Aanbevelingen van de commissies stimuleren
verschuiving studiekeuze naar techniek
De Eerste Kamer geeft haar
mening over het kabinet
In 1980 aantal studenten
twee keer zo groot
DAM PO GENEEST
Nadruk valt op vergroting van de
bestaande universiteiten
Regionale spreiding begrensd door
materiële mogelijkheden
11
UITBREIDING EN SPREIDING VAN HOGER ONDERWIJS
verkoudheden
Concentratie Amsterdamse
broodfabrieken
Ongerustheid hij de
kleinere bakkers
Eerste streekraad in Biak
geïnstalleerd
Fries stamboekvee per
vliegtuig naar Perzië
Geen mammoetschool
Kortere opleiding
68.000
34890
Koningin bezocht rijks-
psychiatrische inrichting
Kort nieuws
reilt eeft kind
Veel insubordinatie bij
soldaten die bepaalde
sporten beoefenen?
Hoe besteden zeelieden
hun vrije tijd?
WOENSDAG 11 NOVEMBER 19 5 9
(Van onze Haagse redacteur)
In chronologische volgorde luiden de voorstellen van de
Commissie spreiding hoger onderwijs en de Commissie
spreiding technisch hoger onderwijs als volgt:
In 1960-1961 uitbreiding van de Technische Hogeschool
te Eindhoven met opleidingen in de theoretische wiskunde,
theoretische natuurkunde en theoretische scheikunde.
In 1961 verdubbeling van de capaciteit van de tandheel
kundige opleiding der Rijksuniversiteit te Groningen en
uitbreiding van de Rijksuniversiteit te Leiden met een
economische faculteit ten dienste der belastingweten
schappen en een algemene baccalaureaatsopleiding.
In 1962 dient de opening van een nieuwe universiteit in
het oosten van het land te volgen met een technische facul
teit voor de studie in de werktuigbouwkunde, de elektro
techniek en de scheikundige technologie; faculteiten voor
rechtsgeleerdheid en economische wetenschappen en studie
mogelijkheid voor sociologie en kandidaatsopleidingen voor
wis-, natuur- en scheikunde met de mogelijkheid tot uitgroei
tot volledige opleidingen. De meerderheid van de commis-
De Commissies, die bun rapport inlei
den met een algemene beschouwing, waar
in onder meer wordt opgemerkt, dat het
niet alleen een zaak van rechtvaardigheid
maar ook van welbegrepen eigenbelang
van de maatschappij is om ten volle ge
bruik te maken van het aanwezige intel
lectuele potentieel, hebben hun voorstellen
met overwegingen van kwantitatieve,
structurele en regionale aard gefundeerd.
In de kwantitatieve sector, waarbij het
rapport van de Commissie-Dalmulder van
het Universitair Contactorgaan tot uit
gangspunt diende, kwam men tot de con
clusie, dat het aantal studenten tegen 1975
zestig- tot zesenzestigduizend zal bedragen
dat is het dubbele van 1957. Hoewel er
voor alle studierichtingen tezamen in 1980
geen groot verschil tussen vraag en aanbod
aan afgestudeerden zal bestaan, lopen de
prognoses voor de afzonderlijke faculteit
sterk uiteen. In de techniek en in de tand
heelkunde zullen tot 1980 grote tekorten
te zien zijn, terwijl men in de overige
studierichtingen met overschotten reke-
Ad,
bij Vader, Moeder en Kind
(Van onze Amsterdamse redacteur)
Drie grote broodfabrieken in Amster
dam zijn in overleg getreden over een
mogelijke samenwerking. Het zijn de
Amstel-bakkerijen, Kwakmans Broodfa
brieken en de n.v. Hoeve, welke laatste
deel uitmaakt van het concern van Al
ert Heyn. Het doel van de besprekingen
is om met behoud van eigen zelfstandig
heid door samenwerking de omzet te ver
groten.
De kleinere bakkers zijn door dit streven
ernstig verontrust. Zij hebben bij herha
ling betoogd en dit cok bij de minister
kenbaar gemaakt, dat de destijds inge
voerde broodsanering door de grootbedrij
ven is doorkruist. De sanering beoogde de
kleinere bakkerijen een betere economi
sche basis te geven. Hoewel het aantal
bakkerijen sinds de sanering is afgenomen,
is daarentegen het aantal verkooppunten
van brood en banket aanmerkelijk toege
nomen. Dit laatste is een gevolg van het
streven der grootbedrijven om steeds
meer filialen te openen, niet alleen in de
nieuwe maar ook in de oude wijken.
Bij het kleinbedrijf wordt het gesprek
tussen de broodfabrieken gezien als een
poging aan die zijde een eenheid te vor
men tegen de oppositie van de kleinere
bakkers.
HOLLAND IA (ANP) Maandag heeft
gouverneur Platteel van Nederlands
Nieuw-Guinea in Biak de onlangs inge
stelde streekraad Biak-Noemfoer geïn
stalleerd.
Hij deelde mede, dat bij de verkiezing
voor de streekraad, de opkomst der kie
zers 83 procent heeft bedragen. Als objec
ten van zorg voor de nieuwe raad noemde
hij o.a. het ontwikkelen van een sociaal
dorpsleven, onderling hulpbetoon en de
zorg voor de wegen en schoolgebouwen.
Hij achtte de bevoegdheid van de streek
raad verstrekkend op het stuk van het
treffen van regelingen en voorzieningen,
het beheer van de eigen geldmiddelen, de
eigen belastingheffing en het maken van
bindende voorschriften, zo nodig met straf
sanctie.
De rede van de gouverneur, die in het
Nederlands werd uitgesproken, werd
door een tolk overgebracht in de Biakse
taal.
Holland-Avia Transport op Schiphol
heeft in opdracht van een Fries exportbe
drijf van stamboekvee te Deersum een
DC-6c gecharterd van „Eagle Aviation",
welk vliegtuig morgen van de Amster
damse luchthaven vertrekt met 18 vaar
zen en twee stieren voor Perzië aan boord
De dieren zijn „gekleed" in dekken
en halsters in de nationale kleuren van
Perzië. Vannacht zullen de dieren met
veewagens van Friesland naar Schiphol
worden vervoerd. In de DC-6c zijn verstel
bare stallen geplaatst voor het vee.
ning moet houden. De spreidingscommis
sies zijn daarom van oordeel dat in de pe
riode 1968/72, ten opzichte van de periode
1955/57, een aanzienlijke verschuiving in
de belangstelling van de eerstejaarsstuden
ten van de a-wetenschappen naar de b-
wetenschappen geboden is.
Over de structurele aspecten van het
vraagstuk heeft de Commissie voor de
spreiding van het technisch hoger onder
wijs opgemerkt, dat vier- tot vijfduizend
studenten het gunstigste aantal voor de
totale omvang van een technische hoge
school moet worden genoemd. Een aan
tal van acht- tot tienduizend studenten
acht de commissie beslist te hoog.
Wat betreft de omvang van de universi
teiten en economische hogescholen meent
de betrokken commissie, dat de opvanging
van de verwachte toeneming van het aan
tal studenten voor de bestaande instellin
gen noch uit onderwijskundig, n^ch uit
bestuurlijk oogpunt bezwaren behoeft op
te leveren, mits tijdig de noodzakelijke
materiële en personele voorzieningen wor
den getroffen. Toch meent de commissie
dat een sterke matiging in de uitzonderlij
ke groei van sommige universiteiten
Amsterdam en Utrecht welkom zou zijn.
De beide commissies hebben voorts in
overweging gegeven, het probleem van het
massale karakter dat het hoger onder
wijs de laatste jaren heeft gekregen
nog geheel afgezien van de geboortegolf
is het aantal studenten in de laatste vier
jaar met .vijftig percent gestegen en dat
yan' de verkorting van de studieduur na
der te onderzoeken.
Naast het probleem van de verkorting
van de reële duur van de bestaande op
leidingen heeft de invoering van nieuwe,
korte opleidingen, af te sluiten door een
universitair examen (baccalaureaat) de
aandacht der commissies gehad. Zij heb
ben de indruk, dat, mede door het ontbre
ken van de mogelijkheid tot een univer
sitaire studie van eenvoudiger opzet en
kortere duur een deel van het intellectuele
potentieel niet op efficiënte wijze wordt
sies heeft zich uitgesproken voor Deventer als vestigings
plaats, een minderheid is voor het landgoed Drienerlo tussen
Enschede en Hengelo geporteerd.
In 1964 behoort volgens de commissies de opening van
een derde technische hogeschool in de omgeving van het
Noordzeekanaal te volgen.
In 1966 is de uitbreiding van de rooms-katholieke univer
siteit te Nijmegen met een sectie voor tandheelkundige
studie aan de medische faculteit geprojecteerd.
Zonder tijdsaanduiding worden vermeld de uitbreiding
van de Nederlandse Economische Hogeschool te Rotterdam
met een juridische faculteit ten dienste van de studie der
belastingwetenschappen en een opleiding in de sociologie
in samenhang met de instelling van een studierichting
„bestuurswetenschappen" en de uitbreiding van de Katho
lieke Economische Hogeschool te Tilburg met een juridische
faculteit, evenals in Rotterdam ten dienste van de belasting
wetenschappen.
gebruikt. De baccalaureaatopleiding zou
wellicht kunnen dienen voor de vorming
van een type academicus, dat tegemoet
komt aan de behoefte van overheid en be
drijfsleven aan personen die een assiste
rende taak kunnen vervullen ten behoeve
van de meer zelfstandige werkers of die
door hun niet gespecialiseerde opleiding
geschikt zijn voor functies met een coördi
nerend karakter. De Commissie spreiding
hoger onderwijs ziet in de plannen van de
Senaat van de Rijksuniversiteit te Leiden
een veelbelovende poging in die richting.
De commissies hebben zich ook bezig
gehouden met het vraagstuk der studen
tenhuisvesting. Zij hebben de indruk dat
het in Engeland toegepaste „residential
system" een proefneming verdient bij
voorkeur aan een nieuwe instelling, met
name die in het oosten des lands.
Ten slotte wordt door de commissies de
„samenwoning" natuux-wetenschappen en
technische wetenschappen, maar ook zo
als de voorzitter van de Commissie sprei
ding technisch hoger onderwijs, dr. L.
Neher, op een persconferentie duidelijk liet
blijken, met de geesteswetenschappen,
krachtig aanbevolen. Van het nieuwe uni
versiteitstype in Overijsel wordt wat dat
betreft veel verwacht.
HET TOTAAL AANTAL STUDENTEN
THANS
1980
(Van onze Haagse redacteur)
Hoewel het grootste deel van het rap
port van de Commissies spreiding hoger
onderwijs uiteraard gewjjd is aan de
regionale facetten van dat vraagstuk, is
men er toch van uitgegaan, dat beperking
van het aantal nieuw op te richten instel
lingen noodzakelijk is, in het bijzonder
waar het de oprichting van nieuwe facul
teiten wis- en natuurkunde betreft.
Dit duidt al op de spanning in dit rap
port: enerzijds het belang van de intellec
tuele ontsluiting van de landprovincies,
anderzijds de noodzaak om de beperkte
personele en materiële middelen niet te
versnipperen. De aanwezigheid van de
directeur van de rijksbegroting, dr. W.
Drees jr., in de beide commissies zal daar
aan wel niet vreemd zijn geweest. Van
daar ook, dat er geen instellingen van
hoger onderwijs zijn voorgesteld voor Lim
burg. Een zekere filiaal-verhouding tot de
rooms-katholieke universiteit van Nij
megen en de technische hogeschool van
Eindhoven zou daarbij denkbaar zijn ge
weest, maar de omstandigheid dat beide
instellingen zelf een periode van storm
achtige ontwikkeling doormaken heeft de
commissies ervan weerhouden deze sug
gestie in haar rapport op te nemen. Even
zeer heeft men voorlopig volstaan met het
aanbevelen van kandidaatsopleidingen in
de wis-, natuur- en scheikunde voor de
voorgestelde universiteit in Overijsel. De
doctoraalstudie in deze richtingen brengt
de noodzaak van kostbare laboratoria met
zich, zodat men deze studie beter gecon
centreerd kan laten in de traditionele uni
versiteitssteden.
Dat neemt niet weg, dat er alle aanlei
ding is om tot een betere spreiding van de
hoger-onderwijsmogclijkheden te komen.
Terwijl „overig Nederland" 52 percent
van de bevolking omvat tegen het westen
48 percent, is zestig percent van de Ne
derlandse studenten uit het westen afkom
stig. Rond tachtig pereent der Nederland
se studenten studeert aan universiteiten
en hogescholen in het westen.
Deze beide aspecten - de schaarste dei-
middelen en de gewenste mobilisatie van
alle intellectuele krachten hebben de
commissies verdisconteerd in haar uit
voerige berekeningen en haar waardering
van de kwantitatieve gegevens. Terloops
zij vermeld, dat deze uitvoerige studies
werden verricht door niet minder dan
zeventien werkgroepen waaraan honderd
hoogleraren deelnamen. Het resultaat van
de overwegingen hebben wij elders in be
knopte vorm weergegeven.
Daarbij is het wel opmerkelijk, dat de
omgeving van het Noordzeekanaal is aan
bevolen voor de vestiging van een hoge
school, hoewel uit deze omgeving nog nim
mer een „actiecomité" daarop aandrang
heeft uitgeoefend in tegenstelling tot de
talrijke organisaties welke zich in oost,
noord en zuid voor dat doel hebben inge
spannen. Van de drie gegadigden in Over
ijsel is Zwolle afgevallen, maar de combi
natie Enschede-Hengelo heeft het in de
subcommissie, welke onder voorzitter
schap van dr. J. E. baron de Vos van Steen-
wijk dit vraagstuk onder de loep nam,
tenminste nog tot een goede minderheid
gebracht. Deventer heeft de competitie
daar voorlopig gewonnen, voornamelijk
omdat het wat gunstiger ligt ten opzichte
van het aan te trekken studie-areaal.
Om tenslotte een indruk te geven van
de gevolgen van de in het rapport ver
vatte voorstellen tot oprichting van nieuwe
en tot uitbreiding van bestaande universi
teiten en hogescholen volgt hieronder een
uiteraard globaal overzicht van de
bezettingen van alle bestaande en voor
gestelde instellingen van hogqr onderwijs
in 1980, vergeleken met de bezetting van
Rijksuniversiteit te Leiden.
Rijksuniversiteit te Utrecht
Rijksuniversiteit Groningen
Gem. universiteit te A'dam
Vrije Universiteit te A'dam
R.k. universiteit te Nijmegen
Universiteit in Overijsel
Techn. hogeschool te Delft.
Techn. hogeschool Eindhoven
Techn. hogesch. Nrdzeekan.
Landb.hogesch. Wageningen
Ned. Econ. Hoogesch. R'dam
Kath. Econ. Hogesch. Tilburg
1959:
1959
1980
4842
8000
5730
9750
2796
4200
6594
9750
2621
4500
2459
5750
3400
6104
9500
513
3300
2100
917
2000
1556
3600
758
2100
Totaal
34890 ±68000
Veel interesse toonde de Koningin
voor de expositie van werkstukken,
vervaardigd door de verpleegden.
Koningin Juliaha heeft dinsdag een be
zoek gebracht aan de Rijkspsychiatrische
inrichting aan de Boschdijk te Eindhoven,
aan de rand van de stad.
In de kantine, waar de geneesheren en
de geestelijke verzorgers der R.P.I. wer
den voorgesteld, gaf de geneesheer-direc
teur dr. L. Ph. Schreinemachers een kor
te uiteenzetting over het werk in de in
richting, waar op het ogenblik ongeveer
900 mannen en vrouwen worden ver
pleegd. Hij wees erop, dat in de R.P.I.
rijkspatiënten, justitiepatiënten en ge
meentepatiënten worden verpleegd. Ver
der bracht hij naar voren, dat de justitie
patiënten herhaaldelijk in andere inrich
tingen worden geweigerd, omdat er geen
plaats is, omdat men niet voldoende in
staat is om ontvluchtingen te voorkomen,
of omdat men niet gesteld is op zoge
naamde gevaarlijke geesteszieken, die
een of meer misdrijven hebben begaan.
Hierdoor zijn in de R.P.I. meer justitie
patiënten dan in enige andere psychia
trische inrichting. Uiteraard vormen de
ze voor het verplegend personeel een ex
tra zware belasting. De geneesheer-direc
teur bracht voorts naar voren dat de in
richting honderdtien personeesledeij te
kort komt.
Begeleid door de geneesheer-directeur
bracht de Koningin daarna een bezoek aan
een drietal paviljoens. Onder meer be
zichtigde zij de ziekenzaal van de patiën
ten die veel toezicht nodig hebben, ver
blijven van invalide patiënten, slaapzalen,
kamers van het verplegend personeel en
een isolatiekamer.
Ten slotte begaf het gezelschap zich naai
de toneelzaal. Hier gaf de mondharmoni
caclub van verpleegden een vrolijk num
mertje ten beste en met applaus dankte
de Koningin voor deze muzikale hulde. Na
dat enkele leden van het verplegend per
soneel waren voorgesteld bezichtigde
Hare Majesteit een kleine tentoonstelling
van door patiënten vervaardigde voor
pen als uitingen van de actieve ontspan
ningstherapie, die in de R.P.I. wordt toe
gepast.
's Middags bezocht de Koningin de rij-
instructieschool in de Constant Rebeque-
kazerne aan de Oirschotsedijk.
Gepakt. Uit het rijksopvoedingsge
sticht te Amersfoort zijn drie jongens ont
snapt, twee 17-jarigen en een van 16 jaar.
Zij stalen na hun ontsnapping een auto,
waarmee zij naar Amsterdam reden. Van
daar wilden zij naar Den Haag gaan. Toen
de benzine op was, lieten zij de wagen
aan de kant staan en gingen liftend naar
Den Haag. Daar vielen zij door hun ge-
sticht-skleding op. Weldra waren zij opge
pakt.
II
pm.
H gironummer sso
De VPRO beperkt haar actie „Redt een
kind", die in eerste aanleg is bedoeld
om 3300 maal honderd gulden in te
zamelen om 3300 Algerijnse vluchte-
lingetjes nog voor de winter aan te
kleden, niet alleen voor televisie en
radio. De Hilversiimse grafische ont
werper Cor van Veisen heeft boven
staand affiche vervaardigd ten be
hoeve van deze hximanitaire actie. Pro
fessor dr. L. J. van Holk heeft in het
televisieprogramma van morgen zijn
plaats aan de schrijftafel afgestaan aan
ds. J. A. Nieuw enhuijzen die nog iets
zal zeggen over de actie „Redt een
kind".
Een 20-jarige dienstplichtige soldaat uit
Utrecht moest zich voor het Hoog Militair
Gerechtshof verantwoorden, omdat hij in
augustus van dit jaar op wacht had gesla
pen en, toen hem was gezegd een geweer
te oliën, dit op een bureau had gesmeten
en een adjudant had aangevallen.
De krijgsraad had deze soldaat veroor
deeld tot een gevangenisstraf van drie
maanden en ontslag uit de militaire
dienst. Een psychiatrisch rapport wees in
middels uit, dat de soldaat niet geschikt
was om wapenen te dragen. De jongeman,
die veel aan judo, worstelen en boksen
doet, werd bijna debiel genoemd.
De raadsman vroeg zich af, of de straf
hoger moet gaan dan de schuld rechtvaar
digt. Volgens hem zou er van strafverzwa-
ring sprake zijn geweest, omdat in leger-
kringen de mening bestaat, dat er steeds
meer gevallen van insubordinatie voorko
men van jonge soldaten die aan judo, bok
sen en worstelen doen.
Het Hoog Militair Gerechtshof zal op
24 november arrest wijzen.
Het „Nederlands studiecentrum voor
zeevarenden" te Rotterdam zal in sa
menwerking met het studentendispuut
„Geographica et Amicitiae" te Amster
dam onder de zeevarenden ter koopvaar
dij een opinieonderzoek naar de vrije tijds
besteding houden. De resultaten van deze
enquête worden voor 't studiecentrum van
groot belang geacht, daar dit zich ten doel
stelt een zinvolle vrije tijdsbesteding te
stimuleren.
De algemene politieke beschouwingen
in de Eerste Kamer werden geopend door
de C.H.-afgevaardigde mr. R. P o 11 e-
m a. Hij zei, dat het kabinet-De Quay is
opgetreden zonder duidelijk program en
zonder politiek elan. Ook had hij de indruk
dat het in sommige partijen soms aan de
bereidheid heeft ontbroken de beste men
sen voor het kabinet af te staan. Over
deze vraag heeft de minister-president
zich, terecht of ten onrechte, in de Tweede
Kamer op zwijgrecht beroepen, aldus
mr. Pollema.
Met betrekking tol Europese verkiezin
gen zei mr. Pollema niet voetstoots het
optimisme van prof. Romme te delen, dat
tussen protestanten en katholieken wel
zoveel gemeenschappelijke punten be
staan, dat een nationaal program voor
deze verkiezingen niet op voorhand onmo
gelijk is.
Evenals een derde macht wees mr. Polle
ma ook het socialisme af. Dit sluit ech
ter bereidheid tot samenwerking niet uit.
WiT'züïleh, zö verklaarde hij, dit kabinet
zeker -krachtig' steunen in zijn streven
naar meer vrijheid en persoonlijke ver
antwoordelijkheid. Daarbij zagen wij ech
ter gaarne wat meer elan van regerings
zijde. Wat de behandeling van de loonpoli
tiek in de Tweede Kamer betreft, vroeg
hij zich af, of het staatsrechtelijk juist is,
dat een minister spreekt door de mond
van een staatssecretaris. Beiden hebben
hun eigen verantwoordelijkheid. Dat een
pas afgetreden minister zijn opvolgende
ambtsdrager interpelleert achtte mr. Pol
lema staatsrechtelijk eveneens minder
juist.
Mr. J. in 't V e 1 d (P.v.d.A.) informeer
de wat er terecht zal komen van de toe
zegging van oud-ministerpresident Drees
inzake het verzamelen van persoonlijke
herinneringen over de verhouding tussen
Nederland en Indonesië tussen 1945 en
1950 teneinde een heldere analyse te kun
nen maken.
Twijfel
Hij twijfelde aan de homogeniteit van
denken en werken in het kabinet en waar
schuwde tegen romantisering van de be
zitsvorming, zoals deze in de eerste nota
is neergelegd.
Overigens betwijfelde hij of de bezits
vorming nu wel zo'n sterk desideratum
van de christelijke partijen is. Hij zei
voorts dat fervente tegenstanders van
dirigisme er braaf aan meedoen, zodra
men er voordeel van heeft. Het is onjuist,
de schuld voor impopulaire maatregelen
op de Partij van de Arbeid te schuiven.
Zeer bezorgd toonde hij zich over de voor
genomen woningbouwpolitiek, die zijns in
ziens het evenwicht in de volkshuishou
ding zal verstoren en de woningkwaliteit
onder de druk van winstbejag van bou
wers en eigenaars zal leiden. Hij betwij
felde ook of de regering met de loon- en
prijspolitiek op de goede weg is. Daarbij
drong hij aan op scherper beheersing van
prijzen tot stand is gekomen met libera-
prijsbeheersing.
„Geen verandering"
Prof. mr. A. A n e m a (A.-R.) consta
teerde, dat wederom een kabinet op bre
de basis tot sta d is gekomen met libera
len in plaats van socialisten. Van A.-R.-
standpunt is dit principieel geen grote
verandering. Beide groeperingen staan
immers principieel tegenover ons, aldus
mr. Anema. Onze positie ten opzichte van
het kabinet is dus niet veel veranderd.
Wij moeten waken tegen maatregelen,
die strijdig zijn met onze beginselen en
opvattingen en positief bevorderen wat
met onze wensen overeenstemt. Het ver
heugt ons daarom, dat enige leden onzer
partij in dit kabinet zitting hebben, aldus
prof. Anema.
Dr. G. C. J. D. Kropman (K.V.P.)
sprak de wens uit, dat de Partij "an de
Arbeid te eniger tijd weer in staat zal zijn
constructief aan een regering deel te ne
men, maar dan op basis van compromis
en niet van dictaat. De reden, waarom de
P.v.d.A. uit de regering trad, was hem
nog niet geheel duidelijk. De fractie van
de heer Kropman had een goede indruk
van het kabinet.
Naar zijn mening zouden zonder een li
berale stembusoverwinning en zonder li
berale ministers overigens ook de kunst
matige elementen uit ons economisch be
stel worden verwijderd door een kabinet
van louter christelijke partijen.
De heer J. Schipper (A.-R.) be
sprak vervolgens een reeks sociale desi
derata van zijn partij. Hij hoopte, dat een
synthese of compromis zal worden ge
vonden op het gebied van de woningpoli-
tiek, zoals dit ook op ander gebied is ge
beurd. Iets dergelijks geldt voor de in
komensverdeling.
„Laatdunkend"
Mr. H. van R i e 1 (V.V.D.) ging in op
de beschouwing van de heer Pollema, dat
sommige groepen niet hun beste mensen
voor het kabinet zouden hebben afgestaan.
„Een liberale minister", aldus mr. Van
Riel „komt en gaat wanneer hij dat wil,
er is geen kwestie van ter beschikking
stellen. Ik vind dergelijke opmerkingen
laatdunkend ten aanzien van de zittende
ministers," zei hij. Hij vindt het ook niet
de essentiële vraag, welke ministers er in
een kabinet zitten, maar wel, wat een ka
binet doet. Zoals het nu staat kon hij niet
anders dan trots zijn, dat drie liberalen
aan dit kabinet deelnemen.
Mr. Van Riel had er geen behoefte aan
een „generale lijkschouw" van de brede
basis te houden. „Deze is bovendien niet
absoluut dood." „Ik ben geen vriend van
de dode," aldus mr. Van Riel. Hij vond
het overbodig nodeloos tegenstellingen als
principeproblemen op te werpen. Het be
hoort tot de taak van het kabinet naar een
zo groot mogelijke harmonisatie van te
genstellingen te streven, zei hij.
„Wij hebben thans een kabinet zonder
afspraken. Hier ligt het accent op per
soonlijk contact en vertrouwen. Daarom
is het jammer, ofschoon geen staatsrech
telijk verzuim, dat bij dit experiment in
de persoonlijke sfeer de minister-presi
dent niet een korte kennismaking met de
fractievoorzitters uit de Eerste Kamer
heeft gearrangeerd. Mr. Van Riel zei met
nadruk, dat zijn fractie in beginsel vrien
delijk tegenover het kabinet staat, hetgeen
niet wegneemt, dat men wel eens iets te
gen een minister kan hebben zonder dat
het gehele kabinet hierin betrokken wordt.
„Weest op uw hoede"
Wijzende op de meningen in de Neder
landse pers zei mr. Van Riel naar zijn
mening 'n „Weest op uw hoede" te moe
ten laten horen jegens de minister-presi
dent en diens minister van Sociale Zaken.
„Er is een lichte golf van aarzelend amu
sement gegaan door ons volk over een op
merking van een minister, die het te druk
had met de sanitaire voorziening van zijn
ministerie om zich van de geleide loonpo
litiek op de hoogte te kunnen stellen."
Mr. Van Riel zei ten behoeve van de
ambtenaren te moeten waarschuwen te
gen een systeem van „merit-rating", dat
groepspsychologische bezwaren oproept.
Hij was benieuwd naar het wedervaren
van bezuinigingsinspecteurs. Het moet
mogelijk zijn administratieve omwegen
af te snijden en verdere vereenvoudigin
gen door te voeren.
Kwestie-Meulenbelt
Mr. Van Riel wilde geen enkel oordeel
vellen inzake de kwestie-Meulenbelt. Wel
zou hij gaarne weten of bij de behande
ling voldoende situatie-gevoel tot uiting is
gekomen. „Het medische beoordelen ge
schiedt in het belang van de patiënt en ook
ter bescherming van de maatschappij.
Strafvervolgingen en zelfs medisch-tucht-
rechtelijke uitspraken zeggen mij niets of
niet voldoende."
Ir. H. Fokker (S.G.P.) ontwikkelde
ernstige bezwaren tegen dwangmaatrege
len in de landbouw en tegen de algemene
ouderdomsvoorziening, die naar mening
van een aantal mensen niet stroken met
Gods woord.
De heer L. Seegers (C.P.N.) richtte
zich voornamelijk tegen de Nederlandse
vriendschap en samenwerking met de
Verenigde Staten. „De dollars voor de kou
de oorlog verminderen", aldus de heer
Seegers, „en daarom alleen willen de
Amerikanen praten. Dit moet voor het ka
binet een waarschuwing zijn. We kunnen
met de Amerikanen geen enkel vertrou
wen in ontwapening hebben. Tengevolge
daarvan moeten enorme bedragen in de
bewapening worden gestoken en deze wor
den aan welvaart en ontwikkeling van ons
volk onttrokken."
De heer Seegers zag in een christelijk-
sociale politiek allereerst het veilig stellen
van kapitaalwinsten en in de vrijere loon
politiek een middel om de vrijheid te heb
ben de lonen zoveel mogelijk te kunnen
drukken. Hij pleitte gedeeltelijke vrijstel
ling van belasting voor de werkende ge
huwde vrouw. Hij vond de oppositie van
de Partij van de Arbeid zo tam, dat zij
zelfs deze regering het geld wil geven om
de wensen van de P. v.d. A. niet uit te voe
ren. „Men moet de regering, tegen wie
men opponeert, de centen onthouden om
haar plannen door te voeren", aldus de
heer Seegers.
Vandaag wordt de vergadering voortge
zet.
