t
NÜ 'n TIP
®SH0Dfl
Westelijke topconferentie
op 19 december in Parijs
Dibelius kon ongehinderd
preken in Oost-Berlijn
TIP van BOOTZ
Parijs zeer voldaan over
Kroesjtsjevs mildheid
CRITIEK OP GERBRANDY
VAN GRAAF ALANBROOKE
r
DE FKKM
Kongo's toekomst
herenoverjassen
Frankrijk acht zich internationaal
en nationaal vrijgevig bediend
<=Praatótoel
\Van dag tot dag
Wigtiy bepleit belangen der kleine NA VO-landen
Meer dan 1400 doden na
stormramp in Mexico
Overweldigende belangstelling in Mariènkirche
Het huurkoopsysteem in
Tsjechoslowakije
Prins Bernhard naar
Mexico vertrokken
Concilie vereist nog drie
jaar voorbereiding
Filmster bestolen
Gp de
Britse veldmaarschalk wilde in Oost-Indië
niet de kastanjes uit het vuur halen
A rnhem
Oost-Indië
Repliek
MAANDAG 2 NOVEMBER 1959
Het smeulende vuur van de Kongolese
rebellie is opgevlamd en heeft tientallen
mensenlevens gekost. Terwijl Belgische
legereenheden met drastische middelen
de zwarte furie te lijf gingen, werd de
agitator Loemoemba gearresteerd. De op
stand is neergeslagen doch het totale
beeld van deze troebelen heeft daardoor
een sombere gelijkenis gekregen met re
volutionaire ontwikkelingen elders, die
zich steeds hebben gekenmerkt door een
snelle groei naar volkomen chaos on
danks aanvankelijke militaire successen
van de koloniale regimes.
Wat in Stanleystad is gebeurd, kan wor
den gezien als een inleiding tot een zeer
moeilijke periode in de Belgische kolonia
le geschiedenis. De nationalistische be
weging in Kongo heeft in tamelijk korte
tijd een zekere bezieling weten te ontke
tenen, die de ongetwijfeld op verandering
van betrekkingen voorbereide Belgische
regering heeft overrompeld. De primitie
ve gemoederen der inlanders zijn gemak
kelijk tot een snelle ontbranding te bren
gen. De arrestatie van nationalistische
topfiguren zal die ontbranding eerder tot
een grotere verspreiding brengen dan blus
sen. Martelaren zowel de gevallenen
als de gearresteerden spreken bijzonder
navrant tot de inlandse verbeelding en de
neiging tot doodsverachtend fanatisme
wordt erdoor aangewakkerd. Dit beeld is
niet nieuw. Het is steeds weer opgedoken
in koloniale vrijheidsoorlogen en de vol
trekking van nieuwe verhoudingen tussen
moederland en overzees gebied is altijd
weer door de heftigheid en de hartstocht
der vrijheidsstrijders in bloed en leed ge
dompeld.
Geen progressiviteit, hoe doortastend
ook, kan een dergelijke ontwikkeling
vóór-zijn of zelfs maar bijhouden.
Uit parlementaire debatten in België is
reeds gebleken, dat men bij onze Zuider
buren weinig illusies koestert ten aanzien
van een mogelijke „harde hand", die de
rust in Kongo blijvend zou kunnen her
stellen zonder dat tegemoet gekomen
wordt aan de eisen van de revolutionaire
beweging. Het Franse voorbeeld heeft de
Belgen wellicht een nuttige les geleerd.
De liquidatie van een koloniaal regime
met gelijktijdige vervulling van verant
woordelijkheden tegenover inlanders en
kolonisten is een zeer gecompliceerde
zaak, die een maximum aan inzicht in en
aanvaarding van moderne ontwikkelingen
in de verhoudingen tussen mensen, na
ties, mensengroeperingen en rassen ver
eist. Nationaal-economische overwegingen
komen daar vaak vertragend tussen
doch de zich telkens weer herhalende
tragediën in diverse delen van de wereld
onderstrepen toch, dat op den duur die
economische belangen slechts tot blij
vende factor kunnen uitgroeien, wanneer
men tevoren niet te huiverig is geweest
om ze voorlopig ondergeschikt te maken
aan de plannen voor een nieuwe struc
tuur.
(Van onze correspondent in Parijs)
Het officiële bericht, dat de staatshoof
den of regeringsleiders van de Verenigde
Staten, Groot-Brittannic, Frankrijk en
West-Duitsland op 19 december in Parijs
in nader overleg zullen treden met het oog
op de latere topconferentie met de Sovjet-
Unie, wordt in diplomatieke kringen als
een ontegenzeggelijke overwinning voor
president De Gaulle beschouwd. Bij dat
vooroverleg willen de Amerikanen en de
Britten zowel de datum voor de topconfe
rentie als de agenda bepalen. Op het ogen
blik zijn de westelijke mogendheden het
over beide punten nog niet eens. Frank
rijk houdt voorlopig vast aan een datum,
die op zijn vroegst in de meimaand zal
vallen, in de hoop voor dien zijn eigen
kernbom tot explosie te kunnen brengen.
Londen en Washington wensen daarente
gen de conferentie bij voorkeur zo spoe
dig mogelijk te houden, liever morgen dan
overmorgen.
Wat de agenda betreft is de steen des
aanstoots vooral tussen Bonn ener- en Lon
den en Washington anderzijds gelegen.
Bondskanselier Adenauer zou alleen over
ontwapeningsproblemen willen spreken.
Eisenhower en Macmillan wensen ook de
Duitse hereniging op het diplomatieke me
nu te plaatsen. Adenauer vreest dat het
Westen op het ogenblik gevaar zou kun
nen lopen inzake die beide laatste proble
men te grote concessies aan de Russen te
doen. Frankrijk heeft zich over die even
tuele programmapunten nog niet uitge
sproken. Vermoedelijk hoopt De Gaulle
hier een bemiddelende rol tussen Ade
nauer en de beide Angelsaksische leiders
te kunnen spelen. In Parijs verwacht men
wel, dat op 19 december een zware druk
op De Gaulle zal worden uitgeoefend de
datum van de topconferentie zo spoedig
mogelijk te stellen. Dat De Gaulle zich
echter op 19 december heel plooibaar zal
tonen acht men hier nu nog minder waar
schijnlijk geworden, nu Kroesjtsjev zich
zaterdag in zulke welwillende termen je
gens Frankrijk en zijn president heeft uit
gelaten.
Eisenhower gezond
WASHINGTON (Reuter) —President
Eisenhower heeft zaterdag na het jaarlijk
se onderzoek het Walter Reed hospitaal
verlaten. In een medisch bulletin wordt
gezegd dat de president uitstekend gezond
blijft maar alleen een chronische lichte
bronchitis heeft. De artsen adviseren de
president steeds wanneer dit mogelijk is
naar een warm en liefst droog klimaat te
gaan.
BONN (AFP) De seci'etaris-generaal
van de NAVO, de Belg Paul Henri Spaak,
wordt vrijdag in Bonn verwacht waarna
hij besprekingen zal voeren met Adenauer
MEXICO (AFP) De wervelstorm, die
dinsdag een uitgestrekt gebied aan de
Mexicaanse westkust heeft getroffen, heeft
volgens officiële gegevens meer dan 1.400
mensen levens geëist. Verder zijn er 200.000
getroffenen. De schade wordt geschat op
3,5 miljard pesos (ruim één miljard gul
den).
Van de 1471 inwoners van het mijn-
bouwplaat.ie Minatitlan in Manzanillo zijn
meer dan 800 mensen omgekomen. Van de
51 inwoners van het gehucht Parota over
leefde slechts één de ramp.
Advertentie
VERTROUWENSNAAM
ANEGANG HOEK L VEERSTRAAT
(Van onze correspondent in Bonn)
Dr. Otto Dibelius, voorzitter van de
zaad van de evangelische kerk, en bisschop
van Berlijn-Brandenburg, heeft gisteren
ongehinderd in de Mariënkirch te Oost-
Berlijn kunnen preken. Er kwamen niet
zoals men had verwacht demonstra
ties van communistische Oostduitse zijde
voor en evenmin heeft men gepoogd Di
belius de toegang tot Oost-Berlijn te be
letten.
Er was alle reden voor deze verwach
tingen. Dibelius heeft onlangs in een brief
aan de Hannoverse Evangelische bisschop
Lilje gezegd, dat een christen eigenlijk
niet gehoorzamen kan aan een communis
tische overheid. Dat zette kwaad bloed
bij de Oostduitse regering, de Oost-Ber-
lijnse loco-burgemeester Schmidt dreigde
dat Dibelius, die in het begin van iedere
maand in Oost-Berlijn pleegt te pi'eken de
toegang tot dit stadsdeel zou worden ont
zegd. Er was een overweldigende belang
stelling voor deze dienst: tweeduizend ge
lovigen kwamen naar Dibelius luisteren.
Wel scholden enige communisten jour-
In de laatste twaalf maanden heeft het
systeem van huurkoop, in de communis
tische wereld eens gebrandmerkt als een
.kapitalistisch kwaad", in Tsjechoslowa-
kje een hoge vlucht genomen. Tussen juli
en september van dit jaar, zo melden
Tsjechische kranten, werden 16.194 televi
sietoestellen, 28.281meubelen en 14.585
notorfietsen verkocht. k
De autoriteiten in Tsjechoslowakije
kwamen in november orig jaar op hun af
keer van het huurkoopsysteem terug.
Sindsdien hebben 144.000 personen van de
mogelijkheid dezer wijze van aanschaf
fing gebruikgemaakt. Voor een bedrag
van 530 miljoen Tsjechische kx-onen is tot
op heden in termijnkoop verhandeld.
nalisten en fotografen voor de kerk
uit, maar de honderden gelovigen
die geen plaatsje in de kerk konden vin
den en buiten moesten blijven staan, wer
den ongemoeid gelaten.
Het afgelopen weekeinde heeft men van
Oostduitse zijde getracht van Dibelius
een soort loyaliteitsverklaring ten gunste
van het communistische regime in Oost-
Berlijn los te krijgen. In besprekingen
met het Oostberlijnse stadsbestuur en in
de Oostberlijnse pers had men de Evan
gelische bisschop gedreigd met uitslui
ting uit de stad. indien hij niet zou buigen
voor het communistische regime.
Applaus
De tekst van Dibelius' preek was: „za
lig zijn die hongeren en dorsten naar de
gerechtigheid, want zij zullen verzadigd
worden" (Mattheüs 5:6).
Voor het grootste deel handelde de
preek over Luther's strijd voor zijn begin
selen. Slechts de volgende passage zou
men kunnen beschouwen als een zijdeling
se verwijzing naar zijn geschil met de
Oostduitse autoriteiten: Luther schreef
dat christenen zich aan iedereen behoren
te onderwerpen, maar vrij zijn in hun be
slissingen wanneer zij de weg van God
volgen". In de preek kwam het woord
„overheid" niet voor; wel gebruikte hij
het in zijn slotgebed waaarin hij zei:
„Geef iedere overheid de geest van de
wijsheid en van de gehoorzaamheid te
genover uw wil". Toen Dibelius de kerk
verliet, begroetten honderden mensen
hem met applaus.
Inmiddels is in West-Duitsland nog al
tijd een debat aan de gang over de stel
ling van Dibelius, inzake de gehoorzaam
heidsplicht van de christen aan de over
heid van een totalitaire staat. Dibelius
krijgt daarbij steun van Gerstenmaier.
de president van de Westduitse Bondsdag
(Tweede Kamer) te Bonn, maar de voor
zitter van de Evangelische kerk in West-
falen Wilms kantte zich er tegen. Volgens
Wilms rechtvaardigt Dibelius' stelling op
geen enkele wijze de ernst van de toestand,
waarin de christen in Oost-Duitsland ver
keert.
en de minister van Buitenlandse Zaken,
Von Brentano, over de voorbereiding van
de NAVO-conferentie die medio december
in Parijs zal worden gehouden.
BRUSSEL (UPI) De Belgische minis
ter van Buitenlandse Zaken Paul Wigny
zal op 9 december naar Londen gaan voor
besprekingen met zijn Britse ambtge
noot Selwyn Lloyd. Op 13 november gaat
minister Wigny naar Bonn voor besprekin
gen met Adenauer. Minister Wigny huldigt
het standpunt dat de kleine NAVO-landen
volledig op de hoogte moeten worden ge
houden van alle stappen die aan de top
conferentie voorafgaan. Spaak zou heb
ben voorgesteld de NAVO-conferentie, die
op 15 december in Parijs zou beginnen te
verschuiven, zodat deze zou samenvallen
met de topconferentie.
Advertentie
per hele fles f 6.15
(Van onze correspondent in Parijs)
Parije regeringskringen hebben met uit
gesproken voldoening kennis genomen van
de rede die premier Kroesjtsjev zaterdag
voor de Opperste Sovjet heeft uitgespro
ken. jn uitlatingen in algemene zin over
de internationale situatie hadden, zo
merkt men hier op, evengoed uit de mond
van iedere leidende westerse staatsman
kunnen komen. De reden waarom men in
Parijs bijzonder gelukkig is over deze Mos-
kovitische klanken ligt in de verklaringen
die de Russische premier aan de voor
Frankrijk alles overheersende Algerijnse
kwestie heeft gewijd.
Na Frankrijk eerst een welwillende klop
op de schouders te hebben gegeven om
dat ook Parijs de Oder-Neisse linie als de
finitieve grens tussen Polen en Duitsland
heeft aanvaard, zei de Russische leider,
dat generaal De Gaulle thans maatrege
len genomen heeft waardoor Algerije zich
vrij en onafhankelijk zal kunnen ontwik
kelen, terwijl de levensbelangen der bei
de partijen niettemin gegarandeerd zul
len kunnen blijven.
Vooral vanwege die laatste toevoeging
is men in Parijs in niet geringe mate op
getogen. Kroesjtsjev, zo laat men hier
uitkomen, heeft nu met zoveel woorden het
beginsel der traditionele en historische
banden tussen Frankrijk en Algerije er
kend.
De uitnodiging van generaal De Gaulle
aan Kroesjtsjev om binnenkort naar Pa
rijs te komen de datum is nog altijd
niet vastgesteld heeft zo, in de ogen van
Franse regeringskringen, haar eerste
vruchten al afgeworpen, die zowel op in
ternationaal als op binnenlands terrein
kunnen wórden opgeraapt-
Voor de Franse' positie in de UNO is het
inderdaad niet zonder betekenis dat de
Russische premier voor de debatten over
de Algerijnse kwestie nu uit het vaatje der
tegemoetkomendheid tapt. En voor de
binnenlandse vrede is deze uitlating van
niet minder gewicht, nu deze week de
Franse communisten hun partijcongres in
Parijs zuilen houden. Het is trouwens hier
al opgevallen, dat de partijsecretaris,
Maurice Thorez, in een recent hoofdarti
kel in het partijblad L'Humanité De Gaul
le's Algerije-plan bijzonder welwillend
heeft bejegend. Voor al te luidruchtige
juichtonen is het ogenblik voor Frankrijk
echter nog niet gekomen. Zowel Kroesjt
sjev als Thorez heeft voldoende slagen om
de arm gehouden om onmiddellijk de vrij
heid en oppositie te hernemen indien de
Franse regering eens geen verdere gevol
gen zal geven aan de liberale voornemens,
die De Gaulle op 16 september heeft gepro
clameerd. Die duidelijke reserves van
Russische zijde zouden overigens voor
Frankrijk als een niet overbodige stimu
lans kunnen dienen om het na precies vijf
jaren Algerijnse oorlog gisteren was het
de verjaardag ten aanzien van De Gaul
le's vredesvoorstellen niet bij woorden te
laten.
In dat licht zien diplomatieke kringen
met nog meer spanning uit naar de ver
klaringen die De Gaulle op 10 november
bij zijn persconferentie zal afleggen. Doch
in het algemeen kan toch wel reeds wor
den vastgesteld, dat Kroesjtsjevs waarde
rende uitlatingen er niet weinig toe heb
ben bijgedragen om het klimaat van zijn
aanstaande ontmoeting met De Gaulle in
Parijs duidelijk te verbeteren.
(UPI) Zondag ging de Algerijnse oor
log zijn zesde jaar in met een reeks inci
denten, waarbij achttien personen, allen
mohammedanen, werden gewond. Het ge
weld heeft in vijf jaar aan ruim 1.700
Europeanen en ruim 12.000 mohammeda
nen het leven gekost. Behalve de meer dan
13.700 personen die door terroristische ac
tiviteit het leven lieten, zijn naar schatting
10.000 Franse militairen gedood en is het
aantal rebellen dat viel volgens sommige
schattingen tien maal zo hoog.
Peruaans plan voor jungle
kolonisatie door Nederlanders
LIMA (UPI) Voor zijn vertrek per
vliegtuig naar Mexico heeft prins Bern
hard zaterdag in Lima besprekingen ge
voerd met de Peruaanse minister van
openbare werken, Alfonso Rizo Patrón. Na
afloop van dit overleg verklaarde de Prins
aan een UPI-verslaggever met levendige
belangstelling te hebben kennis genomen
van een Peruaans plan voor Nederlandse
kolonisatie van onontgonnen gebieden in
Peru.
Het ministerie van Openbare Wereken
zal deze kwestie bestuderen en van zijn
bevindingen een rapport naar Nederland
zenden.
Het bezoek van Prins Bernhard aan Pe
ru is bijzonder gevarieerd geweest. Hij
maakte een tocht met een' militair trans
portvliegtuig naar een vliegveld in hel
oerwoud dat met machetes was uitgekapt
en voerde lange gesprekken met kolonis
ten over de kansen op succes bij ontgin
ning, de technieken die hierbij worden toe
gepast en de omstandigheden waaronder
wordt gewerkt.
Per jeep bezocht de Prins Satipo. De
verkeersweg die Satipo met het veertig ki
lometer verder gelegen Lima verbond is.
onlangs door een aardbeving vernield, en
slechts per jeep is het mogelijk de hoofd
stad te bereiken. Het verkeer gaat nu
voornamelijk door de lucht naar San Ra
mon, dat nog een wegverbinding met Li
ma heeft.
Als gevolg van de slechte verbindingen
kunnen sinaasappelen, ananassen en kof
fie niet worden vervoerd. De oogst ligt te
rotten op de velden. Volgende maan hoopt
men de weg echter zoverre te hebben her
steld dat zij in beperkte mate kan wor
den gebruikt.
In dit gebied. Chanchamayo, is onlangs
hoogwaardig mangaan- en ijzererts gevon
den. De voorraden zijn zo groot dat het
niet uitgesloten moet worden geacht dat
Peru het eerste mangaanland ter wereld
zal worden.
Zaterdagavond vertrok prins Bernhard
naar Mexico City en Los Angeles. Hij werd
uitgeleide gedaan door de Nederlandse
ambassadeur in Lima, jhr. mr. G. Bee-
larts van Blokland en leden van de Ne
derlandse gemeenschap.
•:en beeld van het bezoek van Prins
Bernhard aan Peru: de Prins in ge
sprek met de Peruaanse minister van
Buitenlandse Zaken, dr. Porras Bar-
renechea en de echtgenote van de
president, van de republiek, mevrouw
Malaga de Prado, tijdens een ontvangst
in Lima
ROME (Reuter) De pauselijke staats
secretaris, kardinaal Tardini, heeft vrij
dagavond te Rome gezegd dat het concilie
dat Paus Joannes XXIII bijeengeroepen
heeft, zeker nog drie jaar voorbereiding
vereist. Kardinaal Tardini zei op een pers
conferentie. dat he't concilie in de Sint
Pieter bijeen zal komen onder de naam
..de tweede Vaticaanse raad". De raad zal
een uitnodiging opstellen voor alle christe
nen, onder wie orthodoxen en pi-otestan-
ten. „tot hereniging in de rooms-katholieke
kerk".
Het concilie is een interne zaak van de
rooms-katholieke kerk, aldus Tardini
Nfet-rooms-katholieken kunnen alleen als
waarnemer de bijeenkomsten bijwonen.
I-Iij dacht niet, dat niet-rooms-katholieke
kerken zullen worden uitgenodigd waar
nemers te zenden, daar dergelijke uitnodi
gingen in bepaalde gevallen misschien ver
warring zullen wekken. Volgens de staats
secretaris zal de Paus zich niet verzetten
legen de aanwezigheid van waarnemers.
„De rooms-katholieke kerk heeft niets te
verbergen", zei hij.
Verder zei hij dat de rooms-katholieke
kerk hoopt dat leden van andere kerken
zullen worden aangetrokken zowel door
het schouwspel van de eenheid der rooms-
katholieke kerk als door de maatregelen
die genomen zullen worden ter zuivering
en versterking van de kerk.
In de nacht van zaterdag op zondag is er
uit het huis van de filmactrice Martha
Hyer voor 75.000 dollar (ongeveer 285.000
gulden) aan juwelen, bont en schilderijen
gestolen. Onder de gestolen schilderijen
bevonden zich Renoirs „Gabrielle" en een
straatgezicht in Montmartre van Utrillo.
Minder valide
In het houten doosje, dat de timmer
man altijd bij zich heeft, werden spijkers
gegooid, glimmende, gladde spijkers met
vlijmscherpe punten. Ze kwamen vers van
de grossier.
„Zo, dat is voor morgen," zei de am
bachtsman en ruimde z'n boel op.
Het bleef even stil in de doos. Niet lang.
Toen bleek er tussen de nieuw aangeko-
menen een botte spijker te liggen.
Eerst werd er zacht gefluisterd van:
„Wat een prul! Kijk es wat een rampfi
guur, zeg!"
Daarna kwamen er brutale vragen: „Jó
wat denk je wel van jezelf, hoe durf je je
tussen onze prachtig gefabriceerde licha
men te vertonen, hoe kom je aan die stom
me kop? Verbeeld je maar niet, dat je
roestvrij bent."
Er werd gegiebeld en branie gemaakt
van jewelste tot de volgende morgen.
De wat mislukte spijker, die zich be
deesd tegen de wand van de doos drukte,
zei niets terug. Was hij beschaamd of on
gelukkig? Voelde hij zich zwaar beledigd
of berustte hij in het feit niet geslaagd te
zijn, niet voldoende gevormd te zijn voor
het leven?
Toen kwam de timmerman.
Met forse klappen (spijkers houden van
de hamer) sloeg hij de hele prachtig ge
punte voorraad in vers hout. In de deur
post, in de vloer, in het kozijn en in de
drempel. Muurvast zaten ze, prachtig op
hun plaats.
Ze gnoven van genoegen, knipoogden uit
de verte begrijpend tegen elkaar in de
richting van het afgebotte ding, dat door
de werkman op tafel apart was gelegd. Ze
giebelden toen het ten slotte toch werd op
gepakt.
„Nu gaat'ie bij het oud roest", meenden
zij.
Maar, lieve deugd... Ineens nam de
man een hamer en drevelde met behulp
van de afgekeurde spijker al het jonge
goed nog eens extra op de verworven
plaats, wel één, twéé millimeter in het
hout.
Daarna kwam de schilder en maakte,
eerst met plamuur en later met verf, de
ijzeren koppen volkomen onzichtbaar.
De spijker leefde nog lang en gelukkig
in de gereedschapskist te midden van voor
name werktuigen.
Soms praatte hij daar mee over het ge
wone spijkervolk.
Clemens Pincet
Advertentie
oon sensatie f
(Zie advertentie op pag. 14)
(Van onze correspondent in Londen)
In het tweede deel van de oorlogsdag
boeken van de vroegere chef van de Brit
se generale staf veldmaarschalk graaf
Alanbrooke, dat door Collins in Londen is
gepubliceerd (over de periode 1943-1946,
bewerkt door de historicus Arthur Bryant
onder de titel „Triomf in het Westen") be
weert Alanbrooke, dat generaal Eisenho
wer kort voor Hitlers offensief in de Ar
dennen aan het golfspelen was bij
Reims. Hij schrijft, dat Eisenhower
er buiten stond en vrijwel geen
deel ha«d aan de oorlogvoering. In het
afgelopen weekeinde is hiertegen scherp
geprotesteerd door een Amerikaanse ra
dioreporter, die er getuige van was, dat
Eisenhower het op dat ogenblik juist zo
druk had met voortdurende conferenties
en inspecties, dat hij nauwelijks tijd ge
had heeft om ook maar een blik op de
golfbaan te werpen Eisenhower's pers
chef, Hagerty, heeft op een persconferen
tie verklaard, dat het Witte Huis geen
commentaar zal leveren op critiek op
Eisenhower's beleid als opperbevelhebber
tijdens de oorlog.
In dit vervolg op het eerste dagboek, dat
twee jaar geleden werd gepubliceerd
„Ommekeer van het getij" wemelt het van
critiek op Eisenhower, die door Alanbroo
ke een uitstekende en charmante coördi
nator, maar een slecht aanvoerder ge
noemd wordt. Montgomery en Alanbrooke
heffen in hun gesprekken en brieven bij
na dagelijks jammerklachten aan over
Eisenhowers besluiteloosheid en andere
tekortkomingen. Hij was geen echte bevel
hebber, maar meer een scheidsrechter
tussen de onderscheiden belangen en liet
de eigenlijke leiding aan anderen over, zo
zeggen zij. Het scherpste punt van critiek
is, dat Eisenhower een veel te zware taak
op zich had genomen door de combinatie
van het opperbevelhebberschap met het
commando van de grondstrijdkrachten.
Eisenhower wordt ook verweten, dat
door zijn aarzeling wie de voorrang te ge
ven, Montgomery in het noorden of Brad
ley in het zuiden, de operatie bij Arnhem
is mislukt. De Britten achtten het een ele
mentaire fout, dat Eisenhower in Metz liet
aanvallen toen Montgomery zijn handen
vol had met Arnhem. Eisenhower vond het
belachelijk, dat Montgomery alle voorra
den voor zich opeiste. Ook volgens Alan
brooke was Montgomery te voortvarend.
Hij verwijt hem dat hij tot de aanval bij
Arnhem is overgegaan voor zich van Ant
werpen als toegangshaven te hebben mees
ter gemaakt. „Maar," zegt Alanbrooke,
„Eisenhower nam voor deze fout edelmoe
dig de blaam op zich."
Men mag zich door dit boek niet laten
misleiden. Niemand zal beweren dat
Eisenhower geen tekortkomingen bezat,
maar Alanbrooke gaat als een typische on
politieke militair veel te ver door Eisen
hower persoonlijk van allerlei mislukkin
gen de schuld te geven. Hij laat zich daar
bij op sleeptouw nemen door Montgome
ry, die zich zo vaak aan overdrijving
schuldig maakt. Alanbrooke vergeet, dat
Eisenhower onder politieke druk van Wash
ington stond en dat hij niet vrij was in
vele van zijn beslissingen. De grote fout
zat eigenlijk in het gehele systeem van be
velvoering. Eisenhower was ten slotte de
man, die toen het erop aan kwam de groot
ste morele moed toonde door het slechte
weer ten spijt, het startsein voor de inva
sie te geven. De supercritische Alanbroo
ke kan er trouwens niet onderuit Eisen
hower te roemen voor zijn optreden in cri-
tieke ogenblikken. Dan juist komt altijd
de wezenlijke Eisenhower naar boven.
Met politieke problemen kon Alanbrooke
zich niet ophouden. Zijn reacties op Ger-
brandy's weeklacht" over de toestand in
Nederland was dan ook uitermate koel en
hij heeft geen goed woord over voor de
klemmende betogen van Nederlandse zij
de over Oost-Indië. Zijn korte dagboekno
tities dienaangaande doen denken aan de
uitingen van een dictator. Hij voelt er
niets voor om, zoals hij zegt, voor de Ne
derlanders de kastanjes uit het vuur te ha
len. Als voorwaarde voor hulp aan de Ne
derlanders die de kracht van de Indone
sische beweging onderschatten, noemt hij
de afkondiging van de dominionstatus.
„Doen ze dat niet, dan laten we ze aan
hun lot over," zegt hij, maar korte tijd la
ter is hij toch bezorgd over Java en het
stafcomité besluit er een extra divisie
heen te sturen. Alanbrooke tekent zichzelf
als de man, die alles ltijd beter wist en
nagenoeg onfeilbaar is. maar zijn werke
lijke persoonlijkheid komt in dit dagboek
niet tot haar recht. Bryant onderstreept,
dat dit geen biografie of geschiedschrij
ving is. De aantekeningen zijn vaak on
der grote spanning neergeschreven. Zo
wel Churchill als Alanbrooke gingen her
haaldelijk diep gebukt onder de zware last
van hun verantwoordelijkheden, waren
vaak uitgeput en uiterrpate prikkelbaar.
Alanbrooke gaf later toe, dat hij Churchill
soms verkeerd heeft beoordeeld en hij ge
tuigt er in zijn inleiding van, dat er zonder
Churchill geen triomf zou zijn geweest,
maar zijn scherp oordeel over Eisenho
wer handhaaft hij in een van zijn speciale
recente aantekeningen bij het dagboek.
Alanbrooke was oorspronkelijk wars van
publikatie ervan bij zijn leven, maar hij
ging daartoe over om de Amerikanen van
repliek te dienen. Dit geschrift zal men
daarom ook tegen andere soortgelijke boe
ken moeten afwegen om de hele waarheid
te ontdekken. Als een rode draad loopt
door het betoog het bekende verschil i.i
strategische opvattingen tussen de Britten
en de Amerikanen, waardoor de oorlog
voering zo bemoeilijkt werd. De nationale
aspiraties van Groot-Brittannië en de Ver
enigde Staten speelden in dit interne con
flict een grote rol. Het zat de Britten dwars
dat zij, gezien het materiële Amerikaan
se overwicht een ondergeschikte rol moes
ten spelen en zij hunkerden naar een zelf
standig initiatief.
