RUSSISCHE RAKET OP DE MAAN HET WEER Toen de radioseinen werden afgebroken was de Russische vlag er „geplant" PRINSES BEATRIX ZET LUISTER BIJ AAN DE HUDSON-HERDENKINGEN MORRIS 'êefore jou êm// Gerard van Praag Prima Reproducties Tijdafwijking was maar 1} minuut Koninklijke HFC Veloulux-j'asjes 58.50 Nu en dan zon In de krant van heden: Het woord is aan Temperatuur in ruimte capsule bleef dragelijk Philips 6 loonsverhoging Laos verrast over eerste doel van UNO-missie Vientianeniet het front Naar Stateneiland Afwijking hersteld Inslag te zien Zusjes Rotgans hebben bun „Witte huuske" MAANDAG 14 SEPTEMBER 1959 44e JAARGANG NUMMER 263 Kantoor: Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden. Geopend van 9-12.30 en 2-5 uur. Zat. 9-1 uur. Telef. adm. 5437, chef bezorging tot 7 u. 7519. Telef. redactie 5389, na kantooruren 5080. Haarlem: hoofdred. en alle afd. Telef. 15295. IJmuider Courant DAGBLAD VOOR VELSEN-IJMUIDEN, SANTPOORT, DRIEHUIS, BEVERWIJK EN OMGEVING Verschijnt dagelijks beh. zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 c., p. kwartaal 7,65, franco per post 8,15. Losse nummers 12 ct. Giro-rekening IJmuider Courant no. 129288. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Redactiechef te IJmuiden: J. Kosak Uitgave: Grafische Bedrijven Damiate N.V., Grote Houtstraat 93, Haarlem Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman I Hier werd in 1951 eenl [rood schijnsel gezien 'Krimpende" kraler heef! mo gelijk gewwkl hJssenl850-'9C NOORDPOOL: Pico3000mr Wrisfarchus y.Regen^Vy}:^ Stormen PW emeus 185 km. breed crZee der." 3 SlTalen vd. taata- Ty&c Grootste maankrafer middelli)n290km Oiepslemaan- ktater8700ro diep Heel Nederland zou in deze kraterpasser Advertentie Kennemerlaan 100-106 Tel. 5501 BARTEUO.RISSTR. HAARLEM TEL! 13439 IEIDSESTRAAT (B'J KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL 223596 'Advertentie naar oude foto's maakt voor u: ATELIER NELL-HERBERT Lange Veerstraat 13 - Tel. 11178 Verwachting tot morgenavond: Droog weer met enkele wolken velden, maar ook zonnige perio den. Zwakke tot matige noord oostelijke wind. Dezelfde of iets hogere temperaturen. Volledige weerrapporten op pagina twee. MOSKOU, (Reuter en AFP). De Russische hamer-en-sikkel is op de maan geplant na een reis van 373.760 km., die de tweede Russische maan- raket door de ruimte heeft gemaakt. Zondagavond om twee minuten en 23 seconden over tien kwam het bericht, dat de raket plotseling geen signalen meer uitzond. Functionarissen van het Moskouse planetarium kondigden toen aan, dat de raket de maan had getroffen. Bij de botsing met de maan had de raket een snelheid van ruim 3 kilometer per seconde. Volgens een bekendmaking van Tass zijn speciale maatregelen genomen om er zeker van te zijn, dat de wimpels met het wapen van de Sovjet-Unie en het opschrift „De Unie van Socialistische Sovjet-Republieken, september 1959", die door de raket naar de oppervlakte van de maan zijn gebracht, on geschonden bleven en voorts dat de maan niet zou worden besmet met aardse organismen. De reis duurde ongeveer 34 uur. De Lunik werd dicht gevolgd door het laatste deel van de raket van verscheidene trappen die zaterdagmiddag werd gelanceerd. Er is niet bekend of het laatste raketdeel eveneens op de maan is terecht gekomen. Indien het de aard-satelliet heeft gemist zal het naar alle waarschijnlijkheid een baan om de zon gaan maken, zoals het geval was met de eerste Russische maanraket in januari. Men gelooft dat de stukken van de Lunik zijn neergekomen in een gebied nabij het centrum van de naar de aarde toegekeerde maanschijf. In een Russische mededeling na de landing werd gezegd: „Voor de eerste maal in de geschiedenis is een ruimte- vlucht van de aarde naar een ander hemel lichaam verwezenlijkt". Waarnemers hechten belang aan de me dedeling, dat er speciale maatregelen zijn genomen om het Sovjet-wapen op de maan intact te houden. Dit zijn de eerste staats- kentekenen op het maanoppervlakte. Als de tijd komt dat aanspraken op de soeve reiniteit worden gemaakt, zullen de Russen wellicht aanvoeren, dat zij voorrang heb ben. Russische staatslieden hebben even wel in de afgelopen dagen de nadruk ge legd op de noodzaak tot internationale samenwerking bij het ruimte-onderzoek. wereld werd waargenomen. Een van de be langrijkste doeleinden was nauwkeuriger de baan van de raket vast te stellen wat van groot belang is voor verdere onder zoekingen. Een Russische deskundige vestigde er de aandacht op dat de mogelijkheid om de positiev.d.maan bj^lapcenngv.d. Pag. Maanraket bereikt doel1 Weerrapporten 1, 2 Prinses Beatrix in V.S1, 3 Economisch nieuws2 Toch is het zo2 Van dag tot dag3 Op de Praatstoel 3 Feuilleton 4 Radio en Televisie 4 Kunst 4 Uit stad en omgeving5, 7 Agenda7 Beurs 8 Ceremonieel van Prinjesdag 9 Sport10, 11, 12, 13 DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN PAGINA'S'. Met diepe trots hebben de Russen hetzij door de radio-uitzendingen, hetzij zélf aan een ontvanger, zoals dit lid van de Moskouse radioclub, hun raket naar de maan gevolgd. Confucius: In de maximale eenvoud ligt de op lossing van alle vragen. CAMEL MONTY COATS CAPE CANAVERAL (UPI) In de Amerikaanse ruimtecapsule die c r 3 week met een Atlas werd gelanceerd en later uit de Atlantische Oceaan is opge vist, had een mens zonder moeite de hitte kunnen overleven, zo heeft het Ameri kaanse bureau voor ruimtevaart vrijdag meegedeeld. De capsule heeft aan alle belangrijke doeleinden beantwoord en werd in zeer goede staat teruggevonden. De temperatuur binnenin is gedurende de tocht nooit hoger geweest dan 100 graden Fahrenheit (37% graden Celsius), hoewel de buitenwand door de uursnelheid van ruim 24.000 kilometer ruim 3.000 graden Fahrenheit te doorstaan kreeg. De capsu le zal nog uit elkaar worden genomen voor een grondig onderzoek. geleidingsapparaat, dat haar naar het warmste deel van de maan had geleid. (ANP) Naar aanleiding van het be reiken van de maan heeft het A.N.P. dr. ir. J. M. J. Koov gevraagd op deze ge beurtenis commentaar te willen geven. Dr. Kooy zeide, dat naar zijn mening de Russen een geweldig grote prestatie ge leverd hebben. Hij merkte voorts op dat van een „historisch 'Ogenblik" gesproken kon worden. Dr. Kooy legde er evenwel de nadruk op, dat van de twee manieren om een raket naar de maan te zenden, de Russen de gemakkelijkste gekozen heb ben. Het lanceren van een raket, die uit eindelijk de maan raakt, is namelijk hoewel er nog bijzonder veel rekenwerk mee gemoeid is veel gemakkelijker, dan het lanceren van een raket, die een baan om de maan heen beschrijft en dan weer naar de aarde terugkeert. Zaterdagavond laat deelde professor D. Y. Martynov, sprekend voor radio-Moskou, mede, dat er „een zeer onbelangrijke" af wijking was ontstaan in de koers die de Russische maanraket volgde. De afwijking werd later gecorrigeerd met behulp van de laatste trap van de raket, die radiogra fisch geleid werd. Tot het ogenblik dat de zwaartekracht van cle maan begon te werken, werkten twee krachten op de instrumentencapsule van 358.4 pond. De ene kracht was de voortstuwing, die werd gegeven door de machtige raketten, welke de capsule kort na de start ergens in Rusland zaterdag de ontzagwekkende snelheid van 40.000 kilo meter per uur hadden gegeven. De andere kracht was de zwaartekracht van de aarde, welke geleidelijk de vaart uit de maan raket haalde. Tegen 14.40 uur zondagmid dag was de raket door deze zwaartekracht vertraagd tot ongeveer 2Vz kilometer per seconde. Toen begon een derde kracht de taak van de aantrekkingskracht van de aarde over te nemen. Deze kracht was de aantrekkingskracht van de maan zelf. Die kracht werd sterker dan die van de aarde, begon de raket aan te trekken en haar snelheid weer op te voeren. Tussen de n.v. Philips en de vakorganisa ties van handarbeiders is overeenstem ming bereikt over een algemene loons verhoging van zes percent en verwerking van de huurbijslag 1957 op basis van vijf cent per uur, ingaande 5 oktober. Verder is besloten een extra loonsverhoging toe te kennen aan bepaalde groepen van de mannelijke werknemers in de laagste loonklassen. Ten slotte is nog overeengekomen gedu rende de looptijd van de C.A.O. het con tract geldt tot 30 april 1962 een verdere algemene loonsverhoging van drie per cent door te voeren, wanneer de gang van zaken bij de onderneming zulks toelaat. Het tijdstip waarop deze verhoging zal plaatsvinden, is' afhankelijk van het mo ment waarop tot invoering van de vijf daagse werkweek wordt overgegaan. De gemaakte afspraken zullen thans ter goedkeuring bij het College van Rijksbe middelaars worden ingediend. Aldus een mededeling van de zijde van de n.v. Phi lips. De Haarlemse Football Club H.F.C. is de eerste voetbalvereniging in Nederland, die het 'predikaat Koninklijk is verleend. Deze eervolle onderscheiding voor Neder lands oudste voetbalclub werd zaterdag middag namens de Koningin bekend ge maakt door de commissaris der Koningin in de provincie Noordholland, dr. M. J. Prinsen, tijdens een bijeenkomst in het clubgebouw van HFC op de terreinen aan de Spanjaardslaan in Haarlem. (Voor een verslag zie men pagina 10) VIENTIANE (Reuter) De Laotiaan- se regering heeft krachtig gereageerd op een verklaring die een lid van de UNO- commissie voor Laos zou hebben afgelegd dat de commissie mogelijk niet het gebied van de strijd in Noordoost-Laos zou be zoeken. De Tunesische vice-voorzitter van de commissie zou hebben gezegd, dat de taak van de missie in de hoofdstad en niet in het noordoosten ligt. (Van onze correspondent in de V.S.) De hervormde kerk, waar Prinses Bea trix zondagochtend de dienst bijwoon de, stamt in refchte lijn af van de Neder lands hevormde kerk, die in 1628 in Nieuw Amsterdam werd gesticht. In die tijd was Nederland nog in oorlog met Spanje. Bij de Nieuw Amsterdammers zal daarom wel nooit de gedachte zijn opgekomen, dat in hun kerk nog eens in het Spaans zou worden gepreekt. De kerk staat in de zevenenzeventigste straat echter in een buurt, waar thans veel Latijns-Amerikanen wonen. Van daar dat hier diensten worden gehou den zowel in het Engels als in het Spaans. Al preekt men hier dan niet meer in het Nederlands, de gemeente is haar oorsprong niet vergeten. Dit ge bouw dateert uit 1892, maar de trap gevel herinnert aan de Nederlandse bouwstijl in de zeventiende eeuw. Een grote Nederlandse vlag verwelkomde de Pjrinses op deze stralende zondag morgen. Prinses Beatrix was deze ochtend ge- deed in een teergroene jurk met een sjaalkraag, waarbij zij een tweekleurige toque droeg van chiffon: dezelfde kleur groen plus bruin: Bruine handschoenen van driekwart lengte voltooiden dit ele gante toilet. De Prinses en haar gevolg namen op de voorste rij plaats in de bank, waar in 1952 tijdens haar bezoek aan de kerk koningin Juliana had ge zeten. Naast de preekstoel hingen de Nederlandse en de Amerikaanse vlag, ervoor stond een boeket witte chry santen. Dominee Romig wenste ondanks het hoog bezoek een normale dienst te houden. Hij sprak daarom geen uitvoerig welkom uit maar wees erop dat na afloop het Wil helmus zou worden gespeeld uit respect voor het Huis van Oranje en uit genegen heid voor de gast van deze dag. In zijn gebed gedacht spreker de Prinses in het bijzonder en dankte voor de sympathie, haar betoond in New York. Hij zag daar in een symbool van onderling begrip tus sen Nederland en Amerika. Na de dienst was de Prinses nog even in het woonhuis van dominee Romig, maar daarna ging zij vlug naar haar hotel om zich te verkleden voor een plezierige boottocht over de wateren rond Manhat tan. Toen Prinses Beatrix aan boord stap te van de „Dauntless", het fraaie motor jacht van gouverneur Rockefellers broer Laurance, bracht de rivierbrandweer op nieuw een watersaluut en bovendien werd zij luide toegejuicht en toegetoeterd door enkele particuliere 'jachten en hun be manningen. Rockefellers motorboot, die ongeveer even groot is als Hudsons Halve Maen, voer met een flinke vaart langs de kaden van Miljoenen Russen bleven laat op om het nieuws, dat door radio-Moskou even na middernacht werd bekend gemaakt te ho ren. In parken en op pleinen waren luid sprekers aangebracht. Duizenden bevonden zich voor het Moskouse planetarium en stonden in de rij om door geweldige tele scopen te kijken hoewel van te voren was gezegd, dat zelfs de krachtigste telescopen het gebeuren op de maan niet te zien zou den geven. Een geweldig gejuich steeg op toen radio-Moskou het bereiken van de maan bekend maakte. De radioprogramma's in vele landen, ook in Nederland, werden onderbroken om het nieuws bekend te doen maken. laatste stadia van raketten radiografisch te leiden „een nieuwe, opmerkelijke stap is in de techniek van ruimteraketten". De raket werd gedreven door nieuwe typen brandstof, aldus een mededeling van Tass' wetenschappelijke medewerker, die er aan toevoegde dat de snelheid aanzien lijk groter was dan die nodig is om de aan trekkingskracht van de aarde te over winnen. In Amerikaanse wetenschappelijke klin gen wees men erop dat het moment van de lancering op een van de ongunstigste dagen viel. De maan vormt ongeveer twee weken per maand een mooie schijf, waar van vier dagen ideaal zijn daar zij zich dan het dichtst bij de aarde bevindt. Deze periode zou begin oktober vallen en het is dus het waarschijnlijkst, dat het lanceringstijdstip louter om propagandis tische redenen was gekozen, namelijk on geveer 48 uur voor de aankomst van pre mier Kroesjtsjef in de V.S. Volgens welingelichte kringen in Cape Canaveral zouden de V.S. zich voorberei den om begin oktober een raket naar de maan te schieten. WENEN (Reuter) Het observatorium van Boedapest heeft ten tijde van de aan komst der Russische raket op de maan een zwarte kring waargenomen die zich in con centrische cirkels uitbreidde en een uur lang zichtbaar was, aldus meldt radio- Boedapest. De Hongaarse stei'rekundigen achten het waarschijnlijk dathet ver schijnsel veroorzaakt werd door opgewor pen stof van het maanoppervlak, dat ver moedelijk met dikke lagen stof bedekt is. De ring lag duidelijk tussen de Mara Sere- nitatis en Mare Vaporum en groeide zien derogen. Men had geen foto's kunnen ma ken maar wel een kaartje geschetst. Volgens een bericht van MTI onthulden Hongaarse geleerden, dat de Sovjet-raket uitgerust was met een verre-warmte- Ergens in de buurt van het centrum van de naar de aarde gekeerde zijde van de maan is zondagavond de Russische vlag „geplant", althans gedeponeerd, want het raketdeel dat haar vervoerde, kwam met een snelheid van on geveer drie kilo meter per seconde op het pokdalige gelaat van de maan neer. De aanwezigheid der Sovjet-banier heeft uiteraard de Amerikaanse ruimtejuristen be zorgd gemaakt, maar vooralsnog hebben de Russen er geen koloniale pretenties aan verbonden. In de voorlopige plaats bepaling van de „inslag" op de maan, die op het kaartje door een sterretje is weer gegeven, wordt onder meer de Mare Vaporum genoemd. Zoals het kaartje toont komen er vele zeeën op de maan voor, alleen zit er geen water in. Aangezien de temperatuur op de maan oploopt tot ongeveer 140 graden Onder de ogen van de twee vertegen woordigers der „spoormannen"die zo'n groot aandeel gehad hebben in de totstandkoming van het „witte huus- ke", namen Annie en Alie opgewekt bezit van hun speelhuisje. HFC's niexiwe clubvlag, die zaterdag door de echtgenote van de commissaris der Koningin in de provincie Noordhol land, dr .M. J. Prinsen, werd gehesen. het zonovergoten, imposante Manhattan. Men voer langs het gebouw van de UNO, langs andere wolkenkrabbers en ten slotte langs het vrijheidsbeeld naar het Staten eiland, waar men aan land ging, omdat de ze afgelegen stadswijk, die trots is op haar Nederlandse oorsprong, de Prinses het ereburgerschap wilde aanbieden. Op het gemeentehuis was daarvóór een eenvoudige plechtigheid die met gebed werd geopend door de Amerikaanse dominee Burggraaf, die indertijd Prinses Margriet heeft gedoopt. Ook hier getuigden de toespraken van de grote sympathie voor het karakter en de idealen van het Nederlandse volk en de Prinses, die ondanks alle drukte er niet in het minst vermoeid uitzag, nam met een blijde glimlach de oorkonde in ont vangst, die haar tot ereburgeres maakte. Wem ging men scheep, nu naar Yonkers en Bronx, wijken, die tèn noorden van Man hattan zijr gelegen. Deze keer had men gelegenheid het vlaggeschip Rotterdam van het water af te bekijken. In Yonkers onthulde de Prinses een gedenkplaat, die eraan herinnert, dat Hudson de dertiende september 1609, precies 350 jaar geleden dus, deze plaats betrad. Toen de stoet ver der trok, lieten padvinders en andere jeugd groepen als afscheid duizenden oranje ballonnetje.- de lucht invliegen. In Bronx legde de prinses een krans voor het monument, dat daar ter ere van Hud son is opgericht. Voor de derde maal deze dag weerklonk het Wilhelmus en daarna reed de stoet in flinke vaart naar het hotel. Het was hoog tijd geworden wat te eten en de schouwburg op te zoeken. (Vervolg op pagina 3) De lanceerraket bestond uit verscheidene delen. Het laatste raketdeel woog, zonder brandstof, 1.511 kg. De laatste trap van de raket bereikte een snelheid van 11.2 km per seconde. Toen deze trap in de juiste baan was gekomen, werd de bolvormige houder waarin de in strumenten waren ondergebracht, ervan gescheiden. Er waren onder meer instru menten aan boord voor meting van de magnetische velden om de aarde en de maan, de straling rondom de aarde en de intensiteit van de kosmische straling op het traject naar de maan. De bolvormige houder woog met de instrumenten 390.2 kg. De houder was hermetisch gesloten en met gas gevuld. Er waren voorts nog in strumenten voor meting van „zware ker nen" in de kosmische straling en de gas- deeltjes in de interplanetaire stof. De tem peratuur in de houder werd automatisch geregeld. Het laatste raketdeel was een geleide raket, waarmee een geconstateerde geringe afwijking later kon worden hersteld. De radiozender van de raket werkte op twee frequenties. De signalen duurden 0.8 tot 1.5 seconden. De raket stootte zaterdagavond een na- triumwolk uit, die een kunstmatige komeet vormde en in verschillende delen van de Advertentie Celsius in de zon en in de nacht daalt tot 150 graden Celsius onder nul, moeten wij aannemen, dat dit gruis is, ontstaan ten gevolge van verbrijzeling van het gesteente door deze temperatuursverschillen. De Laotiaanse waarnemend minister van buitenlandse zaken, Sisoek Na Cham- passak, zei tegen journalisten, dat de re gering van mening is, dat de situatie in het noordoosten en niet die in Vientiane moet worden onderzocht. tiiiiM» Baan van de rakef In Opheusden is zaterdagmiddag in te genwoordigheid van honderden belangstel lenden uit Nijmegen en Tiel, die met ex tra treinen naar Opheusden waren geko men, het zogenaamde „Witte Huuske" overgedragen aan de familie Rothuis, wier beide bedlegere kinderen, de zesjarige Annie en de driejarige Alie, in dit huisje een gezellig onderdak zullen hebben. Na mens het actiecomité Nijmegen werd het huisje overgedragen door de voorzitter de heer B. Ekelmans. Deze dankte alle mede werkers en schenkers van giften voor dit huisje, dat nog omringd zal worden door een mooie bloemen- en plantentuin. Voor al de „spoormannen", maar ook particu lieren, hebben voor het goede doel ruim 15.000,bijeengebracht. Namens de leerlingen van een lagere school uit Rot terdam, die ook hadden bijgedragen voor het huuske, werd door een der leerlingen een toepasselijk vers voorgedragen en te vens wei-den aangeboden acht tekeningen welke in mozaïek zullen worden uitge voerd op de wanden van het huisje.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1959 | | pagina 1