Resten van Romeinse water
leiding blootgelegd
Dagboek van een afperser
WYBERT
Steeds meer vragen rijzen
rond de affaire Mitterand
Agenda voor
Haarlem
DEFMkM
Professor Doka en Robotto
Kort en bondigy
11
Genesisvan zeven
componisten
De radio geeft woensdag
elevisieprogramma
UNIEKE VONDST IN NIJMEGEN
Engeland-Zweden woensdag
op t.v.
Reclametelevisie in
Engeland
„Gelukkig
eindelijk eeris
met een mouwtje!"
ma
Vier bejaarden omgekomen
door gasverstikking
Kerkelijk Nieuws
Aanklacht tegen Pesquet ontvankelijk verklaard
Stoffelijk overschot van
Rembrandt in massagraf?
DOOR
PIERRE
NORD
De negen muzen
DINSDAG 27 OKTOBER 1959
In de radio-matinee, op maandagmiddag
uitgezonden door de AVRO, heeft men
kunnen luisteren naar een merkwaardige
compositie: het bijbels oratorium „Gene
sis", uitgevoerd door koor en orkest van
Los Angeles onder leiding van Werner
Janssen. Het werk dankt zijn ontstaan aan
het initiatief van de Amerikaanse maeca-
nas Nathaniel Shilkret die aan zes compo
nisten opdracht gaf een hoofdstuk uit het
eerste boek van de bijbel te verklanken.
Het betrof musici die door de nood dei-
omstandigheden uit Europa naar de Ver
enigde Staten geëmigreerd waren; ook
Bêla Bartok die sinds kort in Amerika
woonde, ontving een uitnodiging om mede
te werken, doch moest de opdracht terug
geven in verband met de reeds vererge
rende toestand van zijn gezondheid. Shil
kret, de initiatiefnemer, nam ook zelf als
componist aan het collectieve werkstuk
deel en aldus ontstond een soort muzikale
lappendeken van zeven fragmenten voor
koor en orkest, waarbij het bindende ele
ment gevormd werd door het bijbelwoord,
voorgedragen door een recitant. Een homo
geen geheel kon natuurlijk onmogelijk
verwacht worden, maar ook kwalitatief
zijn de zeven onderdelen wel bijzonder
ongelijk uitgevallen. Met kop en schouder
steekt de eerste bijdrage, van hand van
Arnold Schönberg, boven het overige uit.
Nu had hij ongetwijfeld, in tegenstelling
tot zijn collega's het voordeel van een
minimum aan tekst; de proloog immers
behoefde vrijwel alleen met muzikale
middelen een evocatie te geven van de
aarde vóór de scheppingsdag en aldus kon
de componist aan zijn fragment een per
soonlijke gestalte geven, waarbinnen de
muziek haar eigen rechten behield. Eigen
lijk is dit dan ook het enige van de zeven
onderdelen waar een werkelijke kracht
van uitgaat; trouwens, psychologisch was
het zeer goed gezien om juist Schönberg
de opdracht te verlenen om aan het ge
geven „en de aarde was woest en ledig"
klank te geven, want in de eigenaardig
heid van zijn scheppingsvermogen lagen
de kiemen besloten tot het welslagen van
een dergelijke schildering. Minder juist
was het wellicht, en in ieder geval niet van
veel bescheidenheid getuigend, dat Shil
kret behalve als financier ook als compo
nist aan het project wilde meewerken. Zijn
bijdrage („de Schepping") is wel een zeer
povere hoorspel-achtige achtergrond ge
worden voor de genesis van het heelal en
al wat daarin leeft. Doch ook wat Alexan
der Tansman in „Adam en Eva", Darius
Milhaud in „Kaïn en Abel" en Mario
Castelnuovo-Tedesco in „de Ark van
Noach" laten horen, is nauwelijks beter
dan een effectvolle, van gevoel voor sfeer
en instrumentale kleur getuigende bege
leiding van de tekst. (Het is trouwens de
vraag of uit een samengaan van in feite
ongelijksoortige elementen als gesproken
woord en muziek ooit een gelukkige syn
these kan ontstaan.) De eigen persoon
lijkheid van een Stravinsky verloochent
zich uitteraard niet, zoals blijkt uit het
zesde fragment: „Babel"e terwijl Ernst
Toch voor een nogal zwaarmoedig-pathe-
tische afsluiting zorgde met het laatste
deel: „het Verbond". Het geheel is minder
dan de som der delen, zou de moraal van
deze bespreking kunnen luiden. Een der
gelijke monster-show van muzikaal crea
tief talent laat nog minder indruk achter
dan de eveneens met veel dollars en grote
sterren geproduceerde stukken van wijlen
Cecil B. de Mille.
Vermeld zij nog dat van „Genesis" de
première ging te Los Angeles in 1946 en
dat de opname die men maandagmiddag
liet horen van deze uitvoering ge
maakt is.
Golfbreker
HII.VERSUM I. 402 m. 7.00—24.00 NCRV.
NCRV 7.00 Nieuws en S.O.S.ber. 7.10 Gram. 7.30
Een woord voor de dag. 7.40 Gewijde muz. 8.00
Nieuws. 8.15 Radiokrant. 8.35 Gram. 9.00 Voor de
zieken. 9.30 Gram. 9.35 Waterstanden. 9.40 Voor
fie vrouw. 10.15 Gram. 10.30 Morgendienst. 11.00
Gram. 11.20 Dekblad eerste soort, hoorspel. 12.05
Cello en piano. 12.30 Land- en tuinb.meded. 12.33
Gewijde muz. 12.37 Kerkdienst. 13.00 Nieuws. 13.15
Met PIT op pad, causerie. 13.20 Lichte muz. 13.50
Gram. 14.00 Koorzang. 15.30 Gram. 15.40 Kamer
muziek. 16.00 Voor de jeugd. 17.20 Interscholair
jeugdtoernooi. 17.40 Beursber. 17.45 Spectrum van
het Chr. organisatie- en verenigingsleven, caus.
18.00 Leger des Heilskwartier. 18.15 Boekbespr.
18.30 R.V.U.: Naar een wetenschap van de vrede,
door dr. E. H. F. van der Lely. 19.00 Nieuws en
weerber. 19.10 Op de man af, caus. 19.15 Piano
recital. 19.30 Radiokrant. 19.50 Populaire muziek.
20.15 Kamerork. en sol. 21.00 De weg der zending:
Doodlopende weg?, caus. 21.20 Gram. 21.30 Me-
tropole-orkest en solist. 22.00 Kinderkoren. 22.30
Nieuws. 22.40 Gram. 22.45 Avondoverdenking. 23.00
Platennieuws. 23.5524.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 7.00 VARA. 10.00 VPRO.
10.20 VARA. 19.30 VPRO. 20.00—24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nieuws. 7.10 Gymn. 7.23 Gram. 8.00
Nieuws. 8.18 Gram. 8.55 Caus. voor de vrouw. 9.00
Gymnastiek. 9.10 Gram. VPRO: 10.00 Schoolradio.
VARA: 10.20 Voor de vrouw. 11.00 R.V.U.: Rondom
de Spaanse romance, door Dolf Verspoor. 11.30
Gevar. progr. 12.30 Land- en tuinb.meded. 12.33
Voor het platteland. 12.38 Orgelspel. 13.00 Nieuws
en tentoonstellingsagenda. 13.20 Gevar. muz. 13.45
Radioportret. 14.00 Jeugdconc. 14.50 Volksmuziek.
15.00 Voor de jeugd. 17.00 Kamerkoor. 17.20 Or
gelspel en zang. 17.50 Regeringsuitz.: Er zit mu
ziek in, klankb. over sparen door Hans Oosterl
hof. Deze maand staat het zilvervlootprogramma
in het teken van de wereldspaardag op 30 okto
ber. 18.00 Nieuws en comment. Daarna: act. 18.30
Dansmuz. 19.00 Voor de kinderen. 19.10 De Chris
ten in de veranderende samenleving, toespraak.
19.25 VARA-Varia. VPRO: 19.30 Voor de jeugd.
VARA: 20.00 Nieuws. 20.05 Prom.orkest en soliste.
2U.35 Juffrouw Mabel, hoorsp. 22.05 Jazzmuz. 22.20
Keuren en kiezen, pol. caus. 22.30 Nieuws. 22.40
Gevar. muziek. 23.00 Tussen mens en nevelvlek,
caus. 23.15 Muz.discussie. 23.55—24.00 Nieuws.
RRUSSEL. 324 m.
12.00 Gevar. muz. 12.30 Weerber. 12.34 Gevar.
muz. 12.55 Koersen. 13.00 Nieuws. 13.15 Populair
concert. 14.00 Schoolradio. 14.45 Pianorecital. 15.00
Ork.conc. 15.50 Pianorecital. 16.00 Koersen. 16.02
Engelse les. 16.17 Lichte muz. 16.30 Ork.conc. 17.00
Nieuws. 17.10 Kamermuz. 17.50 Boekbespr. 18.00
Ork.concert. 18.10 Lekenmoraal en -filosofie. 18.30
Voor de soldaten. 19.00 Nieuws. 19.30 Muziek van
blaasinstr. 20.00 Hoorsp. 21.15 Lichte muziek. 21.30
Ork.conc. 22.00 Nieuws. 22.15 Pedagogische caus.
22.25 Ital. volkslied. 22.45 Franse clavecimbelmuz.
22.50 -23.00 Nieuws.
VOOR WOENSDAG
VARA: 17.00 Voorde kinderen. NTS: 17.30-17.40
Intern, jeugdtoernooi. 20.00 Journ. en weeroverz.
NCRV: 20.20 Documentaire film. 20.30 Kunstrubr.
20.55 Act. 21.05 Documentair progr. 21.25 Nieuwe
gram. en interviews. 21.50 Dagsluiting.
Bij opgravingen op het terrein van de
voormalige Romeinse legerplaats te Nij
megen heeft prof. dr. H. Bunsting een zeer
belangrijke ontdekking gedaan. De hoog
leraar is er in geslaagd de waterleiding
bloot te leggen van het kamp, waar, van
70 na Christus af, drie en dertig jaar lang
het tiende Romeinse legioen gelegerd is
geweest. Dit legioen, het enige dat ooit in
Nederland gelegerd was, kwam naar Nij
megen om Claudius, of liever Julius Civilis
te verslaan.
De opgravingen begonnen 25 mei onder
auspiciën van de Rijksdienst voor het Oud
heidkundig Bodemonderzoek. Zij werden
voor een deel gefinancierd door het Ne
derlands Genootschap voor anthropologic
en de stad Nijmegen beijverde zich om
prof. Brunsting en de zijnen op alle mo
gelijke manieren behulpzaam te zijn.
De resten van de voormalige Romeinse
legerplaats werden indertijd ontdekt door
de oud-archivaris van Nijmegen, de heer
Daniels. Sinds deze zijn vondst bekend
had gemaakt, stelde o.a. dr. Holwerda in
1920 een eerste onderzoek in, dat zich be
perkte tot het vaststellen van de omtrek
der legerplaats, kenbaar aan de met puin
gevulde gracht. Gehandicapt door geld
gebrek en andere omstandigheden, moest
Holwerda daarna zijn onderzoek staken.
Na de bevrijding en ook onlangs kwam er
weer wat geld beschikbaar om de naspo
ringen voort te zetten.
Dubbele vestingmuur
In een onderhoud met het ANP vertelde
prof. Brunsting die hoogleraar in de al
gemene archeologie aan de Vrije Universi
teit te Amsterdam en conservator van het
Rijksmuseum van oudheden te Leiden is
dat hij bij het recente onderzoek de
begrenzing van de legerplaats had kunnen
vaststellen. Deze bleek veel westelijker te
liggen dan men vermoed had en ze werd
gemarkeerd door een zware, door torens
versterkte vestingmuur met steunberen
aan de binnenkant. Dit is, aldus de hoog
leraar, een uiterst zeldzaam, zo niet een
uniek verschijnsel. Hoewel de muur niet
op de heuvelrand stond, ontbrak elk spoor
van een gracht. Ongeveer parallel aan de
ze stenen wand bevond zich een tweede
zware muur, waarachter men sporen van
soldatenbarakken aantrof, die een voort
zetting waren van de in 1951 gevonden mi
litaire verblijven.
Tussen de beide muren werd namelijk
een grote, met puin en aarde gevulde kuil
aangetroffen, die bleek uit te lopen in een
met zware blokken tufsteen omrande wa
terput. Deze put. heeft een diepte van on
geveer twintig meter, maar de financiële
middelen laten het niet toe, hem uit te
graven. In het bovenste gedeelte van de
put vond men een stuk van een grafzerk
met de naam van een soldaat van het
tiende legioen. Zijn afkomst werd aange
duid met de letters AMP, dat zowel de
afkorting van een volksstam als van een
stad kan zijn. De put was overdekt met een
gebouwtje, waarvan de vloer van Romeins
beton was vervaardigd. Naast dit bron
huis stond op het hoqgste punt van de le
gerplaats een vierkant gebouwtje met een'
nog zwaardere Romeins betonnen vloer
De voetbalwedstrijd EngelandZwe
den, die woensdagmiddag in Londen za1
worden gespeeld, zal gedeeltelijk op het
Nederlandse televisiescherm te zien zijn
De NTS zal de tweede helft van deze ont
moeting rechtstreeks uitzenden. Deze uit
zending begint om 16.20 uur en duurt tot
17.20 uur. Het commentaar zal verzorgd
worden door ir. A. van Emmenes.
In Engeland komt vandaag het negende
onafhankelijke televisiestation in de lucht,
dat op een eigen kanaal ongeveer 2 mil
joen kijkers bereikt. Het is „Anglia TV",
en zendt uit als aangeslotene bij de „Inde
pendent Television Authority", de instan
tie waaronder in Engeland de onafhanke
lijke (lees: commerciële) televisie ressor
teert.
van allerlei materiaal. Zo werden er on
der meer de afdrukken van vloertegels in
gevonden. Waarschijnlijk is dit de bodem
van een drinkwaterreservoir geweest.
Daarbij aansluitend, ontdekte prof.
Brunsting een dichtgeworpen greppel,
die hij eerst voor een loopgraaf aan
zag. In deze greppel zat echter een
zware loden buis verborgen van drie
kwart meter lengte en van een door
snede van twintig centimeter. Het lood
van de buis was meer dan een centi
meter dik. Het was niet moeilijk, dit
voorwerp te identificeren als een Ro
meinse waterleidingbuis, zoals deze in
de oud-Romeinse steden gevonden
zijn. Daar van het gehele buizennet
alleen dit ene stuk is overgebleven,
vermoedt men, dat indertijd een hier
ploegende landbouwer de leiding heeft
ontdekt en de lange reeks zware loden
buizen als een buitenkansje in de
wacht heeft gesleept. Gelukkig voor
de wetenschap, heeft hij een stuk ver
geten.
Tot nu toe heeft men niet kunnen ontdek
ken hoe het water uit de put in het bassin
werd gebracht. Dit kan geschied zijn door
slavenarbeid of door emmers aan katrol
len, die de Romeinen ook reeds kenden.
Prof. Brunsting noemt deze vondst uniek
en opzienbarend, omdat men niet wist, dat
de Romeinse legioenen waterleidingen van
deze aard in hun legerplaatsen hadden. Een
dergelijk systeem van watervoorziening
was namelijk onder keizer Nero als „over
bodige luxe" fel gekritiseerd.
Smederij gevonden
Een andere belangrijke vondst tussen de
beide zware muren was de ontdekking van
een smederij in de fundamenten van een
stenen gebouw. Talloze slakken wijzen er
op, dat hier een smidse moest hebben ge
staan.
Het onderzoek naar de barakken verkeert
nog in een beginstadium.
Een derde vondst was van prehistori
sche aard. De hoogleraar vond namelijk
onder de resten van het voormalige Ro
meinse legerkamp sporen van de zoge
naamde „klokbekercultuur" in de vorm
van ringsloten en door de Romeinen ge
slechte grafheuvels, waarin scherven van
klokbekers werden aangetroffen.
Uit de vroeg-Romeinse tijd ('t begin on
zer jaartelling) dateert een urn met cre
matie-overblijfselen, die eveneens ter
plaatse gevonden werd.
De opgravingen zijn nog niet afgesloten
en men hoopt ze het volgend jaar te kun
nen voortzetten.
Advertentie
„Ja, heerlijk hè? Je hebt zo
veel méér aan een japon met
jasje, als de jurk zelf ook een
ingezet mouwtje heeft. En het
zit zoveel beter!"
Wat wilt u nog meer weten
van onze herfstcollectie japon
nen-met-jasjes? Dat er, behal
ve mooie jacquard-stoffen, ook
veel wol met zijde voor is
gebruikt? Dat we ze t/m maat
52 hebben Dat het jasje een
mouw heeft? Dat de kleu
ren.... maar komt u toch zélf
eens kijken, mevrouw! U
vindt er zoveel moois bij
charmante japonnen-met
jasjes. maten 42 t/m 52
v a. f 49,75
VERTROUWENSNAAM
ANEGANG HOEK L. VEERSTRAAT
In Stadskanaal zijn vier personen door
gasverstikking om het leven gekomen. Het
zijn de 74-jarige heer E. Hamminga, zijn
73-jarige echtgenote mevrouw Hamminga-
Treuper, de 88-jarige heer H. Streuper en
de 88-jarige mejuffrouw R. Hamminga. De
politie, gewaarschuwd door een melkboer,
die op zijn bellen geen gehoor kreeg, for
ceerde de deur van de woning, waar zij het
viertal slachtoffers levenloos aantrof. De
gaskraan bleek niet goed gesloten te zijn.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Joure J. van der Beek te
Urk - te Houten T. Langerek te Vinke-
veen. Bedankt voor Waddinxveen J. v. d.
Velden te Dordrecht.
Chr. Geref. Kerken
Beroepen te Urk H. van Leeuwen te
Arnhem. Beroepen te Haamstede-Kerk-
werve W. Ruiter te Baarn. Bedankt voor
Doesburg D. v. Wilsum te Dedemsvaart.
Zo werd de avond een triomf voor professor Doka. Niemand twijfelde meer aan de
prachtige robot, die hij had gemaakt.
Aan het eind van de avond dankte de professor alle aanwezigen en ook Robotto
maakte een keurige buiging.
De volgende dag stonden alle kranten vol met het grote nieuws over de wonderlijke
robot. De portretten van professor Doka en Robotto stonden erbij afgedrukt.
De professor voelde zich trots en voldaan, toen hij het las 8485
De geschiedenis van de aanslag op de
ex-minister van Justitie Francois Mitter
rand blijft de Parijse politie nog steeds
bezig houden. De overtuigingen en de me
ningen van de partijen zijn nogal toege
spitst en naarmate er meer bijzonderhe
den bekend worden, gepubliceerd door
Mitterrand en door Pesquet, lijkt de ge
schiedenis ingewikkelder te worden. Mit
terrand heeft in ieder geval een winst
punt geboekt: de rechter van instructie
heeft zijn aanklacht tegen Pesquet ontvan
kelijk verklaard.
Hij heeft tegen deze poujadistische afge
vaardigde van de Nationale Vergadering
een eis tot schadevergoeding ingediend
omdat hij van oordeel is dat Pesquet de
aanslag op touw heeft gezet om hem (Mit
terrand) in diskrediet te brengen. Het is
zijn goed recht en in het algemeen kan men
wel zeggen, dat de antecedenten van Mit
terrand zeker zo zijn, dat iemand die te
gen hem wil ageren, echt wel van goede
huize moet zijn om enige kans te maken
door onbevooroordeelde waarnemers van
deze onverkwikkelijke geschiedenis te wor
den geloofd.
Toch blijven er —objectief gezien
slechts twee mogelijkheden: Mitterrand
liegt of Pesquet liegt. Meer uitgebreid kan
men het probleem stellen door te vragen:
a) heeft Pesquet getracht Mitterrand mee
te lokken om hem in een onmogelijke po
sitie te brengen? b) Hebben Mitterrand
en Pesquet samen de zaak op touw gezet
om de publieke opinie wakker te maken?
c) Is Pesquet bedreigd geweest door de
ultra's (Hij is. dat staat vrijwel voor ieder
een vasl,. een zwakke schertsfiguur) en
heë'ft"hij1 het'vege lijf willen redden door'
contact op te nemen met Mitterrand, van
wie hij wist dat hij een integere figuur is?
En hebben zij samen de aanslag daarna
op touw gezet voor Pesquet om zich te
redden en voor Mitterrand om te ontko
men aan een veemmoord?
Het is nog steeds uiterst verward en ver
boven deze bijzonderheden speelt het Al
gerijnse probleem. De tegenstelling die het
Franse volk niet alleen verdeelt in twee
partijen maar die maakt dat in wezen klei
ne gebeurtenissen worden opgeblazen tot
staatsaffaires, waardoor zelfs intelligente
staatslieden als Mitterrand zich laten mee
sleuren in vreemde zaken omdat hun zegs
lieden (in dit geval Pesquet) hun hebben
verteld dat niet alleen hun eigen leven
gevaar loopt, maar ook dat van hun kin
deren.
Mening van Juin
(Reuter) De Franse maarschalk
Juin, die vele jaren in Noord-Afrika heeft
doorgebracht, schrijft in „L'Aurore" dat
De Gaulle bij zijn aanbod voor „een vrede
van de dapperen" alle politieke onder
handelingen met de „voorlopige Algerijn
se regering", bij voorbaat heeft uitgeslo
ten. Er blijft dus slechts een weg over,
aldus de maarschalk, en dat is de weg
van onderhandelingen met de strijdende
militaire leiders van de Algerijnse rebel
len. Juin is voorts van mening dat de ter
mijn van vier jaar, die De Gaulle wense
lijk acht voor een volksstemming in Al
gerije nadat de pacificatie een feit is ge
worden, zijns inziens te lang is. Deze volks
stemming, waarbij de Algerijnen over hun
eigen toekomst zullen beslissen, moet zo
spoedig mogelijk na de pacificatie gehou
den worden, aldus de maarschalk.
Vierentwintig van de 34 Franse senato
ren uit Algerije en de Sahara, onder wie
21 mohammedanen, hebben een oproep
gepubliceerd waarin zij stellen dat „alle
nodige wegen en middelen, zonder uitzon
dering" moeten worden gebruikt om in Al
gerije een wapenstilstand tot stand te
brengen. De 24 senatoren scharen zich
onvoorwaardelijk achter de politiek van
De Gaulle, die gericht is op zelfbeschik
king voor Algerije. Zij menen dat de strijd
der Algerijnen „nutteloos" is.
De Parijse politie heeft de afgelopen
week bij een reeks overvallen 23 vooraan
staande leden van de Algerijnse verzets
beweging F.L.N. aangehouden. Het aantal
moordaanslagen op Algerijnen in Frank
rijk is dit jaar sterk gedaald. In de eerste
acht maanden van dit jaar vielen er 268
slachtoffers, tegen 902 in dezelfde periode
van het vorige jaar.
(Van onze Amsterdamse redacteur)
Bij graafwerkzaamheden ten behoeve
,van een nieuwe centrale verwarmingsin
stallatie in de Westerkerk te Amsterdam
is een uitgestrekt „massagraf" gevonden
waarin zich hoogstwaarschijnlijk het stof
felijk overschot bevindt van Nederlands
grootste schilder, Rembrandt van Rijn.
Enige weken gelden stuitte men op een
stapel skeletdelen, die onder de kerk be
graven bleken. Voorzover is na te gaan
strekt deze hoeveelheid zich uil over een
zeer grote oppervlakte onder de kerk. De
Amsterdamse predikant ds. H. A. Visser
constateert in het Hervormde Wijkblad
„De kerk thuis" dat onze voorouders bij
zonder oneerbiedig met de doden zijn om
gegaan. De Westerkerk is gebouwd in 1620
Tot 1854 zijn er doden in de kerk begra
ven. De vooraanstaande burgers kregen
een eigen graf, de overigen werden ge
woon in kuilen opeengestapeld.
Rembrandt Harmenszn. van Rijn stierf
op 4 oktober 1669 in grote armoede. Zijn
lichaam werd begraven in de Westerkerk
Vele nasporingen zijn reeds verricht om
de juiste plaats van zijn graf te bepalen
Een werkelijk diepgaand onderzoek had
plaats toen men een gedenkplaat wilde
aanbrengen. Het leverde echter geen re
sultaat op. Het vinden van het massagraf
heeft de aannemelijke theorie doen ont
staan, dat zich hierin ook het gebeente
van Rembrandt bevinden moet.
29. Ja, maar vertel me eerst eens een en ander over
hem. Is hij ook een zeer behoorlijk mens, volgens
jou?
Het is een man van beschaving, die Charles Lor-
rain. Twee-en-vijftig jaar oud. Vrijgezel. Geen kluize
naar. Hij neemt het er goed van. maar hij gaat zich niet
aan uitspattingen te buiten. Hij is vroeger administra
teur in de koloniën geweest. Besteedde zijn vrije tijd in
de tropische regionen aan litteratuur in diverse vorm,
en wel op hoog peil. Een groot talent. Voor de tweede
wereldoorlog heeft een bekend Engelsman eens over
hem geschreven: „Als hij in Frankrijk niet de plaats
bekleedt die Rudvard Kipling in Engeland vervulde,
valt Frankrijk te beklagen, want men heeft er be
grip voor formaat verloren". In 1941 trachtte hij het
Franse gebied in Oost-Afrika bij het vrije Frankrijk te
voegen. Dit mislukte Hij begaf zich naar het vrije
equatoriale Afrika, en nam dienst. Bij het beëindigen
van de oorlog was hij kolonel van de tirailleurs. Op vijf
enveertigjarige leeftijd begon hij een geheel nieuwe
loopbaan. Dat is wat mij het meest verbaast. Hij wist
kapitaal bijoen te krijgen en richtte het weekblad La
Ligne Frangaise op, waarvan de naam de strekking al
inhoudt. Hierin kon hij zijn hartstochtelijk en onstuimig
karakter uitleven. Hij schrijft wat hij denkt, hij weert
bepaalde gematigde publicisten uit zijn kolommen. Lor-
rain is een strijdbare figuur en zijn onderwerpen zijn
nooit bloedeloos of onbelangrijk. Hij wordt nooit per
soonlijk, maar hij is zo scherp, dat hij zich met vrij
wel elk woord een vijand op de hals haalt. Ik zal je een
paar voorbeelden geven:
„Als er een comité, France-Maghreb, wordt gevormd
voor steunverlening aan een sultan van Marokko, een
verwoed tegenstander van Frankrijk, dat hij in de oor
log heeft verraden, schrijft Lorrain: „Wij zullen een
Partij van Frankrijk oprichten tegen deze Partij van de
Sultan. Wij verwijten deze laatste niet, dat zij niets be
grijpt van degenen die bloed en zweet gestort hebben
voor Marokko: Men mag van niemand meer verwach
ten dan hij in staat is te geven. Tragisch achten wij het
echter, dat deze lieden, die beweren dit land door en
door te kennen, er zelfs nooit een druppel toeristenzweet
hehb in gestort."
De doctrines van zijn tegenstanders veroordeelt hij
als volgt: Zij verlangen van ons, dat wij onze vrienden
in oorlog brengen (want het zou een oorlog worden) om
hun onze gemeenschappelijke vijand op te dringen en
dit noemen zij politiek. Hun woordvoerder, doorkneed
in het uitleggen van Gods bedoelingen met de gebeur
tenissen in onze eeuw, maakt de Marokkaanse Fransen
uit voor koloniale uitbuiters en sjacheraars. En dit is
dan hun Christelijke liefdadigheid, om van hun kennis
van zaken maar te zwijgen. En al zou men hen volgen,
dan nog zou de Sultan per slot van zaken moeten heen
gaan, omdat zijn volk hem niet meer wil. Frankrijk zou
de schijn op zich laden tegen wil en dank te zwichten
voor de wensen van het Marokkaanse volk, waarna er
een nieuwe Marokkaanse kwestie zou zijn geboren. Op
deze wijze vatten zij het nationaal belang op. Mogen de
boekenwurmen zich voortaan bepalen tot datgene wat
zij beheersen: hun bibliotheken!"
Door deze wijze van schrijven kreeg hij talrijke
vijanden, zei Duchemin. In feite is hij een van de
Neo-nationalisten uit de school van de Union Fran
gaise. Hij zal de massa niet bereiken in een land dat nog
druk bezig is zijn wonden te herstellen en dat stellig niet
warm zal lopen voor een voortijdige uitbarsting van
nationaal idealisme. Weinig vrienden dus. De paar die
hij bezit, zijn hem met hart en ziel toegedaan. Óver een
halve eeuw wordt er waarschijnlijk een standbeeld voor
deze man opgericht. Op het ogenblik eert men hem al
lerminst.
Zijn blad heeft financieel een moeilijke tijd door
gemaakt. Vindon geeft daarvan een uitvoerige be
schrijving, waaraan wij zelf nauwelijks iets kunnen
toevoegen.
Lheureux liet Charles Lorrain binnenbrengen en ver
ontschuldigde zich bij hem over het tijdverlies, dat het
voorlezen van wat hij noemde „een hoofdstuk uit
het testament van uw overleden medewerker" waar
schijnlijk zou blijken te zijn.
Ik zal met groot genoegen luisteren, antwoordde
Lorrain. volkomen op zijn gemak. In de eerste plaats
wel omdat ik Delforge, die onschuldig is, als een van
mijn beste vrienden beschouw en alles voor hem zal
doen wat ik kan. Bovendien zal Vindon vermoedelijk
dingen aanroeren, die mij grote schade zouden kunnen
toebrengen. En ten slotte beken ik, dat een dergelijk
monster mij sterk boeit. Gaat uw gang
Lorrain, die ondanks zijn kale schedel eerder jong
dan oud leek, ging er gemakkelijk voor zitten. Hij
maakte een zo vitale en intelligente indruk, en hij leek
zozeer gespeend van alle terughoudendheid, dat Du
chemin met genoegen naar hem keek.
Ik moet u waarschuwen, zei hij, dat elk woord,
elk gebaar, of elk stilzwijgen van Vindon maar één doel
had: zijn medemens een rad voor ogen te draaien.
Waarschijnlijk is dit eveneens zijn enige drijfveer ge
weest toen hij een tenstament ging schrijven. Vergeet
geen ogenblik dat hij deze aantekeningen voor u heeft
achtergelaten. Wantrouwen is hier zeker op zijn plaats,
vooral van uw kant.
De rechter keek lachend zijn vriend de commissaris
aan.
Meneer Lorrain, zei hij, u had meneer Du
chemin geen groter genoegen kunnen doen. Hij zoekt in
elke uitlating van Vindon een misleiding. Dat is de re
den waarom wij u verzocht hebben deze bladzijden aan
te horen: u zult ons op het spoor van mogelijke onjuist
heden kunnen brengen.
En in deze sfeer van gespannen aandacht begon Du
chemin het hoofdstuk in kwestie voor te lezen.
IV. Een vlotte transactie.
Na een paar maanden inwerken kende ik la Ligne
Frangaise door en door. Al gauw zag ik een mogelijk
heid voor een van die kleine ondernemingen, die als
het ware in de lijn liggen en niet te veel aandacht kos
ten. De baten zouden voor iemand, die zo slecht in zijn
contanten zat als ik, zeer de moeite waard zijn.
De krant zat om geld te springen. Dit blad zal trou
wens nooit een goudmijn worden als gevolg van hoog
moed van de directeur, die van mening is dat men
schrijft om te worden gelezen en niet om geld te verdie
nen. Hij weigert in te zien dat men, om gelezen te wor
den, gedwongen is zich te verkopen Charles Lorrain is
een patriot, een ouderwetse idealist. Hij kan zich moei
lijk schikken in de afnemende Franse invloed in de
overige wereld. Hij blijkt niet in staat de geringste
concessie te doen aan een aan vermoeidheidsverschijn
selen lijdende openbare mening, die hij nieuwe kracht
wil inblazen door op inspanning en offers aan te drin
gen. (Wordt vervolgd)
Smaldeel huiswaarts. Het Nederland
se vliegtuigmoederschip „Karei Doorman"
en de jagers „Limburg" en „Drenthe"
hebben maandag na een driedaags bezoek
aan Noorwegen de haven van Oslo ver
laten. De schepen zijn nu weer op weg
naar Nederland.
Overleg met Bonn. Dr. H. R. van
Houten, staatssecretaris voor politieke
zaken van het ministerie van Buitenlandse
Zaken, is in Bonn aangekomen. Hij zal de
besprekingen over de Nederlands-Duitse
problemen voortzetten.
Kweekschoolonderwys. Aan dr. G.
Kalsbeek, hoofdinspecteur van het kweek-
schoolonderwijs is met ingang van 1
januari 1960 wegens het bereiken van de
pensioengerechtigde leeftijd eervol ontslag
verleend onder dankbetuiging voor de
diensten, aan het rijksschooltoezicht be
wezen.
Artemis-beeld. Een groep Franse oud
heidkundigen heeft bij opgravingen in het
oude Klaros een Artemis-beeld uit de
zevende of achtste eeuw voor Christus ge
vonden. Klaros ligt 30 km van de Turkse
havenstad Izmir.
Compositie van Orthel. Samuel Brill
(cello) en Marinus Flipse (piano) zullen op
uitnodiging van het Instituut Néerlandais
te Parijs op 6 november de eerste uitvoe
ring geven van de tweede cello-sonate van
Leon Orthel. De componist schreef deze
in opdracht van de stad Amsterdam en
heeft hem aan Samuel Brill opgedragen.
Shakespeare-folio. Op een veiling bij
Sotheby's is te Londen een uit 1623 date
rend Shakespearefolio, een unicum, voor
13.000 gulden van eigenaar veranderd. Aan
dit eerste folio ontbreken twee bladzijden,
en er zijn verschillende minder belangrijke
beschadigingen aan.
Advertentie
Bij guur weer H
kunt U verkoudheid
voorkomen met
Concertgebouw: Vandaag 20.15 uur:
Concert N.Ph.O. Woensdag 20 uur: Con
cert Haarlems Opera-Koor.
BIOSCOPEN
Cinema Palace: Vandaag en woensdag
14, 16.15, 19 en 21.15 uur en donderdag
14 en 16.15 uur: „De held van Pork Chop
Hill", 18 jaar. Donderdag 19 en 21.15 uur:
„08/15", deel II.
Frans Halstheater: Vandaag 20 uur,
woensdag en donderdag 14, 19 en 21.15
uur: „De vallei van de zon", 14 jaar.
Lido Theater: Vandaag tot en met don
derdag 14, 16.15, 19 en 21.15 uur: „Mou-
tarde van Sonansee", alle leeftijden.
Luxor Theater: Vandaag en woensdag
14 en 20 uur: „De vrouw en de verdoem
de", 18 jaar. Donderdag 14 en 20 uur:
„De deur naar de afgrond", 18 jaar.
Minerva Theater: Vandaag besloten
voorstelling. Woensdag 14, 15.15, 16.30, 19,
20.15 en 21.30 uur en donderdag 19, 20.15
en 21.30 uur: „Prinses Beatrix bezoekt de
Verenigde Staten en bezoek van koning
Boudewijn aan Nederland".
Rembrandt Theater: Vandaag tot en
met donderdag 14, 16.15, 19 en 21.15 uur:
„Some like it hot", 18 jaar.
Roxy Theater: Vandaag tot en met don
derdag 14.30, 19 en 21.15 uur: „Moord in
code", 18 jaar.
Studio Theater: Vandaag tot en met
donderdag 14.15, 19 en 21.15 uur: „Les
cousins", 18 jaar.
Theater Monopole (Zandvoort): Van
daag en woensdag 20 uur: „De hel van
Tarawa", 14 jaar. Donderdag 20 uur: „On
der de mantel van de nacht", 18 jaar.
TENTOONSTELLINGEN
Galerie Espace (Klein Heiligland 36):
Tot 8 november op werkdagen van 11 tot
17 uur: Expositie van grafieken van Ap
pel, Bazaine, Corneille, Dubuffet, Har-
tung, Heyboer, Lucebert en Miro.
„In 't Goede Uur" (Korte Houtstraat
1): Tot 1 november dagelijks (ook zon
dags van 10 tot 22 uur: Expositie van teke
ningen van Frans Verpoorten.
Kunstzaal Oud Ambacht (Omvals-
poort): Tot 2 november dagelijks van 10
tot 17 uur en zondags van 13 tot 17 uur:
Expositie van schilderijen, tekeningen en
aquarellen van Toon de Haas.
Museum „Het Huis Van Looy" (Kam
perlaan): Tot 16 november dagelijks van
10 tot 12.30 en van 13.30 tot 17 uur, zon
dags van 14 tot 17 uur: Jubileumexpositie
leven en werk van Jacobus van Looy.
Vishal: Tot 8 november dagelijks (be
halve zaterdagavond en zondag) van 14-
17.30 uur en van 19-21 uur: Expositie
„Het kind en zijn boek".
(Verder raadplege men de rubriek „Uit
gaan in Haarlem" van vrijdag 23 oktober).
