delen. Het laatste raketdeel woog, zonder
brandstof, 1.511 kg.
De laatste trap van de raket bereikte een
snelheid van 11.2 km per seconde. Toen
deze trap in de juiste baan was gekomen,
werd de bolvormige houder waarin de in
strumenten waren ondergebracht, ervan
gescheiden. Er waren onder meer instru
menten aan boord voor meting van de
magnetische velden om de aarde en de
maan, de straling rondom de aarde en de
intensiteit van de kosmische straling op
het traject naar de maan. De bolvormige
houder woog met de instrumenten 390.2
kg.
De houder was hermetisch gesloten en
met gas gevuld. Er waren voorts nog in
strumenten voor meting van „zware ker
nen" in de kosmische straling en de gas-
deeltjes in de interplanetaire stof. De tem
peratuur in de houder werd automatisch
geregeld.
Het laatste raketdeel was een geleide
raket, waarmee een geconstateerde geringe
afwijking later kon worden hersteld. De
radiozender van de raket werkte op twee
frequenties. De signalen duurden 0.8 tot 1.5
seconden.
De raket stootte zaterdagavond een na-
triumwolk uit, die een kunstmatige komeet
vormde en in verschillende delen van de
Advertentie
Celsius in de zon en in de nacht daalt tot
150 graden Celsius onder nul, moeten wij
aannemen, dat dit gruis is, ontstaan ten
gevolge van verbrijzeling van het gesteente
door deze temperatuursverschillen.
De Laotiaanse waarnemend minister
van buitenlandse zaken, Sisoek Na Cham-
passak, zei tegen journalisten, dat de re
gering van mening is, dat de situatie in
het noordoosten en niet die in Vientiane
moet worden onderzocht.
tiiiiM» Baan van de rakef
In Opheusden is zaterdagmiddag in te
genwoordigheid van honderden belangstel
lenden uit Nijmegen en Tiel, die met ex
tra treinen naar Opheusden waren geko
men, het zogenaamde „Witte Huuske"
overgedragen aan de familie Rothuis, wier
beide bedlegere kinderen, de zesjarige
Annie en de driejarige Alie, in dit huisje
een gezellig onderdak zullen hebben. Na
mens het actiecomité Nijmegen werd het
huisje overgedragen door de voorzitter de
heer B. Ekelmans. Deze dankte alle mede
werkers en schenkers van giften voor dit
huisje, dat nog omringd zal worden door
een mooie bloemen- en plantentuin. Voor
al de „spoormannen", maar ook particu
lieren, hebben voor het goede doel ruim
15.000,bijeengebracht. Namens de
leerlingen van een lagere school uit Rot
terdam, die ook hadden bijgedragen voor
het huuske, werd door een der leerlingen
een toepasselijk vers voorgedragen en te
vens wei-den aangeboden acht tekeningen
welke in mozaïek zullen worden uitge
voerd op de wanden van het huisje.