DR. ADENAUER TIEN JAAR KANSELIER
KROESJTSJEV NAAR
Historische ontmoeting
WASHINGTON
met Eisenhower
Krasse oude heer gaf stabiliteit
aan de jonge Bondsrepubliek
Nieuwe wet op de Amerikaanse
vakverenigingen aangenomen
Rusland wenst conferentie als
die van Genève inzake Laos
Sunn schermde voorbarig
met Internationaal Hof
Opnieuw onrust op Cyprus
9
Kroesjtsjevs reisroute door de Verenigde Staten
Liefhebber
Spaanse ooievaars voor
een Haags park
Senator Kennedy kwam er zonder kleerscheuren af
Besluit in Veiligheidsraad
„onwettig" genoemd
„Kanseliersdemocratie"
Politiek wonder
Nehroe in Afghanistan
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1959
Met een Russisch straalvliegtuig van het type Toepoelev-114, tot nog toe het
grootste en zwaarste straalvliegtuig ter wereld, werd premier Kroes,jtsjcv van de
Sovjet-Unie vanmiddag om half vijf (Nederlandse tijd) te Washington verwacht
na een rechtstreekse vlucht uit Moskou, vanwaar hij vanmorgen om vjjf uur (Neder
landse tijd) is vertrokken, uitgeleide gedaan door een grote menigte, onder wie
Russische functionarissen van regering en partij, alsmede buitenlandse diplomaten.
Juist voordat Kroesjtsjev zich bij zijn familieleden en overige reisgenoten in het
toestel zou begeven, maakte zich een arbeider uit de menigte los die de vertrekkende
premier naar Russisch gebruik op beide wangen kuste. De menigte riep: „Veel geluk"
Behouden thuiskomst", toen Kroesjtsjev de trap naar het vliegtuig besteeg.
en
De Russische pre
mier heeft gis
teren verklaart
zich gelukkig te
prijzen dat hij
president Eisen
hower een dupli
caat kan over
handigen van de
wimpel, die op de
maan is gebracht.
Hij zei deze wim
pel gekregen te
hebben van de
geleerden die de
Loenik II hebben
gebouwd. Kroesj
tsjev zegt een en
ander in een brief
ter beantwooi-ding van brieven en tele
grammen die hij ontvangen heeft in ver
band met zijn bezoek aan de Verenigde
Staten. De Russische premier zegt dat hij
zijn best zal doen om hun hoop te recht
vaardigen. Hij schrijft, dat zijn reis
samenvalt met twee grootse gebeurte
nissen: de eerste geslaagde vlucht in do
geschiedenis van een ruimteraket naar de
maan en het in gebruik nemen van de
eerste atoomijsbreker in de wereld, de
Lenin. Hiermee wordt volgens Kroesjtsjev
opnieuw bewezen, dat het Russische volk
vastbesloten is de kernenergie voor vreed
zame doelen te gebruiken.
Tegen de achtergrond van het jongste
Russische succes in de verovering van de
ruimte is het wereldtoneel in gereedheid
gebracht voor de ontmoeting, zo niet
krachtmeting, tussen de regeringsleiders
van de machtigste twee mogendheden dei-
aarde, binnen wier bereik het ligt te be
slissen over oorlog of vrede. Het is een
treffen dat zijn weerga niet heeft in de mo
derne geschiedenis. Voor het eerst wordt
Europa, eertijds centrum der wereld, ge
passeerd en staat als onderwerp van ge
sprek misschien niet eens het belang
rijkste, zij het dan het moeilijkste in
het centrum van de belangstelling.
Weliswaar heeft Eisenhower rugge
spraak gehouden met zijn bondgenoten,
maar Kroesjtsjev heeft zijn handen in
Oost-Europa vrij. Zijn eerste gang na het
Washingtonse overleg ligt in Oostelijke
richting, eerst naar Peking en daarna
waarschijnlijk naar Nieuw Delhi, hetgeen
extra reliëf zou geven aan de bemiddelende
en neutrale houding die de Sovjet-Unie
heeft ingenomen in de Chinees-Indische
grensgeschillen. West-Europa wordt door
Washington geraadpleegd en heeft de ge
ruststellende toezegging gekregen dat er
niet „zonder ons en over ons" zal worden
onderhandeld. Oost-Europa, dat in de
Russische invloedsfeer ligt, werd offici
eel niet geraadpleegd, al zal het, na Kroesjt
sjevs terugkeer uit het Verre Oosten,
waarschijnlijk wel ingelicht worden. De
Westeuropeanen hebben overigens alle
reden zich zorgen te maken over deze Rus-
sisch-Amerikaanse ontmoeting, waarvan
zij, ondanks alle informaliteit, de inzet
vormen. De Russen wensen, nu zij formeel
als gesprekspartner van de Amerikanen
zijn toegelaten, onder meer een definitie
ve regeling in Europa, die niet meer aan
gevochten of bedreigd kan worden.
Vertrek van de Amerikaanse troepen
uit Europa, ontbinding van de Noordat-
lantische Verdragsorganisatie, opheffing
van de Amerikaanse bases in Europa,
scheppen van een kernwapenvrije zone in
Midden-Europa, met inbegrip van West-
Duitsland, erkenning van de (communis
tische) Oostduitse staat en de naoorlogse
grens langs de Oder en Neisse met Polen,
zijn verklaarde einddoelen van de Russi
sche politiek.
Deze beoogde ontmanteling van de West-
europese defensie tegenover de steeds
groeiende militaire macht van de Sovjet
unie met kernwapens en raketten, zou
ook West-Europa binnen de invloedssfeer
van de Sovjet-Unie brengen. Dat is de re
den waarom de Westeuropese leiders, en
met name bondskanselier Adenauer van
West-Duitsland en president De Gaulle
van Frankrijk, zelfs niet op ondergeschik
te punten aan de Russische verlangens te
gemoet willen komen, zoals bij voorbeeld
blijkt uit hun verzet tegen de ontmante
ling van West-Berlijn, waarmee de Rus
sen wilden beginnen en waarop de confe
rentie van Genève is gestrand.
Er komt dus heel wat op het spel te staan
bij deze officiële dooi in de koude oorlog,
waarbij beide partijen eikaars posities zul
len aftasten en waaraan van beide zijden
dreigementen zijn voorafgegaan. Ameri
kaanse generaals hebben met hun uitlatin
gen over de militaire macht van de Ver
enigde Staten bittere Russische commenta
ren uitgelokt, maar sinds de Russische re
gering ten tijde van het Suezconflict Groot
Brittannië en Frankrijk ondubbelzinnig
wees op mogelijke represailles met raket
ten, heeft Kroesjtsjev geen gelegenheid
voorbij laten gaan duidelijke toespelingen
te maken op Russische ballistische projec
tielen, waarvoor geen plekje op de aarde
veilig zou zijn. De Russische maanraket is
een waarschuwing te meer dat die pro
jectielen, naar aardse schaal gemeten,
zeer zuiver kunnen worden gericht. De
Amerikaanse vice-president Nixon heeft
uit deze ontwikkeling de conclusie getrok
ken dat het enige alternatief voor „bom-
uitbarstingen met woorden" het gebruik
van „echte bommen" in een totale oorlog
is.
Is Eisenhower wel partij voor Kroesj
tsjev, de 65-jarige Russische leider, die
zich in een harde leerschool onder Stalin
de weg naar de leiding heeft gebaand en
thans onvervaard en zelfbewust de top der
werelddiplomatie bestormt?, zo heeft
men zich in West-Europa afgevraagd.
Eisenhower is naar Eui-opa gekomen om
te bewijzen dat die taak hem wel is toe
vertrouwd. Het publiek heeft met zijn
geestdrift getoond dat het niet vreest dat
de Amerikaanse president zal capituleren.
Niettemin is er een reële verleiding voor
de Amerikanen om met de Russen tot een
vergelijk te komen, nu de dreiging van bui_
Amerikaanse grenzen zonder moeite kan
overschrijden. De ontmoeting tussen
Kroesjtsjev en Eisenhower is niet alleen
wereldpolitiek, maar ook historisch gezien
een zeldzame gebeurtenis, want nauwe-
contacten tussen beide landen dateren in
feite van deze eeuw. Rusland en Amerika
hebben doorgaans vriendschappelijke be
trekkingen onderhouden. Onder het tsaris
tische regime was er maar één voortdu
rende bron van wrijving: de onderdruk
king van de minderheden, (inzonderheid
de Joodse) die als immigranten in de Ver
enigde Staten sterk vertegenwoordigd wa
ren. In 1867 werd een territoriaal geschil
opgelost door de verkoop van Alaska,
„Russisch Amerika" voor zeven miljoen
dollar aan de Verenigde Staten. Tevoren
had tsaar Alexander II geweigerd in te
gaan op het voorstel van keizer Napoleon
III om tussenbeide te komen in de Ameri
kaanse burgeroorlog en tijdens de inter
ventie van de Europese landen in de Rus
sische burgeroorlog van 1918-1921 hielden
de Verenigde Staten zich afzijdig.
Contacten tussen de Amerikanen en Rus
sen kwamen eigenlijk pas tot stand na de
bolsjewistische revolutie. Amerikaanse
Quakers lenigden de nood die Stalins ter
reur onder de boeren aanrichtte, Ameri
kaanse bedrijven leverden machinerieën
en deskundigen voor de Russische in
dustrialisatie, Amerikaanse toeristen, ge
leerden en schrijvers, aangetrokken door
het communistische experiment, bereis
den de Sovjet-Unie.
Officieel contact kwam tot stand in 1933
toen de Verenigde Staten onder Roose
velt besloten de Sovjet-Unie te erkennen.
Nauwere samenwerking ontstond pas in
1941, toen Hitier de Sovjet-Unie aanviel en
Roosevelt zijn persoonlijke vertegenwoor
diger Harry Hopkins naar Moskou afvaar
digde om Stalin Amerikaanse hulp aan te
bieden. Ondanks Stalins voortdurende
klachten over de geringe mate en het
trage transport van het materieel en zijn
herhaald aandringen op een tweede front,
functioneerde deze hulpverlening tot te
vredenheid van beide partijen.
Echte moeilijkheden ontstonden over de
naoorlogse regelingen, waarbij Stalin zich
tegenover Roosevelt een gewiekst onder
handelaar toonde en de basis wist te leg
gen voor territoriale expansies en in
vloedssferen in Europa, waarvan Kroesj
tsjev thans de definitieve bevestiging na
streeft.
(Reuter) Ofschoon het bezoek van of
ficiële zijde in Washington zeer is toege
juicht vanwege de mogelijkheden tot be
vordering van de internationale ontspan
ning die het met zich zou brengen, heeft
in de afgelopen weken toch een gevoelen
van ongenoegen veld gewonnen dat uit
drukking heeft gevonden in het Congres, in
de pers waarin betaalde protestadver
tenties verschenen en in betogingen van
kleine omvang bij het Witte Huis en ande
re voorname punten. Men verwacht ech
ter niet dat het tijdens het bezoek tot noe
menswaardige incidenten zal komen. Het
„comité voor vrijheid van alle volken"
gaat rouwbanden uitdelen
Verscheidene afgevaardigden hebben
pogingen in het werk gesteld om het Con
gres voor de aankomst van Kroesjtsjev op
reces te krijgen zodat de Russische pre
mier niet de gelegenheid zou krijgen de
volksvertegenwoordiging toe te spreken
zoals voor hoge bezoekers te doen gebrui
kelijk is.
Ondertussen staan de veiligheidsdiens
ten onder hoogspanning. Een vijftien dui
dend man politie, militairen en leden van
de veiligheidsdiensten komen op de been.
Alle routes waarlangs de Russische gast
zal gaan, worden zeer grondig geïnspec
teerd en bewaakt.
De Russische premier zal volgens het
programma slechts twee conferenties met
president Eisenhower hebben, een kort
na zijn aankomst en de andere op 24 sep
tember na terugkeer te Washington van
een reis door het land.
Het is Eisenhowers bedoeling een dooi
in de koude oorlog tussen Oost en West tot
stand te doen komen en hij verwacht van
Kroesjtsjevs bezoek geen onmiddellijk of
ingrijpend resultaat.
LONDEN (Reuter). De Turkse
stafchef, generaal Rustu Erdelhun,
heeft maandag bij een bezoek aan de
Britse mariniers te Portsmouth op
schudding veroorzaakt.
Nadat hij de eenheden, die te zijner
ere waren aangetreden, uitvoerig had
geïnspecteerd, zei hij tot de hem be
geleidende officieren: „Laten we het
nog eens helemaal overdoen". De be-
loeling hiervan werd duidelijk, toen de
adjudant van de generaal met een film
camera verscheen. De gastheren kon
den niet anders doen dan het Turkse
verzoek inwilligen en zo werden de
mariniers voor de tweede maal geïn
specteerd terwijl de bewegingen van de
stafchef op de filmstrook werden vast
gelegd. Vervolgens nam generaal Er
delhun de camera zelf ter hand, nadat
hij de militairen had verz:ocht „wat
rond te marcheren". Toen de film vol
was, verzocht de gast een marinier,
een nieuwe te gaan halen
(Van onze Haagse redacteur)
De Spaanse ambassadeur in Nederland,
dag op het weidse plein voor het Haagse
gemeentehuis aan de burgemeester van
de hertog van Baena, heeft vrijdagmid-
schoten, drie ooievaars en drie flessen
sherry overhandigd bij wijze van groet
van diens ambtgenoot van de Spaanse
sherrystad Jerez de la Torontera. Mr. Van
Kolfschoten had aanzienlijk minder moeite
met de aanvaarding der flessen dan met
het in ontvangst nemen van de lepelaars,
's-Gravenhage, mr. H. A. M. T. van Kolf-
een ereplaats in het Haagse wapen in
neemt.
Uit de in het Frans gehouden toespra
ken vernamen we, dat de ooievaar ook in
de streek van Jereze de vruchtbaarheid
symboliseert, maar de ambassadeur hoopte,
dat zulks niet al te prompt in Den Haag
merkbaar zou worden om de huisvestings
problemen van het gemeentebestuur niet
nog groter te maken. Wellicht, dat men
daarom gedurende deze ceremonie in zak
formaat de bruisparen langs een andere
weg naar de trouwvertrekken voerde.
De vogels dragen dezelfde namen als de
drie flessen „vloeibare zonneschijn": Man-
zanilla, Fino en Oloroso. Ze worden in
een der stadsparken gehuisvest en daar
ze zijn geleewiekt (dat is wat minder kort
gekortwiekt), zal de reis per K.L.M. van
de sherry naar de melk wel de langste
vlucht blijven welke zij ooit hebben ge
maakt.
(Van onze correspondent in de V.S.)
President Eisenhower heeft maandag 't
omstreden wetsontwerp getekend waar
mee de uitroeiing van corruptie en mis
dadige activiteit in de vakbeweging wordt
beoogd en waarbij zekere beperkingen
worden opgelegd aan het georganiseerde
posten en andere activiteiten van de vak
beweging. De nieuwe wet „Labor-Mana-
gement Reporting and Disclosure Act of
1959" is de grootste hervorming van de
arbeidswetgeving sinds de Taft-Hartley-
wet van twaalf jaar geleden.
Het Amerikaanse Congres heeft met
grote meerderheid deze nieuwe wet aan
genomen om de activiteit van de vakver
enigingen te regelen. Het publiek was
werkelijk verontwaardigd geraakt over de
corrupte praktijken van een beperkt aan
tal vakorganisaties en vooral de transport
arbeiders onder Beck's en Hoffa's leiding
hadden veel ergernis gewekt. Zonder die
publieke ontstemming zou een wet, die de
vakbeweging wat meer aan banden legt,
geen meerderheid behaald hebben en men
kan niet ontkennen, dat de werkgevers
organisaties dankbaar gebruik hebben ge
maakt van de heersende ergernis.
MOSKOU (Reuter) De Russische re
gering heeft een internationale conferen
tie over Laos voorgesteld, meldt het Rus
sische persbureau Tass. De conferentie
zou de toestand in Laos moeten normali
seren. Zij zou onverwijld moeten worden
bijeengeroepen met als deelnemers de
landen, die in 1954 de conferentie over
Indo-China te Genève hebben bijgewoond.
Naar de mening van de Russische re
gering moet de internationale commissie
van toezicht voor Laos rapport aan de
voorgestelde conferentie uitbrengen over
het resultaat van het verrichte werk en
aanbevelingen doen ter verbetering van de
toestand.
De Sovjet-Unie is ervan overtuigd, dat
de spanning in Laos alleen kan worden
opgeheven op basis van de akkoorden van
vrede en veiligheid in Indo-China.
De Russische regering is van oordeel,
dat het debat in de Veiligheidsraad over
het vormen van een subcommissie voor
Laos en de stemming van 10 september in
de raad over de ontwerp-resolutie van het
Westen een duidelijke schending van het
Handvest en van het reglement van de
Veiligheidsraad vormen.
De Sovjet-Unie stelt Amerika, Enge
land en Frankrijk de indieners van de
resolutie verantwoordelijk voor deze
gang van zaken, die „verstrekkende ge
volgen voor de vrede en veiligheid in In
do-China" kan hebben.
Het optreden van de Westelijke mogend
heden in de Veiligheidsraad, zo gaat de
verklaring voor, is een weerspiegeling van
de pogingen van bepaalde kringen in die
landen om de internationale toestand te
bederven, juist toen er duidelijk tekenen
waren van ontspanning en de gehele mens
heid hoopte dat er als gevolg van de we
derzijdse bezoeken een eind aan de kou
de oorlog zou komen.
Aan de Gcneefse conferentie van minis
ters van buitenlandse zaken werd in 1954
deelgenomen door Rusland, Amerika, En
geland. Frankrijk, China en de vier Indo-
chinese staten.
(AFP) Naar van doorgaans welinge
lichte zijde te Washington wordt vernomen
zullen de V.S. zeer waarschijnlijk het Rus
sische voorstel van de hand wijzen.
VIENTIANE (UPI) In de provincie
Sam Neua zijn de rebellen weer actief ge
worden, aldus is te Vientiane meegedeeld.
In het communiqué, dat melding maakte
van de activiteit der Pathet Lao-rebellen
werd echter gezwegen over de situatie
rond Mongsoe, waar de rebellen donder
dag in de aanval zijn gegaan. De laatste
berichten meldden, dat een kolonne ver
sterkingen voor het garnizoen van Mong
soe zich een weg baande door het oer
woud.
Ten noorden en noordwesten van de stad
Sam Neua hebben verkenningspatrouilles
van het leger grootscheepse rebellenac-
tiviteit gemeld. Nadere bijzonderheden
ontbreken.
TOKIO (Tass) Het Russische pers
bureau Tass meldt, dat het Japanse publiek
verotnrust is over Amerikaanse berichten,
dat de Amerikaanse strijdkrachten op Oki
nawa in staat van alarm zijn gebracht.
Bovendien zouden alle verloven van de
mariniers, bepaalde infanterieeénheden en
medische diensten zijn ingetrokken.
WASHINGTON (AFP) De Ameri
kaanse minister van defensie, McElroy ver
trekt zondag met de stafchef van de lucht
macht, generaal White, naar het Verre
Oosten. Via Alaska gaat de reis naar
Tokio, waarna bezoeken zullen worden ge
bracht aan Zuid-Korea, Formosa, Hong
kong, Manilla, Australië en Nieuw Zee«-
land.
(Van onze correspondent in Bonn)
Op 7 september 1949 ging te Bonn de
première van de Westduitse Tweede Ka
mer, de Bondsdag. Acht dagen later werd
de toen reeds kras genoemde 74-jarige dr.
Adenauer door de Bondsdag tot de eerste
kanselier van de Bondsrepubliek Duits
land gekozen met een meerderheid van
één stem. Sedertdien zijn tien jaar ver
lopen, waarin West-Duitsland is uitge
groeid tot een zelfstandige staat, tot een
welvarend land, tot een trouw NAVO-
partner, tot een voorstander van Europese
samenwerking. Tien jaar, waarin toch
vóór alles de oude heer, wiens carrière op
die 15e september voor de tweede maal be
gon, zijn autoritair stempel zette op een
nieuw Duitsland.
In 1949 was West-Duitsland nog een be
zet land. Het zou het blijven tot de herfst
van 1954. Pas toen werd het een soeve
reine staat, die vrij kon beschikken over
de eigen binnen- en buitenlandse rechten.
Maar toen reeds had het sociaal-econo
misch afgerekend met de ellende van het
verleden uit de jaren 19331945. Nog in
1947 was de produktiecapaciteit van West-
Duitsland niet groter dan om voor elk van
de goed vijftig miljoen inwoners één
kostuum te maken inveertig jaar. één
hemd in.... tien jaar. Thans behoort
West-Duitsland economisch tot de sterkste
landen ter wereld. Maar wat waarschijn
lijk toch wel het voornaamste is: de hui
dige welvaart, bereikt op grond van een
uiterst liberaal stelsel, wordt gesteund door
vertrouwen van de westelijke wereld in
de nieuwe staat van de Westduitse bevol
king in het democratische systeem.
Men spreekt graag van het Duitse „wirt-
schaftswunder", en daarbij heeft men clan
het oog op de grote welvaart, die in be
trekkelijk korte tijd is bereikt.
Een derde van alle Westduitse gezinnen
woont in een eigen huis, zeventien percent
heeft een eigen auto, 25 percent een eigen
koelkast, twintig percent een eigen was
machine. Er zijn bijna drie miljoen tele
visietoestellen. Er gaat een golf van be
stedingen over het land: steeds meer
„Sekt" (Duitse champagne) wordt er ge
dronken en tot ieders grote verbazing is
de afzet van kaviaar een winstgevend be
drijf geworden.... Kortom, welvaart ziet
men alom en dat bij een werkkracht,
waarover geklaagd wordt dat zij afneemt.
Men is meer dan ooit gesteld op vrije tijd,
op kortere werkweken, op langere va
kanties. Dit zijn de schaduwzijden van
het. „wonder".
Maar het heeft zeker ook iets van een
wonder wat bereikt is op politiek terrein.
De tien jaar oude Bondsdag, die een over-
tenaf niet alleen de Europese, maar ook de stelpende hoeveelheid werk heeft verzet,
verkreeg een good-will onder de bevol
king, zoals Duitsland die in feite méér
nodig had in de Weimarse tijd van 1919 tot
1933. Er is hierin stormachtig gedebatteerd,
Men heeft er ware parlementaire veld
slagen geleverd, gejammerd en geschreeuwd
maar vooral is men er in die Bondsdag
in geslaagd te breken met wat voor 1933
als Duitse democratie doorging. De poli
tiek concentreerde zich tenslotte op twee
partijen, de CDU/CSU en de SPD, waar
mee een breuk niet slechts met de Duitse
parlementaire traditie, maar eigenlijk met
de geheel Europees-continentale traditie,
wat het partijwezen aangaat, werd be
reikt. Wat zich na tien jaar „Bonnse" de
mocratie heeft ontwikkeld, is een duide
lijke neiging tot het Britse twee-partijen
stelsel, dat voor Duitsland het bijzondere
voordeel heeft, dat het kleine extremis
tische groepen geen kans meer biedt. Com
munisten noch neo-nazi's kunnen thans aan
bod komen. Te minder daar de welvaart
een groot vertrctiwen heeft gegeven in de.
„Bonnse" democratie.
„Bonnse" democratie? In de Westduitse
hoofdstad spreekt men liever van „kanse
liersdemocratie", waarmee men het oog
heeft op de ietwat autoritaire wijze, waar
op Adenauer tien jaar lang nu al zijn ambt
uitoefent. Autoritair de Westduitse
grondwet gaf Adenauer daartoe alle kans.
Alleen de bondskanselier, zegt de grond
wet, is verantwoordelijk. De ministers
staan op de tweede rang, omdat de grond
wet vóór alles is gemaakt om een sterke
regering te scheppen, in tegenstelling tot
de Weimarse republiek, die aan elkaar
hing van zwakke regeringen. Voor een
man van allure school in 1949 in de
grondwet een kans om zelfbewust, autori
tair, maar democratisch de zaak in han
den te nemen. Welnu, de toen 74-jarige
Adenauer nam die kans, en haalde er alles
uit wat er in zat. Hij alleen is de Bondsdag,
die hem kiest, verantwoording schuldig
voor de gehele politiek. Hij wijst de mi
nisters aan. die de president formeel be
noemt. Wat in geen enkel democratisch
Westeuropees land voorkomt, kon daar
gebeuren: West-Duitsland behield toen
tien jaar lang, de eerste tien jaar van zijn
bestaan, hetzelfde regeringshoofd. Want
Adenauer won met zijn CDU/CSU niet
slechts de verkiezingen in 1953 maar ook
die in 1957 verkiezingen, die geheel af
gesteld leken te zijn op één man, Adenauer,
en daarom ook „Adenauer-volksstem-
mingen" werden genoemd.
De voormalige burgemeester van Keu
len, die tijdens de Weimarse republiek
reeds de kans kreeg kanselier te worden
en die toen ook op de nominatie stond voor
de kandidatuur van president deze
thans 84-jarige politicus geldt in de eerste
plaats als de man die in West-Duitsland
stabiliteit gaf. Zijn bijzondere persoonlijk
heid, zijn uitgebreide politieke macht, zijn
harde hand en zijn gevoel voor tactiek
dit alles leidde er toe dat hij zijn bewind
tien jaar lang hard, maar volgens alle
democratische regels kon uitoefenen. Waai
de Weimarse republiek leed onder labili
teit, daar kon Adenauer in de Bonnse
„kanseliersdemocratie" rust en welvaart
scheppen.
West-Duitsland had in deze eerste tien
jaren van zijn bestaan ongetwijfeld een
president nodig, wiens optreden geestelijk
een resolute breuk betekende met het dic
tatoriale gedoe van voorafgaande decen
nia. die president bleek Heuss te zijn. En
het land had een regeringschef nodig, die
moest profiteren van alle macht die de
grondwet hem maar kon geven, die daar
enboven een persoonlijkheid was, een
harde onderhandelaar en een bekwaam
tacticus: die man was Adenauer. Slechts
zelden zal de start van een nieuwe staat
Dr. Adenauer is gewoon zijn vakanties
door te brengen in Cadeuabbia, een
plaatsje aan het Como-meer i?i Noord-
Italie, waar een villa wordt ingericht
als tijdelijk regeringskwartier. Dit jaar
was hij er onder een merkwaardig
hoedje te zien.
begunstigd zijn door het voorhanden zijn
van twee van dergelijke boven allen uit
stekende politici. Dat Adenauer, in tegen
stelling tot Heuss, in die tien jaar menig
gevecht moest leveren tegen zijn omge
ving, en dat hij daarbij bepaald niet altijd
een gelukkige hand had wie vergeeft dit
niet een politicus, die onmiskenbaar een
groot man bleek te zijn bij het leiden in
de moeilijkst denkbare omstandigheden
van een staat, toen die uit het niets moest
worden gecreëerd? Met recht kon Ade
nauer dezer dagen wijzen op vier funda
mentele successen uit de laatste tien jaar
die zijn bewind bereikte: 1. economisch is
het land gezond, 2. van werkloosheid is
geen sprake, 3. de munt is stabiel, 4. mil
joenen vluchtelingen zijn op bevredigende
wijze in het arbeidsproces opgenomen.
Het zijn ondanks alle mogelijke critiek op
„Bonn" grote successen.
Een poging om langs wettelijke weg op
te treden tegen ondemocratische en cor
rupte vakverenigingspraktijken was stel
lig verantwoord: de vakbeweging zelf had
zich niet bij machte getoond schoon schip
te maken op eigen domein. De leiders van
de vakbonden hebben niettemin moord en
brand geschreeuwd over de wet die hun
boven het hoofd hing. Hun taal was rijke
lijk overdreven. Deze wet zal waarlijk
niet zoals sommigen betoogden aan
de vakbeweging de doodsteek toedienen.
Tweeërlei uitwerking kan men ver
wachten:
a. De wet zal het ietwat moeilijker ma
ken voor de vakverenigingsleiders om per
soonlijk te profiteren van hun positie,
maar de meeste gewiekste leiders zullen
zich daardoor niet uit het veld laten slaan.
b. Kleine vakverenigingen zullen enigs
zins belemmerd worden in hun werk door
een paperassenlawine en vooral in het zui
den van de Verenigde Staten zal het nog
moeilijker worden dan voorheen om vak
organisaties op te richten.
Compromis
Aanvankelijk had de jonge Democra
tische pretendent voor het presidentschap,
Kennedy, er in de Senaat een wet door
gekregen, die de vakbeweging met
enige tegenzin wel aanvaardbaar wilde
noemen. In het Huis van Afgevaardigden
echter bleek de neiging om krachtig tegen
de vakbeweging op te treden zo sterk, dat
daar een wet tot stand kwam, die veel
verder ging dan Kennedy's ontwerp.
Twaalf dagen hebben vertegenwoor
digers uit beide huizen geconfereerd om
tot een compromis te komen en het resul
taat is thans een wet, die door de vak
beweging officieel wordt verfoeid. Ken
nedy is er politiek echter zonder kleer
scheuren afgekomen, want de leiding van
het overkoepelende vakverbond heeft er
officieel haar waardering uitgesproken,
dat Kennedy en sommige anderen de
scherpste kanten hadden afgevijld van het
ontwerp dat het Huis aanvankelijk had
aangenomen. Het zou voor Kennedy een
grote slag geweest zijn. indien hij zich een
veto van de vakbeweging op de hals had
gehaald in zijn streven naar de Democra
tische kandidatuur.
(Van onze correspondent in Bonn)
In de Westduitse hoofdstad is onlangs
overleg gepleegd tussen Nederlandse en
Westduitse rijnvaartdeskundigen, die de
mogelijkheden hebben onderzocht welke
kunnen leiden tot een oplossing van het ge
schil over de Rijnvaart. Er is inderdaad
geen sprake van dat daarbij „besloten"
zou zijn het geschil voor te leggen aan het
Internationale Gerechtshof in Den Haag,
aldus vernemen wij van diplomatieke zij
de.
Men kan, zo vernemen wij voorts, de mo
gelijkheid niet uitsluiten dat het probleem
voor het Internationale Gerechtshof zal
komen, maar daarover zullen de delega
tieleiders het eerst eens moeten worden.
De heren van Houten en Lahr hebben, el
kaar de afgelopen weken niet meer ge
sproken. Evenmin hebben, zoals van ze
kere Westduitse zijde gezegd is, de minis
ters Luns en Von Brentano het besluit ge
nomen de zaak voor te leggen aan 't In
ternationale Hof. Iedere verklaring dat in
onderlinge samenwerking besloten zou zijn
dit te doen is voorbarig.
Hier is waarschijnlijk sprake van een
voorbarige uitlating van Westduitse zijde
waarbij als besluit is genoemd dat wat in
werkelijkheid nog slechts onderhandelings
object is tussen deskundigen van beide par
tijen. De uitlating werd onlangs gedaan
door een vertegenwoordiger van het minis
terie van Buitenlandse Zaken te Bonn op
een persconferentie hier naar aanleiding
van een vraag over de stand van zaken
van het Westduits-Nederlandse overleg.
Blijkbaar is daarbij als voldongen feit ver
meld wat in werkelijkheid nog slechts een
mogelijkheid inhoudt. Dat van Nederland
se kant ten deze totdusver gezwegen is,
past volkomen bij de gang van zaken van
het algemene overleg.
NICOSIA (Reuter/AFP) Zondag zijn
in Kyrenia (Noordwest-Cyprus) vlug
schriften verspreid waarin gezegd wordt,
dat de gehele Cyprische bevolking zich zal
verzetten tegen „de gewelddadige uitvoe
ring van de Londense overeenkomst aan
gaande Cyprus" en „elk middel tot haar
beschikking" zal aanwenden. De vlug
schriften. die verspreid zijn door de on
dergrondse beweging die zich „het ge
knechte en verdeelde Cyprus" noemt, eist
van aartsbisschop Makarios, dat hij een
volksstemming uitschrijft om de wensen
van het volk vast te stellen.
Makarios heeft zondag „ergens in
Cyprus" besprekingen gevoerd met zijn
belangrijkste medewerkers en met leiders
van de EDMA over de uitnodiging van
generaal Grivas voor een onderhoud in
Athene.
Aframmeling
Een vijftiental gemaskerden heeft vrij
dagmiddag zes monniken van een klooster
in Midden-Cyprus een pak slag gegeven.
De overvallers zouden lid zijn van de KEM
een beweging voor vereniging van Cyprus
met Griekenland. Kerkelijke autoriteiten
in Nicosia hebben de Cyprische regering
gevraagd geen actie te ondernemen voor
de aanval op het klooster. Een paar dagen
geleden heeft Makarios het klooster be
zocht om te bemiddelen in een geschil
tussen enkele monniken en abt Irineos.
KABOEL (Reuter) De Indische eer
ste minister Nehroe is maandag in Kaboel
aangekomen. Hij brengt een officieel be
zoek van vier dagen aan Afghanistan. Zijn
dochter mevrouw Indira Gandhi, voor
zitter van de Congrespartij, die in India
aan het bewind is. vergezelt hem.
Premier Sardar Mohammed Daud, de
Afghaanse premier, verwelkomde Nehroe
op het militaire vliegveld te Bagram, dat
met Russische technische steun is aan
gelegd.
Nehroe zal een onderhoud hebben met
koning Zahir en verscheidene malen ge
legenheid hebben voor bespi-ekingen met
premier Daud.
